• ROZWÓJ- proces który prowadzi od przekształcenia się prostych struktur w formy złożone i bardziej skomplikowane.

Z reguły rozwój przebiega w ściśle określonej kolejności zjawisk, co pozwala na wydzielenie stale występujących następujących po sobie e t a p ó w

r o z w o j u, które nazywamy okresami.

Rozwój ontogenetyczny człowieka

Pod pojęciem ontogenetycznego rozwoju będziemy rozumieli zespół procesów kierowanych, nieodwracalnych i powiązanych ze sobą, a kształtujących organizm osobnika od zapłodnienia do śmierci.

Jest to zjawisko wielostronne, a w przypadku człowieka szczególnie skomplikowane, bowiem obok czynników przyrodniczych pojawiają się specyficzne modyfikatory o społecznym charakterze

Rozwój biologiczny

• Rozwój biologiczny lub fizyczny określa nam całokształt procesów biologicznych, jakie zachodzą w rozwijającym się organiźmie z wyłączeniem sfery osobowości psychicznej. Pojęcie rozwoju biologicznego czy też fizycznego ujmuje więc powiększanie się wymiarów i masy ciała, doskonalenie struktury i zmiany funkcji narządów.

• Rozwój taki nie może być utożsamiany z pojęciem rozwoju cielesnego, somatycznego, czyli inaczej z rozwojem morfologicznym czy metrycznym. Pod tymi pojęciami należy rozumieć powiększanie się rozmiarów i masy ciała, które można prosto i dokładnie wyznaczyć z pomocą pomiarów liniowych czy wagowych.

ASPEKTY ROZWOJU

ASPEKTY JAKOŚCIOWE ROZWOJU FIZYCZNEGO TO

• WZRASTANIE,

• RÓZNICOWANIE,

• DOJRZEWANIE

• I POSTĘP

WZRASTANIE (powiększanie się ciała)

• Rozrost-zwiekszanie się wymiarów i masy tkanek

Rozplem - mnożenie się liczby komórek na drodze podziału komórkowego i powielania kwasów DNA

Różnicowanie - doskonalenie struktury (budowy)

• Cytogeneza i histogeneza - przebudowa struktur komórek i tkanek

• Organogeneza- grupowanie się tkanek w okreslone układy i narządy

• Typogeneza - dostrajanie się poszczególnych układów i narządów do pozostałych i formowanie się ogólnych kształtów i proporcji organizmu

Dojrzewanie - doskonalenie funkcji

• Specjalizacja - kształtowanie się funkcji narządów i układów

• Integracja - dostrajanie się funkcji w ramach całego organizmu

Postęp - doskonalenie funkcji organizmu

Aspekty ilościowe rozwoju fizycznego

• Kinetyka rozwoju - poziom na jakim przebiega rozwój danego osobnika, np. niższy, przeciętny, wyższy

• Dynamika rozwoju - wielkość przyrostów danej cechy w jednostce czasu, inaczej tempo rozwoju

• Rozmach - wielkość zmian względem wyjściowej urodzeniowej lub maksymalnej wielkości cechy

• Rytmiczność rozwoju - tempo rozwoju w poszczególnych okresach ontogenezy

Energetyczno - informacyjne aspekty rozwoju to:

• Energetyka - wykorzystanie żródeł energii i koszt energetyczny procesów rozwojowych

• Informatyka - źródła charakter i mechanizmy przekazywnia informacji

• Metabolika - zjawiska przemiany materii

• Dystrybucja - sposób wykorzystania energii i przemiany materii przez ustrój, jest różna w zależności od fazy ontogenezy

Anabolizm - przyswajanie pokarmów, ich przekształcanie na składniki własnych tkanek czy odkładanie substancji zapasowych

Katabolizm - zużywanie związków chemicznych organizmu na potrzeby energetyczne ustroju

Trend sekularny

• Inaczej 100-letni ciąg zmian fenotypowych zachodzących stopniowo z pokolenia na pokolenie i postępujących w stałym kierunku pomimo krótkotrwałych fuktulacji. 
  

Zjawisko to polega na:

• smukleniu ciała - zwiększanie się wysokości ciała w stosunku do masy ciała,

• poszerzaniu się pasa barkowego przy niewielkim zwężeniu bioder,

• zmianach proporcji długości kończyn górnych do dolnych przy względnie stałej długości tułowia.

• Zmiany wysokości ciała na dekadę - 1,5 - 2 cm.

• Zmiany masy ciała na dekadę - 2 kg.

Czynniki wpływające na rozwój człowieka

• czynniki endogenne genetycznie ( determinatory)

płeć, konstytucja budowy ciała, rasa, tempo rozwoju biologicznego

• czynniki endogenne paragenetyczne (stymulatory)

wpływ organizmu matki na rozwój płodu ( tryb życia matki w okresie ciąży, wiek rodziców, liczba przebytych przez matkę ciąż oraz kolejność ciąży).

• czynniki egzogenne (modyfikatory)

modyfikatory naturalne

modyfikatory kulturowe

Auksologia

• Dyscypliną zespalajacą wszystkie powyższe jest auksologia

• Jest to nauka badająca wszystkie aspekty rozwoju osobniczego ( biologiczne,psychiczne, motoryczne)

• W ramach auksologii można też wydzielić dyscypliny naukowe, które swą uwagę skupiają na niektórych okresach życia;

• embriologia, bada okres zarodkowy

• fetologia, płodowy

• gerontologia, bada zmiany inwolucyjne i problemy starzenia się

Okresy rozwoju człowieka

W rozwoju ontogenetycznym człowieka wyróżnia się dwie główne fazy;

• embrionalną, trwajacą średnio 10 księżycowych miesięcy, a obejmującą okres od zapłodnienia do urodzenia

• postembrionalną, zwaną również fazą rozwoju pozapłodowego i trwającą od urodzenia do śmierci

Kryterium antropologiczne (Promińska 1995)

• Okres noworodka-od urodzenia do ok. 4 tygodni tj. przystosowania się organizmu dziecka do samodzielnego bytu do ustąpienia objawów związanych z porodem

• Okres niemowlęctwa-do około 1 roku życia, do przyjęcia spionizowanej postawy ciała

• Okres wczesnego dzieciństwa-do 7 roku życia, tj. wymiany zębów mlecznych

• Okres dzieciństwa starszego od 7 roku do dojrzałości płciowej, tj. u dziewcząt do 12-15 lat, chłopców 16-18 lat

• Okres młodzieńczy do osiągnięcia ostatecznej wysokości ciała, kobiety 18-20 rok życia, mężczyźni między 20-23 rokiem życia

• Okres wieku dorosłego do 40 lat, tj.do wystąpienia pierwszych objawów starzenia się organizmu

• Okres wieku dojrzałego do 60 lat, tj. do zakończenia funkcji gruczołów u obu płci, po czym następuje okres starości

CHARAKTERYSTYKA ROZWOJU PSYCHOFIZYCZNEGO I MOTORYCZNEGO DZIECI W MŁODSZYM WIEKU PRZEDSZKOLNYM

• Proporcja budowy ciała dziecka jest typowo dziecięca ( stosunkowo duża głowa, długi tułów i krótkie kończyny

• Dziecko w tym wieku rośnie szybko i stosunkowo mało przybiera na wadze, na skutek naturalnej ruchliwości stopniowo szczupleje

• Kościec dziecka 3-4 letniego zachowuje jeszcze konsystencję chrząstkową ( jest giętki, elastyczny, a prawidłowe krzywizny kręgosłupa nie są jeszcze całkowicie ukształtowane)

• Połączenia stawowe są nietrwałe, więzadła słabe i rozciągliwe

• Płuca i serce pracują intensywnie, lecz nieekonmicznie;

• częstotliwość oddechu wynosi około 30 ( u dorosłego człowieka 16)

• serce wykonuje 90-110 uderzeń na minutę ( u dorosłego człowieka 70-80)

• intensywny wysiłek powoduje przyspieszenie tętna do 200 uderzeń na minut

• układ nerwowy jest niedojrzały i działa niesprawnie ( słabo zaawansowany proces myelinizacji)

• ruchy dziecka są rozrzutne-synkinezy, mało precyzyjne, totalne ( brak koordynacji powoduje trudności w pisaniu, posługiwaniu się przyborami do jedzenia, sznurowaniu bucików)

• przerost układu limfatycznego jest u dziecka w tym wieku przyczyną chorób górnych dróg oddechowych

• w związku z dużą ruchliwością dziecka należy zapewnić mu warunki do ruchowego wyżycia się

• wskazane są zabawy ruchowe, naśladowcze i konstrukcyjne

CHARAKTERYSTYKA ROZWOJU PSYCHOFIZYCZNEGO I MOTORYCZNEGO DZIECI WIEKU PRZEDSZKOLNYM
5-6 lat

• wiek 5-6 lat charakteryzuje się znacznym postępem w rozwoju i krzepnięciu organizmu,

• doskonalą się już nie tylko podstawowe formy ruchów, lecz dziecko potrafi teraz je łączyć w określone całości ( np. w czasie biegu chwytać i rzucać piłkę, z rozbiegu wykonać skok itp.),

• porównując dziecko 3 letnie z 5-6 letnimi dostrzegamy istotne różnice w szybkości biegu, skoku w dal i rzutach,

• oprócz odpowiedniego terenu i sprzętu stymulującego ruchliwość dziecka należy umożliwić mu ćwiczenia i zabawy ruchowe w grupach,

• należy również przyzwyczaić dzieci do prawidłowego nazewnictwa wykonywanych ćwiczeń ( fikołek - przewrót w przód)

PODSUMOWANIE

• SPECYFICZNA RUCHLIWOŚĆ I POTRZEBA AKTYWNOŚCI RUCHOWEJ

• PRAGNIENIE PRZEŻYĆ I EMOCJI

• BOGATA WYOBRAŻNIA

• POBUDLIWOŚĆ ORAZ ZMIENNOŚĆ NASTROJÓW ORAZ ZAINTERESOWAŃ

• ŁATWE ULEGANIE ZMĘCZENIU I SZYBKA REGENERACJA SIŁ

• PLASTYCZNOŚĆ ORGANIZMU, JEGO PODATNOŚĆ NA DODATNIE I UJEMNE WPŁYWY ŚRODOWISKA

Definicja choroby

CHOROBĄ określa się każde odchylenie od stanu zdrowia fizycznego i psychicznego. Obok chorób istnieją również wady, polegające na nieprawidłowościach budowy i funkcji narządów ustroju ludzkiego, w którym nastąpiło zakłócenie złożonych procesów fizykochemicznych i biologicznych. Stan choroby skłania człowieka do szukania pomocy i do działania naprawczego zmierzającego do przywrócenia zaburzonej równowagi ustrojowej.

Czynniki chorobotwórcze i deficyty środowiskowe

Wszystkie czynniki chorobotwórcze przyczyniające się do powstania chorób w ustroju ludzkim zwykło się dzielić na fizyczne, chemiczne, biologiczne i społeczne.

• Do fizycznych zalicza się czynniki mechaniczne powodujące urazy i nieszczęśliwe wypadki , oddziaływanie niekorzystnych właściwości powietrza i klimat, wody i gleby, różnego rodzaju promieniowanie słoneczne, zanieczyszczenie powietrza.

• Chemiczne czynniki chorobotwórcze tworzą substancje chemiczne w postaci ciał stałych, cieczy, par, gazów i dymów toksycznych (chemizacja życia, uprzemysłowienie, wzrost zanieczyszczeń środowiska naturalnego

• Do grupy biologicznej czynników chorobotwórczych zalicza się bakterie, wirusy, grzyby oraz różnorodne pasożyty ( małe robaki) przenikające ze świata zwierzęcego i roślinnego do ustroju ludzkiego ( wścielkizna,włośnica, tasiemczyca)

• Czynnikiem biologicznym wywołane są wszystkie choroby zakaźne np. powszechnie spotykane u małych dzieci odra, różyczka,ospa wietrzna,świnka

• za społeczne czynniki chorobotwórcze uważa się bodźce negatywne pochodzące ze środowiska społecznego otaczającego dziecko ( negatywne zachowania ludzkie, złe traktowanie dziecka, niezaspokajanie potrzeb emocjonalnych dziecka, które mogą doprowadzić do zaburzeń nerwicowych

Definicja zdrowia

ZDROWIE - to stan względnej równowagi w pracy wszystkich narządów ustroju ludzkiego, utrzymanie właściwych i korzystnych stosunków wzajemnych między organizmem a środowiskiem zewnętrznym oraz możliwość rozwoju osobowości ludzkiej w ramach społeczeństwa (WHO 1946).

Z powyższej definicji wynika podział zdrowia na:

• Zdrowie fizyczne, które dotyczy strony somatycznej (cielesnej) człowieka

• Zdrowie psychiczne wiąże się z zachowaniem równowagi fizjiologicznej układu nerwowego i sprawnym funkcjonowaniem psychiki ludzkiej

• Zdrowie społeczne odnosi się do zdrowia zbiorowości ludzkiej, jak również utożsamiane jest ze zdolnością człowieka do indywidualnego rozwoju w grupie społecznej

OSPA WIETRZNA

 

Definicja: Ospa wietrzna jest chorobą zakaźną o ostrym przebiegu, charakteryzującą się wysypką wielopostaciową na skórze i błonach śluzowych, pojawiającą się rzutami.

Płonica (szkarlatyna)

Definicja: Płonica (szkarlatyna) jest ostrą chorobą zakaźną, charakteryzującą się zapaleniem gardła i migdałków z towarzyszącą drobnoplami, punkcikową wysypką, oraz wykwitami złuszczającymi w okresie zdrowienia.  

RÓŻYCZKA

Definicja: Różyczka jest chorobą zakaźną o łagodnym przebiegu, charakteryzującą się występowaniem na skorze różowawej drobnoplamistej z towarzyszącym powiększeniem węzłów chłonnych, głównie karkowych i za uszami.  

ŚWINKA

Definicja: świnka (nagminne zapalenie przyusznic) jest ostrą, zakaźną chorobą wirusową charakteryzującą się bolesnym obrzękiem zapalnym ślinianek, zwłaszcza przyusznych, rzadziej podżuchwowych i podjęzykowych.  

LAMBLIOZA

Definicja: jest to dość pospolita inwazja jelita cienkiego.

ŚWIERZB

Definicja: Jest to choroba pasożytnicza skóry wywołana przez świerzbowca.  

PRZEROST MIGDAŁKA GARDŁOWEGO

Definicja: Migdałek gardłowy (trzeci migdałek) jest jednym z elementów układu chłonnego rejonu nosogardzieli. Tkanka adenoidalna tej okolicy jest wyraźnie obfitsza u dzieci niż u dorosłych. Często ulega jeszcze wtórnym, patologicznym przerostom w wyniku przewlekłego stanu zapalnego, prowadząc do szeregu dalszych zjawisk chorobowych. W przypadku przerostu tkanki adenoidalnej najwięcej dokuczliwości sprawia zwykle przerost trzeciego migdałka (wyrośla adenoidalne, adenoid), który umiejscowiony jest wysoko w górnej części gardła i w normalnych warunkach jest niewidoczny przez otwarte usta.  

DYSLEKSJA,   DYSGRAFIA,   
DYSORTOGRAFIA.

Czyli specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu  

Definicja:   specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu są spowodowane zaburzeniami niektórych funkcji poznawczych i motorycznych, które występują u dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym. Podłożem tych zaburzeń jest nieprawidłowe funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego. Poszczególne rodzaje tych trudności mogą występować w izolacji lub łączyć się ze sobą. Są to:    

Dysleksja - trudności w czytaniu lub w czytaniu i pisaniu  

Dysgrafia - trudności w opanowaniu kaligrafii (brzydkie, czasem wręcz nieczytelne pismo)  

Dysortografia - trudności w opanowaniu poprawnej pisowni (rażące i nagminne popełnianie błędów ortograficznych)      

6

---