Logika - to nauka o sposobach jasnego i ścisłego ujmowania myśli która określa reguły prawnego rozumowania i uzasadniania twierdzeń.

Wyróżniamy trzy główne działy logiki:

1.semiotyka - nauka o znakach i systemach znakowych tworzących język, w jej skład wchodzi:

- semantyka - nauka zajmująca się badaniem związków jakie zachodzą między znakiem a rzeczywistością,

- syntaktyka - nauka zajmująca się badaniem związków jakie zachodzą między znakami wewnątrz danego języka,

- pragmatyka - nauka zajmująca się badaniem związków jakie zachodzą między znakiem a tymi którzy się nim posługują

2) logika formalna - bada schematy rozumowań niezawodnych

3) ogólna metodiologia nauk - dyscyplina o sposobach dochodzenia do twierdzeń naukowych.

Znak - to nadany przez kogoś dostrzegalny zmysłowo układ rzeczy lub zjawisko określonej treści umożliwiającej pewnej grupie odbiorców odczytanie tej treści. Znak może być słowem, wdziękiem, gestem.

Elementy znaku:

- nadawca - twórca znaku lub osoba która przekazuje znak

- odbiorca - osoba do której znak jest skierowany

- treść znaku - informacja którą chcemy przekazać.

Oznaka - jest symptomem, objawem jakiegoś stanu rzeczy, nie ma zamierzonej treści komunikacyjnej, powstaje samoistnie.

Substrat materialny znaku - może mieć charakter:

- trwały np. znak drogowy, słupek graniczny

- nietrwały np. błysk światła, dźwięk mowy ludzkiej.

Język - jest zbiorem znaków przyjętych na gruncie danego systemu, które służą do porozumiewania się. Z językiem spotykamy się poprzez wypowiedz.

W skład języka wchodzi:

- zasób słów

- reguły znaczeniowe

- reguły składniowe.

Wyróżniamy:

- języki naturalne - ich reguły ukształtowane zostały zwyczajowo

- języki sztuczne - skonstruowane dla jakichś celów, reguły tych języków zaprojektowano z góry

- języki mieszane.

Idiomy - wyrażenia złożone, które mają swoiste znaczenie, odmienne od tych, które wyznaczałoby zwykłe znaczenie wyrazów składowych, np. siedzieć jak na szpilkach, niedźwiedzia przysługa, brać nogi za pas.

Słownictwo:

- czynne - zasób słów którymi dana osoba umiejętnie posługuje się w danym języku

- bierne - zasób słów które dana osoba w danym języku rozumie lecz sama ich nie używa

Synonimy - wyrazy, które różnią się brzmieniem, ale mają to samo znaczenie, np. samochód - auto, zamek - twierdza, kartofel - ziemniak.

Język prawny - język którym formułowane są ustawy i podobne akty prawodawcze.

Język prawniczy - język którym formułowane są różnego rodzaju wypowiedzi o normach prawnych.

Kategorie syntaktyczne - nazwy, wyrazy bądź wyrażenia nadające się na podmiot lub orzecznik orzeczenia imiennego, nazwy będziemy oznaczać małymi literkami n

Zdanie - każda wypowiedź oznajmująca i jednoznaczna.

Funktor - jest łącznikiem, rola jego polega na wiązaniu wyrazów w wyrażenia bardziej złożone.

Wyróżniamy trzy rodzaje:

- funktor nazwotwórczy - odpowiada na pytania przymiotnika, zapisywany jest w postaci ułamka

- funktor zdaniotwórczy - odpowiada na pytania czasownika

- funktor funktorotwórczy - odpowiada na pytania przysłówka

np.

Mateusz głośno czyta książkę.

Tomek szybko biega, a Kasia wysoko skacze.

Role semiotyczne wypowiedzi - służą do posługiwania się językiem w sposób najodpowiedniejszy danej sytuacji komunikatywnej.

Funkcja opisowa - przedstawiamy urywek rzeczywistości bez zabarwienia emocjonalnego np. ładna dziś pogoda.

Funkcja ekspresywna - uzewnętrznienie stanu psychicznego i emocjonalnego

(niezadowolenie, zadowolenie).

Funkcja sugestywna - jest bodźcem do określonego zachowania, z funkcji tej korzystamy gdy chcemy zmusić odbiorcę do określonego działania, np. chodź ze mną na wykład, pomóż mi odrobić lekcje.

Funkcja performatywna - funkcja o charakterze czysto umownym, np. ślubowanie, chrzest, ślub, wydanie wyroku.

Podział nazw

a).pod względem liczby wyrazów składowych nazwy dzielimy na:

- proste ( składające się z 1 wyrazu) np. dom,

- złożone (wielowyrazowe) np. kosz na śmieci, pilny student.

b)z uwagi na ilość desygnatów wyróżniamy nazwy:

- puste ( bezprzedmiotowe) - nie mają żadnego desygnatu; niczego nie oznaczają,

np.dwudziestometrowy zielony człowiek, żonaty kawaler,

- ogólne - to takie, które mają więcej niż jeden desygnat, np. biurko, student, okno

- jednostkowe - mają tylko jeden desygnat, np. Warszawa, nazwy miast, rzek, państw.

c)ze względu na to do czego nazwy się odnoszą:

- konkretne - odnoszą się do rzeczy, do osób lub czegoś co sobie jako rzecz lub osobę wyobrażamy, np. stół, krzesło, człowiek

- abstrakcyjne - wskazują pewne cechy, właściwości, zdarzenia, zależności, relacje

zachodzące pomiędzy przedmiotami, osobami i zjawiskami, np. płacz, śmiech, miłość, nienawiść, krzyk, sprawiedliwość.

d)pod względem sposobu wskazania desygnatu wyróżniamy nazwy:

- indywidualne czyli takie, które wskazują na konkretny desygnat, mogą być nadawane przedmiotom rzeczywistym, np. nazwy geograficzne, imiona, nazwiska, nazwy miast, postacie literackie

generalne - wskazują desygnat ze względu na jego cechy, np. data urodzenia,

miejsce urodzenia, NIP, PESEL, imię i nazwisko.

e)mając na uwadze strukturę desygnatu, nazwy dzielimy na:

- zbiorowe - takie, których desygnatami nie są poszczególne rzeczy lecz przedmioty, które stanowią zbiór tych rzeczy, np. biblioteka, stado, wataha, rój

- niezbiorowe - desygnatami są pojedyncze rzeczy, np. książka, zwierzę.

f)z uwagi na sposób wskazania desygnatu:

- ostre - takie, których zakres nazwy w sposób obiektywnie jednoznaczny można

określić, np. taboret, szklanka

-nieostre - takie, które nie posiadają obiektywnej, jednoznacznej granicy,

umożliwiającej oddzielenie zakresu desygnatu, np. kartka papieru, przystojny, egoista.

Supozycja - rola znaczeniowa wyrazu:

1.supozycja prosta - wskazuje jeden konkretny desygnat

2.supozycja materialna - wyraz jest znakiem dla samego siebie

3.supozycja formalna - wskazuje cały zakres desygnatów.

Stosunki między zakresami nazw - zależności wskazujące czy porównywane nazwy mają wspólne desygnaty, a jeżeli tak to czy wszystkie desygnaty jednej nazwy są desygnatami drugiej:

1. stosunek zamienności - każde S jest P i odwrotnie, np. auto - samochód

2. stosunek podrzędności - zachodzi wówczas jeżeli każde S jest P, ale nie każde P jest S, np. adwokat i prawnik - adwokat jest prawnikiem, a nie każdy prawnik jest adwokatem

3. stosunek nadrzędności - jest stosunkiem odwrotnym do stosunku podrzędności, każde P musi być S, ale nie każde S musi być P

4.stosunek krzyżowania się - istnieją desygnaty nazwy S, które są desygnatami nazwy P; istnieją desygnaty nazwy S, które nie są desygnatami nazwy P, a jednocześnie nie istnieją desygnaty nazwy P które nie są desygnatami nazwy S

5. stosunek wykluczania - żadne S nie jest P, żadne P nie jest S

Definicja składa się z trzech członów:

1.definiendum - wyraz definiowany

2.łącznik

3.definiens - wyrażenie za pomocą którego definiujemy wyraz definiowany.

Definicja określa znaczenie danej nazwy.

Rodzaje definicji:

1.ze względu na budowę:

- równościowe - zakres definiendum pokrywa się z definiensem,

w równościowych wyróżniamy:

a) klasyczne o budowie a jest to b mające cechę c

b) nieklasyczne - nieposiadające wyżej wymienionej budowy

- nierównościowe - gdzie zakres definiendum nie pokrywa się z zakresem definiensa

2.ze względu na to do czego definicja się odnosi:

- nominalne - odnoszą się do języka, a nie do otaczającej rzeczywistości, w definicji

nominalnej wyraz definiowany zawsze występuje w supozycji materialnej

- realne - odnoszą się do przedmiotu, w definicji realnej wyraz definiowany występuj w supozycji formalnej lub prostej.

3.ze względu na zadania:

- sprawozdawcze - informują jak definiowana nazwa rozumiana jest w danym języku

- projektujące - ustalają znaczenie wyrazu na przyszłość

a) regulujące - ustalając znaczenie wyrazu na przyszłość liczą się z jego dotychczasowym znaczeniem

b) konstrukcyjne - ustalając znaczenie wyrazu na przyszłość nie liczą się z jego dotychczasowym znaczeniem, mogą dotyczyć nowych słów albo odnoszą się do nowego znaczenia słowa, np. myszka przy komputerze.

Błędy w definiowaniu:

1.idem per idem - to samo przez to samo, w definiensie nie może powtarzać się wyraz definiowany, w ramach idem per idem wyróżniamy:

- błędne koło bezpośrednie typu a to coś co posiada cechę a

- błędne koło pośrednie typu a to b, b to c zaś c to coś co posiada cechę a,

np. Adam ma wzrost Maćka, Maciek ma wzrost Krzyśka a Krzysiek ma wzrost Adama

2.ignotum per ignotum - nieznane przez nieznane, w definiensie nie można używać zwrotów nie zrozumiałych, język definicji powinien być zrozumiały

3.inadykwacja - gdy zakres definiendum nie pokrywa się z zakresem definiensa:

- definicja za szeroka - gdy zakres definiendum jest podrzędny w stosunku do definiensa, np. student jest uczniem pobierającym naukę - zakres podrzędny

- definicja za wąska - gdy zakres definiendum jest nadrzędny w stosunku do definiensa ( mówi nam o wszystkich desygnatach)

- definicja za wąska i za szeroka zarazem - gdy zakres definiendum pozostaje w stosunku krzyżowania się z definiensem, np. Człowiek leniwy to człowiek niepracujący zawodowo.

Zdanie - w sensie logicznym - każda wypowiedź oznajmująca i jednoznaczna posiadająca wartość logiczną prawdy lub fałszu.

Podział zdań:

1.z uwagi na rodzaj wartości logicznej:

- zdania prawdziwe - zgodne z rzeczywistym stanem rzeczy

- zdania fałszywe - przedstawiające rzeczywistość w sposób kłamliwy.

2.pod względem struktury:

- zdania atoniczne - A jest B gdzie A jest nazwą indywidualną a B jest nazwą generalną, np. Jan jest człowiekiem

- zdania subsumpcyjne - gdzie A jest B, gdzie A i B są nazwami generalnymi,

np. człowiek jest ssakiem

- zdania egzystencjonalne - jest A, czyli jest znaczy tyle samo co istnieje.

3.w oparciu o sposób ustalenia wartości logicznej wyróżniamy:

- zdania analityczne - zdanie niezaprzeczalnie prawdziwe, np. Ziemia krąży wokół Słońca. Doba trwa 24 godziny.

- zdanie wewnętrznie kontradyktoryczne - zdanie niezaprzeczalnie fałszywe, np. Słońce jest niebieskie.

- zdanie syntetyczne - zdanie którego wartości nie można ustalić na podstawie

znaczenia samych słów.

4.z uwagi na kategoryczność:

- zdania ogólnotwierdzące - każde S jest P, np. każdy wróbel jest ptakiem, każdy wyrok jest orzeczeniem

- zdania szczegółowotwierdzące - niektóre S jest P, np. niektóre grzyby są trujące, niektórzy studenci są ludźmi pracującymi

- zdania ogólnoprzeczące - żadne S nie jest P, np. żaden sędzia nie jest prokuratorem, żaden pies nie jest kotem

- zdania szczegółowoprzeczące - niektóre S nie jest P, np. niektórzy żołnierze

są Polakami, niektórzy Polacy nie są żołnierzami

5.ilość wyrażonych myśli:

- proste - jednozdaniowa wypowiedź

- złożone - składające się z co najmniej dwóch zdań.

Funktor prawdziwościowy - jest funktorem zdaniotwórczym od argumentów zdaniowych. Pozwala określić wartość logiczną ( czy prawda czy fałsz 1:0) z uwagi na swoją konstrukcję

Funktory prawdziwościowe jednoargumentowe:

- afirmacja - potwierdza prawdę. Funktorem afirmacji jest zwrot:

prawdą jest, że…

- negacja - nieprawdą, że…

Funktory prawdziwościowe dwuargumentowe:

- Koniunkcja ( ^) - jest prawdziwa wtedy i tylko wtedy gdy wszystkie zdania składowe są prawdziwe.

Wykładnikami leksykalnymi funktora koniunkcji są spójniki: i, oraz, lecz, a, a także, jak również, pomimo że, chociaż.

- Alternatywa zwykła nierozłączna ( V ) - jest prawdziwa wtedy i tylk wtedy gdy przynajmniej jedno ze zdań składowych jest prawdziwe.

Wykładnikami leksykalnymi funktora alternatywy nierozłącznej są spójniki: lub, bądź, albo.

- Alternatywa rozłączna ( sprzeczność ) - jest prawdziwa wtedy i tylko wtedy gdy jedno i tylko jedno ze zdań składowych jest prawdziwe.

Wykładnikami leksykalnymi alternatywy rozłącznej są spójniki: albo…albo, bądź…bądź…

- Implikacja zwykła ( ekstensywna)

Funktorem implikacji jest zwrot : jeżeli p to q w zdaniu złożonym składającym się z implikacji zdanie p nazywamy poprzednikiem implikacji a zdanie q nazywamy następnikiem implikacji.

Implikacja jest fałszywa gdy jej poprzednik p jest prawdziwy, a następnik q fałszywy.

- Implikacja odwrotna ( intensywna)

Funktorem implikacji jest zwrot: „ tylko wtedy p gdy q…”

Implikacja odwrotna jest tylko w jednym przypadku fałszywa, gdy jej poprzednik p jest fałszywy a następnik prawdziwy.

- Implikacja wzajemna ( równoważność) - jest prawdziwa wtedy i tylko wtedy gdy wszystkie zdania składowe mają jednakową wartość logiczną.

Funktorem tej równoważności jest zdanie:„zawsze wtedy i tylko wtedy gdy…”

- Dysjunkcja - jest tylko w jednym przypadku fałszywa gdy wszystkie zdania składowe są prawdziwe.

Wykładnikiem leksykalnym jest zwrot: „ co najwyżej p lub q.”

- Winegacja alternatywy - jest prawdziwa wtedy i tylko wtedy gdy wszystkie zdania składowe są fałszywe.

Funktorem winegacji jest zwrot: „ ani p ani q.”

---