Warszawa 08.02.2009r.
Bank - instytucja finansowa zajmująca się gromadzeniem, przechowywaniem i pożyczaniem środków pieniężnych w zamiarze wypracowania zysku oraz funkcjonowania jako instytucja zaufania publicznego.
Podstawową działalnością banków jest udzielanie kredytów i przyjmowanie depozytów.
Banki zarabiają na udzielaniu kredytów.
Banki muszą pozyskiwać pieniądze od klientów prowadząc działalność depozytową.
System bankowy w Polsce jest dwustopniowy:
- instytucje centralne (Banki Centralne) -> KNF 2008 r. system gwarantowania depozytów
- banki komercyjne i spółdzielcze.
KNF - nadzór nad całym rynkiem finansowym, przed KNF nadzoruje Komisja Nadzoru Bankowego.
Banki gwarantują do 50.000 EURO - 90%, Masa upadłościowa banku - 10%.
Banki kupują oraz sprzedają ryzyko, zarządzają ryzykiem w celu uzyskania wyniku finansowego finansowego.
Banki zagraniczne- pozostałe banki z udziałem kapitału zagranicznego
Banki krajowe - Bank Gospodarstwa Krajowego.
Banki ze względu na formę własności:
- państwowe - BGK,
- spółdzielcze - ok. 600 w Polsce,
- spółki akcyjne - ok. 50 banków w Polsce
a) giełdowe - Bre Bank, PKO S.A., Millenium Bank
b) pozagiełdowe - nie są notowane na giełdzie
c) uniwersalne
d) specjalistyczny np. Volkswagen Bank
***Uwarunkowania instytucjonalne:
Prawo Bankowe- podstawowa ustawa na mocy, której funkcjonują banki. Powstała w 1982r./ nowelizacje: 1997, 2004, 2007, ostatnia 2008.
Ustawa o NBP z 20 VIII 1997.
Ustawa o Nadzorze nad Rynkami Finansowymi 21 VII 2008r.
Ustawa o funkcjonowaniu banków spółdzielczych ich zrzeszanie się.
Ustawa o kredycie konsumenckim 20 VII 2001.
Ustawa o elektronicznych elementach płatniczych 12 IX 2002.
Dyrektywy Parlamentu Europejskiego 14 VI 2006, dyrektywa w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności przez instytucje kredytowe.
*** Instytucje centralne:
Bank centralny - emituje polski pieniądz i dba o stabilność monetarną. Jest on bankiem rozliczeniowym dla wszystkich banków komercyjnych i innych instytucji finansowych. Każdy bank w banku centralnym posiada swój rachunek, na którym rejestrowane są wszystkie operacje z innymi instytucjami finansowymi. Dzięki temu bank centralny dokonuje rozliczeń międzybankowych. Ponadto realizuje transakcje z zagranicznymi bankami centralnymi i organizacjami międzynarodowymi, utrzymuje również dla nich rachunek w krajowej.
Bank centralny jest bankiem Skarbu Państwa, utrzymuje rachunki depozytowe państwa, zajmuje się obsługą finansową, krajowego i zagranicznego długu państwowego. Prowadzi rachunki różnorodnych krajowych funduszy celowych. Jest kredytodawcą ostatniej instancji oferując bankom komercyjnym krótkoterminową pomoc finansową w sytuacji niedoboru płynności. Nie może udzielać kredytów osobom fizycznym. Kreuje politykę pieniężną poprzez stopy procentowe, które wyznacza przy transakcjach. NBP wchodzi w struktury Europejskiego Banku Centralnego (ECB).
***Stopy Procentowe:
Stopa referencyjna - relacja, która określa stopę dochodowości banków pieniężnych sprzedawanych przez bank centralny, bankom komercyjnym.
Stopa lombardowa - stosowana przy udzielaniu kredytu lombardowego bankowi komercyjnemu na uzupełnienie środków pieniężnych na rachunku bankowym.
Stopa redyskontowa - stopa wg której bank centralny skupuje weksle od banków komercyjnych. Obecnie nie ma znaczenia ekonomicznego ze względu na zanik operacji redyskontowych weksli
Stopa depozytowa - wyznacznik oprocentowania jednodniowych lokat w banku komercyjnym i w banku centralnym.
Poziom stóp procentowych wpływa na wysokość oprocentowania produktów w bankach komercyjnych i banku centralnym.
Bank obniża stopy procentowe w celu umocnienia waluty. Banki komercyjne muszą się dostosować do stóp procentowych. Obniżka stóp procentowych przyczynia się do obniżenia kapitału pożyczkowego.
System gwarantowania depozytów - instytucja która ma chronić klientów.
Zadaniem BFD??? jest udzielenie zwrotnej pomocy finansowej banków, gwarantowanie środków pieniężnych zgromadzonych w bankach objętych obowiązkowym systemem gwarantowania w wysokości określonej ustawą, objęci są deponenci (osoby, które złożyły depozyt w banku) z wyłączeniem skarbu Państwa, instytucji finansowych, akcjonariuszy banku, którzy posiadają pakiet w co najmniej 5% akcji, oraz osób zarządzających bankiem.
Kwoty gwarantowane 1000 EURO i do 50000 EURO. Są wypłacane w przypadku ogłoszenia upadłości banku. Od momentu zawieszenia przez KNF działalności banku właściwy sąd ma miesiąc na ogłoszenie jego upadłości. Od dnia ogłoszenia upadłości banku naliczane są odsetki od zgromadzonych w banku depozytów. Syndyk masy upadłościowej ma 1 m-c na przygotowanie listy depozytów. Następnie w terminie 14 dni lista sprawdzana jest przez BFD Następnie system gwarancji depozytów przekazuje syndykowi kwotę na wypłatę gwarancji.
W przypadku gdy deponent nie odbiera środków w wyznaczonym terminie może je odebrać w przeciągu 5 lat w wyznaczonym terminie.
Nadzór bankowy w Polsce do 2007 r. sprawowała Komisja Nadzoru Bankowego, od 1.01.2008 nadzór sprawuje KNF.
Ustawa o nadzorze nad rynkiem fin. Weszła w życie 21.07.2006r. We IX 2006 r. nastąpiła integracja nadzoru nad Ryn. Kapitałowym, ubezpieczeniowym i emerytalnym zamieniono Komisję Pap. Wart. I Giełdy, Komisję Ubezp. I Emeryt na Komisje nadzoru Bankowego a w styczniu 2008 zmieniono go na KNF.
Nadzoruje:
Zakres działań obejmuje licencjonowanie dział. Banków - ma na celu niedopuszczenie nieodpowiednich osób i kap. na rynek finansowy.
Minimalne wartości uzależnione są od rodzaju banku, czy bank będzie państwowy w postaci sp. Akcyjnej bądź bank spółdzielczy.
Minimalna liczba założycieli banków.
W przypadku banku państwowego minimalna liczba założycieli to 1 osoba, którą jest Skarb Państwa.
Banki w formie sp. Akcyjnej - minimalna liczba założycieli to 3 osoby prawne lub fizyczne.
Bank spółdzielczy - 10 osób fizycznych.
- Kapitał założycielski - kap. Nie może pochodzić z kredytów, pożyczek i innych źródeł nieudokumentowanych. Musi być wniesiony w formie pieniężnej w przypadku:
a) banku komercyjnego - wysokość kapitału założycielskiego została określona na 5 mln euro.
b) b. spółdzielczego - ustawa prawo spółdzielcze określa dwie formy kapitału założycielskiego w formie pieniężnej - 15 mln euro oraz w formie niepieniężnej - 5 mln euro.
W odniesieniu do osób zarządzających bankiem obowiązuje zasada tzw. „czworga oczu” - dwie osoby w tym prezes winny mieć wykształcenie i doświadczenie na poziomie minimum magisterskim, w zakresie bankowości i ekonomi oraz powinny dawać rękojmię prowadzenia banku w sposób zabezp. Środki w nim zgromadzone.
Są odstępstwa od tych zasad:
Licencjonowanie - kontrola przepływów własności odnosi się do banków w formie sp. Akcyjnych.
Wyróżniamy 2 formy:
Regulacje ostrożnościowe, nowa umowa kapitałowa
Inspekcje nadzorcze w zakresie ryzyka kredytowego, ryzyka cenowego i ryzyka operacyjnego
Grupa zasad odnosząca się do funduszy własnych banków (współczynnik wypłacalności oraz limity zaangażowania)
Bank rozpoczynając działalność powinien utrzymać współczynnik wypłacalności 15%/ 1rok, 12%/2rok, 8%/pozostałe lata.
-system kwalifikacji ekspozycji kredytowych (należności normalne, stracone, wątpliwe)
Na banki można nakładać kary pieniężne. Restrykcja finansowa wynosi ok. 1mln zł. Kary nakłada się gdy banki naruszają przepisy prawa bankowego.
Można nałożyć także restrykcje niefinansowe np. wdrożenie programu naprawczego (banki realizują go zazwyczaj przez 5 lat). Jeżeli bank nie realizuje programu naprawczego może dostać kuratora, jeżeli i on nie odniesie skutku to KNF może wprowadzić zarząd komisaryczny.
Jeżeli program naprawczy nie zostanie zrealizowany to KNF zawiesza działalność banku i zostaje złożony wniosek do sądu o ogłoszenie upadłości banku.
W przypadku osób zarządzających bankiem KNF może zawiesić w czynnościach członków banków oraz może wnioskować do Rady Nadzorczej o odwołanie Zarządu.