Pełny opis przedmiotu

Gramatyka opisowa języka polskiego

1. Wprowadzenie

1.1. Znaczenie terminu gramatyka. Gramatyka opisowa. Gramatyka historyczna

1.2. Wprowadzenie do nauki o języku. Pojęcie znaku. Znaki naturalne i umowne. Znak

językowy.

2. Fonetyka

2.1. Wprowadzenie do fonetyki. Alfabet fonetyczny. Narządy mowy i ich funkcje.

2.2. Pojęcie głoski. Artykulacyjna klasyfikacja spółgłosek. Charakterystyka samogłosek.

2.3. Typy dystrybucji. Dystrybucja samogłosek. Dystrybucja spółgłosek.

2.4. Wymowa warszawska i krakowsko-poznańska. Zmiany fonetyczne związane z tempem mówienia i starannością artykulacyjną. Upodobnienia artykulacyjne. Akcent.

3. Fonologia

3.1. Wprowadzenie do fonologii. Pojęcie fonemu. Fonem a głoska. Warianty fonemu.

Kryterium dystrybucji i dystynktywności.

3.2. Rejestr cech fonemów i ich wariantów.

3.3. Pojęcie opozycji fonologicznej. Neutralizacja opozycji.

3.4. Fonologiczne zapisy tekstów.

4. Morfologia

4.1. Przedmiot morfologii. Leksem jako jednostka kodu.

4.2. Morfonologia.

4.2.1. Pojęcie morfemu i morfu. Klasyfikacja morfemów. Warianty morfemu. Reguły

ustalania wariantu głównego. Pojęcie wariantu idealnego.

4.2.2. Wymiany morfonologiczne i ich klasyfikacja. Głoski funkcjonalnie miękkie i

funkcjonalnie twarde.

4.3. Części mowy

4.3.1. Kategorie części mowy.

4.3.2. Kryteria klasyfikacji leksemów na części mowy. Kategorie gramatyczne.

4.4. Fleksja

4.4.1. Przedmiot fleksji. Deklinacja i koniugacja. Podstawowe pojęcia z zakresu fleksji.

Pojęcie kategorii fleksyjnej.

4.4.2. Rzeczownik

4.4.3. Przymiotnik

4.4.4. Liczebnik

4.4.5. Zaimek

4.4.6. Czasownik

4.4.7. Przysłowek. Przyimek. Spójnik. Wykrzyknik. Nakaźnik. Modulant.

4.5. Słowotwórstwo.

4.5.1. Przedmiot słowotwórstwa. Wyrazy motywowane i niemotywowane. Typy wyrazów motywowanych.

4.5.2. Podstawa słowotwórcza. Pojęcie formantu słowotwórczego.

4.5.3. Kategoria a typ słowotwórczy. Podstawowe kategorie słowotwórcze.

4.5.4. Wyrazy złożone, ich budowa i klasyfikacja.

4.6. Składnia.

4.6.1. Przedmiot składni. Podział jednostek składniowych.

4.6.2. Wypowiedzenie pojedyncze. Składnik syntaktyczny.

4.6.3. Szeregi i związki syntaktyczne.

4.6.4. Orzeczenie

4.6.5. Podmiot

4.6.6. Dopełnienie

4.6.7. Okolicznik

4.6.8. Przydawka

4.6.9. Wypowiedzenie złożone. Kryteria klasyfikacji wypowiedzeń współrzędnie i podrzędnie złożonych. Wskaźniki zespolenia.

4.6.10. Schemat składniowy.

Lp.

Elementy składowe sylabusu

Opis

l.

Nazwa przedmiotu

Gramatyka opisowa języka polskiego

2.

Nazwa jednostki prowadzącej

Katedra Lingwistyki Kulturowej i Socjolingwistyki Wydziału Polonistyki UJ

przedmiot

3.

Kod przedmiotu

WP.IP/e1/3

4.

Język przedmiotu

Polski

Grupa treści kształcenia,

•

5.

w ramach której przedmiot jest

•

grupa treści kierunkowych,

realizowany

Należy wskazać, czy jest to przedmiot:

•

obowiązkowy do zaliczenia roku studiów,

6.

Typ przedmiotu

•

•

•

7.

Rok studiów, semestr

I rok studiów I stopnia, 1 i 2 semestr

jest

8.

Imię i nazwisko osoby (osób)

Prof. dr hab. Halina Kurek

prowadzącej przedmiot

Imię i nazwisko osoby (osób)

dr Anna Piechnik, dr Mirosława Sagan-Bielawa, dr Agnieszka Sieradzka-Mruk

egzaminującej bądź udzielającej

9.

zaliczenia w przypadku, gdy nie

jest nim osoba prowadząca dany

-

przedmiot

10.

Formuła przedmiotu

wykład, ćwiczenia

11.

Wymagania wstępne

Przyjęcie na I rok studiów stacjonarnych I stopnia

12.

Liczba godzin zajęć dydaktycznych

Wykład 60 godzin, ćwiczenia 60 godzin

13.

Liczba punktów ECTS przypisana przedmiotowi

10

14.

Czy podstawa obliczenia średniej ważonej?

Tak

15.

Założenia i cele przedmiotu

Kształcenie umiejętności w zakresie gramatyki języka polskiego; fonetyki, fonologii, morfologii oraz składni.

16.

Metody dydaktyczne

• konsultacje 2 godz. wykład, 2 godz. ćwiczenia (tygodniowo)

17.

Forma i warunki zaliczenia przedmiotu, w tym zasady dopuszczenia do egzaminu, zaliczenia z przedmiotu, a także formę i warunki zaliczenia poszczególnych form zajęć wchodzących w zakres danego przedmiotu

• egzamin ustny po uzyskaniu zaliczenia z ćwiczeń

18.

Treści merytoryczne przedmiotu oraz sposób ich realizacji

19.

Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej, obowiązującej do zaliczenia danego przedmiotu

Literatura podstawowa 1. B. Dunaj, Zarys morfonologii współczesnej polszczyzny. Kraków 1979. 2. B. Dunaj, Fleksja rzeczowników w dydaktyce szkolnej. Język Polski w Szkole Średniej VII (1993/94), nr 2, s. 85-95. 3. Encyklopedia języka polskiego, pod red. S. Urbańczyka. Wrocław 1991 (wybrane hasła). 4. Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, pod red. K. Polańskiego. Wrocław-Warszawa-Kraków 1999 (wybrane hasła). 5. Encyklopedia kultury polskiej XX wieku. T. 2. Współczesny język polski, pod red. J. Bartmińskiego. Wrocław 1993 (wybrane rozdziały). 6. R. Grzegorczykowa, Wykłady z polskiej składni. Warszawa 1996. 7. R. Grzegorczykowa, Zarys słowotwórstwa polskiego. Słowotwórstwo opisowe. Warszawa 1984. 8. J. Labocha, Gramatyka polska. Cz. III. Składnia. Kraków 1995. 9. Najnowsze dzieje języków słowiańskich. Język polski, pod red. S. Gajdy. Opole 2001 (wybrane rozdziały). 10. D. Ostaszewska, J. Tambor, Fonetyka i fonologia współczesnego języka polskiego. Warszawa 2000. 11. Z. Saloni, M. Świdziński, Składnia współczesnego języka polskiego. Warszawa 1995. 12. J. Strutyński, Gramatyka polska. Kraków 2005. Literatura uzupełniająca 1. M. Bańko, Wykłady z polskiej fleksji. Warszawa 2002. 2. L. Dukiewicz, I. Sawicka, Gramatyka współczesnego języka polskiego. Fonetyka i fonologia. Kraków 1995. 3. Gramatyka współczesnego języka polskiego. Fonetyka i fonologia, pod red. H. Wróbla. Kraków 1995. 4. Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia, pod red. R. Grzegorczykowej, R. Laskowskiego i H. Wróbla. Warszawa 1998. 5. R. Grzegorczykowa, J. Puzynina, Słowotwórstwo współczesnego języka polskiego. I. Rzeczowniki sufiksalne rdzenne. Warszawa 1979. 6. H. Jadacka, System słowotwórczy polszczyzny (1945-2000). Warszawa 2001. 7. S. Jodłowski, Podstawy polskiej składni. Warszawa 1976. 8. Z. Klemensiewicz, Zarys składni polskiej. Warszawa 1953. 9. Z. Kurzowa, Złożenia imienne we współczesnym języku polskim. Kraków 1976. 10. J. Tokarski, Fleksja polska. Warszawa 1973. 11. K. Waszakowa, Słowotwórstwo współczesnego języka polskiego. Rzeczowniki sufiksalne obce. Warszawa 1994. 12. B. Wierzchowska, Fonetyka i fonologia języka polskiego. Warszawa 1980. 13. M. Wiśniewski, Zarys fonetyki i fonologii współczesnego języka polskiego. Toruń 1997. 14. H. Wróbel, Gramatyka języka polskiego. Kraków 2001.

---