Zarówno wysoka temperatura, jak i ekstremalnie niska mogą być zbawienne dla naszego organizmu. Termolecznictwo zaczyna i w polsce mieć wielu zwolenników.
Leczenie ciepłem znane jest od dawna i to w wielu kulturach. Zabiegi cieplne od wieków stosowane były w leczeniu bólu czy zwyrodnień. W niektórych kulturach spełniały jeszcze jedną ważną funkcję - były sposobem na spędzanie wolnego czasu. Łaźnie były miejscem relaksu, dbania o higienę, ale także miejscem plotek.
Obecnie wiadomo bardzo dużo na temat termolecznictwa i wiedza ta potwierdza mądrość naszych przodków - leczenie poprzez oddziaływanie temperatury na nasze ciało to bardzo skuteczna doskonała metoda na zachowanie zdrowia i urody. Jeszcze niedawno były zarezerwowane dla sportowców i najbogatszych pacjentów w drogich kurortach. Dziś są już ogólnie dostępne i postaram się udowodnić, że warto z nich korzystać.
LECZENIE CIEPŁEM - SAUNA
W zabiegach fizykalnych takich jak sauna, najistotniejszą rolę odgrywa skóra i jej przewodnictwo cieplne. Skóra jako struktura tkankowa otaczająca cały nasz organizm, może odbierać i przekazywać energię cieplną. W skórze znajdują się receptory termoregulacji, dzięki którym jesteśmy w stanie określić, czy jest nam zimno czy gorąco. Dzięki temu możemy bronić się przed przegrzaniem czy wychłodzeniem. Bardzo ważną rolę w tym procesie odgrywają naczynia krwionośne i to właśnie dzięki ich pracy, zabiegi termalne są tak pomocne w zwalczaniu bólu czy w pielęgnacji skóry.
Leczenie ciepłem polega na bezpośrednim przekazywaniu ciepła, czy to z otoczenia czy też za pomocą różnych urządzeń, w celu uzyskania ogólnego lub miejscowego przegrzania skóry, ciała czy całego organizmu. Przy działaniu miejscowym (stosowanym główne w leczeniu urazów) dochodzi do miejscowego rozszerzenia naczyń krwionośnych oraz limfatycznych. Powoduje to zwiększenie przepływu krwi przez te naczynia, co z kolei wpływa na zmniejszenie odczuwania bólu.
Natomiast, jeśli zabieg cieplny jest ogólny, dochodzi do przegrzania całego ustroju, zwiększa się przepływ krwi w całym organizmie. Ma to wpływ na wszystkie układy naszego ciała, tj. na układ oddechowy, układ mięśniowy, na nerki, serce i inne organy wewnętrzne.
Sauna jako jeden z kilku możliwych zabiegów termolecznictwa, jest zabiegiem polegającym na zażywaniu kąpieli w gorącym powietrzu o zróżnicowanej wilgotności. Ze względu na wilgotność powietrza sauna może być sauną suchą (80-110°C i 10% wilgotności), sauną wodną (50-90°C i 35 % wilgotności), bądź sauną parową, zwaną także łaźnią rzymską (70°C i 65-95% wilgotności powietrza).W saunie ogrzane powietrze oddziałuje na skórę i w końcu na cały organizm. Dziś kabiny sauny są ogólnie dostępne czy to na basenach, ośrodkach sportowych czy też w gabinetach odnowy biologicznej i dużych salonach kosmetycznych. Także często pojawiają się w domach prywatnych.
RÓŻNE RODZAJE SAUN
Do najpopularniejszych zalicza się saunę fińską - tzw. suchą. Jak sama nazwa wskazuje, najbardziej popularna jest w krajach skandynawskich, gdzie traktuje się ją jako źródło relaksu i odprężenia.
Wspaniałe działanie sauny fińskiej znali już starożytni Grecy i Rzymianie oraz wiele kultur wschodnich. Polega ono na intensywnej zmianie temperatury z bardzo wysokiej aż do bardzo niskiej. Podczas zabiegu człowiek około 3 razy przenosi się z sauny pod chłodny prysznic (czy wprost na śnieg, jak praktykują Skandynawowie) i znowu powraca się do sauny. Skutkiem tego dochodzi do wzrostu przemiany materii, zwiększonego wydzielania potu, oczyszczenia organizmu poprzez usunięcie produktów przemiany materii oraz toksyn, podniesienia tętna, przyśpieszenia oddechu.
Ciepło wytworzone w ciele doskonale koi nerwy i uspakaja układ nerwowy. Zabiegi w saunie hartują nasz organizm, poprawiają jego odporność immunologiczną.
W saunie fińskiej temperatura wynosi 95°C, wilgotność w pomieszczeniu to około 10%. Rozgrzane w piecu kamienie można polewać wodą, co powoduje wzrost wilgotności i spadek temperatury o kilka stopni.
JAK KORZYSTAĆ Z SAUNY?
Przed wejściem do sauny należy pamiętać o kilku ważnych zasadach. Niewskazane jest korzystanie z sauny zaraz po posiłku lub po spożyciu alkoholu. Zawsze należy zmyć makijaż i zdjąć całą biżuterię, w przeciwnym razie grożą nam poparzenia. Ciało przed wejściem do sauny należy bardzo dobrze osuszyć, włosy także muszą być suche. Ważne by wypić około litr wody mineralnej. Zanim zażyjemy kąpieli w saunie dobrze najpierw przygotować ciało poprzez skorzystanie z natrysku. Następnie należy dokładnie osuszyć ciało i można rozpocząć właściwą kąpiel w saunie. Ważne, aby pamiętać, że do sauny wchodzimy zawsze z nowym, suchym ręcznikiem, a nie z tym, którego użyliśmy do osuszenia ciała po natrysku. Każdorazowo przebywa się w saunie około 8-12 minut. Temperatura ogrzanego powietrza jest różna. Sauna wyposażona jest w ławy, które znajdują się na różnym poziomie.
Na zabieg należy przeznaczyć około 2 godzin. Pierwsza faza to faza nagrzewania. Początkowo należy usiąść na najniższej ławie. Tu temperatura powietrza wynosi około 40°C. Na ławie najwyższej temperatura dochodzi nawet do 110°C. W zależności od wydolności organizmu i istoty samego zabiegu, można stopniowo przesiadać się na ławy wyższe, można także pozostać na ławie najniższej przez cały zabieg. W trakcie zabiegu (przy drugim wejściu do kabiny) można polewać tzw. „duszę sauny” wodą. Na stos rozgrzanych kamieni wylewamy około 1 litra wody, podnosi to wilgotność powietrza, co jednak nie jest zalecane osobom o słabszej wydolności. Do wody, którą będziemy polewać kamienie można dodać swoje ulubione olejki aromatyczne. Wydobyte z nich substancje zapachowe doskonale inhalują, poprawiają nasze samopoczucie, odprężają, lub też mogą działać pobudzająco.
Jeśli tylko w trakcie zabiegu poczujemy się źle, należy spokojnie i powoli wstać i opuścić kabinę. Jeśli korzystaliśmy z sauny leżąc na ławach, przed wyjściem dobrze posiedzieć około 2 minut. Następnie przechodzimy do fazy ochładzania. Faza ta, także powinna trwać 8-12 minut. Po wygrzaniu ciała i dostatecznie dużym wystąpieniu potu, należy schłodzić organizm w kąpieli lub pod prysznicem o temperaturze 12-20°C. Kąpiel ta ma na celu wytworzenie reakcji, która zmusi naczynia krwionośne do skurczu. Taki swoisty trening naczyń znacznie poprawia ich wydolność. Prysznic należy zacząć od schładzania stóp, nóg i dalej w kierunku serca.
Schemat ten, czyli kąpiel w saunie i kąpiel pod chłodnym natryskiem, powtarza się około 3 razy. Ważne jest, aby każdy z tych etapów był wykonywany dokładnie. Kąpiel w saunie zawsze kończy się chłodnym natryskiem. Kiedy niedostatecznie wychłodzimy ciało, procesy związane ze zwiększonym przepływem krwi dalej postępują, co jest zjawiskiem niepożądanym. Może wystąpić ból głowy, zawroty głowy i gorsze samopoczucie.
Zawsze po kąpieli w saunie zaleca się około 20-30 minutowy odpoczynek. Należy także uzupełnić płyny w organizmie, pijąc wodę mineralną lub soki. Sokiem szczególnie polecanym jest sok pomidorowy, który uzupełni potas, ważny w pracy serca.
SAUNA NA PODCZERWIEŃ
W zasadzie przebieg samego zabiegu wygląda podobnie jak w saunie fińskiej, jedyną różnicą jest źródło ciepła. W saunie na podczerwień jest to promieniowanie podczerwone. Jego energia jest pochłaniana przez skórę i dalej przez tkanki i zamieniana jest w energię cieplną. I choć temperatura w tej saunie jest niższa niż w fińskiej (40-60°C), to dochodzi do silniejszego pocenia się ciała. Ważne jest to, że dzięki niższej wilgotności powietrza łatwiej jest oddychać. Jej dużą zaletą jest fakt, że nie obciąża ona organizmu i mogą ją stosować osoby z chorobami układu krążenia.
Jednym z ostatnio bardzo popularnych urządzeń, stosujących działanie sauny na podczerwień jest kapsuła SPA. Zabieg wykonuje się w salonie kosmetycznym i polega on na tym, iż pacjentka czy pacjent układa się wygodnie w kapsule podobnej do łóżka solarium, z tym, że głowa znajduje się poza kapsułą. W momencie, kiedy nasze ciało zażywa kąpieli w saunie, kosmetyczka może wykonać bardzo przyjemny masaż twarzy, czy zabieg pielęgnacyjny na twarz. Kapsuły SPA pozwalają na przeprowadzenie kilku różnych zabiegów - od samej sauny poprzez saunę parową, saunę wodną, saunę suchą, koloroterapię, aromaterapię. Zabieg zawsze dobiera się w zależności do stanu zdrowia pacjenta, jego samopoczucia w danym dniu. Może mieć działanie zarówno pobudzające lub relaksujące.
WSKAZANIA DO KĄPIELI W SAUNIE
niska odporność organizmu
choroby reumatyczne
zaburzenia przemiany materii
zwiększenie wydolności organizmu
pielęgnacja skóry ciała
relaks
ukojenie układu nerwowego (nerwobóle, rwa kulszowa, przykurcze mięśniowo-stawowe)
schorzenia kośćcowe
zwyrodnienia stawów
urazy stawów
trądzik czy cera tłusta
choroby układu oddechowego tj. przewlekłe zapalenie zatok, nieżyt gardła i krtani
zapalenie pęcherza moczowego, kamica dróg moczowych,
przewlekłe zapalenie jelit, nieżyt żołądka
PRZECIWWSKAZANIA DO KĄPIELI W SAUNIE
ostre okresy choroby
nadciśnienie tętnicze
nosicielstwo chorób zakaźnych
gorączka
niewydolność krążenia
choroby serca
choroby nowotworowe
miażdżycowe stwardnienie tętnic
zakrzepowo-zatorowe zapalenie tętnic
skłonności do krwawień
kruche naczynia krwionośne
cukrzyca
nadczynność tarczycy
czynna choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy
choroby ośrodkowego układu nerwowego
padaczka
stany psychotyczne
ciąża
menstruacja - po konsultacji z lekarzem
LECZENIE ZIMNEM - KRIOTERAPIA
Leczenie zimnem polega na obniżaniu temperatury tkanek. W procesie tym główną rolę, tak jak i w przypadku sauny, odgrywa przewodnictwo skórne. Łagodne metody leczenia zimnem wykorzystują temperatury w wysokości do 15°C, jak np. zimna hydroterapia. W leczeniu intensywnym temperatura stosowana do zabiegów waha się w przedziale 0°C do minus 130°C.
Gdyby możliwe było obniżenie ludzkiej temperatury ciała choćby o jeden stopień, spowolniony metabolizm pozwoliłby nam żyć dłużej o 10-15 lat. Zimno bowiem odmładza, o czym doskonale wiedzą mieszkańcy krajów skandynawskich czy Syberii. Korzystając z kąpieli morskich w zimnej wodzie, tzw. „morsy” hartują swe ciało i poprawiają jego odporność. Ponoć tak skutecznie, że niektórzy od lat na nic nie chorują. Zimy prysznic jest relaksujący. Jeśli trudno jest wam się obudzić, zamiast kawy spróbujcie zanurzyć ręce po łokcie w lodowatej wodzie na około 20-30 sekund, uderzenie zimna i poprawienie krążenia od razu postawi was na nogi.
Niska temperatura pobudza układ odpornościowy i wzmaga się produkcja hormonów, wzrasta także produkcja substancji przeciwbólowych. Ochłodzenie tkanek od wieków wykorzystywano do zmniejszania bólu i tamowania krwawienia, gdyż zimno powoduje obkurczanie się naczyń krwionośnych. Chirurdzy armii Napoleona wykorzystywali okłady ze śniegu przy zabiegach amputacji kończyn. Obecnie także krioterapię wykorzystuje się w operacjach - specjalne urządzenia z ciekłym azotem pozwalają na przeprowadzenie bezkrwawych zabiegów.
Krioterapię stosuje się przeważnie w reumatologii, ortopedii, neurologii, w leczeniu oparzeń czy zapaleniu żył oraz do usuwania żylaków. Krioterapia stosowana jest także do uśmierzania bólu, obniżenia napięcia mięśniowego, zmniejszania obrzęków. Polecana jest w leczeniu otyłości i cellulitu. Ponad to działa tonizująco na układ nerwowy, poprawiając samopoczucie, dodaje witalności i sił. Jest to doskonała metoda odnowy biologicznej.
Wyróżniamy dwa rodzaje zabiegów krioterapii- leczenie miejscowe i ogólne. Miejscowe polega na stosowaniu aplikatora, który wytwarza bardzo niską temperaturę. Aplikator, który przykładamy do miejsca zmienionego chorobowo, doprowadza do zamrażania zawartości komórek, w skutek czego pękają błony komórkowe i komórka obumiera. Krioterapię miejscową stosujemy w leczeniu zmian skórnych zarówno łagodnych jak i złośliwych, przy zmianach błon śluzowych oraz przy zabiegach usuwania zmian łagodnych i złośliwych okolic jamy brzusznej.
Krioterapia ogólna to zabieg wykonywany w komorze w temperaturach poniżej minus 120°C, a sam czas zabiegu nie przekracza 3 minut. Przy pierwszym zabiegu seans trwa minutę. Zabieg rozpoczyna się od komory aklimatyzacyjnej, gdzie temperatura nie przekracza minus 50°C. Przed przystąpieniem do zabiegu pacjent ma badane tętno i ciśnienie krwi. Podczas zabiegu jest się ubranym w kostium kąpielowy, rękawiczki, skarpetki, nauszniki i specjalne łapcie-chodaki. Na twarzy nałożona musi być maska chroniąca twarz. W komorze pacjent powinien spokojnie oddychać, być opanowany. Bardzo ważne jest tupanie nogami. Pacjenci w komorze pozostają cały czas w kontakcie wzrokowym jak i głosowym z personelem obsługującym kriokomorę, aby w razie potrzeby można było przerwać zabieg. Kriokomora obsługiwana jest komputerowo, specjalny program cały czas mierzy temperaturę, czas zabiegu oraz ilość tlenu w komorze. Zawsze po skończonym zabiegu pacjent musi wykonać zestaw ćwiczeń pod kierunkiem fizjoterapeuty - jest to tzw. kinezyterapia, trwająca około 20-30 minut.
Już po pierwszym zabiegu odczuwa się polepszenie samopoczucia i złagodzenie dolegliwości. Zaleca się wykonanie serii zabiegów, składającej się z 10-14 pobytów w kriokomorze.
Rozpoczęcie terapii w kriokomorze musi być najpierw poprzedzone konsultacją lekarską. Lekarz zleci wykonanie badań ogólnych i neurologicznych i na podstawie ich wyników, jak i danych z wywiadu, zleci bądź zabroni rozpoczęcie krioterapii.
WSKAZANIA DO ZABIEGU
zapalenia stawów - reumatoidalne, reaktywne, młodzieńcze przewlekłe zesztywniające zapalenie kręgosłupa
zespół bolesnego barku
zapalenia okołostawowe ścięgien
choroby reumatyczne tkanek miękkich
zwichnięcia
uszkodzenia stawów kolanowych
stwardnienie rozsiane
profilaktyka osteoporozy
przemęczenie
leczenie depresji
przewlekły ból
dla odnowy biologicznej, gdyż wspomaga usuwanie toksyn, zwiększa przemianę materii, spowalnia proces starzenia się skóry
PRZECIWWSKAZANIA
ciężkie choroby serca oraz układu krążenia
ostre infekcje
niedoczynność tarczycy
przebyte zatory tętnic obwodowych
zapalenie żył głębokich