POMIARY WYSOKOŚCIOWE SZCZEGÓŁÓW

Pomiary wysokościowe szczegółów związane są przede wszystkim z opraco­waniem mapy sytuacyjno-wysokościowej terenu i pozwalają na przedstawienie na mapie jego pionowego ukształtowania. Wybór metody wykonania pomiarów wy­sokościowych jest uzależniony od przyjętej technologii opracowania mapy, na danym etapie jej tworzenia. Pomiar rzeźby terenu wykonuje się również dla po­trzeb związanych projektowaniem lub eksploatacją tras komunikacyjnych lub in­nych obiektów inżynierskich wymagających szczegółowego przedstawienia ukształtowania terenu lub budowli.

NIWELACJA PROFILU

Rzeźbę terenu wzdłuż wybranego kierunku można określić na podstawie po­miaru wysokości punktów położonych na tym kierunku. W niwelacji terenowej przekrojów (profilów) podłużnych i poprzecznych zakłada się sieć ciągów poligo­nowych i linii pomiarowych, wzdłuż których wykonuje się niwelację przekrojów podłużnych, a na kierunkach prostopadłych - niwelację przekrojów poprzecznych. W metodzie tej bardzo istotną sprawą jest dobór kierunków profilów podłużnych. Najwygodniej jest prowadzić profil podłużny w kierunku spadu, a więc równolegle do przebiegu warstwie. Gęstość rozmieszczenia profilów poprzecznych oraz punktów pośrednich na profilach zależy od urozmaicenia terenu oraz od celów, jakim ma służyć niwelacja. W większości przypadków profile poprzeczne są roz­mieszczone w odległościach od 40 do 100 m, a punkty na nich co 10 do 50 m. Ten sposób opracowania, choć rzadko, jest stosowany w celu opracowania rzeźby te­renu na mapie sytuacyjno-wysokościowej.

Projektowanie i budowa w szczególności dróg i linii kolejowych wymagają szczegółowej znajomości ukształtowania rzeźby terenu znajdującego się wzdłuż osi przyszłej budowy. W efekcie przeprowadzonych pomiarów wysokościowych otrzymuje się profil podłużny budowlany trasy. Jeżeli natomiast wykonuje się profil drogi lub linii kolejowej już eksploatowanej, to w efekcie pomiarów otrzy­muje się profil podłużny eksploatacyjny trasy komunikacyjnej.

Wykonanie profilu podłużnego projektowanej trasy wymaga na­stępujących czynności: wytyczenia osi trasy w terenie,

• wyznaczenia na osi trasy punk­tów hekto- i kilometrowych,

• pomiaru szczegółów leżących w strefie projektowanej trasy,

• niwelacji profilu trasy,

- opracowania profilu trasy.

Pomiar szczegółów leżących w strefie projektowanej trasy do­tyczy wszystkich charakterystycz­nych punktów terenu, które będą miały wpływ na wielkość robót ziemnych oraz wszelkich obiektów zagospodarowania terenu, takich jak zabudowania, obiekty inży­nierskie, granice użytków rolnych i leśnych, położonych w odległości 50 metrów w prawo i w lewo od projektowanej osi trasy, określając ich odciętą oraz rzędną do tej osi. Punkty leżące na osi trasy oraz odcięte szczegółów leżących poza osią otrzymują tzw. plusy; są to odległości tych punktów od ko­lejnego punktu hektometrowego trasy.

Prowadząc szkic pomiaru szcze­gółów, zwany też szkicem pikietażu, zaznacza się na nim kierunki łuków i ich promienie oraz kąty zwrotu, a poza tym kąty skrzyżo­wań osi trasy z kierunkami istnie­jących dróg i linii kolejowych, linii energetycznych i rzek. Prowadząc pomiar szczegółów należy zwracać uwagę na wszystkie szczegóły terenowe, które wywie­rają wpływ na przebieg projektowanej trasy.

Niwelację profilu wykonuje się jako niwelację ciągu wysokościowego, dowią­zanego dwustronnie do punktów wysokościowych osnowy szczegółowej III i IV klasy. Techniczna niwelacja profilowa powinna być wykonana z dokładnością określoną przepisami branżowymi. Do punktów podlegających niwelacji należą przede wszystkim punkty załomu terenu, punkty skrzyżowań z arteriami komuni­kacyjnymi, miejsca zaznaczonych punktów hektometrowych i kilometrowych. Wszystkie wymienione punkty znajdują się na osi profilu podłużnego. Do celów projektowych niezbędne są również przekroje poprzeczne do osi trasy, które z reguły wykonuje się w każdym z wymienionych punktów na jej osi. W miejscach skrzyżowań z rzekami oraz arteriami komunikacyjnymi należy wykonać profile podłużne wzdłuż krzyżujących się z osią tras rzek i arterii. Przydatne do celów projektowych są także przekroje wzdłuż krzyżujących się z tą osią linii energetycznych i telekomunikacyjnych. Na przekrojach tych, oprócz rzędnych terenu, podaje się również wysokości zawieszenia przewodów oraz rzędną najniż­szego przewodu nad osią przekroju podłużnego trasy.

Wykonanie niwelacji profilowej różni się od niwelacji reperów tym, że oprócz odczytów wstecz i w przód wykonujemy szereg odczytów na łatach ustawianych na punktach pośrednich położonych na profilu. Jeżeli z danego stanowiska nie do­konujemy odczytów do punktów pośrednich, to niwelacja profilowa przebiega tak jak niwelacja ciągu niwelacyjnego, a więc wykonujemy odczyty na łacie wstecz oraz odczyty na łacie wprzód. Pomiar niwelacji profilowej rozpoczynamy odczy­tem na łacie wstecz ustawionej na punkcie o znanej wysokości, a następnie wyko­nujemy odczyty na łacie ustawianej na punktach pośrednich położonych na profilu i pomiar kończymy odczytem na łacie w przód. Wyniki pomiaru zapisujemy w dzienniku niwelacji przekrojów (tabl. 6.1).

Po skończonym pomiarze należy w terenie sprawdzić zamknięcie ciągu niwela­cyjnego. Zamknięcie ciągu sprawdzamy porównując zmierzoną sumę różnic wyso­kości Jjńhp (równą różnicy sum: odczytów wstecz 0„ i w przód O_p) oraz różnicę wysokości punktów dowiązania EzJ/z,; odchyłka zamknięcia /,, wyrazi się zatem wzorem:

f_h = Uh_p-Uh, = I.O_w-ZO_p-T.4h,

Odchyłka ta nie może przekraczać odchyłki dopuszczalnej

Obliczenie wysokości punktów wiążących wykonujemy po wprowadzeniu do odczytów wstecz i w przód lub do różnic wysokości poprawek wynikających z od­chyłki zamknięcia ciągu niwelacyjnego. Wysokość punktów wiążących (dla da­nego stanowiska jest to punkt, na którym stała łata wstecz) wpisujemy w odpowied­nich wierszach ostatniej rubryki . Wysokości punktów pośrednich obliczamy korzystając z zależności . Na każdym stanowisku obliczamy wyso­kość osi celowej sumując wysokość punktu wiążącego i odczyt wstecz na tym punkcie. Odejmując kolejno od wysokości osi celowej odczyty z łat na punktach pośred­nich otrzymujemy wysokości punktów pośrednich.

Sporządzenie pierworysu profilu podłużnego należy rozpocząć od przyjęcia skali poziomej i pionowej oraz tzw. poziomu porównawczego. Skalę pozioma (długości) w zależności od potrzeb przyjmuje się najczęściej równą 1:500, 1:1000 1:2000, 1:5000. Skala pionowa jest dobrana do skali poziomej (najczęściej 10' krotnie większa). Poziom porównawczy jest linią odniesienia, od której na kierun kach prostopadłych odkłada się różnice wysokości terenu i poziomu porów­nawczego. Otrzymane w ten sposób punkty, połączone linią łamaną, utworzą przekrój podłużny terenu wzdłuż osi trasy (rys. 6.6). Poziom porównawczy dobie­ramy tak, aby na jak najdłuższym odcinku profilu można było nanieść punkty prze­kroju, a później projektowane położenie niwelety.

Graficzne przedstawienie rzeźby terenu uzupełnione jest danymi liczbowym' zawartymi w wierszach tabeli umieszczonej poniżej poziomu porównawczego w której podaje się:

• sytuację;

• rzędne wysokości projektowanej niwelety trasy komunikacyjnej;

• spadki podłużne niwelety oraz łuki pionowe. Spadki niwelety opisuje się poda jąc ich wartość w promilach. Podaje się również długości odcinka niweletv o danym pochyleniu, zaznaczając kierunek tego pochylenia. Dla łuków piono­wych podaje się promień R, długość stycznej t oraz wielkość/, która jest odle głością punktu załomu niwelety od środka łuku pionowego;

• rzędne wysokości terenu;

• odległości i hektometry;

• proste i łuki poziome. Dla łuków poziomych podaje się projektowany promień łuku, kąt zwrotu stycznych, długości krzywych przejściowych, długość stycz nej, długość łuku kołowego, wielkość odsunięcia stycznych (wynikającą z za stosowania krzywych przejściowych).

Rp.538

Rp.303

---