Plon jako ostateczny efekt wschodów i rozwoju roślin zależy od integracji 2 elementów: jakości nasion i warunków środowiska.
Czynniki kształtujące produktywność roślin:
a) nasiona: jakość (żywotność, wigor), uszlachetnienie (zaprawianie, otoczkowanie, prekondycjonowanie);
b) środowisko: (czynniki biotyczne i abiotyczne) a także właściwy wysiew (termin siewu, właściwy materiał genetyczny, ilość wysiewu oraz właściwe rozmieszczenie nasion).
Nasiennictwo rolnicze - dział produkcji roślinnej obejmujący zagadnienia hodowli roślin, produkcji materiału siewnego oraz jego obrotu. Celem nasiennictwa jest dostarczenie dobrego materiału siewnego - kwalifikowanego.
Rolnicy przywiązują wagę do zagadnień: jakości materiału siewnego, ilości wysiewu oraz właściwego rozmieszczenia nasion w płaszczyźnie poziomej i pionowej, terminu siewu.
Dobry genetycznie materiał siewny to najważniejszy czynnik plonotwórczy.
Materiał siewny - to organy generatywne lub wegetatywne służące do reprodukcji.
a) generatywny - nasiona (krzyżowe), owoce jednonasienne (ziarniaki zbóż), części owoców (fragmenty strąka np. seradeli), owocostany (kębki buraków),
b) wegetatywny - bulwy (ziemniak), korzenie spichrzowe (burak na sadzonki), karpy korzeniowe (chmiel), pędy (wiklina)
Etapy rozwoju nasion:1.Formoanie bielma 2.Formowanie zarodka (dojrzałość mleczna) 3. gromadzenie materiałów zapasowych (dojrzałość woskowa (30%wody), pełna(10-13%), kształtowanie M.T.N, M.T.Z. 4.Spoczynek: a)względny (nasiona mają dojrzałość fizjologiczną) b)bezwzględny (przechodzą dojrzałość fizjologiczną - dojrzewanie pożniwne) 5.Starzenie - nekroza - W przeciętnych warunkach można przechowywać - zboża 2-3 lata, rzepak - 4 lata , koniczyny - 4-5 lat.
Dojrzałość mleczna - stan dojrzałości w formowaniu nasion, gdy maja one powyżej 50%wody i roślina w tym stadium nadaje się na kiszonkę bo ma dużo dobrze przyswajalnych składników.
Uszlachetnianie materiału siewnego:
I. Zabiegi, które mogą być wykonywane w gospodarstwie:
-zaprawienie nasion(zabezpieczanie przed drobnoustrojami, szkodnikami), Kalibrażowanie - segregowanie (np. bulw ziemniaka), Szczepienie - odpowiednim szczepem Nitraginy (np. nasion strączkowych), Moczenie, Pobudzanie lub podkiełkowanie.
II. Zabiegi poza gospodarstwem wykonywane: Zaprawianie, Otoczkowanie, Szlifowanie, Ocieranie.
Elementy niezbędne przy zakupie dobrych nasion: gatunek, forma (jara, ozima), odmiana, stopień kwalifikacji, uszlachetnienie, wartość użytkowa, MTN, MTZ, czystość, zdolność kiełkowania, zaprawienie.
Zadania uszlachetnienia: ułatwienie wysiewu, zwiększenie szybkości i równomierności kiełkowania i wschodów, ochrona przed chorobami i szkodnikami.
Kategorie i stopnie kwalifikacji materiału siewnego roślin rolniczych:
1)Materiał siewny klasy elitarnej - produkowany w macierzystych firmach hodowlanych lub hodowlano - nasiennych
a) materiał siewny podbazowy (Pb) - stanowi trzecie (Pbm) lub drugie (Pbn) pokolenie poprzedzające materiał siewny kategorii kwalifikowany. Przeznaczony do produkcji bazowego materiału siewnego.
b) materiał siewny bazowy - dla roślin ustalonych -B
-dla komponentów do odmian mieszańcowych -Ro , Rm
2. Materiał siewny klasy kwalifikowany (może być produkowany w gospodarstwie nasiennym)
K1- z rozmnażania bazowego (B)
K2 - z rozmnażania nasion uznanych za kwalifikowany pierwszego rozmnożenia
F1- dla mieszańcowych odmian.
3) Mat. Siewny kategorii handlowy - materiał siewny określonych gatunków roślin pastewnych i oleistych lub włóknistych , spełniających wymagania jakościowe określone dla tej kategorii - dla odmiany znanej (Ho) lub nieznanej (H)
Sadzeniaki ziemniaka: a) przedbazowe PB, b) bazowe SE,E, c) kwalifikowane - oryginał O - klasa A klasa B.
Podczas produkcji materiału siewnego należy zapewnić w szczególności: utrzymanie tożsamości i czystości odmianowej, ochronę przed porażeniem chorobami i szkodnikami roślin , zwłaszcza przenoszonymi przez materiał siewny, uzyskanie mat. siewnego odpowiedniej dla poszczególnych gatunków i odmian jakości, zgodnej z wymogami obowiązujących norm, a w szczególności: a) odpowiedniej zdolności kiełkowania, czystości i wielkości zanieczyszczeń, tożsamości gatunkowej i odmianowej oraz zdrowotności, b)cechach zewnętrznych odpowiednich dla określonych gatunków i grup roślin.
4) Przy wytwarzaniu mat. siewnego powierzchnia plantacji nasiennych roślin rolniczych nie może być mniejsza niż 0,5 ha.
Kwalifikacja mat. siewnego: 1. ocena polowa plantacji nasiennej (kwalifikacji polowa), 2. Ocena laboratoryjna nasion (kwalifikacja laboratoryjna), 3. ocena tożsamości i czystości odmianowej.
Ocena 1,2,3, przeprowadzana jest dla mat. siewnego elitarnego i kwalifikowanego. Ocena Laboratoryjna - dla handlowego.
Kwalifikacja polowa - mat. siewny zgłoszony do kwalifikacji polowej musi mieć ciągłość kwalifikacyjną. Przeprowadza ją inspektor Inspekcji Nasiennej.
ETAPY KWALIFIKACJI POLOWEJ:
1. Sprawdzenie dokumentacji plantacji.
2. Ocena plantacji:
a)powierzchnia,
b)izolacja przestrzenna (minimalna odległość plantacji od innych upraw, które mogą być środkiem niepożądanych przekrzyżowań, chorób lub szkodników). Jest podstawowy, warunkiem zachowania czystości gatunkowej i odmianowej oraz zdrowotności.
Izolacja przestrzenna - przed mechanicznym zanieczyszczeniem - 2m brzeżne - tyle wykaszamy od brzegu w stadium rozwoju woskowego, przed genetycznym zanieczyszczeniem: wyka - 400 m, jęczmień, owies, pszenica - 50m, żyto - 300-400 m, strączkowe - 200 m.
a)Przedplon - musi być księga pól i co było tu wcześniej.
b)Rozwój roślin, zachwaszczenie, porażenie przez grzyby i szkodniki.
c)Czystość gatunkowa i odmianowa - potem szczegółowa ocena plantacji.
Kwalifikacja laboratoryjna - na podstawie Międzynarodowego Związku Nasion (ISTA)
Parametry tego świadectwa to WARTOSĆ UŻYTKOWA NASION: Wu= Cz*Zk\100
Cz- czystość w % (zwykle powyżej 97%) Zk - zdolność kiełkowania w długim czasie w %
-MTN,MTZ - ocena stopnia dorodności.
Parametry siewu: termin, norma, głębokość, rozmieszczenie w łanie.
Nie można jednoznacznie określić terminu siewu, bo zależy od: pogody, rejonu klimatycznego, gleby, gatunku rośliny.
Zbyt późny siew - mniej wody i krótszy okres wegetacji.
Zbyt wczesny siew - okres niskich temperatur przy dużej wilgotności powoduje przemarznięcie lub porażenie grzybami.
Nie można siać zbyt wcześnie przed ozimym, bo rośliny urosną duże i źle przezimują.
Właściwie przygotowana do siewu rola:
-im większe nasiona tym głębiej siejemy (bobik 7-8cm), zboże (3cm), kukurydza (5-6cm). Najpłycej trawy i motylkowe drobnonasienne.
Bierzemy też pod uwagę rodzaj wschodu: epigeiczne płycej, hipogeiczne głębiej.
Znaczenie gęstości siewu: W * α2 = K (plon*stała wzrostu = obsada roślin)
Dlatego dzielimy rośliny na grupy wg zdolności do samoregulacji łanu:
1.Rośliny krzewiące się - zboża niektóre pastewne wieloletnie, motylkowe drobnonasienne wykazują możliwość samoregulacji gęstości porostu.
2.rozgałęziające się - rzepak, strączkowe, mają duża zdolność samoregulacji ilości kwiatów i owoców
3.nie krzewiące się i nie rozgałęziające się - burak, ziemniak, kukurydza, brak możliwości samoregulacji łanu, gęstość jest determinowana w momencie siewu lub sadzenia
*dobrze się krzewi - wsp krzewienia jęczmienia = 7
*słabo pszenica jara dlatego więcej jej wysiewamy, wsp = 3
*żyto wsp = 4-5
Kategoria 1 i 2 mogą rekompensować nieprecyzyjny wysiew lub złe warunki klimatyczne wschodu
a)Zagęszczenie łanu 0,7 duży plon jednostkowy ale mały z powierzchni, bardzo ładna roślina
b)Zagęszczenie łanu 2,7 roś jest ładna, ma ładny pokrój, ale dolne liście już zasychają
c)Zagęszczenie łanu 10,8 dolne liście nie asymilują, więc plon na powierzchni będzie 3x mniejszy niż b), bo jednostkowy będzie mniejszy
Optymalne zagęszczenie roślin w łanie zależy od: intensywności wypadania roślin, morfologiczno strukturalnych cech rośliny, nawożenia, stosunków wodnych, żyzności gleby.
Liczba roślin/m2: Zboża 350-500, Kukurydza 10, Buraki 3-10, Ziemniaki 4-6, Rzepak 60-70, Bobik 60, Groch 100
Średni kształt wielkości pola w przeliczeniu na roślinę, skala 1:10: Ziemniak: 62.5 na 3.5, Burak: 50 na 2.5, Marchew: 30 na 1.3, Pszenica: 3.5 na 2.5, Żyto: 10.8 na 3.2, Kukurydza 64.8 na 1.9
|
Długość pola / Szerokość pola |
Liczba roślin/m2 |
Powierzchnia pod roślinę cm2 |
Ziemniak |
62.5 / 3.5
|
4.6 |
2188 |
Burak |
50 / 25 |
8 |
1250 |
Marchew |
30 / 13 |
23 |
360 |
Pszenica |
3.7 / 2.5 |
490 |
20 |
Żyto |
10.8 / 2.3 |
403 |
25 |
Kukurydza |
64.8 / 19 |
8 |
1250 |
Bobik |
32.4 / 4.3 |
50 |
200 |
Rzepak |
10.8 / 13.2 |
|
|
siew punktowy - optymalny - każda roślina ma kwadrat
Rozmieszczenie nasion:
-rzędowe: wąskorzędowy - zboża, szerokorzędowy, pasowy - grochy
-punktowy: wąskorzędowy, szerokorzędowy - ziemniaki, buraki, gniazdowy - zioła
-rzutowy: rzeczywisty, teoretyczny, taśmowy (rzędowo-rzutowy)
siew rzędowy - każda roślina ma powierzchnię prostokąta, więc mogą się rozwiać tylko w jednym kierunku
siew punktowy - ideał, roślina ma koło, rzędy przesunięte względem siebie
Metody siewu
1.rzutowy: ręczny, maszynowy, lotniczy
2.rzędowy: wąskorzędowy 6-8cm 90% roś tak siejemy, normalnorzędowy 12-15 motylkowe, szerokorzędowy 20-100 kukurydza ziemniaki marchew, pasowy, krzyżowy
3.punktowy: wąskorzędowy, szerokorzędowy, gniazdowy
4.rzędowo-rzutowy: taśmowy
5.rzędowy z ścieżkami przejazdowymi
ścieżki przejazdowe (technologiczne) powstają przez zamknięcie którychś aparatów wysiewających, są one po to by można było przeprowadzać pielęgnacje i jeździć z opryskiwaczem, ułatwiając wykonywanie zabiegów ochrony roślin, szczególnie na bardzo długich polach, gdy nie widzimy do końca a chcemy jechać równo, nie gnieciemy wtedy roślin (jeśli by się tak działo rośliny takie stają się siedliskiem rozwoju chorób i szkodników)
Ścieżek nie robimy w kukurydzy bo ma szerokie odstępy między rzędami, w życie też nie bo nie stosuje się fungicydów i pryskania.
Uprawki pielęgnacyjne:
1.pielęgnacja łanów zwartych - działając na całą powierzchnię pola
-spulchniające aby rozluźnić zagęszczoną i zaskorupioną rolę
-niszczenie chwastów
-przerzedzenie zasiewów
-usuwanie obumarłych roślin i ich części
-ugniatające gdy na wiosnę było wysadzenie roślin -> bronami
2.Pielęgnacja roślin uprawianych w rzędach:
działająca na rolę w obrębie pasów wyznaczonych rozstawą rzędów zajętych przez rośliny
*tradycyjna *uproszczona
-spulchnianie roli
-niszczenie roli
-obredlanie , obsypywanie roślin uprawnych
Cele: ułatwienie ukazania się wschodów, optymalizacja obsady roślin, nawożenie pogłówne i dokarmianie dolistne, zwalczanie chorób i szkodników, zwalczanie chwastów, pielęgnacja roślin uszkodzonych.
Metody pielęgnowania:
1.mechaniczne: obróbka roślin, przycinki; roślin uszkodzonych, bronowanie, wałowanie; roślin w rzędach, upr.międzyrzędowa; pielęgnacja w łanie zwartym, bronowanie
2.fizyczne: obsypywanie; spulchnianie
3.chemiczne: herbicydy - zwalczanie chwastów; fungicydy - zwalczanie chorób; zoocydy - zwalczanie szkodników;
4.biologiczne
5.mechaniczno-chemiczne - integrowane
Zespoły uprawy pielęgnacyjnej:
Układ tradycyjny |
Uproszczony i kompleksowy |
ZBOŻA OZIME |
|
Nawożenie pogłówne (N) |
Nawożenie pogłówne (N) |
bronowanie |
Oprysk herbicydem |
Bronowanie |
Dokarmianie + antywylegacz |
Dokarmianie |
Oprysk fungicyd / zoocyd |
antywylegacz |
|
ZBOŻA JARE |
|
Bronowanie |
Oprysk herbicydem |
Dokarmianie |
Dokarmianie (N) + antywylegacz |
antywylegacz |
Oprysk fungicydem |
|
Oprysk zoocydem |
BURAKI CUKROWE |
|
Bronowanie |
Herbicydy przedsiewne |
Spulchnianie międzyrzęwode |
Spulchnianie międzyrzędowe |
Bronowanie |
Usunięcie nadmiaru roślin + nawożenie (N) |
przecinka |
Spulchnianie międzyrzędowe |
przerywka + nawożenie (N) |
|
Spulchnianie międzyrzędowe |
|
Spulchnianie międzyrzędowe do zwarcia pędów |
|
Ziemniak:
1.Wałowanie (wał pierścieniowy); 2.bronowanie(przed wschodem); 3.bronowanie; 4.spulchnianie(pielenie) międzysa.; 5.obsypywanie (redlenie I); 6. obsypywanie (redlenieII) + ochrona przed szkodnikami i chorobami
@@1.wałowanie(po sadzeniu); 2.bronowanie(tuż przed wschodem); 3.oprysk herbicydem+ ochrona przed szkodnikami;
b) kierunki uproszczeń zespołu pielęgnowania
2.Zbiór zbóż, rzepaku, motylkowych
a)fazy dojrzewania zbóż (wilg. ziarniaków)
mleczna(>40%) na kiszonkę
woskowa (~30%) zbiór wieloetapowy
pełna (20~25%) zbiór dwuetapowy
martwa (~15-20%) zbiór jednoetapowy
zbiór wieloetapowy zbóż (tradycyjny 7-10dni)
zboże→koszenie i wiązanie snopków→zestawienie w stogi→zwózka snopków→zmłot→zwózka ziarna do magazynu→dosuszanie ziarna→czyszczenie ziarna→odstawa ziarna
Zbiór 2-etapowy (2-3dni)
zboże→koszenie na pokos→zbiór i omłot→zwózka ziarna do magazynu→dosuszanie ziarna→czyszczenie ziarna
zboże→koszenie na pokos→zbiór słomy→zwózka słomy→magazynowanie słomy→odstawa ziarna
-zbiór z pełną obróbką
-zbiór z częsciową obróbką
-zbiór z odstawą ziarna wprost z pola
Dosuszanie ziarna i trudny zbiór pozostałej słomy
Zbiór jednoetapowy zbóż (1dzień)
zboże→koszenie→zwózka do magazynu
zbiór 3-etapowy:
zboże→koszenie→zbiór zcięciem sieczki→zwózka i rozładunek sieczki→omłot→magazynowanie słomy→czyszczenie ziarna→odstaw ziarna
I-koszenie i układanie ściętych roślin w pokosy przy użyciu żniwiarek pokosowych
II-podbieranie pokosów, cięcie na sieczkę w równoczesnym wstępnym wymłacaniem oraz podawanie pociętych masy na przyczyny obj. Sieczkarniami polowymi, transport zboża do stanowiska omłotowego- rozdzielczego
III- domłacanie resztek nie wymłoconych kłosów, oddzielenie, oczyszczenie ziarna na specjalnych stanowiskach omłotowych oraz transport części słomianych i ziarna do miejsc składowania
Zalety i wady zbioru jednoetapowego:
Zalety: szybki zbiór, małopracochłonny, małe straty, wygoda i komfort
Wady: późny zbiór, drogi sprzęt, dosuszanie (konieczne),
Zalety i wady zbioru wieloetapowego:
Zalety: wczesny zbiór, możliwość przygotowań do międzyplonu
Wady: bardzo pracochłonne, duże straty (ptaki, myszy),
Główne zastosowanie dwuetapowego (tam gdzie nierównomierne dojrzewanie)
-rzepaki, grubo- i drobnonasienne,
Zbiór roślin zbożowych i innych na nasiona: zboża, strączkowe, rzepak, gryka, trawy, motylkowe drobnonasienne
Rozpoczęcie zbioru następuje gdy w/w gatunki roślin osiągną określoną fazę dojrzałości
a)zboża→fazy dojrzewania:
mleczna-rośliny zielone-międzywęźla jaśniejsze
*woskowa-łan żółknie, chlorofil ulega rozkładowi liście ciemnieją
*pełna- 20-25% H2O (łan dojrzały)
*martwa-ziarniaki twarde, łatwo się osypują <15-20% H2O
Zbiór- od fazy woskowej do martwej, zależy od sposobu zbioru
Sposoby zbioru: wieloetapowy, dwuetapowy, jednoetapowy
Zbiór rzepaku→fazy dojrzewania
*zielona-nasiona zieone
*techniczna- nasiona zmieniaja barwę
*pełna- właściwa barwa (ciemno-niebieskie, twarde 7-10%H2O)
Sposoby zbioru: Jednoetapowy- d.pełna, Dwuetapowy- d. techniczna, Wieloetapowy- d.techniczna
Zbiór strączkowych:
Fazy dojrzałości: na podstawie dojrzewania strąków
75% strąków dojrzałych (większość roślin)
50% strąków dojrzałych (łubiny)
Sposoby zbioru: wieloetapowy, dwuetapowy, jednoetapowy+ desykacja
Zbiór okopowych:
Dotyczy zbioru liści, bulw i korzeni
Termin zbioru:
*ziemniak-pojęcie dojrzałości fizjologicznej- stan spoczynku
*korzenie- rośliny dwuletnie- nie ustępuje stan dojrzałości fizjologicznej i następuje gromadzenie składników pokarmowych do końca okresu wegetacyjnego.
Zbiór determinuje temperatura:
*buraki pastewne (cukrowe) półcukrowe, *marchew, *brukiew, *rzepa
Technika zbioru: wieloetapowy (ręczny), wieloetapowy częściowo zmechanizowany, 2-lub 3etapowy (zmechanizowany), jednoetapowy-kombajnem
Wady i zalety monokultur
-prosta produkcja (uprawa 1-2gat)
-duża skala produkcji (łatwy zbyt)
-łatwa organizacja pracy (przerwy w zabiegach pielęgnacyjnych=możliwość wyjazdu rolnika)
-mniejsza pracochłonność i ilość maszyn
-zmęczenie gleby
-dużo nawozów, pestycydów, zabiegów pielęgnacyjnych
-duże nakłady na przemysłowe środki produkcji
Monokultura-uprawa jednego gatunku roślin na tym samym polu przez kilka lat
Następstwo roślin- uprawa na jednym polu w okresie kilku lat różnym lub jednakowych gatunków roślin, kolejność uprawy nie musi być uzasadnionia przyrodniczo
Np.:jęczmień; pszenica;żyto;owies;ziemniaki
Pole-obszar obsiany tę samą rośliną lub mieszanką
Pole płodozmianowe- podstawowa jednostka obszarowa danego płodozmianu, na której stosuje się kolejność zasiewów(kolejność roślin) wynikającą zaplanowanej rotacji zmianowania i są tu wszystkie rośliny uprawiane (plon główny i międzyplon)
Działka-władanie to własność i użytkowanie zarząd i dzierżawa. Podział ziemi wg. władania nie pokrywa się z podziałem na UG Granice działki oddzielają ją gruntów
*jest to więc ciągła cześć powierzchni ziemi, stanowiąca podmiot jednego władania.
Rozłóg ziemi (gruntów)- jednostka przestrzenna podstawa warsztatu rolnika, charakterystyka rozłogu uwzględnia podmiot na: pola, trawy, parcele
WSPÓŁCZYNNIK UKSZTAŁTOWANIA ROZŁOGU tj; długość granic obwodowych i średnia długości granic od środka
Rozłóg gospodarstwa- określa kształt figury jaką tworzą grunty gospodarstwa oraz rozmieszczenie poszczególnych działek względem siebie i w stosunku do podwórza oraz zabudowy gospod.
Najkorzystniejszy pod względem organizacji gospodarstw jest rozłóg zwarty (grunty w jednym kawałku) w kształcie zbliżonym do koła lub kwadratu.
Rozłóg z wielu działek o nierównomiernych kształtach i różnej wielkości to rozłóg rozczłonkowany i bardzo niekorzystny
Allelopatia- pojęcie wprowadził w 135r. Hans Maish (allelom-wzajemny, pathos- szkodzić)
-szkodliwe/korzystne wzajemne oddziaływanie o charakterze biochemicznym między roślinami wyższymi i mkroorganizmami
Allelochemia- subst. Chemiczne roślinne mające korzystny lub szkodliwy wpływ na inne organizmy, oddziałujące w układach roślina→roślina; roślina→owad
Zmęczenie gleby- choroby płodozmianowe bo:
-teoria korzeniowych wydzielin toksycznym
-teoria niedoboru skł. Pokarmowych
-teoria ustępowania masowych chorób szkod. I chwastów
Wylnienie-masowe pojawienie się: szarej pleśni, fuzariozy (Fuzarium), szarej pleśni (Botrytis cinerea), antraknozy lnu.
Wymiotyczenie- w wyniku pojawienia się w glebie bakteriofagów, niszczących bakterie brodawkowe: nasilenie choroby gdy na młodych korzeniach są młode brodawki (u wszystkich motylkowych- wyłubinienie, wykoniczynienie)
Wyziemniaczenie- wywołane masowym pojawieniem się szkodnika- mątwika ziemniaczanego, hamuje rozwój i powoduje żółknięcie liści→ obniżenie plonu
Wyburaczenie- wywołane szkodnikiem mątwik buraczany; Rośliny zaatakowane:
-tworzą brody korzeniowe
-zahamowanie wzrostu
-żółknięcie i zasychanie roślin
Choroby zgorzelowe (poduszkowe)- do chorób tych należy zgorzel podstawy źdźbła występująca na przenicy oz i jarej oraz łamliwość podstawy źdźbła, atakująca głównie pszenicę i jęczmień
Tym większe zagrożenie chorobami im większy udział zbóż w płodozmianie
Systemy gospodarowania polowego:
-system leśno-polowy
-las lub łąka- gleba ma wł. Strukturę
-jednoroczne przez 5-6 lat- utrata struktury
-zaniechanie upraw
2.system odłogowy- odłóg 15-20 lat (odnowa struktury)
a) odłóg chwastowy (r. dwuliścienne)
b) odłóg perzowy (pastwiskowy)
c) odłóg miękki (trawy luźnokępkowe)
d) odłóg twardy (roślinność leśna)
e) odłóg zaroślowy
-uprawa jednorocznych 5-6 lat (utrata str.)
-powrót odłogu
Obecnie w Polsce mamy stadia a,b.c dalsze utrzymywanie odłogupowodowało porośnięcie lasem
3. System uprawo-zbożowy
-dwupolowy i trójpolowy
-ugór→1rok zahamowanie utraty struktury
-roślina 1roczna przez 1-2 lata (utrata struktury)
-powrót ugoru
4.system płodozmianowy
Płodozmiany tak układać aby:
-nie wypłowić gleby
-zdążyć z siewem następnym
-następna nie potrzebowała tego samego składnika co wcześniejsza
System płodozmienny:
a)czteropolówka
I okopowe++, II jare kłosowe, III koniczyna/strączk, IV zboże
b)pięciopolówka
I okopowe++, IIzboża j+wsiewka, III koniczyna lub strączl, IV zboża o, IV zboża
5.system trawopolny
-okres strukturotwórczy
-odłogowanie
-uprawa roślin jednorocznych
Człony zmianowania:
A-4-polowe: L, K, K, K (niezbożowe, zbożowe, zbożowe, zbożowe);
B-3-polowe: L, K, K (niezbożowe, zbożowe, zbożowe);
C-2-polowe: L, K (niezbożowe, zbożowe);
D-podwójne: L, L, K, K (niezbożowe, niezbożowe, zbożowe, zbożowe);
E-dowolne: L, L, K (niezbożowe, niezbożowe, zbożowe);
niezbożowe: okopowe, motylkowe, oleiste = liściaste;
zbożowe: pszenica, żyto, jęczmień, [owies i kukurydza] - najmniej niszczą i wyczerpują glebę;
-łącząc B i C możemy robić różne zmianowania, ale to dla rolnictwa ekologicznego;
-łącząc A i B najczęściej to: rzepak, pszenica oz, kukurydza, żyto, jęczmień jary;
-łącząc D i E - wyłącznie dla ekologicznych;
Obecnie w Polsce: płodozmiany, monokultury (zmianowanie), dowolny (następstwo);
zmianowanie - następstwo po sobie roślin, w którym są uwzględnione wymagania przyrodnicze i gospodarcze oraz agrotechniczne roślin, a kolejno uprawiane na danym polu gatunki stwarzają sobie nawzajem dobre warunki wzrostu i plonowania, a także korzystnie wpływają na żyzność gleby;
płodozmian - zmianowanie roślin, zaplanowane na określoną liczbę lat i pól dostosowane do KG;
rotacja - czas w ciągu którego jedna roślina przejdzie przez wszystkie pola płodozmianu, wszystkie rośliny przejdą przez 1 pole lub 1 roślina przez wszystkie pola;
Czynniki zmianowania:
-przyrodnicze (dotyczą wymagań glebowych, klimatycznych, przedplonów): dobór roślin do KG, termin zbioru przedplonu i siew następ., wymagania wodne, wymagania pokarmowe i nawozowe, ilość i wartość resztek pożniwnych, wpływ roślin na strukturę gleby, wpływ na zachwaszczenie, wpływ na zmęczenie gleby;
-organizacyjno-ekonomiczne;
-agrotechniczne: nawożenie organiczne, wapnowanie, uprawa roli, zmianowanie herbicydów;
wskaźnik rozłogu = [obwód idealny / suma obwodów rzeczywistych] * korygujący współczynnik odległości
struktura gospodarstw wg. wskaźnika rozłogu:
wskaźnik |
liczba gospodarstw |
X wsk. rozłogu |
% gospodarstw |
<0,3 |
56 |
0,26 |
14 |
0,3-0,5 |
194 |
0,4 |
50 |
0,5-0,75 |
83 |
0,6 |
21 |
>0,75 |
56 |
0,92 |
|
razem |
389 |
0,5 |
|
Przyczyny braku pól o trwale wyznaczonych granicach:
-utrudnienie prac polowych i dojazdu do pól,
-utrudnienie zmiany struktury produkcji.
Typy płodozmianów:
-polowe: zboża, okopowe, przemysłowe, mieszane, z polem wypadającym, przeciw erozyjne, nasienne, warzywne, specjalistyczne(uproszczone).
-paszowe: pastewne, przypodworzowe, przemienno-pastewne, specjalistyczne-uproszczone, intensywne/ekstensywne, odwrotne.
Płodozmian przeciw erozyjny:
I okres ziemniaki** lucerna z trawami
II lucerna z trawami 1rok
III lucerna z trawami 2rok
IV lucerna z trawami 3rok
II okres V zbożowe jare
VI ozime poplon ozimy
Płodozmian przeciw erozyjny - taki układ pól, w którym mamy 2 okresy w pierwszym mamy rośliny przeciw erozyjne a w drugim produkcja towarowa.
Rośliny dobre: lucerna z trawami, rzepak oz, jęczmień oz, żyto oz, miedzyplony ozime, wsiewa poplonowa do 2 krotnego użytku (trawy, komonica, koniczyna biała)
Minimum - ziemniaki i zboża jare.
Płodozmian przypodwórzowy:
I okres przygotowawczy - okopowe pastewne
II okres strukturotwórczy 2,3,4 lucerna + trawy 5 lucerna+trawy(wypas)
III okres wykorzystywania struktury 6 kiszonkowe** 7 pszenica oz 8 kukurydza