[Wpisz nazwę firmy]

Kształtowanie procesu motywacji ucznia w procesie samorealizacji

1. Czym jest motywacja i samorealizacja?

Motywacja w szerokiej literaturze jest precyzowana jako pobudzanie, zachęcanie do działania. W ogólnym znaczeniu jest to proces, zachęcania, pobudzania do aktywności w określonym czasie i temacie. Psychologia kształcenia poszerza to pojęcie o dodatkowy aspekt, nie jest to tylko proces, który ma na celu zachęcenie do aktywacji ucznia, ma też dodatkowy cel - wywołanie u jednostki w miarę trwałych i korzystnych zmian.

Samorealizacja, samourzeczywistnianie, samoaktualizacja -to stałe dążenie do realizacji swojego potencjału, rozwijania talentów i możliwości, proces stawania się "tym, kim się chce być" (a nie tym, kim się jest), dążeniem do wewnętrznej spójności, jedności z samym sobą, spełnienia swojego przeznaczenia lub powołania. Osoba samoaktualizująca się odznacza się spontanicznością, dystansem wobec zdarzeń, bliskimi związkami z innymi, niezależnością ale też poczuciem humoru.

2. Motywacja zewnętrzna*

* Motywacja zewnętrzna to tendencje do podejmowania i kontynuowania działania ze względu na pewne konsekwencje, do których one prowadzą, związane z poczuciem, że przyczyna i kontrola działania ma charakter zewnętrzny i nie zależy od nas.

1. Osobowość nauczyciela

Nauczyciel jest autorytetem dzięki cechom osobowym, posiadanym niezależnie od postrzegania uczniów. Bycie autorytetem przez nauczyciela pozostaje w związku z jego indywidualnością i wysokim stopniem samorealizacji. Jeśli nauczyciel posiada cechy postrzegane i cenione przez uczniów, to w ich opinii jest indywidualnością godną naśladowania. W takiej sytuacji posiadanie i bycie autorytetem wzajemnie się warunkują.

• Warunki skuteczności: nauczyciel:

- będzie dostatecznie dobrze znał swój warsztat pracy i uczniów

- będzie posiadał takie cechy osobowości, które zapewnią mu autorytet i sympatię uczniów

- do swojej roli będzie podchodził z wolą wpojenia uczniom jak najwięcej wiadomości z chęcią nauczenia ich jak najlepiej materiału do opanowania

- będzie wyzwalał w uczniach świadomą i aktywną postawę prowadzącą do samokształcenia

2. Atmosfera

Nauczyciel powinien zapewniać dobrą atmosferę wszystkim uczniom w jego otoczeniu. Być otwarty na każdą możliwą pomoc uczniowi, który potrzebuje danej pomocy. Nie powinien odtrącać nikogo. Uczeń powinien wiedzieć, że ma oparcie i poparcie w nauczycielu i ma do kogo zwrócić się z problemami.

• Warunki skuteczności:

- poczucie bezpieczeństwa psychicznego przez uczniów

- zaufanie do nauczyciela

- traktowanie uczniów w sposób przyjazny, nić sympatii

- zapewnienie dobrego nastroju i dobrego humoru podczas zajęć

- unikanie sporów

- akceptacja i tolerancja wobec wszystkich uczniów

- wzajemne zrozumienie

3. Nagroda

Nagroda- forma aprobaty, zadowolenia w zamian za określone zachowanie, zachęca do solidnej pracy(nauki). Działa na świadomość.

• Warunki skuteczności:

- związana z zainteresowaniami

- także za powstrzymanie pewnego zachowania (a nie tylko za dobre)

- adekwatna do wieku

- wyjaśnienie za co i dlaczego

-dziecko powinno na nią zapracować

4. Kara

Kara- ma na celu wyeliminowanie niepożądanych zachowań

• Warunki skuteczności:

- adekwatna do winy

-sprawiedliwa

- stosowana konsekwentnie

- uwzględniać powinna okoliczności, wiek, motywy czynu

- powinna następować bezpośrednio po przewinieniu

- zrozumiała dla dziecka

- karzący musi być autorytetem

5. Ocena szkolna

Ocena szkolna jest informacją o wyniku kształcenia wraz z komentarzem dotyczącym tego wyniku. Wyniki kształcenia mogą być przedmiotem pomiaru dydaktycznego, a niektóre warunki uczenia się także podlegają pomiarowi Komentarz do wyniku kształcenia musi być określony jako informacja o ważnych okolicznościach oraz jako opinia autora wypowiedzi, a nie jako pełne wyjaśnienie przyczyn i skutków danego wyniku kształcenia. Tak więc ocena szkolna zawiera elementy w pewnym stopniu zobiektywizowane i elementy subiektywne.

• Warunki skuteczności:

- obiektywna i sprawiedliwa

- adekwatna do wieku i charakteru zadania

- jasno i precyzyjnie wytłumaczona za co i dlaczego

- nadzieja na poprawę oceny może i powinna działać mobilizująco na zaangażowanie ucznia w naukę

- powinna obejmować kontekst zdrowia psychicznego i fizycznego ucznia

- powinna kształtować stosunki w klasie

- uwzględnianie zaangażowania, wkładu pracy, warunków środowiskowych

6. Sytuacja rodzinna

Rodzina ma największy wpływ na rozwój dziecka, gdyż jako pierwsza kształtuje jego osobowość i w dużej mierze decyduje o jego przyszłym życiu. Od początku swojego istnienia, właśnie dzięki rodzinie dziecko poznaje zasady i normy postępowania, uczy się podporządkowania zwyczajom i obyczajom panującym w społeczeństwie, a także poczucia obowiązku i domagania się swoich praw.

• Warunki skuteczności:

- struktura rodzinna (czy występuje wielodzietność, rozwód, itp.)

- postawa rodziców (czy są patologie)

- styl wychowania (przekazane wartości)

- sytuacja materialna

- poziom wykształcenia rodziców

III. Motywacja wewnętrzna*

Motywacja wewnętrzna to tendencje do podejmowania i kontynuowania działania ze względu na jego treść, czyli osobistą satysfakcję lub przyjemność. Cechą tej motywacji jest ciekawość, związana z potrzebą samo determinacji i skuteczności działania.

1. Ambicja

Postawa człowieka, cecha charakteru polegająca na silnym poczuciu godności osobistej oparta na stawianiu sobie trudnych celów i dążeniu do ich realizacji (człowiek ambitny). Rozwój ambicji u człowieka następuje od dzieciństwa jako czynnik sprzyjający rozwojowi woli (wtedy przejawia się jako silna tendencja do samodzielności) a jej ustabilizowanie następuje w okresie dojrzewania, kiedy to kształtowanie ambicji może przerodzić się w "przedwczesną dorosłość" lub pozostać zaniedbane co skutkuje brakiem wiary we własne możliwości.

• Warunki skuteczności:

- Nauczyciel powinien motywować uczniów do pracy

- opieka nad słabszymi

- subiektywna ocena (m.in. też chwalenie)

- adekwatne używanie nagrody i kary

- dostrzeżenie przez nauczyciela trudu ucznia

- sposoby i formy nauczania, np. współzawodnictwo (kto więcej, kto lepiej, kto pierwszy), konkursy

- praca w zespołach

2. Zainteresowania

Czynności wykonywane dla relaksu w czasie wolnym od obowiązków. Mogą łączyć się ze zdobywaniem wiedzy w danej dziedzinie, doskonaleniem swoich umiejętności w pewnym określonym zakresie, albo też nawet z zarobkiem — głównym celem pozostaje jednak przyjemność płynąca z uprawiania hobby.

• Warunki skuteczności:

- wzbudzanie i rozwijanie zainteresowań

- dostosowane do możliwości ucznia

- nagroda jest mobilizująca

- stopniowanie trudności zadań

3. Plany i dążenia

Na potrzebę osiągania satysfakcji z własnych działań w świecie materialnym, człowiek

konstruuje różnorodne plany dotyczące własnego życia, często zresztą nieświadomie, tak by

unikać cierpień, wyzbywać się obaw o własną tożsamość w zmiennej rzeczywistości, czy też

przeciwstawiać się sile upływającego czasu.

• Warunki skuteczności:

- świadomość siebie i swojego systemu wartości;

- umiejętność efektywnego radzenia sobie z własnymi problemami emocjonalnymi;

- skuteczne funkcjonowanie w życiu osobistym

- zainteresowanie ludzi i zmianami w skali społecznej;

- stosowanie się do norm etycznych

- gotowość podejmowania odpowiedzialności za własne zachowania

Bibliografia:

1. Gasiul, H.; Teorie emocji i motywacji; Wyd. Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa 2007

2. Mietzel, G.; Psychologia kształcenia. Praktyczny podręcznik dla psychologów i nauczycieli, Gdańskie Wydawnictwo . Psychologiczne, Gdańsk 2002.

3. Reykowski, J.; Z zagadnień psychologii motywacji, Warszawskie Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1982.

---