Kryminologia - nauka społeczna o charakterze teoretycznym i empirycznym,
zajmująca się opisem, wyjaś. oraz prognozowaniem po.
zachowania się człowieka oraz pć. jako pewnego zjawiska społ:
Aspekty ilościowe:
-rozmiary przestępstwa, (ile zdarzeń określonych jako przestępstwo ma miejsce)
-nasilenie przestępstwa, (jakie wysokie jest nasycenie danej zbiorowości zdef po.)
-dynamika przestępstwa, (jakim zmianom podlegają rozmiary i nasilenie po. )
-struktura przestępstwa, (jakie miejsce w ogólnej liczbie popełnionych przestępstw
zajmują czyny określanego rodzaju)
Aspekty jakościowe:-charakterystyka opisowa zjawiska przestępstwa
Etiologia przestępstwa - teoria zach po (Cesare Lombroso 1836-1909)
Krymin pozytywistyczna: nauka behawioralna, nauka o po, nauka o przyczynach po
Etiologia przestępstwa:problem nierówności dystrybucji po (przestrzennej, społecznej)
nurt socjologiczny w kryminologii
Wiktymologia nauka o ofierze :
fenomenologia ofiary, (kto staje się ofiarą)etiologia wiktymizacji (przyczyny wiktymizacji)
badania wiktymizacji, lęk przed przestępstwem ,postawy wobec przestępstwa
Pesymistyczna wizja natury ludzkiej:człowiek jest zły,każdy jest potencjalnym po,
Liberalizm - człowiek jest racjonalny
indetermizm - człowiek jest wolny
Hedonizm - naturalne cechy człowieka jest dążenie do unikania kar i uzyskania nagród
Prawo karne czynu:- reakcja na to, co sprawca uczynił - ma być dostos do wyrządzonego
zła- istotne to co sprawca uczynił a nie to kim jest, -karę wymierza się, bo popełniono po.
Scjentyzm:wiara w nieogr. możliwości poznania naukowego- wiara w nieogr. możliwości
przekształcania rzeczywistości w oparciu o wyniki badań naukowych
Naturalizm metodologiczny - założenie, iż jest nie tylko możliwym, ale i koniecznym
uprawianie nauk społecznych przy zastosowaniu wzorów nauk przyrodniczych
Determinizm:-założenie o istnieniu wolnej woli jest spekulacyjne i nie naukowe
-wszystkie zjawiska przyrody mają swoje przyczyny-człowiek jest częścią przyrody
-swoje przyczyny mają zachowania czł. i zjawiska społeczne -czł. i jego zachowanie są
zdeterminowane działaniem określonych przyczyn
Konsekwencje stanowiska deterministycznego:-zachowanie po mają swoje przyczyny
-kryminologia jako nauka o przyczynach przestępstwa ,pytanie lombrozjańskie
Indywidualizm:-sprawca różni się w jakiś sposób od wszystkich innych
-sprawca przestępstwa jest odmieńcem
Konsekwencje indywidualizmu:-czł. jest z natury dobry -po zostają nieliczni-
pods przedmiotem badań jest osoba sprawcy-krymin zorientowana na sprawcy
Korekcjonizm -Kara i inne środki stosowane wobec sprawcy po. nie mogą służyć
odwetowi i odstraszeniu, lecz mają oddziaływać na przyczyny przestępczości
Teorie ekologiczne:- szkoła chicagowska: Robert Park, Ernest Burgess
- przestrzenne uwarunkowanie życia społ- związki pomiędzy typem przestrzeni
miejskiej, a nasileniem pć (nieletnich)- pć nie jest indyw. cechą jednostki,
lecz cechą sąsiedztwa - po jest sposobem adaptacji do niekorzystnych war. środ.
Teoria zróżnicowanych powiązań: (Edwin H. Sutherland 1883-1950)
zachowanie po jest zachowaniem wyuczonym, - zachowanie po jest wynikiem
powiązań z tymi którzy popełniają po, - zaangażowania się w zachowania po określane
jest przez częstotliwość i trwałość jej kontaktów ze wzorami
Nadwyżka określeń sprzyjających naruszeniom prawa:- indyw różnice między ludźmi
pod względem cech osobowości bądź sytuacji -konflikt kultur- dezorganizacja społeczna
Koncepcja kultury klasy niższej: ( Walter B. Miller 1920- 2004)
-ameryk kl niższa wytworzyła specyficzną kulturę, - normy te wywodzą z przeds. tej grupy
CECHY: kłopoty -twardość - cwaniactwo - podniecenie - los - niezależność
Podejrzany to osoba, której przestawiono zarzuty
Oskarżony to osoba, wobec której sformułowano akt oskarżenia
Osoba podejrzana to osoba, która wyst. często w procesie w roli świadka lub żadnej roli
Pokrzywdzony to osoba fizyczna lub prawna, której dobro prawne zostało
bezpośrednio naruszone lub zagrożone przez przestępstwo
Ofiara to konkretny człowiek, który ponosi szkodę na skutek przestępstwa
Pojęcie przestępstwa bez ofiar to akt dobrowolnej wymiany między osobami i dobrami
silnie pożądanych, lecz prawnie zakazanych dóbr i uslug
Teoria naznaczenia społecznego (Edwin Lemert):
- dewiacja pierwotna: doskonalenie aktu naruszenia normy -dewiacja wtórna:reakcja
społeczna na doskonalenie aktu naruszenia normy ,procesy psychiczne i społeczne
Przebieg procesu naznaczonego:Zachowanie naruszające normę,Wykrycie
,Decyzja o naznaczeniu jako przestępcaWytworzenie nowej autoidendyfikacji,
kceptacja naznaczenia,Wzmacnianie zachowań dewiacyjnych
Teoria naznaczenia społecznego: (Elwir Schor)
Przebieg procesu naznaczenia:- stereotypizacja- retrospektywna interpretacja
- negocjacja-pochłanianie roli
Konsekwencje:- bycie przestępcą to status przypisany, a nie status osiągnięty,
naznaczenie kogoś jako przestępcy
Symboliczny interakcjionizm: (Herbert George Mead)
przedmioty i zjawiska społeczne istnieją niezależnie od ocen i znaczeń
dopiero oceny i znaczenia czynią z nich składniki rzeczywistości społecznej,
Interakcjonistyczna koncepcja przestępstwa:
„ Żaden czyn, żadne zachowanie nie jest przestępstwem samo przez się ”
Interakcjonistyczna koncepcja przestępcy:
„ Przestępców i nieprzestępców nie różnicują żadne cechy biologiczne,
czy socjologiczne, lecz fakt bycia lub nie bycia naznaczonym”
Kryteria dewiacyjności zachowania:- kryterium statystyczne- kryterium
normatywne- kryterium reaktywne
Teoria naznaczenia społecznego: (Firtz Sack)
- stanowisko pozytywistyczne: wypowiedz ta ma charakter deskryptywny i
deskaratojny -> stwierdza jedynie obiektywne fakty
- stanowisko teorii naznaczenia społecznego: nie opisuje ona istniejącej rzeczyw,
lecz tworzy zupełnie nową rzeczywistość
Konfliktowy model prawa karnego:- społeczeństwo składa się z rozmaitych
grup społecznych, - - prawo wyraża wszystkim wartości i interesy - ludzie
naruszający prawo to ludzie pozbawieni władzy publicznej
Teoria konfliktu grupowego:-, gdy interesy i cele, jakim one służą zaczynają
zachodzić na siebie- grupa musi być zawsze przygotowana, aby bronić swych
interesów - lojalność członków grupy w stosunkach do grupy jako
Przestępstwo jako zachowanie grupy mniejszościowej:- grupy mniejszościowej
wpływające z jednej lojalności grupowej, a pozostające w niezgodzie w
niezgodzie z poglądami większości, charakter polityczny
Problem ocen i wartościowania: ujęcie interakcjionistyczne: przestępstwo i
przestępca nie są obiektywnymi, faktami, lecz produktami wartościowania i oceniania
Kontrola wewnętrzna to mechanizmy wytworzone w procesie socjalizacji,
posłuszeństwa wobec norm będące wynikiem ich internalizacji- uleganie-
identyfikacja- eksternolizacja
Kontrola zewnętrzna to mechanizmy materialno społeczne, związane ze
stanowiskiem nacisku z zewnątrz przez jednostki, zbiorowości i instytucje:
- posłuszeństwo wobec norm będące wynikiem groźby lub rz.zastosowania kary,
Działania prewencyjne: zapobieganie niepożądanych zachowań
- odwołują się do metod innych niż karania
Działania represyjne:- konsekwencją niepożądanych zachowań -
podst. działań represyjnych jest karanie- rozszerzenie prewencji i
represji nie jest precyzyjne- prawo karne instrumentem represji
3 Stopnie prewencji:- ST 1: działania ogólne- ST 2:
działania podejmowane wobec grup ryzyka
- ST 3: skierowane do tych, którzy już popełnili przestępstwo,
dotyczy oddziaływania na konkretną osobę
Kontrola formalna - stosowana przez wyspecjalizowane instytucje
Kontrola nieformalna - stosowana przez wszystkich
Kryminologia - nauka społeczna zajmująca się opisem, wyjaśnieniem
oraz prognozowaniem przestępstwa, zachowania się człowieka oraz
przestępczości
Fenomenologia przestępczości:
Aspekty ilościowe:
-rozmiary przestępstwa, -nasilenie przestępstwa
-dynamika przestępstwa, -struktura przestępstwa,
Aspekty jakościowe:
-charakterystyka opisowa zjawiska przestępstwa
teoria zachowania przestępczego (Cesare Lombroso 1836-1909)
Kryminologia pozytywistyczna:
-nauka behawioralna, nauka przestępcy
-nauka o przyczynach przestępstwa
Etiologia przestępstwa:
-problem nierówności dystrybucji przestępstwa
- nurt socjologiczny w kryminologii
Wiktymologia nauka o ofierze :
indetermizm - człowiek jest wolny
Pesymistyczna wizja natury ludzkiej:- człowiek jest zły- każdy
jest potencjalnym przestępcą
- nawiązanie do koncepcji umowy społecznej
Liberalizm - człowiek jest racjonalny
Hedonizm - naturalne cechy człowieka jest dążenie do unikania kar
Prawo karne czynu:- kara ma być reakcją na to, co sprawca uczynił
- ma być dostosowana do wyrządzonego zła- dla wymiaru kary istotnym
to co sprawca uczynił
- karę wymierza się, ponieważ popełniono przestępstwo
Scjentyzm:- wiara w nieograniczone możliwości poznania naukowego
- wiara w nieograniczone możliwości przekształcania rzeczywistości
w oparciu o wyniki badań naukowych
Naturalizm metodologiczny - założenie, iż jest nie tylko możliwym,
ale i koniecznym uprawianie nauk społecznych przy zastosowaniu
wzorów metodologicznych nauk przyrodniczych
Determinizm:-założenie o istn wolnej woli jest spekulacyjne nie naukowe
-wszystkie zjawiska w świecie przyrody mają swoje przyczyny-człowiek
jest częścią przyrody
Konsekwencje stanowiska deterministycznego dla kryminologii:
-zachowanie przestępne mają swoje przyczyny-kryminologia jako nauka
o przyczynach przestępstwa
Indywidualizm:-sprawca różni się w jakiś sposób od wszystkich innych
-sprawca przestępstwa jest odmieńcem
Konsekwencje indywidualizmu do kryminologii prawa karnego:
-człowiek jest z natury dobry-przestępcami zostają tylko nieliczni
-podstawowym przedmiotem badań powinna być osoba sprawcy
-kryminologia zorientowana na sprawcy
Korekcjonizm - prawo karne sprawcy: Kara i inne środki stosowane
wobec sprawcy przestępstwa nie mogą służyć ani odwetowi ani
odstraszeniu, lecz mają oddziaływać na przyczyny przestępczości
szkoła chicagowska: Robert Park, Ernest Burgess
Teoria zróżnicowanych powiązań: (Edwin H. Sutherland 1883-1950)
Koncepcja kultury klasy niższej: ( Walter B. Miller 1920- 2004)
Podejrzany to osoba, której przestawiono zarzuty
Oskarżony to osoba, wobec której sformułowano akt oskarżenia
Osoba podejrzana to osoba, która występuje często w procesie w roli
świadka lub żadnej roli
Pokrzywdzony to osoba fizyczna lub prawna, której dobro prawne
zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone przez przestępstwo
Ofiara to konkretny człowiek, który ponosi szkodę na skutek przestępstwa
Pojęcie przestępstwa bez ofiar to akt dobrowolnej wymiany między
osobami i dobrami silnie pożądanych, lecz prawnie zakazanych dóbr i usług
Teoria naznaczenia społecznego (Edwin Lemert):
- dewiacja pierwotna:- dewiacja wtórna:
Teoria naznaczenia społecznego: (Elwir Schor)
Symboliczny interakcjionizm: (Herbert George Mead)
Teoria naznaczenia społecznego: (Firtz Sack)
„X jest zabójcą, ale X nie zabił”
- stanowisko pozytywistyczne- stanowisko teorii naznaczenia społecznego:
Mechanizmy kontroli społecznej:
Kontrola wewnętrzna posłuszeństwa wobec norm będące wynikiem
ich internalizacji - uleganie: - identyfikacja- eksternolizacja
Kontrola zewnętrzna nacisk z zew przez jednostki, zbiorowości i instytucje
- posłuszeństwo wobec norm będące wynikiem groźby lub rzeczywistego
zastosowania kary,
Działania prewencyjne:
- działania mające na celu zapobieganie niepożądanych zachowań
- działania te odwołują się do metod innych niż karania
Działania represyjne:
- działania będące konsekwencją niepożądanych zachowań
- podstawą działań represyjnych jest karanie
3 Stopnie prewencji:
- ST 1: działania ogólne- ST 2: działania podejmowane wobec grup ryzyka
- ST 3: skierowane do tych, którzy już popełnili przestępstwo,
Kontrola formalna - stosowana przez wyspecjalizowane instytucje
Kontrola nieformalna - stosowana przez wszystkich