20.10.11

Poradnictwo pedagogiczne jako element systemu pomocy psychologiczno-pedagogicznej

Poradnictwo a pomoc

Poradnictwo stanowi synonim pomocy, trudnych kryzysowych sytuacji.

Poradnictwo jako forma pomocy (pomoc za pośrednictwem porady).

Jak pomagać by pomagać? Jak doradzać by pomagać?

Komu i kiedy pomagać? Komu i kiedy doradzać?

Kto pomaga? Kto doradza?

Pomoc a poradnictwo pedagogiczne

Czy i w jakich warunkach poradnictwo pedagogiczne ma się ograniczać do treści związanych z wychowaniem.

Czy ma(może) wiązać się za specyficzną, szczególną perspektywą osoby pomagającej.

Pojmowanie poradnictwa

1. zespół czynności/działań podejmowanych przez wyspecjalizowanych doradców (węższe rozumienie)

2. instytucjonalny system (sieć) o określonej strukturze i organizacji

3. zbiór teorii o działalności poradniczej

Poradnictwo nie jest zarezerwowane tylko dla wąskiego znaczenia tego zjawiska czyli zespołu czynności/działań podejmowanych przez wyspecjalizowanych doradców. Celem w tym jednak przypadku jest pomaganie jednostce bądź grupie przez wyspecjalizowane instytucje czy osoby.

Poradnictwo jako interdyscyplinarny dział praktyki społecznej mający na celu pomaganie pojedynczym jednostkom bądź grupom jednostek poprzez wyspecjalizowane w tym kierunku instytucje.

Poradnictwo jako element pomocy psychologiczno-pedagogicznej

System organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej

1. publiczne poradnie psychologiczno-pedagogiczne

2. niepubliczne poradnie psychologiczno-pedagogiczne

3. szkoły

4. przedszkola

5. placówki

6. inne podmioty działające na rzecz dzieci i młodzieży

Dla kogo pomoc psychologiczno-pedagogiczna?

1. uczniów

2. nauczycieli

3. rodziców

sposób realizacji tej pomocy określają rozporządzenia MEN z 17.11.2010 w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach oraz w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno pedagogicznych w tym publicznych poradni specjalistycznych. Zgodnie z tym rozporządzeniem pomoc polega na :

• diagnozowaniu środowiska ucznia;

• rozpoznawaniu potencjalnych możliwości oraz indywidualnych potrzeb ucznia i umożliwianiu ich zaspokojenia;

• rozpoznawaniu przyczyn trudności w nauce i niepowodzeń szkolnych;

• wspieraniu ucznia z wybitnymi uzdolnieniami;

• organizowaniu różnych form pomocy psychologiczno-pedagogicznej;

• podejmowaniu działań wychowawczych i profilaktycznych wynikających z programu wychowawczego szkoły i programu profilaktyki, o których mowa w odrębnych przepisach, oraz wspieraniu nauczycieli w tym zakresie;

• prowadzeniu edukacji prozdrowotnej i promocji zdrowia wśród uczniów, nauczycieli i rodziców;

• wspieraniu uczniów, metodami aktywnymi, w dokonywaniu wyboru kierunku dalszego kształcenia, zawodu i planowaniu kariery zawodowej oraz udzielaniu informacji w tym zakresie;

• wspieraniu nauczycieli w organizowaniu wewnątrzszkolnego systemu doradztwa oraz zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu;

• wspieraniu nauczycieli i rodziców w działaniach wyrównujących szanse edukacyjne ucznia;

• udzielaniu nauczycielom pomocy w dostosowaniu wymagań edukacyjnych wynikających z realizowanych przez nich programów nauczania do indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych ucznia, u którego stwierdzono zaburzenia i odchylenia rozwojowe lub specyficzne trudności w uczeniu się, uniemożliwiające sprostanie tym wymaganiom;

• wspieraniu rodziców i nauczycieli w rozwiązywaniu problemów wychowawczych;

• umożliwianiu rozwijania umiejętności wychowawczych rodziców i nauczycieli;

• podejmowaniu działań mediacyjnych i interwencyjnych w sytuacjach kryzysowych.

Pomoc dla ucznia

Pomoc psychologiczno-pedagogiczna udzielana uczniom w przedszkolu, szkole, placówce polega na rozpoznawaniu i zaspokajaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia oraz rozpoznaniu indywidualnych możliwości psychofizycznych ucznia wynikających w szczególności z:

1. niepełnosprawności

2. niedostosowania społecznego

3. zagrożeń społecznych (zagrożenia niedostosowaniem)

4. szczególnych uzdolnień

5. specyficznych trudności uczenia się

6. zaburzeń komunikacji językowej

7. choroby przewlekłej

8. sytuacji kryzysowych lub traumatycznych

9. niepowodzeń edukacyjnych

10. zaniedbań środowiskowych związanych z sytuacją bytową ucznia i jego rodziny, sposobów spędzania czasu wolnego, kontaktami środowiska

11. trudności adaptacyjnych związanych z różnicami kulturowymi lub ze zmianą środowiska edukacyjnego w tym związane z wcześniejszym pobytem za granicą.

Pomoc dla rodziców i nauczycieli

Udzielana w przedszkolu, szkole, placówce rodzicom uczniów i nauczycielom. Polega na wspieraniu rodziców i nauczycieli w rozwiązywaniu problemów wychowawczych i dydaktycznych oraz rozwijaniu ich umiejętności wychowawczych w celu zwiększenia efektywności pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla uczniów.

Korzystanie z pomocy psychologiczno pedagogicznej w przedszkolu, szkole, placówce jest dobrowolne i nieodpłatne

(rozporządzenie MEN zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowego statutu publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym publicznej poradni specjalistycznej ….

Pomoc w szkole

W szkole pomoc psychologiczno- pedagogiczna jest udzielana uczniom w formie:

1. klas terapeutycznych

2. zajęć rozwijających uzdolnienia

3. zajęć dydaktyczno wychowawczych

4. zajęć specjalistycznych: korekcyjno-kompensacyjnych, logopedycznych, socjoterapeutycznych i innych

5. zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu oraz planowaniem kształcenia i kariery zawodowej (gimnazja i szkoły ponad gimnazjalne)

6. porad i konsultacji

W przedszkolu i placówce pomoc psychologiczno-pedagogiczna jest udzielana w formie

1. zajęć specjalistycznych, korekcyjno- kompensacyjnych

2. porad i konsultacji

Zajęcia związane z wyborem kierunku kształcenia i zawodu oraz planowaniem kształcenia i kariery zawodowej organizuje się w celu wspomaganie uczniów gimnazjum i szkoły ponad gimnazjalnej w podejmowaniu decyzji edukacyjnych i zawodowych przy wykorzystaniu aktywnych metod pracy- zajęcia prowadzą nauczyciele, wychowawcy grup wychowawczych, specjaliści.

Porady i konsultacje dla uczniów oraz porady i konsultacje dla rodziców, nauczycieli prowadzą nauczyciele, wychowawcy grup wychowawczych i specjaliści.

Zadania pedagogów

nauczyciele, wychowawcy grup wychowawczych oraz specjaliści

1. rozpoznanie indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych uczniów w tym uczniów szczególnie uzdolnionych, oraz zaplanowanie sposobów ich zaspokojenia w tym :

• w przedszkolu: obserwację pedagogiczną zakończy analiza i ocena gotowości dzieci do podjęcia nauki w szkole( diagnoza przedszkolna)

• w klasach 1-3 szkoły podstawowej obserwacje/pomiary pedagogiczne w celu rozpoznania u uczniów ryzyka wystąpienia specyficznych trudności w uczeniu się

• w gimnazjum i szkole ponad gimnazjalnej: doradztwo edukacyjno zawodowe

2. rozpoznawanie zainteresowań oraz uzdolnień uczniów w tym uczniów szczególnie zdolnych i zaplanowanie wsparcia związanego z zainteresowaniami.

W przypadku stwierdzenia ze uczeń ze względu na potrzeby rozwojowe lub edukacyjne wymaga objęcia pomocą psychologiczno-pedagogiczną nauczyciel, wychowawca grupy wychowawczej lub specjalista informuje o tym niezwłocznie dyrektora

Zadania pedagogów cd.

• Prowadzenie badań i działań diagnostycznych dotyczących uczniów w tym diagnozowanie indywidualnych potrzeb rozwojowych, edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych a także wspieranie mocnych stron uczniów.

• Minimalizowanie skutków zaburzeń rozwojowych, zapobieganie zaburzeniom zachowania oraz realizacją różnych form pomocy psychologiczno-pedagogicznej w środowisku szkolnym i pozaszkolnym uczniów

• Prowadzenie terapii indywidualnej i grupowej

Pomoc w zespole

Planowanie i koordynowanie udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej uczniowi w przedszkolu, szkole, placówce jest zadaniem zespołu składającego się z nauczyciel, wychowawców grup wychowawczych oraz specjalistów prowadzących zajęcia z uczniem.

Zadania zespołu

1. ustalenie zakresu w którym uczeń wymaga pomocy psychologiczno-pedagogicznej z uwagi na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne w tym szczególne uzdolnienia

2. określenie zalecanych form sposobów i zakresu udzielania uczniowi pomocy psychologiczno-pedagogicznej z uwzględnieniem indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych w tym szczególnych uzdolnień

3. zaplanowanie działań z zakresu doradztwa edukacyjnego, zawodowego i sposobu ich realizacji w przypadku gimnazjum i szkoły ponad gimnazjalnej

Ocena pedagoga przez uczniów

Bardzo źle 5,5%

Dość źle 8,8%

Dość dobrze 53,4%

Bardzo dobrze 32,4%

Badania CMPP-P raport za rok szkolny 2007/08 dotyczący badania pedagogów w szkołach

Pedagog w szkole, warunki pracy

Pedagog posiada

• zamknięte miejsce do przechowywania dokumentów 88%

• własny pokój 84%

• własny komputer 69%

• (wszystkie) potrzebne pomoce do zajęć 53%

• Własny telefon 44%

• Specjalne pomieszczenie do zajęć grupowych 28%

• Wskazany na piśmie zakres czynności 65%

• Wykonuje wyłącznie czynności wymagające specjalistycznych kompetencji psychologiczno-pedagogicznych 44%

Pedagog czynności wykonywane

• Czynności opiekuńcze, pełnienie dyżurów na jadalni

• Praca za pielęgniarkę szkolną

• Wizyty z dziećmi u lekarza

• Organizacja imprez

• Kontrola frekwencji

• Udział w wyjazdach na konkursy, zawody sportowe

• Redagowanie wydawnictw szkolnych, gazetek ściennych

• Prace kancelaryjne na rzecz sekretariatu szkoły

• Obsługa monitoringu szkolnego

• Wykonywanie sprawozdań, statystyk, ankiet na użytek organu prowadzącego

W roku szkolnym 2008/09 na terenie Polski funkcjonowało 554 publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych. W tej liczbie odnotowano 18 poradni specjalistycznych działających w 9 województwach.

Rola poradni

Publiczne poradnie psychologiczno - pedagogiczne w tym publiczne poradnie specjalistyczne udzielają dzieciom i młodzieży pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz pomocy w wyborze kierunku kształcenia i zawodu a także udzielają rodzicom i nauczycielom pomocy psychologiczno-pedagogicznej związanej z wykonywaniem i kształceniem dzieci i młodzieży.

Zadania poradni

1. diagnozowanie poziomu potrzeb i możliwości oraz zaburzeń rozwojowych i zachowań dysfunkcyjnych dzieci i młodzieży w tym

• predyspozycji i uzdolnień

• przyczyn niepowodzeń edukacyjnych

• specyficznych trudności w uczeniu się

2. wspomaganie dzieci i młodzieży odpowiednich do nich potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych

3. prowadzenie terapii dzieci i młodzieży w zależności od rozpoznanych potrzeb

4. pomoc w wyborze kierunku kształcenia i zawodu oraz planowania kształcenia i kariery zawodowej, wpieranie nauczycieli w planowaniu i realizacji zadań z zakresu doradztwa edukacyjno - zawodowego

5. wspomaganie dzieci i młodzieży z trudnościami adaptacyjnymi związanymi z rodzicami

6. pomoc rodzicom i nauczycielom w rozpoznaniu i rozwijaniu indywidualnych możliwości

7. podejmowanie działań z zakresu profilaktyki uzależnień i innych problemów dzieci i młodzieży w tym udzielanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej dzieciom i młodzieży z grupy ryzyka oraz ich rodzicom

8. Współpraca ze szkołami i placówkami w rozpoznawaniu u uczniów specyficznych trudności w uczeniu się w tym ryzyka wystąpienia specyficznych trudności w uczeniu się uczniów klasy I-III szkoły podstawowej.

9. współpraca z przedszkolami. Szkołami i placówkami przy opracowywaniu i realizowaniu indywidualnych programów edukacyjno - terapeutycznych
   
   

10. Współpraca w udzielaniu i organizowaniu przez przedszkola, szkoły i placówki pomocy psychologiczno-pedagogicznej.

11. wspomaganie wychowawczej i edukacyjnej funkcji rodziny
    

12. Wspomaganie wychowawczej i edukacyjnej funkcji przedszkola, szkoły lub placówki w tym udzielanie nauczycielom pomocy w rozwiązywaniu problemów dydaktyczno-wychowawczych.

13. prowadzenie edukacji dotyczącej ochrony zdrowia psychicznego wśród dzieci i młodzieży, rodziców i nauczycieli
    

14. Udzielanie we współpracy z placówkami doskonalenia nauczycieli wsparcia merytorycznego nauczycielom, wychowawcom grup wychowawczych i specjalistom udzielającym pomocy psychologiczno-pedagogicznej w przedszkolach, szkołach i placówkach.

Działania poradni:

• Diagnozowanie

• Opiniowanie

• Działania terapeutyczne

• Prowadzenie grup wsparcia

• Prowadzenie mediacji

• Interwencja kryzysowa

• Działalność profilaktyczna

• Poradnictwo

• Konsultacje

• Działalność informacyjno-szkoleniowa

Kadra poradni w przeliczeniu na etaty SIO 2009, za ORE

Psychologowie 3358 ,07

Pedagodzy 2855,76

Logopedzi 1135,40

Doradcy zawodowi 85,23

Socjolodzy 23,45

Rehabilitanci 36,64

Ogółem 7494,55

Dzieci w poradniach

Najwięcej dzieci korzystających z usług poradni psychologiczno-pedagogicznych było w województwie łódzkim, najmniej w podkarpackim. Ogółem niespełna 11% dzieci korzystało z pomocy poradni.

Odbiorcy pomocy w poradniach

Najczęściej dzieci ze szkół podstawowych i gimnazjum, ostatnio obserwuje się także wzrost liczby dzieci w wieku przedszkolnym (nowy trend).

Indywidualna pomoc

Dzieci w wieku 0-3lata

• Pomoc z zakresu wczesnego wspomagania rozwoju w domu rodzinnym i poradni

• Organizowanie wizyt w domach niemowląt ryzyka okołoporodowego

• Pomoc z zakresu wczesnego wspomagania rozwoju

Dzieci w wieku przedszkolnym 3-6 lat

• Działania wspomagające rozwój dzieci w wieku 3-6 lat z głębokimi i sprzężonymi deficytami rozwojowymi oraz nieharmonijnym rozwojem

• Działania stymulujące rozwój

• Działania ogólnorozwojowe dla dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych

• Działania terapeutyczne dla dzieci zaburzonych emocjonalnie z odroczonym obowiązkiem szkolnym, z trudnościami adaptacyjnymi

• Działania adaptacyjne dla nowych przedszkolaków

• Działania stymulujące rozwój mowy

• Działania wspomagające rozwój dzieci z głębokimi deficytami rozwojowymi oraz rozwojem nieharmonijnym

Szkoła podstawowa

• Trening prawidłowego uczenia się

• Zajecia integracyjne w klasie I

• Zajęcie ortograficzne w klasie I-III

• Zajecia dotyczące efektywnych sposobów uczenia się

• Indywidualna terapia psychologiczna

Młodzież gimnazjalna

• Porady dotyczące nie radzenia sobie z emocjami

• Rozwiązywanie konfliktów

• Zajęcia z komunikacji interpersonalnej

• Uczenie skutecznych sposobów uczenia się

• Indywidualna terapia psychologiczna

Młodzież ze szkół ponadgimnazjalnej

• Zajęcia fakultatywne dotyczące wyboru i kierunku dalszego kształcenia

• Doradztwo zawodowe dla młodzieży z problemami zdrowotnymi ograniczającymi możliwość wyboru kierunku dalszego kształcenia bądź zawodu

Młodzieżowe telefony zaufania:

Uzupełnienie bezpośredniego wsparcia doradczego świadczonego przez poradnie psychologiczno-pedagogiczne jest działalność telefonów na terenie całej Polski z siedzibą w poradniach (nie ma telefonu zaufania w województwie łódzkim).

Porady w telefonach zaufania dotyczą najczęściej:

• Udzielanie informacji

• Prawniczej

• Współżycia w rodzinie, braku zrozumienia przez innych, samotności

• Problematyki zagrożeń zdrowia w tym uzależnień

• Okresu dojrzewania oraz związanej z nim sfery erotycznej, seksualnej

---