010; PIERWSZA POMOC; Z10; Udar cieplny, hipertermia, porażenie słoneczne, odmrożenie, oparzenie, porażenie prądem, porażenie piorunem; 04.05.2009

Udar cieplny

Udar cieplny

(to najcięższe zaburzenie regulacji cieplnej wywołanej dostarczeniem zbyt dużych ilości ciepła (przegrzanie pomieszczenia, udar słoneczny, ekspozycja na promienie słoneczne), ciężkim wysiłkiem fizycznym i obniżoną zdolnością oddawania ciepła spowodowaną niewydolnością sekrecji potu (duża wilgotność otoczenia, wilgotne i ciepłe warunki atmosferyczne, ubranie nieprzepuszczające powietrza). Spożywanie alkoholu zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia pogorszenia obrazu klinicznego.

Okresy

• okres czerwony - rozszerzenie naczyń obwodowych i skurcz naczyń centralnych z zahamowaniem ośrodków termoregulacji. Następstwem jest wystąpienie dysregulacji, niewydolności sekrecji potu, co skutkuje hipertermią do 42 stopni

• okres szary - uogólniony rozkurcz naczyń, nieodwracalne uszkodzenie OUN, zagęszczenie krwi, wystąpienie hemolizy, rabdomioliza, hipernatremii i hipocalcemi (szczególnie narażone są dzieci, osoby starsze i osoby ciężko pracujące fizycznie)

Hipertermia

Objawy

• bóle i zawroty głowy

• omdlenia

• nudności bóle brzucha

• wymioty

• uczucie zmęczenia, rozdrażnienie, stany splątania, napady drgawek pochodzenia ośrodkowego

• zaburzenia świadomości do utraty przytomności

• gorąca, sucha skóra, zaczerwienienie skóry (okres czerwony)

• blado - szara skóra (okres szary)

• tachykardia

• hipotonia

• tachypnoe - przyspieszony płytki oddech

• temperatura ciała 41-42 stopnie

• obrzęk z przegrzania, przede wszystkim kończyn dolnych

Postępowanie

• uspokoić chorego

• rozpiąć ubranie

• ułożenie w pozycji poziomej, w cieniu lub chłodnym pomieszczeniu; gdy stabilny układ krążenia - z uniesioną głową

• ochładzać poprzez sztuczne wprawianie powietrza w ruch, używanie kostek lodu, zimnych, wilgotnych okładów, polewanie wodą

• monitorowanie parametrów życiowych

• duży dostęp żylny, jeśli jest to możliwe to dwa dostępy

• leki obniżające gorączkę

• płyny infuzyjne

• tlenoterapia

• zwalczanie objawów wstrząsu

Porażenie słoneczne

• przy tym porażenie następuje podrażnienie opon mózgowych i mózgu przez bezpośrednie działanie promieni słonecznych, nadfioletowych. Porażenie słoneczne może wystąpić równocześnie z udarem cieplnym i wówczas objawy obu schorzeń nawarstwiają się. Przyczyna porażenie słonecznego: brak nakrycia głowy

• objawy

• pąsowa i gorąca skóra twarzy będąca w jaskrawym kontraście z zimną i bladą skórą na ciele

• zachowuje się niespokojnie i wykazuje cechy zaburzenia

Czynności ratujące

• przeprowadzić porażonego ze słońca w cień i porozpinać ubranie

• gdy pacjent jest przytomny, układa się go z uniesioną głową i tułowiem

• za pomocą mokrych, często zmienianych, okładów staramy się ochłodzić głowę, również wachlowanie

• gdy pacjent jest nieprzytomny najpierw badamy czynności życiowe

Odmrożenie

Uszkodzenie skóry, powstające w wyniku działania na nią niskiej temperatury. Ciężkość i rozległość uszkodzenia skóry zależną od temperatury otoczenia oraz czasu, w jakim skóra była poddana działaniu niskiej temperatury. Wiatr i duża wilgotność powietrza nasilają skutki działania mrozu. Zmiany w naczyniach krwionośnych, spowodowane spożyciem dużej ilości alkoholu, powodują u poszkodowanych ciężkie odmrożenia, często przyczyniając się do nadmiernego wychłodzenia ciała i - w wyniku tego - śmierci. Miejsca szczególnie narażone na odmrożenie to: nos, uszy, policzki, palce rąk i stóp.

Stopnie odmrożeń

• I stopień - charakteryzuje się przejściowymi zaburzeniami w krążeniu krwi w skórze, bólem, często silnym, bladością lub sino - czerwonym zabarwienie skóry, obrzękiem, pieczeniem i świądem skóry

• II stopień odmrożenia to pojawiające się na skórze pęcherze z płynem surowiczym

• III stopień - martwica powierzchowna skóry

• IV stopień - martwica głęboka, której ulegają np. alce, uszy, nos

Postępowanie przedszpitalne

• zapobieganie ponownej ekspozycji na zimno

• umieszczenie w ciepłym pomieszczeniu

• od stopnia II ułożyć ciało w pozycji poziomej, unikać wykonywania ruch ów czynny

• wolno ogrzewać odmrożoną kończynę własnym ciepłem lub za pomocą kąpieli wodnych w ciągu 30 minut do temperatury 35 - 40 stopnie

• nie stosować miejscowego nacierania ze względu na możność urazów

• stosować luźne, suche, sterylne opatrunki, można użyć waty

• zwalczać towarzyszące wychłodzeniu organizmu poprzez podanie gorących, słodkich napojów

• ewentualnie dostęp żylny i podanie leków przeciwbólowych i uspokajających

Gdy to możliwe sprowadza się do szybkiego transportu chorego do szpital, z uniesioną uszkodzoną kończyną, owiniętą w suche ubranie, zabezpieczoną przed urazami i dalszym wychładzaniem. Niezwykle istotne jest unikanie ponownego ochłodzenia, gdy udało się już pacjenta ogrzać. Ponownie ochłodzenie prowadzi bowiem do poważniejszego uszkodzenia tkanek. Jeśli np. osoba z odmrożoną stopą musi iść po śniegu, powinna zrobić to zanim kończyna zostanie ogrzana.

Oparzenie

Termiczne uszkodzenie powłok ciała z następstwami dotyczącymi całego organizmu. Rozmiar uszkodzeń zależy od rodzaju źródła ciepła (promieniowanie, odczynniki chemiczne, gorące przedmioty, płomienie, łuki elektryczne, płyny, roztopiony metal, para), wysokości te temperatury i czasu działania energii cieplnej. W przypadku inhalacji gorących gazów dochodzi do uszkodzenia dróg oddechowych (uraz inhalacyjny) oraz jednocześnie do oddziaływania toksycznego.

Choroba oparzeniowa

• okres wstrząsowy - do 2-3 dni - miejscowe uszkodzenie komórek i naczyń włosowatych doprowadza w sposób bezpośredni lub wskutek działania mediatorów, wysięku i zaburzeń przepuszczalności naczyń do hipowolemii utraty białek i elektrolitów. Powoduje to spadek ciśnienia koloidoosmotycznego i obrzęku. Powstają zaburzenia mikrokrążenia prowadzące do hipoksji tkankowej i kwasicy metabolicznej. Obniża się objętość krwi krążącej, spada rzut serca - ciężki wstrząs

• okres reospcji - 3 - 4 dni - resorpcja obrzęków (trwa 2 - 3tygodnie), związana jest z ryzykiem powstania niewydolności nerek i zakażeń

Rana oparzeniowa

• szczególnego rodzaju

• zależy od

• rozległości

• głębokości (stopnia oparzenia)

• umiejscowienia (skóra tworzy, tułowia, drogi oddechowe)

• czynnika sprawczego (gorąca woda, substancje chemiczne)

• pacjenta można stwierdzić

• dolegliwości bólowa

• zakażanie

• zaburzania oddychania

• wstrząs hipowolemiczny

Stopnie oparzeń

Oparzenia ze względu na głębokość dzielimy na 4 stopnie:

• I stopień - uszkodzenie naskórka

• II stopień - uszkodzenie naskórka i pojawienie się pęcherzy

• II A - najczęściej występujące np. po oblaniu gorącą wodą, objawy to pęcherze skórne z płynem , żywo bolesne, miękkie; gojenie przez naskórkowanie ok. 3 tygodnie

• II B - oparzenie obejmuje warstwę wewnętrzną skóry właściwej, występuje żółtawe zabarwienie bez pęcherzy. Przeświecają skoagulowane naczynia; gojenie > 3 tygodni, mogą powstać przerosty, blizny

• III stopień - uszkodzenie dotyczy co najmniej całej grubości skóry, zasie w głąb może być bardzo różny

• IV stopień - obrażenia nawet kości i narządów

Obliczanie powierzchni oparzenia

Reguła dziewiątek Wallace'a

Reguła ta służy do orientacyjnego określenia poparzonej powierzchni ciała. Pozwala przy uwzględnieniu głębokości oparzeń ustalić ciężkość urazu. Powierzchnia głowy, każdej z kończyn górnych stanowi 9% powierzchni ciała. Powierzchnia przednia tułowia to 18% (9% powierzchnia brzucha oraz 9% powierzchnia klatki piersiowej). Powierzchnia tylna tułowia stanowi również 18% powierzchni ciała. Powierzchnia każdej kończyny dolnej to odpowiednio 18%. Powierzchnia krocza 1%.

Reguła dłoni

Reguła ta służy do oceny rozległości oparzeń ciała u osób dorosłych. Wg niej powierzchnia dłoni osoby oparzonej odpowiada 1% łącznej powierzchni jej ciała.

Reguła piątek

Reguła ta ma zastosowanie do oceny rozległości oparzeń u niemowląt. Wg niej powierzchnia głowy, przodu i tyłu tułowia stanowi po 20% powierzchni ciała. Na każdą kończynę przypada 10% ogólnej powierzchni.

Ocena ciężkości oparzeń

Pierwsza pomoc na miejscu wypadku

• odizolowanie chorego od czynnika parzącego

• zgasić na nim tlące ubranie - nie używać w tym celu płynów z gaśnic - istnieje ryzyko zatrucia, lecz wody; znany są przypadki zatrucia czterotlenkiem węgla u chorych na których gaszono

• zabezpieczyć powierzchni oparzone przez zakażeniem za pomocą jałowych opatrunków - nie pokrywać oparzenia żadnymi substancjami, lekami, barwnika,mi, tłuszczem

• zwalczenie bólu - ból bezpośrednia po urazie termicznym może być bardzo silnym; jest czynnikiem wstrząsorodnym i należy go zwalczać

• transport do najbliższego szpitala

• jeśli transport jest opóźniony należy rozpocząć przetaczanie płynu fizjologicznego

• w przypadku oparzeń rąk należy zdjąć pierścionki i obrączki - grozi ostrym niedokrwieniem z powodu obrzęku i martwica palca

• w razie konieczności zastosować tlenoterapie, założyć wkłucie dożylne, w obrzęku krtani - intubacja i w razie konieczności oddech wspomagany

Porażenie prądem

Opis:

• różnorodne oddziaływanie prądu na organizm polegają z jednej strony na bezpośrednim działaniu elektryczności na wrażliwe tkanki, a z drugiej na przekształceniu energii elektrycznej w energię cieplną wywołanym oporem, jaki stanowi ciało dla przepływającego prądu

• porażenie prądem powoduje skurcze mięśni, które mogą doprowadzić nawet do bezdechu lub do oderwania przyczepów ścięgien i złamań kości. Prąd stały działa na mózg i wywołuje elektronarkozę. Prąd zmienny działaj na mozg i powoduje drgawki

Objawy

• są zależne od dotkniętych narządów oraz fizycznych cech prądu

• ogólne: błyski przed oczami, brak czucia, niepokój, nerwowość, napadu lęku, bóle mięśni

• skórne - niedokrwienie, skoagulowane, białe rany, małe okrągłe uszkodzenia, aż do obrażeń obejmujących dużą powierzchnią, z destrukcją tkanki podskórnej (droga przepływu prądu zwłaszcza w przypadku)

• mięśniowe 0-s kurcze, niemożność uwolnienia się samemu od źródła prądu, niekiedy zwichnięcia w stawach, rozerwanie mięśnie lub zerwanie przyczepów mięśniowych i uwolnienie mioglobiny

• z OUN 0 zaburzenia świadomości do utraty przytomność, zawroty głowy, porażenia, ośrodkowe napady drgawek, czasem pierwotne porażenie oddychania

• kardiologiczne - wzrost częstości pracy serca, kołatanie, dolegliwości stenokardialne, objawy zawału

Postępowanie

• wyłączyć prąd

• przerwać kontakt osoby poszkodowanej ze źródłem prądu, wynieść ze strefy zagrożenia; przy niskim napięciu prądu - odsunąć przewody przedmiotem nieprzewodzącym; zabezpieczyć ratownika poprzez izolację od ziemi (deska, gumowa mata); przy wysokim napięciu akcja ratownicza winna być prowadzona wyłącznie przez specjalistyczne służby

• monitorować parametry życiowe

• sterylne opatrunki

• unieruchomić złamania

• w razie potrzeby wentylacja mechaniczna

• co najmniej dwa dostępy żylne

Porażenie piorunem

Uderzenie piorunem jest w 30% wypadkiem śmiertelnym. Powoduje trwając od 0,1 do 1 milisekundy przepływ prądu stałego o napięci wynoszącym... Najczęściej dochodzi do migotania komór.

Obrażenia

• oparzenia

• zmiany skórne - znamiona Lichtenberga - o osób porażonych one samoistnie znikają, mogą się pojawiać w różnych miejscach na ciele

• urazy oczu → zaćma, może nastąpić

• może dojść do rozerwania błony bębenkowej

• przejściowe porażeni kończyn

• stałe niedowłady

• niepamięć

• niedowłady

• zmiany osobowości

• śpiączka

Postępowanie

• pacjenta można dotykać bez obaw

• ułożyć w pozycji bocznej bezpiecznej (w przypadku utraty przytomności) lub w pozycji przeciwwstrząsowej

• pokryć rany oparzeniowe sterylnym opatrunkiem

• unieruchomić ewentualne złamanie profilaktycznie u żyć materac próżniowy

• podać tlen, ewentualnie zastosować wentylację mechaniczną

• założyć dostęp żylny

• leki

---