Psychiatria ŁOŚ

Psychiatria zajmuje się diagnostyką i leczeniem zaburzeń psychicznych.

Psychopatologia - nauka o objawach zaburzeń psychicznych.

Psychopatlogię dzielimy na:

I. Zaburzenia spostrzegania

80% informacji z otoczenia - wzrok

1. iluzje, złudzenia - zniekształcone spostrzeżenia

2. omamy, halucynacje - spostrzeganie nieistniejących przedmiotów i zjawisk, mają one 3 cechy

1. powstają bez bodźców działających z zewnątrz

2. są rzutowane na zewnątrz (wokół człowieka)

3. uczucie realności

II. Zaburzenia pamięci

1. ilościowe zaburzenia pamięci

1. hypermnezja - nadczynność pamięci

2. hypomnezja - osłabienie pamięci

3. amnezja - utrata, luka pamięciowa

2. jakościowe zaburzenia pamięci - paramnezja

1. złudzenia pamięciowe - zniekształcone wrażenia pamięciowe

2. omamy pamięciowe - pamięta coś czego nie było

3. konfabulacje - luki w pamięci pokryte zmyśleniami

III. zaburzenia toku myślenia

1. zaburzenia toku myślenia - spowolnienie toku myślenia

2. przyspieszenie toku myślenia - narkotyki: amfetamina, kokaina

3. myślenie paralogiczne - wbrew logice

4. myślenie magiczne - przesądy, zabobony

5. rozkojarzenia

IV. zaburzenia treści myślenia

1. myśli nadwartościowe - myśli z którymi jest człowiek bardzo związany - religia, władza

2. myśli natrętne, obsesje - myśli powracające, których nie może się bozbyć

3. urojenie - fałszywe sądy, których pacjent nie koryguje pomimo dowodów błedności. Urojenia prześladowcze

V. zaburzenia sprawności intelektualnej

1. pierwotne obniżenie sprawności intelektualnej - upośledzenie umysłowe:

1. lekkie - 50-65

2. umiarkowane - 35-50

3. znaczne - 20-35

4. głębokie - < 20

2. wtórne obniżenie sprawności intelektualnej

1. otępienie

VI. Zaburzenia emocjonalne

VII. zaburzenia świadomości

ILOŚCIOWE

1. senność patologiczna - pacjent co chwile usypia: zatrucia, urazy głowy, mózgu

2. pół-śpiączka

3. śpiączka - cukrzyca, uraz, padaczka, (sen ponapadaowy)

JAKOŚCIOWE

1. majaczenie - zaburzona orientacja, halucynacje - odtstawienie alkoholu, urazy mózgu, przedawkowanie narkotyków, rośliny (wilcza jagoda)

2. zamroczenie, stan pomroczny - stracenie orientacji do własnej osoby lub/i otoczenia (padaczka)

3. splatanie - brak kontaktu z pacjentem.

Depresja

Objawy depresji

Osiowe - obniżenie nastroju, utrata zainteresowań, spadek aktywności

Inne - zaburzenia koncentracji, uwagi, obniżone samopoczucie, brak pewności siebie, poczucie winy, pesymistyczne widzenie przyszłości, myśli samobójcze, zaburzenia snu, obniżony apetyt.

Depresja maskowana

Maski psychopatologiczne - zaburzenia lękowe, natręctwa, jadłowstęt

Zaburzenia rytmów biologicznych - bezsseność, nadmierna senność

Maski psychosomatyczne - dławica piersiowa, zaburzenia z przewodu pokarmowego, dermatologiczne

Maski bólowe - ból głowy, neuralgie

Maski behawioralne- nadużywanie alkoholu, leków.

Depresja a samobójstwo

1/3 - ½ osób podejmujących próby samobójcze wykazuje zaburzenia psychiczne.

Czynniki ryzyka - wiek powyżej 45 lat, płeć męska, samotność, zła sytuacja materialna, utrata pracy, próby samobójcze w przeszłości, nadużywanie alkoholu, zaburzenia osobowości, przewlekłe dolegliwości bólowe.

Najczęściej chorują kobiety

Są dwa przedziały lat samobójczych :

1. nastolatkowie

2. osoby w podeszłym wieku

Najczęstsze próby samobójcze - godziny poranne

Samobójstwo rozszerzone - chory zabija inne osoby ponieważ uważa, że oni też są nieszczęśliwi.

Samobójstwa altruistyczne - odszkodowaniem, religia- zamachy samobójcze

Aby stwierdzić depresje muszą występować dwa objawy osiowe i dwa dodatkowe przez min 2 tygodnie.

15% populacji ma depresję w ciągu swego życia.

Przyczyny depresji:

Endogenne - nieznane

Egzogenne - niekorzystne czynniki wpływające na mózg, uraz, udar, stany zatrucia, leki kardiologiczne.

Psychogenne - śmierć bliskich, utrata pracy, ciężka choroba, rozwód

Leczenie:

1. farmakoterapia

2. psychoterapia

3. fototerapia - leczenie światłem

4. elektrowstrząsy - ciężkie depresje

Choroba afektywna dwubiegunowa

5% populacji

Naprzemienne występowanie depresji i manii

Schizofrenia

Polska - 300 000 ludzi.

Główne objawy

1. autyzm - zamknięcie się we własnym świecie

2. ambiwalencja - sprzeczne emocje

3. rozkojarzenie myślenia

4. zblednięcie emocjonalne - chłód emocjhonalny

Najczęściej występuje schizofrenia paranoidalna

Przyczyny - nieznane - lub też nieprawidłowy rozwój mózgu w okresie płodowym, geny.

Leczenie- farmakoterapia, psychoedukacja.

Mężczyźni - 15-25 lat; kobiety 25-35 lat.

Uzależnienia

Uzależnienie - to stan psychiczny a niekiedy fizyczny wynikający z interakcji miedzy żywym organizmem a środowiskiem psychoaktywnym charakteryzujący się szeregiem zachowań i objawów w tym głównie kompulsywnym przyjmowaniem środka w sposób stały lub okresowy po to aby przeżyć jego działanie lub uniknąć złego samopoczucia występującego gdy środek nie został przyjęty.

Kompulsacja - czynności natrętne, których się nie kontroluje.

Są 3 typy uzależnień.

1. psychiczne

2. fizyczne - zespoł abstynencyjny ( leki, alko, apiaty)

3. uzależnienie społeczne

Sposoby przyjmowanie środków psychoaktywnych

1. eksperymentalny

2. rekreacyjny - najwyżej raz w tygodniu

3. intensywne - często, pare razy dziennie

Osobowość:

• używanie

• nadużywanie

• uzależnienie

Co uzależnia:

• kofeina

• alkohol

• leki uspokajające, nasenne

• nikotyna

• kokaina

• opiaty - pochodne opium - heroina, morfina

• kanabinole - marihuana, haszysz

• inne substancje stymulujące - amfetamina

• substancje halucynogenne - grzyby, LSD, ekstaza, wilcza jagoda

• używanie kilku substancji naraz

Objawy uzależnień

1. silne pragnienie, poczucie przymusu

2. trudność w kontroli rozpoczęcia, zakończenia lub ilości przyjmowanego środka

3. fizjologiczne objawy odstawienia, zespół abstynencyjny

4. tolerancja

5. zaniedbywanie alternatywnych źródeł przyjemności lub zainteresowań

6. przyjmowanie substancji mimo szkód zdrowotnych

Co to jest zespół uzależnienia od alkoholu??

Jest chorobą, która zaczyna się i rozwija podstępnie, bez świadomości zainteresowanej osoby. Polega na niekontrolowanym piciu napojów alkoholowych i może doprowadzić do przedwczesnej śmierci.

5% - alkoholicy zaniedbani

95%- nie odróżniający się od społeczeństwa

99% alkoholików uważa że nie są uzależnieni.

Człowiek, który raz popadł w nałóg nie może wrócić do stanu sprzed czasu nałogu.

Uzależnienie od nikotyny!!!!

Zespół uzależnienia od nikotyny składa się z objawów behawioralnych, fizjologicznych i zmian procesów poznawczych, które pojawiają się w toku wielokrotnego użycia tytoniu (nikotyny)

Zespół charakteryzuje się:

• silna potrzeba przyjmowania nikotyny

• trudności w kontrolowaniu tego zachowania

• uporczywe zażywanie tytoniu wbrew szkodliwym następstwom.

Następstwa palenia:

• choroby układu krążenia

• układu oddechowego

• pokarmowego

• nowotwory

• inne

• położniczo-pediatryczne

Leczenie uzależnienia od nikotyny

Metody psychologiczne:

• behawioralne - warunkowanie, poznawcze, modelowanie

• sugestia

• hipnoza

Metody farmakologiczne

• NTZ

• Pochodna bupropionu ( ZYBAN)

• Terapia awesyjna

Choroba Alzheimera

Choroba Alzheimera polega na zwyrodnieniu tkanki mózgowej, która powoduje zanik komórek nerwowych.

Amyloid - substancja, która odkłada się w mózgu i odpowiada za jego uszkodzenie. Substancja ta jest kodowana na 21 chromosomie.

Dzieci z zespołem Downa - objawy choroby Alzheimera są u nich widoczne w wieku 20-30 lat.

Przebieg:

Powolny i postępujący.

Długość życia chorych - 6-14 lat.

Gdy zauważymy problemy z pamięcią u osoby bliskiej - kontaktujemy się z lekarzem rodzinnym.

Pacjenci są leczeni w domu

Choroba Alzheimera to 60% wszystkich otępień.

5% osób po 65 roku życia cierpi na chorobę A. W Polsce prawie 300 tyś.

Choroba ta nie jest dziedziczna

Są 3 stadia choroby Alzheimera.

1. zaburzenia pamięci operacyjnej - człowiek w pamięci operacyjnej przechowuje od 3 do 7 rzeczy, czynności.

2. zaburzenia pamięci dawnej - wydarzeń odległych

3. utrata nabytych umiejętności

Człowiek z Alzheimerem traci umiejętności, które robi najczęściej.

Objawy choroby A:

1. objawy poznawcze

1. amnezja - luka pamięciowa

2. afazja - zaburzenia mówienia - ruchowa i czuciowa

3. agnozja - utrata zdolności rozpoznawania przedmiotów

4. apraksja - utrata zdolności wykonawczych

2. objawy nie poznawcze

1. zaburzenia spostrzegania - halucynacje

2. zaburzenia myślenia - urojenia (najczęściej prześladowcze)

3. zaburzenia nastroju- zwłaszcza na poczatku, objawy depresji, chwiejność afektywna

4. zaburzenia zachowania -= agresja, pobudzenie

Objaw lustra - chory nie poznaje się w lustrze.

Objaw neurologiczne:

• zespół Parkinsonowski

• napady padaczkowe - 10% chorych

Nie da się wyleczyć tej choroby. Leki jedynie spowalniają przebieg choroby. W przyszłości może zastosowanie będzie miała terapia genowa.

Postępowanie z chorym:

• rozmawiamy cicho z pacjentem

• zadajemy pytania tak aby pacjent móg odpowiedzieć tak lub nie.

Choroba P jest pierwszą chorobą odpowiedzialną za otępienie a drugą chorobą jest otępienie naczyniowo-miażdzycowe.

95% populacji ma zmiany miażdzycowe.

Za starzenie odpowiada:

1. geny

2. styl życia - odżywianie

3. choroby

STRES

Stres to odpowiedź organizmu na bodziec

Ogólny schemat reakcji na stres (tzw. Ogólny zespół adaptacyjny) w którym wyróżniamy następujące fazy:

1. faza alarmowa - reakcja mobilizacyjna

2. faza adaptacyjna (odporność) - objawy z 1 stadium stresu zanikają

3. faza wyczerpania - ostatnia faza zmian związanych ze stresem

systemy wspomagające wykorzystanie i mobilizację energii

1. spowolnienie pracy układu pokarmowego powoduje poprawę funkcji mięśni i płuc.

2. reakcja skórna. Następuje odpływ krwi z powierzchni skóry, aby można jej użyć w innych częściach organizmu, większe wydzielanie potu - ochładzanie mięśni.

3. wzrost przepływu powietrza przez płuca powoduje lepsze utlenieni krwi, wspomagany dodatkowo przez wzrost częstości skurczów serca.

Zaburzenia somatyczne pod wpływem stresu

Ze strony układu krążenia:

• zwiększenie lub zmniejszenie akcji serca

• zaburzenia rytmu

• bóle i zawroty głowy

• zaburzenia ciśnienia tętniczego

• omdlenia

Ze strony układu pokarmowego

• nudności wymioty

• biegunka, zaparcia

• bóle brzucha

• zaburzenia łaknienia

• zgaga

Ze strony układu oddechowego:

• duszność

• napadowa hiperwentylacja

Zaburzenia w zachowaniu:

• natrętne czynności

• nadmierna pedantyczność

• zrzucanie odpowiedzialności na innych

• niesamodzielność, infantylność

• trudność w nawiązywaniu kontaktów

• alkohol

Zaburzenia przeżywania:

• patologiczne obniżenie lub podwyższenie nastroju

• niepokój

• rozdrażnienie

• uczucie stałego przemęczenia

• zaburzenia snu

• pogorszenie samooceny

Zaburzenia funkcji umysłowych

• zawężenie pola uwagi

• osłabienie koncentracji uwagi

• osłabienie pamięci

• zmniejszenie szybkości odpowiedzi na bodziec.

Arteterapia

Terapia związana z zastosowaniem sztuk plastycznych.

Najczęściej zastosowanie mają:

Biblioterapia- słowo pisane

Choreoterapia- taniec, ruch z zastosowaniem muzy

Muzykoterapia - utwory muzyczne

Cele terapii:

• ujawnienie odczuć

• oczyszczenie

• uświadomienie

• porównanie

Muzykoterapia

Metoda psychoterapii ukierunkowana na potrzeby psychologiczne posługująca się w sposób receptywny lub aktywny muzyką jako szczególnym środkiem przekazu umożliwiajacym uzyskiwanie efektów terapeutycznych w leczeniu chorych na nerwice, zaburzenia psychosomatyczne i choroby psychiczne.

Muzykoterapię dzielimy na:

Receptywną - słuchanie muzy, dzielenie się odczuciami

Aktywną - improwizacje instrumentalne, ruchowe, głosowe.

Warunki stosowania muzykoterapii:

• zachowana przytomność i pełna świadomość

• nie zaburzony narząd słuchu

• dobrowolna zgoda na terapię.

Wykłady

Wszystkie zaburzenia psychiczne - około 20% osób dorosłych w ciągu całego życia.

Zaburzenia depresyjne - około 20%

Zaburzenia lękowe - 3-6% osób dorosłych

Samobójstwa - 15/100 tyś osób - 2-3x częściej mężczyźni.

Psychozy, schizofrenia - 1% ryzyko zachorowania.

Choroba afektywna dwubiegunowa - 0,5 - 1 %

Zaburzenia osobowości - 2-18 % populacji

Uzależnienie od alkoholu - około 4% dorosłych, około 4 000 000 ma problemy z alkoholem.

Uzależnienie od leków - 2% populacji

Jadłowstręt psychiczny - 1% dorastających dziewcząt

Ocena stanu psychicznego

Wygląd - ubranie, higiena, postawa, chód

Mowa- forma, treść, modulacja głosu, szybkość wypowiedzi

Orientacja - co do miejsca, czasu, własnej osoby

Nastrój - obniżony, podwyższony, drażliwy, zmienny

Myślenie- zaburzenia toku i treści myślenia

Zaburzenia spostrzegania - iluzje, omamy dotyczące różnych narządów zmysłów

Sprawność intelektualna - zasób wiadomości szkolnych, ogólnych, wyższe formy myślenia

Krytycyzm - zdolność do realistycznej oceny rzeczywistości

Klasyfikacja zaburzeń lękowych

Zaburzenia lękowe w postaci fobii:

• agorafobia, fobie społeczne, specyficzne postacie fobii

Inne zaburzenia lękowe

• lęk napadowy, zaburzenia lękowe uogólnione

• zaburzenia depresyjno lękowe

Reakcja na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne

• ostra reakcja na stres

• zespół stresu pourazowego

• zaburzenia adaptacyjne

Zaburzenia dysocjacyjne

Zaburzenia występujące pod postacią somatyczną.

Diagnoza zespołu lęku uogólnionego

• przewlekły/ ponad 6 miesięcy/ płynący lęk, obawa

• zaburzenia snu

• napięcie mięśniowe, drżenie, niepokój

• nadaktywność układu wegetatywnego

• wykluczenie innych przyczyn - zespół abstynencyjny, nadczynność tarczycy, hipoglikemia, choroby serca

Postępowanie

Leczenie farmakologiczne, terapia psychologiczna, psychoterapia - wglądowa, poznawcza, techniki radzenia sobie ze stresem

Zaburzenia osobowości

Wg WHO

Głębokie utrwalone wzorce zachowania, które objawiają się w postaci niezmiennych, sztywnych reakcji na różne sytuacje osobiste i społeczne.

Możliwe przyczyny

Podłoże genetyczne, zaburzenia neurochemiczne, łagodniejsze formy chorób psychicznych.

Teorie psychologiczne - typologiczne, dynamiczne, systemowe teorie cech osobowości.

Specyficzne zaburzenia osobowości

Osobowość : dysocjalna, paranoiczna, schizoidalna, chwiejna emocjonalnie, histrioniczna, anankastyczna, lękliwa, zależna

Zaburzenia psychiczne u osób starszych

Depresja

15% osób powyżej 65 rż

przyczyny - psychologiczne, somatyczne, endogenne

Częste obawy dotyczące własnego zdrowia, zaburzenia snu, zaburzenia napędu psychoruchowego.

Zaburzenia lękowe

Często wtórne do depresji, związane ze stanem somatycznym, mogą być zwiastunem otępienia.

Zaburzenia psychotyczne

1% osób powyżej 65 rż.

Często zaburzenia urojeniowe, epizody majaczeniowe.

Otępienie

Choroba Alzheimera, otępienie naczyniowe, otępienie w innych chorobach (parkinson)

Pomoc psychologiczna

Metody psychoterapeutyczne są bardziej skuteczne w leczeniu zaburzeń nerwicowych związanych ze stresem, zaburzeń osobowości i zachowania.

Terapia kognitywno- behawioralna

Terapia psychodynamiczna

Terapia rodzinna

Poradnictwo i terapia interpersonalna

Psychoterapia elektyczna.

Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego ( 19 sierpień 1994r)

Gerontologia - nauka interdyscyplinarna o starzeniu się i starości, zajmujące się szerokim zakresem zagadnień od biologii i genetyki poprzez medycynę, psychologię po socjologię i demografię. Pojęcie to prowadził w 1903 roku Ilija Miecznikow.

Geriatria - dziedzina medycyny dotycząca fizjologicznych i patologicznych aspektów starzenia się człowieka oraz problemów klinicznych starszego wieku. Zajmująca się zapobieganiem, rozpoznawaniem, leczeniem, rehabilitacją i społecznymi aspektami chorób u osób w podeszłym wieku.

Starzenie się - normalny długotrwały i nieodwracalny proces fizjologiczny, zachodzący w osobniczym rozwoju żywych organizmów, także człowieka. Procesy starzenia rozpoczynają się w wieku średnim i nasilają się z upływem czasu. Starzenie się jest zjawiskiem dynamicznym, przebiegającym w czasie.

Starość - końcowy okres starzenia się, który nieuchronnie kończy się śmiercią.

Najpowszechniej stosuje się podział starości na podokresy wg WHO

Starość wczesna - wiek podeszły - między 60 a 74 rż (ukończonym)

Starość późna- między 75 a 89 rż.

Starość bardzo późna - powyżej 90 lat.

Amerykańskie Towarzystwo Zdrowia Publicznego - początek wieku podeszłego przyjęło 65 lat, przy czym wiek do 75 lat to starość wczesna a powyżej 75 lat to starość późna.

Podział jakościowy

Starzenie się prawidłowe - starzenie , które przebiega jako proces fizjologiczny, bez powikłań chorobowych.

Wykazuje znaczne różnice między osobnicze i w istotnym stopniu zależy od rodzinnych predyspozycji.

Biorąc pod uwagę kilkudziesięcioletni przebieg procesu starzenia się, trudno oczekiwać, aby było ono w pełni fizjologiczne.

Starzenie patologiczne - mówi się o nim, gdy starzenie zostaje powikłane lub przyspieszone przez przewlekłe procesy chorobowe.

COG - ocena czynnościowa

Skala oceny podstawowych czynności życiowych - skala Kotza.

CADL- niska ocena świadczy o niezdolności do samodzielnego funkcjonowania.

Ocena złożonych czynności życia codziennego - skała Lawtona.

Ocena zdolności podstawowych funkcjonowania we współczesnym otoczeniu.

Ocena sprawności chorego wg skali Barthel - wymagana przez NFZ przy kwalifikacji do placówek opiekuńczych ( 40 pkt - granica finansowania przez NFZ)

COG- ocena stanu umysłowego

Skale oceniające ilościowo czynności poznawcze (sprawność umysłowa)

Skala Folsteina - bada najważniejsze aspekty sprawności umysłowej - orientacja, zapamiętywanie, liczenie i koncentrację uwagi, pamięć świeżą i funkcje językowe.

Cele programu rehabilitacji geriatrycznej.

1. utrzymanie jak najlepszego zdrowia osób starszych

2. poprawa kondycji fizycznej i psychicznej

3. poprawa wydolności krążeniowo-oddechowej

4. profilaktyka geriatryczna - zabezpieczenie przed urazami i ich skutkami jak również:

1. modyfikacja stylu życia

2. obniżenie masy ciała

3. korekcja eksploatacji kręgosłupa

4. korekcja przeciążeń stawów

Czynniki zaburzające proces rehabilitacji

1. brak motywacji

2. otępienie

3. zespół depresyjny

4. zaburzenia zwieraczy

5. odleżyny

6. powikłania zatorowo-zakrzepowe

7. hipotonia ortostatyczna.

Rehabilitacja psychiatryczna

Rehabilitacja jest to usprawnienie, przywrócenie choremu sprawności fizycznej, psychicznej przez zespołowe stosowanie wielorakich działań medycznych oraz oddziaływań o charakterze psychologicznym i pedagogicznym.

Rehabilitacja psychiatryczna

Jest to system skoordynowanych działań społecznych, psychologicznych, wychowawczych i medycznych umożliwiających choremu psychicznie samodzielną egzystencję i integrację społeczną.

Zakresy nieprzystosowania

• osobisty

• rodzinny

• zawodowy

• środowiskowy

Rehabilitacja lecznicza

Stanowi zespół działań prowadzących do uzyskania sprawności psychofizycznej utraconej w skutek choroby. Jej podstawowe elementy to psychoterapia, ergoterapia, nauczanie czynności codziennych, farmakoterapia, kinezyterapia.

Rehabilitacja społeczna

Obejmuje przygotowanie osoby niepełnosprawnej do aktywnego życia oraz kształtowanie warunków o postaw otoczenia tak aby umożliwić jednostce pełną integrację środowiskową.

Rehabilitacja zawodowa

Obejmuje poradnictwo i szkolenie zawodowe, mające na celu przygotowanie osoby niepełnosprawnej do rynku pracy.

Rehabilitacja wczesna - służy utrzymaniu choremu w dotychczasowych rolach społecznych i życiowych.

Rehabilitacja późna- stosowana jest w przewlekłych zaburzeniach psychicznych.

Metody rehabilitacji psychiatrycznej

1. psychoterapia- indywidualna, grupowa, psychoterapia rodzin

2. terapia zajęciowa

1. terapia pracą (ergoterapia) - „ekonomia żetonowa”

2. terapia ruchem (kinezyterapia) - ćw ogólnousprawniające, zajęcia sportowe, ćw. relaksacyjne

3. terapia rozrywką

3. trening umiejętności społecznych

Zasady rehabilitacji psychiatrycznej

1. zasada partnerstwa

2. zasada wielostronności oddziaływań

3. zasada stopniowania trudności

4. zasada powtarzalności oddziaływań

5. zasada zgodności psychospołecznych i biologicznych metod oddziaływania

6. zasada optymalnej stymulacji

Organizacja opieki i rehabilitacji psychiatrycznej

1. oddziały szpitalne

2. oddziały dzienne terapeutyczne i rehabilitacyjne

3. poradnie zdrowia psychicznego

4. oddziały leczenia środowiskowego

5. hostele

6. zespoły interwencji kryzysowej

7. formy instytucjonalne oparcia społecznego:

1. domy pomocy społecznej

2. środowiskowe domy samopomocy

3. specjalistyczne usługi opiekuńcze

4. warsztaty terapii zajęciowej (WTZ)

8

---