OPAKOWANIA METALOWE:
Podział w zależności od grubości blachy:
-lekkie gr. blachy <0,5mm
-ciężkie gr. blachy >0,5mm
Podział opakowań jednostkowych:
-puszki, butelki, fiolki, tuby, tacki, puszki kombinowane, kanistry, opakowania aerozolowe, torby, owinięcia
PUSZKI:
-sztywne, z cienkiej blachy ocynowanej lub aluminiowej o max gr nominalnej 0,49mm
-zamykane wieczkiem na podwójną zakładkę
-podział ze wzgl. na przeznaczenie
a)konserwowe- nie przep. gazów i cieczy, o obróbce term. zabezp. przed skażeniem mikrobiol.
b)do napojów- do ciekłych prod. dodawany gaz w trakcie napełniania
c)z membraną- w górnej części pierścień z membraną zamknięty na podwójną zakładkę, do prod. spoż i napojów
d)z wieczkiem łatwo otwieranym-mają jedno wieczko z nacięciem wyznacz. powierzch. zrywania i są wyposaż w uchwyt przymocowany do zrywanej powierzch dla ułatwienia otwierania wieczka, do prod. spoż. i napojów
-podział ze wzgl. na przekrój poprzeczny: okrągłe i nieokrągłe (prostokątne, owalne, eliptyczne i trapezoidalne),
*mogą mieć kształt cylindryczny lub stożkowy
*mieć przewężenia lub rozszerzenia, żłobienia wew. lub zew. wyst. w puszkach żebrowanych
-podział w zależności od konstrukcji:
a)trzyczęściowe- wykonane z pobocznicy, wieczka i denka
b)dwuczęściowe- mają pobocznicę i denko
-puszki metalowe to opakowanie do żywności utrwalanej termicznie
PUDEŁKA:
-sztywne, z cienkiej blachy o max nominalnej gr 0,49mm
-zamykane wieczkiem , wykonanym z innego materiału
-do produkcji stos. blacha stalowa elektrolitycznie ocynowana, chromowana lub cienka do głębokiego tłoczenia oraz blacha aluminiowa
-duża różnorodność
-pakowanie produktów przemysłowych
-podział w zależnościom kształtu denka o przekroju:
*okrągłym,
*prostokątnym,
*owalnym,
*eliptycznym
*trapezonoidalnym
-podział ze wzgl. na kształt na kształt pobocznicy:
*cylindryczne
*stożkowe
-podział ze wzgl. na sposób zamknięcia:
*z wieczkiem wciskanym
*z wieczkiem wciskanym i z pierścieniem zaciskającym
*z wieczkiem wciskanym w pierścień
*z wieczkiem nakaldanym z zaciskaną pokrywką
*z wieczkiem płaskim oraz stożkowym
-pudełka mają jeden lub dwa uchwyty
-podział w zależności od technologii produkcji:
*dwuczęściowe, złożone z korpusu wykonanego z blachy oraz wieczka (do artykułów farmaceutycznych i kosmetycznych, używek , orzeszków i cukierków)
*trzyczęściowe, przekrój kołowy lub kwadratowy, wieczko wciskane, do prod. spoż. np. kawa, ciastka i herbata
TUBY:
-kształt cylindryczny, zamykane z jednej strony nagwintowaną nakrętką a z drugiej przez zgięcie lub zgrzewanie
-do produkcji krążki stopu aluminiowego
-do artykułów kosmetycznych i farmaceutycznych i prod. spoż. takich jak pasty śledziowe, mleko zagęszczone
-od wewnątrz lakierowane
-różne pojemności, wymiary szyjek i średnica otworu (zależnie od konsystencji)
TACKI:
-półsztywne
-do produkcji folia aluminiowa o gr. 0,08-0,1mm
-kształt prostokątny lub owalny
-do żywności głęboko mrożonej w postaci przetworów mięsnych, garmażeryjnych przeznaczonych do pieczenia, gotowych dań obiadowych oraz ciast i deserów
OPAKOWANIA AEROZOLOWE:
-zawartość znajduje się pod ciśnieniem, po uruchomieniu zaworu wydobywa się na zewnątrz.
-podział w zależności od stosowania:
*natryskowe- np. do farb, środków pielęgnacji włosów
*rozpryskowe- np. do środków owadobójczych
*pianowe- np. kremy do golenia
-składają się z podst. elementów jak:
# pojemnik aerozolowy tzw. „monoblok” , wykonany z blachy aluminiowej białej lub czarnej, kształt cylindryczny ze szwem bocznym spawanym lub lutowanym oraz bez szwa (blacha aluminiowa). wew. część pokryta lakierem ochronnym, pojemniki wytrzymują ciśnienie 0,1 MPa
#zawór- ma dyszę (otwór ) o zróżnicowanej średnicy, rozprowadza zawartość w postaci mgły, piany, kropli o różnym st. rozdrobnienia
#gaz pędny (propelent)- skł. zapewniający właściwe dozowanie produktu, obojętny chemicznie, nietoksyczny, nie ma właściwości wybuchowych, temp. wrzenia niższa od temp. pokojowej. Głownie: azot, CO2, podtlenek azotu, chlorek metylenu oraz fluoro-pochodne metanu i etanu tzw. froany
-zasada działania opakowania to wypieranie zawartości przez gaz pędny w wyniku naciśnięcia zaworu
-zalety opakowań ciśnieniowych:
*całkowite odizolowanie zawartości od powietrza, światła i mikroorganizmów
*możliwość precyzyjnego dozowania zawartości
*szybkość i wygoda użytkowania
-wady opakowań ciśnieniowych:
*trudność w doborze właściwego gazu pędnego
*zwiększone wymagania jakościowe w stosunku do opakowania
*konieczność zabezpieczenia opakowania przed korozyjnym działaniem gazu
*niekorzystne oddziaływanie gazów pędnych, głównie freonów na środowisko naturalne
OPKAOWNIA TRANSPORTOWE:
*beczki, butle do gazów, skrzynki
Opakowania jednostkowe i transportowe:
*bębny,
* hoboki,
* kanistry
Do produkcji opakowań metalowych stosuje się
-blachę stalową czarną (nie do prod. spoż.)
-b. stalową ocynowaną- białą (do prod. spoż.)
-b. aluminiową
-b. stalowo ocynkowaną (opak. transportowe bębny, hoboki)
-b. chromowaną
-b.aluminiowaną (glinowaną)
-cynk nie stosowany z artykułami spożywczymi
LAKIERY:
-dobór zależy od blachy, sposobu nanoszenia powłoki cynowej, projektowanej zawartości opakowania, sposobu i okresu składowania, konstrukcji opakowania
-twarde i elastyczne
-zdolne do tworzenia powłok tłoczonych
-dobra przyczepność do podłoża
-nietoksyczne
-odporne na działanie zawartości opakowania
-odporne na temp. wyst. w procesie produkcyjnym lub przetwarzania
-nie powinny nadawać zawartości Samku i zapachu
-rodzaje:
*kreolak- konserwy wyroby spoż
*aluminium 3- puszki do przetworów konserwowanych
*orek- puszki do konserwowanych przetworów mlecznych
*keten 180
Oznaczenie masy powłoki lakierowej: umyta i osuszona blach a o pow. 25-30cm2 zważyć, potem zanurzyć w mieszaninie równych objętości 10% NaOH i glikolu etylowego i ogrzewać 1-2min. Po rozpuszczeniu powłoki próbkę wytrzeć, osuszyć i zważyć. Wynik w g lakieru/1m2 pow. blachy
Oznaczenie gr. powłoki lak. i gr. blachy: zmierzyć śrubą mikrometryczną gr. blachy rozpuścić powłokę lakierową i znowu zmierzyć grubość.
Oznaczenie porowatości powłoki cynowej: Na odtłuszczoną blachę o pow.25-30cm2 nałożyć bibułę nasyconą 1% r. żelazocyjankiem potasowym z dodatkiem 0,5% chlorku sodowego. Po 1h policzyć niebieskie punkciki w miejscach porów w 1cm2 blachy
-blacha słabo porowata (normalna) od 1-3 porów/cm3
-blacha średnio porowata od 4-12 porów/cm3
-blacha silnie porowata- powyżej 12porów/cm3
Oznaczenie grubości powłoki cynowej: Zważyć 25-30cm2 odtłuszczonej blachy i zanurzyć w roztworze 20g trójtlenku antymonu rozpuszczonego w 1dm3 kwasu solnego. Po zaniku wydzielania pęcherzyków gazu próbkę opłukać, wysuszyć i zważyć. Obliczyć ilość cyny w pobiale z różnicy wyników i wyrazić w g cyny/1m2 pow. blachy
OPAKOWANIA PAPIEROWE:
W najbliższych latach przewiduje się znaczny rozwój produkcji papierów do produkcji tektury falistej z udziałem makulatury, produkcji eksportowej papierów graficznych bezdrzewnych niepowlekanych oraz higienicznych.
Papier-cienki, płaski materiał wytwarzany przez sprasowanie włókien naturalnych, bezładnie ułożonych i poplątanych. Są to komórki o kształcie wydłużonym, gł. celulozowe. Źródłem włókien są: pulpa drzewna z miękkiego drewna np. sosnowego, bawełna. Skład papieru: włókna, substancje klejące, s. wypełniające i s. barwiące. Papier jest formowany w kształt arkusza lub wstęgi.
Zalety opakowań papierowych:
*mała masa właściwa
*podatność do przerobu maszynowego
*dobre właściwości mechaniczne
PAPIERY PAKOWE:
-siarczanowy (Natron, Kraft) klasa 3 najmocniejszy, mocne torby
-siarczynowy (Jawa, Sufit) klasa 3,4,5 torby spożywcze, farmaceutyczne nietoksyczne
-celulozowo- makulaturowy (Manila) klasa 6,7,8,9 torby dla asortymentów przemysłowych
-makulaturowy (Szreni) klasa 10 nie do rod. spoż.
PAPIERY TYPU PERGAMINÓW- nie odporne na wysokie temp.
-papier pergaminowy klasa 3 np. wykładziny do bębnów, owinięcia produktów tłustych
-pergamin sztuczny- szczelnie nie przepuszczają zapachów
-papiery pakowe pergaminowe- szczelnie nie przepuszczają zapachów
PAPIERY USZLACHETNIANE:
-p. parafinowe (chroni przed nasiąkaniem, tłuszcze)
-p. zabezpieczające przed korozją (powlekane lotne inhibitory korozji)
-p. bituminowe (asfaltowe) wewnętrzne części worków
-p. sylikonowe- do produktów spożywczych
-p. powlekane polietylenem- stos. do toreb
-p. powlekane dyspersjami wodnymi tworzyw sztucznych (nie przepuszczają pary wodnej i gazów)
FORMY KONSTRUKCYJNE OPAKOWAŃ PAPIEROWYCH:
TORBY:
*płaskie- brak uformowanego dna
*fałdowe- brak form. dna , boki zgięte do środka
*krzyżowe- dno form. w kształcie sześciokąta np. torba do ryżu
*klocowe- dno form. w kształcie rombu, kwadratu, boki zgięte do środka
*specjalne
OWINIĘCIA:
*bezpośrednie-owinięcie masła chlebem
*zewnętrzne- owinięcie pudełka
*wewnętrzne- np. cukierki mają dwa papierki
PUDEŁKA:
*otwarte- przemysł lekki np. koszule
*klapkowe- np. do pakowania makaron, proszków do prania
*szufladkowe- wyciągane szufladki np. kredki czekoladki
*wieczkowe- do pakowania butów
WORKI PAPIEROWE:
*otwarte klejone, otwarte szyte
*wentylowe klejone
*wentylowe szyte
PUDŁA TEKTUROWE:
*klapowe z klapami zew. stykającymi się
*klapowe z klapami zew. nakładającymi się
*jednowieczkowe z wieczkiem zachodzącym na siebie
*jednowieczkowe z wieczkiem zachodzącym całkowicie
*dwuwieczkowe z wieczkami stykającymi się
Gramatura papieru: waga jednego metra kwadratowego papieru wyrażona w gramach, określa grubość papieru. Papier o gramaturze 100g/m2 ma gr. 0,1mm. Podział wytworów papierniczych ze wzgl. na gramaturę:
-papier- gramatura do 250g/2m2 (w tym bibuła 28g/m2
-tektura- gramatura powyżej 250g/m2
Obliczana na podstawie wzoru:
G= (M/s)x 10000 gdzie M-masa próbki w g, s- pow. rzeczywista próbki w cm2
Podział szczegółowy wytworów papierniczych obejmuje szeroki zakres, przy którym stosowane są różne kryteria:
*typy- skład surowcowy
*typy- technologia wykonania lub szczególne wskaźniki użytkowe
*powierzchnia- sposób wykończenia powierzchni
*barwa- zabarwienie
*postać- forma handlowa
*gatunki-wskaźniki użytkowe, wady dopuszczalne
PEGAMINY I PAPIERY PERGAMINOWE:
-wyroby dość mocne, mniej lub bardziej przezroczyste
-opakowania do produktów tłustych i wilgotnych np. masła i twarogów
1.pergamin sztuczny (kwasowy, roślinny):
*taśma papieru z czystej, bielonej celulozy, bez dodatków klei i wypełniaczy poddawana kąpieli w H2SO4, włókna pęcznieją, celuloza ulega powierzch. hydrolizie. Amyloid wypełnia pory spilśnionej masy, tworząc zwartą nierozp. warstewkę.
-po wypłukaniu i wysuszeniu powstaje wytwór przezroczysty, o ścisłej strukturze, nieprzepuszczalny dla wody i tłuszczu.
-gramatura 40, 50, 63 i 80 g/m2, im wyższa tym większa odporność na przenikanie.
-pow. matowa, białą barwa
-zastos. do owinięć, do torebek i wkładów opakowań kartonowych oraz laminatów
-mało odporny na wyższe temp. (powoduję kruchość)
-zgniecenie, fałdy i zmarszczki powodują e tłuszcz i wilgoć łatwo przenikają.
2.papier pakowy pergaminowy:
-produk. z drobno zmielonej masy celulozowej siarczanowej lub siarczynowej, bielonej lub niezielonej
-nie poddawany kąpieli w H2SO4
-gramatura 40, 50 i 63 g/m2
-pow. matowa lub satynowa, barwa biała lub barwiona
-mniej wytrzymały mechanicznie, bardziej przesiąkliwy
-do bezpośredniego pakowania artykułów spoż. w formie owinięć lub wykładzin do opak. kombinowanych, do p. śniadaniowego, jako przekładki w innych opak.
-dobry materiał do wyrobu p. uszlachetnionych poprzez parafinowanie, lakierownie, laminowanie
3.papier pakowy półpergaminowy:
-prod. jak p. pakowy pergaminowy ale z masy mniej zmielonej
-mniej odporny na przesiąkanie tłuszczów i wilgoci
-mniej odporny na bodźce mechaniczne
-do krótkotrwałego pakowania prod. spoż. nie wymagających pełnej ochrony przed wilgocią
-gramatura od 40 do 60 g/m2
-pow. matowa i barwa biało-kremowa.
Oznaczenie przenikania tłuszczu dziurkowatości pergaminu: na przykładzie przenikania alkoholowego roztworu fuksyny. Po zwilżeniu próbki roztworem i jej wyschnięciu policzyć jasno-czerwone plamki na odwrotnej stronie próbki a nie dające odbicia na podłożu (określenie przenikania tłuszczu) i plamki powstałe na podłożu (dziurkowatość papieru)
Oznaczenie zanieczyszczeń żelazem i miedzią: pergamin zanurzyć na 5 min w 4% r. HNO3, potem suszyć na płytce szklanej w suszarce, zanurzyć w 5% r. żelazocyjanku potasowego, wyjąć policzyć plamki niebieskie (żelazo) i czerwonobrunatne (miedź) po obydwu stronach pergaminu
Odróżnienie pergaminu sztucznego od p. pergaminowych: Pergamin sztuczny w przeciwieństwie do p. pergaminowego nie rozpada się podczas gotowania w r. zasady sodowej i nie wykazuje wytrzymałości na przedarcie po zanurzeniu we wrzącej wodzie.