A
A casu ad casum — od przypadku do przypadku,
A contrario — z przeciwieństwa,
A posteriori — z następstwa,
Ab absurdo — do (od) absurdu,
Ab extra — od zewnątrz,
Ab initio — od początku,
Ab intra — od wewnątrz,
Ab ovo — od samego początku,
Aberratio ictus — zboczenie działania,
Abortio — poronienie płodu,
Abortus criminalis — kryminalnie bezprawne przerwanie ciąży,
Accusatio — oskarżenie,
Actio — czynność,
Actio libera in causa — działanie wolne w przyczynie (nie w następstwie, skutkach),
Ad casum — stosownie do danego przypadku,
Ad eventum — forma czynności prawnej zastrzeżona dla wywołania określonych skutków prawnych,
Ad exemplum — na przykład,
Ad extremum — do ostateczności,
Ad feliciora tempora — do lepszych czasów,
Ad finem — do końca,
Ad hoc — doraźnie,
Ad infinitum — do nieskończoności,
Ad probationem — forma czynności prawnej zastrzeżona dla celów dowodowych,
Ad solemnitatem — forma czynności prawnej zastrzeżona pod rygorem nieważności,
Argumenta iuris puniendi — racja bytu prawa karnego (racjonalizacja kary),
Argumento ex ... — argument z ...,
Argumentum a contrario — wnioskowanie z przeciwieństwa,
Argumentum a fortiori — wnioskowanie z silniejszego na słabsze (i odwrotnie),
Argumentum a maiori ad minus — a. z większego na mniejsze,
Argumentum a minori ad maius — a. z mniejszego na większe,
Argumentum a rubrica — wnioskowanie z systematyki ustawy,
Argumentum a simili — wnioskowanie z podobieństwa (z analogii),
Argumentum ab auctoritate — a. odwołujący się do autorytetu,
Argumentum ad absurdum — a. z doprowadzenia do absurdu,
Argumentum ad auditorem — argument odwołujący się do słuchaczy,
Argumentum ad baculum — argument kija,
Argumentum ad crumenam — argument odwołujący się do kieszeni (łapówka),
Argumentum ad hominem (ex concesso) — argument odwołujący się do człowieka,
Argumentum ad ignorantiam — argument odwołujący się do niewiedzy,
Argumentum ad iudicium — argument odwołujący się do zdrowego rozsądku,
Argumentum ad misericordiam — argument odwołujący się do litości,
Argumentum ad personam — argument odnoszący się do osoby,
Argumentum ad populum — argument demagogiczny,
Argumentum ad rem — argument odnoszący się do meritum sprawy,
Argumentum ad vanitatem — argument odwołujący się do próżności słuchaczy (pochlebstwo),
Argumentum ad verecundiam — argument odwołujący się do nieśmiałości (do autorytetu),
Argumentum certum — argument nie do zbicia,
Argumentum e consensu gentium — wnioskowanie ze zgody powszechnej,
Argumentum e silentio — wnioskowanie z milczenia,
Argumentum per eloquentiam — argument z uroku słów,
Argumentum probabile — argument o pozorach prawdopodobieństwa,
B
Bannitio — wygnanie,
Beneficium iuris — dobrodziejstwo prawa,
Beneficium legis non debet esse captiosum — dobrodziejstwo prawa nie powinno szkodzić,
Benigna interpretatio — życzliwa interpretacja,
Benignius leges interpretandae sunt, quo voluntas earum conservetur — ustawy winny być interpretowane dla zachowania ich ducha,
Benignus — ludzki, przyjazny, łaskawy,
Bona fides — dobra wiara,
Boni mores — dobre obyczaje,
C
Calumnia — oszczerstwo,
Cardinalis — zasadniczy,
Casus — kazus prawny (wzięty z praktyki przypadek),
Casus a nullo praestatur — za przypadek nie ponosi się odpowiedzialności,
Casus est maior vis cui humana infirmitas resistere non potest — siła wyższa to zdarzenie, któremu słabość ludzka nie może się oprzeć,
Casus maior — siła wyższa,
Causa — przyczyna, powód,
Causa causae est etiam causa causati — przyczyna przyczyny jest również przyczyną skutku,
Causa causarum — przyczyna przyczyn,
Causa criminalis — sprawa karna,
Causa efficiens — przyczyna sprawcza,
Causa proxima — przyczyna najbliższa,
Causa ramota — przyczyna dalsza,
Causa sine qua non — przyczyna niezbędna,
Causalis — kauzalny,
Cito — szybko, bez zwłoki,
Clara non sunt interpretanda — jasne teksty nie podlegają (nie wymagają) wykładni,
Coactio non est imputabilis — przymusu nie zalicza się do zwinienia,
Coactus tamen voluit — zmuszony mimo to chciał,
Coauctor delicti — współsprawca przestępstwa,
Codex — zbiór praw,
Cogitationis poenam nemo patitur — myśli nie podlegają osądowi (nikt nie może być karany za swoje myśli), sam zamiar nie podlega karze,
Communis opinio — opinia powszechna,
Conatus delicti (deliquendi) — usiłowanie przestępstwa,
Conditio sine qua non — warunek konieczny,
Confinatio — internowanie,
Consummatio delicti — dokonanie przestępstwa,
Contra facta non valent argumenta — wobec faktów argumenty muszą ustąpić,
Contra ius commune — wbrew prawu powszechnemu,
Contra legem — wbrew ustawie,
Contra legem facere — działać niezgodnie z prawem,
Contra naturam — wbrew naturze,
Contra praescriptum — wbrew przepisowi,
Contra vim non valet ius — prawo ustępuje przed przemocą,
Contradictio — sprzeciw, sprzeczność,
Contradictio explicita — wyraźna sprzeczność,
Contradictio implicita — ukryta sprzeczność,
Contradictio in adiecto — sprzeczność w przydawce (przymiotniku),
Contradictio in se — sprzeczność sama w sobie,
Contradictio in subiecto — sprzeczność w samym przedmiocie,
Contradictio in terminis — sprzeczność w terminach (określeniach),
Crimen — przestępstwo, zbrodnia,
Crimen continuatum — przestępstwo ciągłe,
Cuiusvis hominis est errare, nullius nisi insipientis in errore perseverare — Każdy może zbłądzić, trwać w błędzie tylko głupi,
Culpa — wina,
Culpa dolo exorta — wina kombinowana (mieszana),
Culpa lata — wina ciężka,
Culpabilis — karygodny,
Cum animo corrigendi — w zamiarze (celu) wychowawczym,
Cunabula iuris — podstawy prawa (kolebka wiedzy prawniczej),
D
De facto — w rzeczywistości,
De lege ferenda — o ustawie, która ma być uchwalona,
De lege lata — o ustawie obowiązującej,
Definiendum — to co ma być zdefiniowane,
Definiens — to co definiuje,
Definitio — definicja,
Definitus — ustalony, stały,
Delicta communia — przestępstwa powszechne,
Delicta omissionis — przestępstwa formalne z zaniechania,
Delicta per omissionem commissa — przestępstwa materialne z zaniechania,
Delicta propria — przestępstwa indywidualne,
Delictum — występek, przestępstwo,
Delictum commissivum — przestępstwo z działania,
Delictum commune — przestępstwo powszechne,
Delictum consumatum — przestępstwo dokonane,
Delictum continuatum — przestępstwo ciągłe,
Delictum iuris gentium — przestępstwo prawa międzynarodowego,
Delictum omissivum — przestępstwo z zaniechania,
Delictum permanens — przestępstwo trwałe,
Delictum proprium — przestępstwo indywidualne,
Delictum putativum — przestępstwo urojone,
Delictum sui generis — przestępstwo odrębnego (samodzielnego) typu,
Delictum tentatum — usiłowane przestępstwo,
Deportatio — zesłanie,
Dolus alternativus — zamiar przemienny,
Dolus antecedens — zamiar powstały przed popełnieniem czynu zabronionego,
Dolus coloratus — zamiar zabarwiony,
Dolus cumulativus — zamiar kumulatywny,
Dolus deliberatus — zamiar przemyślany,
Dolus directus — zamiar bezpośredni,
Dolus eventualis — zamiar ewentualny,
Dolus eventualis cumulativus — zamiar ewentualny kumulatywny,
Dolus generalis — zamiar ogólny,
Dolus indirectus — zamiar pośredni,
Dolus praemiditatus — zamiar rozmyślny (przemyślany),
Dolus quasi eventualis — zamiar niby ewentualny,
Dolus repentinus — zamiar nagły,
Dolus superveniens — zamiar powstały po popełnieniu czynu zabronionego,
Dura lex, sed lex — twarde prawo, ale prawo,
E
Errantis nulla voluntas est — działanie pod wpływem błędu nie wyraża woli,
Error — błąd,
Error (ignorantia) iuris nocet — błąd co do (nieznajomość) prawa szkodzi,
Error facti — błąd co do faktu,
Error iuris — błąd co do prawa,
Ex contractu — z kontraktu, z umowy,
Ex lege — według prawa, z mocy ustawy,
Explicite — jasno, wyraźnie, bezpośrednio,
Expressis verbis — dobitnymi słowami, wyraźnie, dokładnie,
Extraneus — wyzuty z czegoś, nie należący do rodziny, nie mający jakiejś cechy,
F
Facta probantur, iura novit curia — okoliczności faktyczne wymagają udowodnienia, a przepisy prawa są sądowi znane,
Feidum — okup wypłacany pokrzywdzonemu,
Fines poenarum — istota, cel prawa karnego,
Fredum — grzywna,
G
Generalia — zagadnienia ogólne,
Generalis — ogólny, powszechny,
Generi per speciem derogatur — prawo szczególne uchyla ogólne,
Genesis — los, przeznaczenie człowieka,
Genocidio (genocidium) — ludobójstwo,
Genus — ród, rodzaj, klasa rzeczy, grupa,
Genus perire non censetur — gatunek nie ginie,
Gloria — chwała, cześć,
Glossa — komentarz (objaśnienie) do orzeczenia sądowego, wyjaśnianie niezrozumiałych treści, język, mowa, słowo, wyraz,
Glossa interlinearis — glosa między wierszami przepisów,
Glossa marginalis — glosa na marginesie tekstu przepisów,
Gradatio — stopniowanie,
Gradus adfinitati nulli sunt — w powinowactwie nie ma stopni,
Gratis — za darmo,
Gravamen — ciężar, zażalenie, część skargi,
Gremium — zespół, ogół,
Grosso modo — w dużym przybliżeniu,
H
Habeas corpus — abyś zachował nietykalność (angielska ustawa zasadnicza z 1679 r.),
Habeas corpus ad prosequendum — nakaz ścigania karnego,
Habilis — stosowny, zdolny (do czegoś), odpowiedni,
Habitus — stan,
Hoc anno — w tym roku,
Hoc loco — w tym miejscu,
Hoc tempore — w tym czasie,
Hominis est errare, insipientis in errore perseverare — rzeczą ludzką jest błądzić, rzeczą głupców jest trwać w błędzie,
Hominum causa omne ius constitutum est — wszelkie prawo ustanowione zostało dla ludzi,
Homo alieni iuris — osoba podlegająca obcemu prawu,
Homo creator — człowiek jest twórcą samego siebie,
Homo eruditus — człowiek wykształcony,
Homo est animal politicum et sociale — człowiek jest zwierzęciem politycznym i społecznym,
Homo est dominus membrorum suorum — człowiek jest panem (właścicielem) swoich członków,
Homo homini lupus est — człowiek człowiekowi wilkiem,
Homo novus — parweniusz,
Homo sum, nihil humani a me alienum esse puto — jestem człowiekiem i nic co ludzkie nie jest mi obce,
Homosexualismus — homoseksualizm,
Honor habet onus — godność nakłada ciężary,
Honores mutant mores — godności zmieniają człowieka,
Humanus — ludzki, człowieczy,
Hypothesis — hipoteza, przypuszczenie,
Hypotheticus — hipotetyczny, przypuszczalny,
I
Ibidem — tamże, w tym samym miejscu (w tym samym dziele),
Ignorantia iuris nocet — nieznajomość prawa (ustawy) szkodzi,
Implicite — ciemno, niewyraźnie, pośrednio,
In concreto — w określonej sytuacji, w określonym wypadku,
In dubio mitius — w razie wątpliwości łagodniej,
In dubio pro libertate — w razie wątpliwości na rzecz wolności,
In dubio pro reo — w razie wątpliwości na korzyść oskarżonego,
In extenso — w całości,
In extreme — w ostateczności,
In fine — na końcu stronicy, rozdziału,
In genere — w ogóle,
In principio — w zasadzie,
In silvam ligna ne feras! — nie zanoś drewna do lasu,
In spe — w przyszłości,
In statu dormiendi — w stanie uśpienia,
In statu nascendi — w stanie rodzenia się, powstawania,
In statu praesenti — w stanie obecnym,
In vivo — na żywym ciele,
Inculpata tutela — obrona konieczna,
Interest rei publicae ne maleficia remaneant impunita — W interesie publicznym leży, by przestępstwa nie pozostały bezkarne,
Intraneus — osoba o szczególnych, wskazanych w ustawie właściwościach,
Ipso facto — na mocy samego faktu,
Ipso iure — z mocy samego prawa,
Iter delicti — formy stadialne czynu zabronionego,
Iudicatura — orzecznictwo,
Iura novit curia — sąd zna prawo,
Iurisprudentia — prawoznawstwo, nauka prawa,
Iurista — prawnik,
Ius — prawo,
Ius castigandi — prawo karcenia domowego,
Ius coercendi — prawo nakładania kar,
Ius est ars boni et aequi — prawo jest sztuką tego co dobre i słuszne,
Ius ex non scripto (ius non scriptum) — prawo zwyczajowe,
Ius poenale — prawo karne,
Ius primae noctis — prawo pierwszej nocy,
Ius puniendi — prawo karania (prawo karne podmiotowe),
Iustitia — wymiar sprawiedliwości,
K
Kalendarium — kalendarz,
Kalendae — Kalendy (pierwszy dzień miesiąca),
L
Lapsus — omyłka,
Lege artis — zgodnie z zasadami sztuki,
Lege non distinguente nec nostrum distinguere — ustawa nie rozróżnia, a więc i my nie rozróżniajmy,
Lex — prawo, przepis prawny, ustawa,
Lex consumens derogat legi consumptae — przepis pochłaniający wyłącza przepis pochłonięty,
Lex mitior retro agit — ustawa względniejsza działa wstecz,
Lex poenalis retro agit cum exceptione legis severioris — Ustawa karna działa wstecz za wyjątkiem ustawy mniej względnej,
Lex posterior derogat priori — ustawa późniejsza uchyla wcześniejszą,
Lex posterior generalis non derogat legi priori (anteriori) speciali — ustawa późniejsza o charakterze ogólnym nie uchyla wcześniejszej ustawy szczególnej,
Lex primaria derogat legi subsidiariae — ustawa zasadnicza uchyla posiłkową (przepis pierwotny wyłącza przepis posiłkowy),
Lex retro non agit — prawo (ustawa) nie działa wstecz,
Lex severior retro non agit — ustawa surowsza nie działa wstecz,
Lex specialis — ustawa (przepis) specjalny (szczególny),
Lex specialis derogat legi generali — ustawa szczególna uchyla ogólną,
Lex subsidiaria — ustawa (przepis) subsydiarny,
Lex superior derogat legi inferiori — ustawa wyższej rangi uchyla ustawę niższą,
Lex talionis — prawo talionu,
Luxuria — lekkomyślność,
M
Magister — nauczyciel, mistrz,
Magna culpa dolus est — grube niedbalstwo podobne jest zamiarowi (złemu),
Magnum ignotum — wielka niewiadoma,
Mala causa silenda est — w złej sprawie najlepiej milczeć,
Maleficium — przestępstwo, występek,
Malitia supplet aetatem — natężenie zła uzupełnia wiek (podstawa wcześniejszej odpowiedzialności karnej nieletnich),
Malum in se — czyn zły sam w sobie (nawet jeśli nie jest kryminalnie bezprawny),
Malum necessarium — zło konieczne,
Malum prohibitium — czyn zły bo zakazany przez prawo,
Malus — zły, szkodliwy, występny,
Malus usus abolendus est — należy zwalczać złe zwyczaje (aby nie przerodziły się w prawo zwyczajowe),
Malversatio — oszustwo,
Mania — obłęd, szaleństwo,
Manifestum non eget probatione — fakty powszechnie znane nie wymagają dowodu,
Manifestus — jawny, oczywisty,
Manu armata — zbrojna ręka,
Marginalis — marginesowy,
Mater semper certa est — matka jest zawsze pewna,
Matricida — matkobójca,
Matricidium — matkobójstwo,
Matrimonium — małżeństwo,
Matrimonium consumatum — małżenstwo spełnione w obcowaniu płciowym,
Maximo cum studio — z najwyższą starannością,
Maximus pericula semper dant veniam culpae — wielkie niebezpieczeństwo wyłącza zawinienie,
Memento mori — pamiętaj o śmierci,
Memorabilis — godny pamięci,
Mens — myśl, umysł, rozum,
Meretricium — nierząd, prostytucja,
Meritum — istota sprawy,
Metus causa — z obawy (ze strachu),
Minister — sługa, służący,
Miscelanea — zbiór rozpraw różnej treści, mieszanina,
Miseria — bieda, nędza,
Misericordia — miłosierdzie, współczucie, litość,
Modus operandi — sposób działania,
Modus probandi — sposób dowodzenia,
Modus procedendi — tryb postępowania,
Moratorium — odroczenie terminu,
Mors — śmierć,
Mors omnia iura solvit — śmierć znosi wszelkie prawa,
Mortalis — śmiertelny,
Mortis causa — na wypadek śmierci,
Mos (moris, mores) — zwyczaj, obyczaj,
Mos maiorum — dawny (przodków) zwyczaj,
Multa — kara pieniężna (grzywna),
Multi multa sciunt, nemo omnia — wielu wie dużo, nikt wszystkiego,
Multi non omnes — wielu to nie wszyscy,
Mutatis mutandis — z uwzględnieniem niezbędnych zmian,
Mutuus — wzajemny, dwustronny,
N
Nasciturus — płód poczęty (jeszcze nie narodzony),
Natura delicti — charakter przestępstwa,
Natura humana — natura ludzka,
Natura rerum — charakter rzeczy,
Natura trahit ad sua iura — natura domaga się swych praw,
Neglegentia — niedbalstwo,
Nemo prudens punit, quia peccatum est, sed ne peccetur — nie karze się dlatego, że popełnino przewinienie, ale po to by go nie popełniano,
Nihil fit sine causa — nic nie dzieje się bez przyczyny,
Nihil novi sub sole — nic nowego pod słońcem,
Non existens — nie istniejący,
Non facit fraudem, qui facit, quod debet — nie czyni bezprawia, kto spełnia swą powinność,
Non nocere — nie szkodzić,
Norma puniendi — zakazy karne (prawo karne przedmiotowe),
Nota bene — nawiasem mówiąc,
Notoria nin egent probatione — fakty powszechnie znane nie wymagają dowodu,
Nova constitutio futuris forman imponere debet, non praeteritis — nowa ustawa powinna regulować przyszłość, a nie przeszłość,
Novum iudicium — nowe orzeczenie sądowe,
Nuda veritas — naga prawda,
Nulla poena sine lege — nie ma kary bez ustawy,
Nulla regula (est) sine exceptione — nie ma reguły bez wyjątku,
Nullum crimen sine actione — nie ma przestępstwa bez społecznie niebezpiecznego sprawcy,
Nullum crimen sine culpa — nie ma przestępstwa bez winy,
Nullum crimen sine lege penali anteriori — nie ma przestępstwa bez wcześniejszej ustawy,
Nullum crimen sine lege poenali — nie ma przestępstwa bez ustawy karnej,
Nullum crimen sine lege scripta — nie ma przestępstwa bez prawa pisanego,
Nullum crimen sine periculo sociali — nie ma przestępstwa bez społecznego niebezpieczeństwa czynu,
Nullum crimen sine poena — Każde przestępstwo powinno być ukarane,
Nullum scelus rationem habet — żadna zbrodnia nie ma uzasadnienia,
Numerus clausus — liczba zamknięta, ograniczona,
O
Obscenus — nieprzyzwoity,
Odium — nienawiść,
Omissio — zaniechanie, zaniedbanie,
Omni modo — wszelkimi sposobami,
Op. Cit. (Opere citato, opus citatum) — w dziele cytowanym, dzieło cytowane,
Opinio communis — powszechny pogląd,
Optimum — najlepsze rozwiązanie,
Ordalicium — sąd boży,
Os — usta, twarz,
P
Pacta sunt servanda — umów należy dotrzymywać,
Paranomia — bezprawie,
Passio — bierność,
Per analogiam — przez analogię,
Per errorem — przez pomyłkę,
Per exemplum — na przykład,
Per modum — na wzór,
Per omnia — w każdym przypadku,
Poena — kara,
Poena capitalis (capitis) — kara śmierci,
Poena cullei — kara worka,
Poena exilii — kara wygnania,
Poena gladii — kara ścięcia za pomocą miecza,
Poena legitima — kara ustawowa,
Poena sequitur scelus — kara idzie za występkiem,
Poena talionis — kara odwetu,
Poenae infamantes — kary zniesławiające,
Poenalia sunt restringenda — w prawie karnym obowiązuje wykładnia ścieśniająca,
Poenalis — dotyczący kary,
Poenalitas — karalność,
Post factum — po fakcie,
Prima facie — na pierwszy rzut oka,
Pro publico bono — dla dobra wspólnego,
Pro rata temporis — stosownie do upływu czasu,
Pro tempore — stosownie do okoliczności, czasowo,
Pro timore mortis — z obawy przed śmiercią,
Prostitutio — oddawanie się nierządowi,
Prostitutus — nieprzyzwoity,
Punibilis — karalny,
Pura veritas — naga (czysta) prawda,
Putativus — urojony,
Q
Quaestio facti — zagadnienie faktyczne,
Qualis mater, talis filia — jaka matka, taka córka,
Qualis vita, et mors ita — jakie życie, taka śmierć,
Quando aliquid prohibetur, prohibetur et omne, per quod devenitur ad illud — gdy coś jest zakazane, zakazane jest wszystko co do tego zmierza (uzasadnienie karalności usiłowania),
Quasi — jakby,
Quest vita, et mors ita — jakie życie taka śmierć,
Qui accusare volunt, probationes habere debent — kto chce oskarżać powinien mieć dowód,
Qui errat consentire non videtur — kto błądzi, ten nie wyraża zgody,
Qui finem vult idem vult ad finem necesaria — kto chce celu, chce również tego, co jest konieczne aby go osiągnąć,
Qui licet quod est plus utique quod est minus — kto może więcej, ten może i mniej,
Qui non appellat, approbare videtur sententiam — kto się nie odwołuje, ten akceptuje wyrok,
Qui non negat, fatetur — kto nie zaprzecza, ten się przyznaje,
Qui scribit, bis legit — kto pisze, ten jakby dwa razy czytał,
Qui tacet consentire videtur — kto milczy, ten się zgadza,
Qui vult decipi, decipiatur — kto chce być oszukany, niech nim będzie,
Quo iure? — jakim prawem,
Quod erat demonstrandum — co było do udowodnienia,
Quod lege non prohibitum, licitum est — czego prawo nie zakazuje, jest dozwolone,
Quod non est licitum necessitas facit licitum — konieczność robi z czynu niedozwolonego czyn dozwolony,
R
Ratio decidendi — podstawa rozstrzygnięcia,
Ratio legis — motyw ustawodawczy, sens ustawy,
Ratio legis est anima legis — sens ustawy jest jej duszą,
Regina probationum — królowa dowodów,
Res iudicata — powaga rzeczy osądzonej,
S
Scientia nobilitat — wiedza uszlachetnia,
Scio me nihil scire — wiem, że nic nie wiem,
Sensu largo — w znaczeniu szerokim,
Sensu proprio — w znaczeniu właściwym,
Sensu stricto — w znaczeniu ścisłym,
Sententia — powiedzenie, opinia, wyrok,
Sententia capitalis — wyrok śmierci,
Sententia facit ius — wyrok stanowi prawo,
Signum temporis — znak czasów,
Stricte — dokładnie,
Suaviter in modo, fortier in re — delikatnie co formy, mocno co do treści,
Sub poena — pod karą,
Sub poena mortis — pod karą śmierci,
Summa necessitas — stan wyższej konieczności,
T
Tempore crimini — w czasie zbrodni,
Tempus delicti — czas popełnienia przestępstwa,
Terminus iuris — termin prawny,
Tertium non datur — nie ma trzeciego wyjścia (rozwiązania),
Thema probandi — przedmiot dowodzenia,
Theoria iuridica — teoria prawna,
Tutela legitima — opieka ustawowa,
U
Ubi culpa est, ibi poena subesse debet — gdzie jest wina, tam powinna być kara,
Ubi ius, ibi onus — gdzie prawo tam i obowiązek,
Ubi lex, ibi poena — gdzie prawo tam i kara,
Ubi non est culpa, ibi non est delictum — gdzie brak winy tam nie ma przestępstwa,
Ubi periculum, ibi lex — gdzie jest niebezpieczeństwo, tam jest i ustawa,
Ultima ratio — ostateczny argument,
Ultimum supplicium — kara śmierci,
Uno actu — jednym nieprzerwanym działaniem,
Unus testis, nullus testis — jeden świadek to żaden świadek,
Usus — zwyczaj, praktyka,
V
Vacatio legis — spoczywanie ustawy ( czas między opublikowaniem a wejściem w życie),
Varia — różności, rozmaitości, różne rzeczy,
Verba docent, exempla trahunt — słowa uczą, przykłady pociągają,
Verba legis — brzmienie ustawy,
Verba volant, scripta manet — słowa ulatują, pismo pozostaje,
Verbalis — dosłowny,
Versus — przeciw,
Vice versa — na odwrót,
Victima — ofiara,
Vide — zobacz,
Vide infra — patrz poniżej,
Vide supra — patrz wyżej,
Vim vi repellere licet — siłę wolno odeprzeć siłą,
Violatio — pogwałcenie, przekroczenie, naruszenie,
Violatum — występek,
Violentum stuprum — zgwałcenie kobiety,
Virgo (intacta) — dziewica,
Vis absoluta — przymus fizyczny (bezwzględny),
Vis compulsiva — przymus psychiczny (kompulsywny),
Vis maior — siła wyższa,
Vitae habilis — noworodek zdolny do życia,
Volens nolens — chcąc nie chcąc,
Volenti non fit iniuria — chcącemu nie dzieje się krzywda,
Volumen — pismo, tom,
Volumina legum — zbiory praw,
Votum separatum — zdanie odrębne,