Zespół zaburzeń oddechowych bydła BRDC
Wirusy które mogą brać udział w etiologii BRDC, ale też występujące jako zakażenia monoetiologiczne
BHV-1(IBR/IPV)
wariant oddechowy BHV-1.1
niszczy rzęski komórek wydalania rzęskowo-śluzowego
obniża zdolności fagocytarne makrofagów
osłabia interakcję makrofag / neutrofil
obniża aktywność fagocytarną neutrofilów, zdolność do spontanicznej migracji i odpowiedź tych komórek
obniża liczbę oraz transformację blastyczną limfocytów pod wpływem mitogenów, M. haemolytica i P. multocida
PI3
obniża „clearance” płuc w odniesieniu do pastereli poprzez zmniejszenie wydalania rzęskowo-śluzowego
powoduje osłabienie aktywności limfocytów na czynniki mitotyczne
osłabia aktywność fagocytarną makrofagów
BVD-MD
uszkadza rzęski komórek nabłonka migawkowego
obniża liczbę neutrofilów obwodowych oraz ich cytotoksyczność komórkową
obniża liczbę limfocytów B i związaną z tym reakcję humoralną
osłabia migrację i chemotaksję pęcherzykowych makrofagów
BRSV
powoduje lizę komórek migawkowych nabłonka rzęskowego
obniża aktywność fagocytarną makrofagów
CZYNNIKI BAKTERYJNE, które mogą brać udział w etiologii BRDC, ale też występujące jako zakażenia monoetiologiczne
Mannheimia haemolytica
Pasteurella multocida
Histophilus somni
Salmonella enterica
Diplococcus lanceolatus
Objawy BRDC ????
bardzo zróżnicowane i zależne od uczestniczących czynników zakaźnych
Choroby związane z zakażeniem
Mycoplasma bovis
Może być pierwotnym czynnikiem choroby lub jednym z wielu czynników etiologicznych
Występując na fermach bydła z BRDC może prowadzić do wysokiej śmiertelności
Objawy
Szorstki napadowy kaszel
Umiarkowana gorączka
Nieznacznie podwyższona liczba oddechów
Wypływ z worków spojówkowych
Umiarkowana depresja
Opuszczona małżowina uszna
Zapalenie stawów - drążące do wnętrza stawu lub przebiegające powierzchownie
Charakterystyczne cechy w stadzie:
brak odpowiedzi na antybiotyki/leki przeciwzapalne
obniżenie wydajności mlecznej
obrzęk i ból stawów (utrzymujący się długo)
wysoka liczba komórek somatycznych
atrofia zajętych ćwiartek wymienia i rozprzestrzenianie się zapalenia pomiędzy ćwiartki
przypadki ronień
Zwalczanie BRDC
Immunoprofilaktyka swoista - ?
zależna od czynnika inicjującego
Terapia
poprawa warunków zoohigienicznych
złożona chemioterapia
preparaty przeciwzapalne
preparaty witaminowe
immunomodulacja
Zakaźne zapalenie nosa i tchawicy / otręt bydła
Rinotracheitis infectiosa et vulvovaginitis pustulosa infectiosa bovum (IBR-IPV)
Etiologia
BHV-1 (wirus DNA)
Rodzina Herpesviridae
Podrodzina Alphaherpesvirinae
Wrażliwość gatunkowa
bydło
dzikie przeżuwacze (jelenie, bawoły, inne)
Źródła i drogi zakażenia
Źródła pierwotne:
Zwierzęta chore i ozdrowieńcy oraz zakażone latentnie bydło sieje wirus latami
Materiał zakaźny
wydzielina z nosa i jamy ustnej
wydzielina z dróg rodnych
Źródła wtórne
Wektory nieożywione (Sprzęt, pojazdy do przewozu zwierząt, woda, powietrze)
Wektory ożywione (obsługa, inseminator, lekarz wet.)
Technologie reprodukcyjne (inseminacja, embriotransfer)
Rezerwuar - dzikie przeżuwacze, kleszcze
Zakażenie aerogenne głównie przez błonę śluzową nosa i spojówek oraz błony śluzowe narządów rozrodczych podczas krycia - grupa chorób krycia
Objawy kliniczne
Postać oddechowa IBR
gorączka 40 - 42C, objawy ogólne
przekrwienie błony śluzowej nosa („czerwony nos”)
surowiczo-śluzowe wypływy z oczu i nosa
ślinotok, kaszel
utrata mleka
zdrowienie (7-14 dni)
Postać płciowa
IPV/IBP - otręt
nie występuje równocześnie z postacią oddechową u jednego osobnika ani w stadzie
wirus wnika do błon śluzowych - zapalenie - charakterystyczne grudki - zapalenie drobnych skupień tkanki limfoidalnej
IPV na błonie śluzowej przedsionka pochwy:
IBP na błonie śluzowej prącia i napletka
Postać mózgowa
u młodych cieląt meningoencephalitis
Diagnostyka
bezpośrednia : badania wirusologiczne
PCR
hodowle komórkowe,
immunofluorescencja bezpośrednia (DIF)
pośrednia : serologia
Przeciwciała
siarowe przynajmniej 6 miesięcy
po zakażeniu pojawiają się po 2/3 tygodniach
Zapobieganie
Szczepionki pojedyncze i złożone zawierające oprócz wirusa IBR, wirusy PI-3, VD-MD
W Polsce Bovilis IBR, Ibraxion, Rispoval IBR
Szczepienia
bydło: od 2 tygodnia życia (brak przeciwciał matyczynych)
od 3 miesiąca życia (przeciwciała matczyne)
podawanie : 2 iniekcje w odstępie 21 dni
uwzględniając ciążę i laktację
Wirusowa biegunka i choroba błon śluzowych bydła
Virus Diarea - Mucosal disease (VD - MD)
Etiologia
Pestivirus (Flaviviridae)
wirus RNA
średnio oporny na warunki środowiskowe
10 dni w oborniku
Ulega inaktywacji w podwyższonej temperaturze (kilka minut do +56°C), promieniowaniu UV
Wrażliwy na powszechnie stosowane detergenty : woda chlorowana, soda, formalina, mydła,…
Względna odporność na zimno :
6 dni do 4°C w zakażonych tkankach (wiele miesięcy do -20°C)
Wrażliwość gatunkowa
Bydło, owce, kozy, świnie, sarny
Źródła i drogi zakażenia
wydalany z kałem, moczem oraz ślinie i płynie wysiękowym z jamy ustnej
rozsiewany poprzez zakażone przedmioty, paszę, wodę
zakażenie per os i przez układ oddechowy
Patogeneza
Wniknięcie wirusa - błony śluzowe - namnażanie w miejscu wniknięcia - komórki limfoidalne okolicy jamy ustnej i krtani - krew (wiremia) - inne błony śluzowe - limfocyty krwi - węzły chłonne, kępki Peyera, grasica śledziona - działanie immunosupresyjne
Objawy kliniczne - choruje najczęściej bydło w wieku 3 -18 m-cy
Inkubacja 2 - 14 dni
2 formy (niecytopatogenna i cytopatogenna)
zakażenia płodów do 125 dnia ciąży - (szczep niecytopatyczny) immunotolerancja, zakażenia przetrwałe, wiremia i siewstwo
wady wrodzone płodów
obumarcie płodu - poronienie lub mumifikacja
gorączka, apatia, zmniejszenie apetytu
Postać VD
silna biegunka (śluz, krew, włóknik) - 3-4 tyg.
obfite ślinienie
odwodnienie, utrata kondycji
zachorowalność wysoka, śmiertelność ok. 5%
Postać MD
ciężki stan ogólny
nadżerki i owrzodzenia (wargi, dziąsła, język, policzki, podniebienie twarde, śluzawica, srom, strzyki)
silny ślinotok, fetor ex ore
śluzowo-ropny wypływ z nozdrzy
łzawienie
obfita wodnista biegunka o nieprzyjemnym, zgniłym zapachu
przeżuwanie osłabione - często wzdęcia
śmierć 3 - 10 dnia
zachorowalność 5%, śmiertelność 90-100%
faza przewlekła - wycieńczenie zwierzęcia
Zmiany anatomo-patologiczne
na błonie śluzowej przewodu pokarmowego (jama ustna przełyk, księgi, trawieniec, jelita)
nadżerki
wybroczyny
owrzodzenia
zmiany martwicowo dyfteroidalne
Rozpoznanie
Objawy
Badanie serologiczne
seroneutralizacja (SN)
Elisa
Przeciwciała siarowe
obecne do 6-12 miesiąca życia
Przeciwciała po zakażeniu
pojawiają się od 10 do 15 dnia, czasem po 3 tygodniach
Bezpośrednia diagnostyka wirusa :
Hodowla komórkowa
Bezpośrednia immunofluorescencja
Badania molekularne RT-PCR
Izolowany z:
Krwi, mieszaniny krwi (do 15 - 30 prób)
Wymazów pochwowych lub wymazów nosowych (do 5 wymazów)
Mleka, mleka zbiorczego (do 250 próbek)
Odchodów
Próbek tkankowych
Zapobieganie i zwalczanie
masowe szczepienia pojedynczymi szczepionkami monowalentnymi lub poliwalentnymi oraz złożonymi w Polsce Bovilis BVD, Mucobovin,
Program szczepienia :
Dawka : 2 ml
Pierwsze szczepienie : 2 iniekcje w odstępie 3 do 4 tygodni przed kryciem
coroczne szczepienie przypominajace: 1 iniekcja 2 do 6 tygodni przed wycieleniem
eliminacja sztuk sero-negatywnych
1
dr Zbigniew Procajło, 16.12.2011