Stan cywilny i jego ochrona.

Stan cywilny jest to status osoby fizycznej z pkt widzenia jej roli w rodzinie. Stan cywilny jest rejestrowany w księgach USC.

Stan cywilny podlega ochronie, gdyż jest dobrem osobistym danej osoby.

Art. 25 KC stanowi, że miejscem zamieszkania osoby cywilnej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu.

Art. 26 stanowi, że miejscem zamieszkania dziecka pozostającego pod władzą rodzicielską jest miejsce zamieszkania rodziców albo tego z rodziców, któremu wyłącznie przysługuje władza rodzicielska lub któremu zostało powierzone wykonywanie tej władzy.

Dobra osobiste i ich ochrona.

Dobra osobiste osoby fizycznej są to właściwości tej osoby identyfikujące ją jako odrębną jednostkę ludzką ( wizerunek, zdrowie, życie, cześć)

Dobra osobiste podlegają ochronie przez różne gałęzie prawa.

Wg art.24 ten czyje dobro osobiste zostało zagrożone cudzym działaniem może żądać zaniechania tego działania chyba, że nie jest ono bezprawne.

W razie dokonania naruszenia można żądać aby osoba, która dopuściła się naruszenia podjęła czynności zmierzające do usunięcia jego skutków, w szczególności aby złożyła oświadczenie o odpowiedniej treści w odpowiedniej formie.

W przypadkach określonych w art. 445 i 448 KC można także żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy na wskazany cel społeczny.

V. Osoby prawne oraz tzw. niepełne osoby prawne.

1. Pojęcie i rodzaje osób prawnych.

Osoby prawne to jednostki organizacyjne , którym przepis szczególny przyznaje osobowość prawną. W prawie polskim art.33 KC stanowi, że osobami prawnymi są:

Skarb Państwa oraz inne jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną.

W Polsce do osób prawnych zaliczamy :

1) gminy, powiaty, województwa, miasto stołeczne Warszawa

2) fundacje, stowarzyszenia, związki zawodowe i partie polityczne

3) spółki akcyjne oraz półki z o.o. , szkoły wyższe

4) ZOZ-y publiczne i niepubliczne

Nie są osobami prawnymi w Polsce:

1. sądy

2. prokuratury

3. komendy policji

4. urzędy skarbowe

5. izby skarbowe

6. ministerstwa

7. kancelarie Prezydenta, Premiera, Sejmu, Senatu

8. CBA , ABW, CBŚ

9. Szkoły podstawowe i średnie (chyba, że są prowadzone przez fundacje)

Najważniejszy podział osób prawnych polega na wyróżnieniu :

1. osób typu fundacyjnego, gdzie podstawą działania jest majątek

2. typu korporacyjnego będącego zrzeszeniem osób

3. spółki kapitałowe

2. Systemy tworzenia osób prawnych

1. system aktów organów państwa

2. system koncesyjny

3. system normatywny

System aktów organów państwa

W tym systemie do powstania osoby prawnej niezbędne jest wydanie odpowiedniego aktu przez organ państwowy (uniwersytety są tworzone ustawą sejmową natomiast tzw. wyższe zawodowe szkoły tworzone są rozporządzeniem RM)

System koncesyjny

W tym systemie osobę prawną tworzą założyciele ale do jej powstania niezbędne jest zezwolenie, koncesja, organu publicznego.

Tak tworzone są banki, towarzystwa ubezpieczeniowe, fundusze inwestycyjne, fundusze emerytalne - zgoda na utworzenie wydana przez Krajowy Nadzór Finansowy, niepubliczne szkoły wyższe - zgoda wydana przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

System normatywny

W tym systemie osobę prawną tworzą założyciele spełniając wymogi normatywne czyli ustawowe zaś uzyskuje ona osobowość prawną z chwilą wpisu do właściwego rejestru , którym co do zasady jest KRS.

3. Działanie osób prawnych w obrocie .

Osoba prawna jest to twór sztuczny, nie może podejmować i składać oświadczeń woli. Wg. Art.38 KC osoba prawna działa przez swoje organy w sposób przewidziany w ustawie i opartym na niej statucie.

Oznacza to, ze działania osób fizycznych wchodzących skład organów osób prawnych uznawane są za działania osoby prawnej.

Czynności prawnych za osoby prawne mogą dokonywać ich pełnomocnicy oraz prokurenci .

4.Ustanie bytu osoby prawnej.

Byt osoby prawnej ustaje :

1. z upływem terminu na jaki została zawiązana

2. wskutek połączenia się danej osoby prawnej z inną , co może mieć postać unii ( z połączenia kilku osób prawnych lub fuzji, gdy jedna wchłania drugą)

3. wskutek likwidacji osoby prawnej, która może mieć charakter dobrowolny lub przymusowy(ogłoszenie upadłości przez sąd).

5. Tzw. niepełne osoby prawne .

Wg. Art. 33 ' niepełnymi osobami prawnymi są jednostki organizacyjne, które maja zdolność prawną ale żaden przepis nie przyznaje im osobowości prawnej. Zaliczamy do nich przede wszystkim handlowe spółki osobowe:

spółkę jawną

spółkę komandytową

spółkę partnerską

spółkę komandytowo-akcyjną

W sprawach nieuregulowanych do tzw. niepełnych osób prawnych stosuje się odpowiednio przepisy KC o osobach prawnych.

VI. Czynności prawne

1. Pojęcie, struktura i rodzaje czynności prawnych.

Formalnie są to instrumenty za pomocą, których podmioty prawa cywilnego kształtują swoją sytuację w obrocie.

Merytorycznie czynność prawna to stan faktyczny w skład, którego wchodzi jedno oświadczenie woli i z którym to stanem wiążą się skutki prawne nie tylko objęte oświadczeniem woli ale również inne wynikające z ustawy , zasad słuszności i ustalonych zwyczajów (art. 56 KC) .

Wg. Art. 60 oświadczenie woli to przejaw woli danej osoby, który ujawnia wolę tej osoby w sposób dostateczny, w tym również ujawniony w postaci elektronicznej. Mogą być wyraźne lub dorozumiane.

Wg. Art. 61 oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie uważa się za złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią.

2. Czynności prawne dzielimy na :

1. czynności jednostronne np. testament

2. czynności co najmniej dwustronne - zgodne oświadczenie woli np. umowy

3. uchwały kolegialnych organów osób prawnych

Ponadto wyróżniamy:

czynności konsensualne ( np. umowa zlecenie)

realne ( wpis do księgi, wydanie rzeczy)

umowy odpłatne (dzieło, najem)

umowy nieodpłatne (darowizna)

umowy wzajemne

akcesoryjne ( zawisłe od innych)- ustanowienie hipoteki

samoistne (niezależne od innych)

3. Forma czynności prawnych.

Forma jest to szata , w którą przyoblekana jest czynność prawna. Z uwagi na kształt tej szaty wyróżniamy :

1. formę ustną

2. pisemną zwykłą

Wg. Art. 78 do zachowania formy pisemnej zwykłej wystarcza złożenie własnoręcznego podpisu na dokumencie obejmującym treść oświadczenia. Do zawarcia umowy wystarcza wymiana dokumentów obejmujących treść oświadczenia woli, w których każdy podpisany jest przez jedną ze stron.

3. forma elektroniczna, która wg art. 78 § jest równoważna formie pisemnej zwykłej

4. forma pisemna kwalifikowana

5. forma notarialna

6. forma urzędowa np. zawarcie małżeństwa

7. forma sądowa

Z uwagi na skutki prawne niezachowania formy szczególnej wyróżniamy :

a) formę zastrzeżoną pod rygorem nieważności

b) formę zastrzeżoną tylko dla celów dowodowych

Niezachowanie formy szczególnej zastrzeżonej powoduje nieważność czynności prawnej .

Wg. Art. 73 KC każda forma szczególna przewidziana przez przepisy prawa lub czynność prawną inną aniżeli forma pisemna zwykła jest formą zastrzeżoną pod rygorem nieważności np. forma notarialna - art. 158 KC.

Natomiast forma pisemna zwykła przewidziana przez przepisy prawa jest tylko wtedy formą zastrzeżoną pod rygorem nieważności , gdy przepis szczególny, który ją przewiduje jednocześnie statuuje rygor nieważności np. art. 522 co do formy pisemnej przejęcia długu.

Formą zastrzeżoną dla celów dowodowych jest wg art. 74 KC przewidziana przez przepisy prawa lub czynność prawną forma pisemna zwykła bez jednoczesnego zastrzeżenia sankcji nieważności . Zastrzeżenie takiej formy ma ten skutek, że w razie jej niezachowania czynność prawna będzie ważna ale w ewentualnym procesie sądowym nie będzie dopuszczalny dowód zeznań świadków ani przesłuchania stron na fakt dokonania tej czynności. W niektórych przypadkach dowody takie będą jednak dopuszczalne, gdy obie strony wyrażą na to zgodę lub zażąda tego konsument w sporze z przedsiębiorcą (art. 74 § 2 KC).

Przepisów o formie pisemnej nie stosuje się od 2003 r. w relacjach między przedsiębiorcami.

4. Treść czynności prawnej

Wg. Art. 58 KC czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna chyba, że właściwy przepis przewiduje inne skutki.

Wyróżniamy następujące elementy czynności prawnych:

1. elementy przedmiotowo istotne czyli takie, które muszą być spełnione żeby czynność doszła do skutku ( przy sprzedaży oznaczenie towaru i ceny)

2. elementy podmiotowo istotne czyli takie, które z woli stron stały się istotne np.

przenoszę własność samochodu w dniu ……)

3. elementy nieistotne np. kwestia wydania, pakowania

5. Tryby zawarcia umowy wg KC

Umowa to czynność prawna , której istotą jest zgodność oświadczeń woli co najmniej jednej ze stron-consensus.

Umowy są najczęściej występującymi w praktyce czynnościami prawnymi .

Umowa zresztą najpełniej oddaje istotę prawa cywilnego, bo jest elementem świadomego kształtowania relacji miedzy stronami .

Kodeks Cywilny zna trzy tryby zawarcia umowy :

1. oferta i jej przyjęcie

2. przetargi i aukcje

3. negocjacje

Oferta i jej przyjęcie:

Oferta i jej przyjęcie to propozycja zawarcia określonej umowy zawierająca jej istotne postanowienia. Oferta może być złożona w dowolny sposób nawet elektronicznie - art. 66¹ KC.

Oferta złożona w postaci elektronicznej wiąże składającego jeżeli druga strona niezwłocznie potwierdzi jej otrzymanie.

Oferta w zasadzie nie może być odwołana, jedynie na podstawie art.66².

W stosunkach między przedsiębiorcami oferta może być odwołana przed zawarciem umowy jeżeli oświadczenie o odwołaniu zostało złożone drugiej stronie przed wysłaniem przez nią oświadczenia o przyjęciu oferty.

Do zawarcia umowy w drodze ofertowej dochodzi przez przyjęcie oferty. Wg art. 68 KC przyjęcie oferty dokonane z zastrzeżeniem zmiany lub uzupełnienia jej treści poczytuje się za nową ofertę.

Przetargi i aukcje

Wg art. 70¹ KC umowa może być zawarta w drodze aukcji bądź przetargu.

Aukcja to przetarg ustny czyli licytacja.

Ogłoszenie aukcji albo przetargu to zaproszenie do składania ofert. W takim ogłoszeniu należy określić czas, miejsce, przedmiot oraz warunki aukcji bądź przetargu.

Wg art. 70² KC oferta złożona w toku aukcji przestaje wiązać , gdy inny uczestnik aukcji , tj. licytant złożył ofertę korzystniejszą.

Samo zawarcie umowy w wyniku aukcji następuje z chwilą udzielania przebicia.

Wg. Art. 70³ KC oferta złożona w takim przetargu przestaje wiązać gdy została wybrana inna oferta bądź przetarg został zamknięty bez wyboru oferty.

Wg. Art. 70 (4) KC w warunkach aukcji albo przetargu można zastrzec , ze przystępujący ma obowiązek wpłacić określoną sumę tytułem wadium.

W swej istocie aukcja i przetarg to zaproszenie do składania ofert .

Negocjacje

Art.  72. § 1.  Jeżeli strony prowadzą negocjacje w celu zawarcia oznaczonej umowy, umowa zostaje zawarta, gdy strony dojdą do porozumienia co do wszystkich jej postanowień, które były przedmiotem negocjacji.

§ 2.  Strona, która rozpoczęła lub prowadziła negocjacje z naruszeniem dobrych obyczajów, w szczególności bez zamiaru zawarcia umowy, jest obowiązana do naprawienia szkody, jaką druga strona poniosła przez to, że liczyła na zawarcie umowy.";

  18)  po art. 72 dodaje się art. 72¹ w brzmieniu:

"Art. 7 2¹. § 1.  Jeżeli w toku negocjacji strona udostępniła informacje z zastrzeżeniem poufności, druga strona jest obowiązana do nie ujawniania i nie przekazywania ich innym osobom oraz do niewykorzystywania tych informacji dla własnych celów, chyba że strony uzgodniły inaczej.

§ 2.  W razie niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków, o których mowa w § 1, uprawniony może żądać od drugiej strony naprawienia szkody albo wydania uzyskanych przez nią korzyści.";

Wady oświadczenia woli

Jak wiadomo oświadczenie woli to przejaw woli danej osoby zmierzający do wywołania określonych skutków prawnych . Oświadczenie woli tworzą więc akt woli wewnętrznej i przejaw tej woli . Wadliwości zachodzące w procesie podejmowania i ujawniania tej woli to są właśnie wady oświadczenia woli.

Wg Kodeksu Cywilnego są to :

1. brak świadomości lub swobody

2. pozorność

3. błąd ( w tym podstęp)

4. groźba

Brak świadomości lub swobody

Wg art. 82 KC nieważne jest oświadczenie woli złożona przez osobę , która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji lub wyrażenie woli- choroba psychiczna, niedorozwój umysłowy , odurzenie alkoholowe lub narkotykowe.

Pozorność

Wg art. 83 Kodeksu Cywilnego pozorność polega na tym, że dana osoba składa oświadczenie woli innej, drugiej osobie za jej zgodą dla pozoru tzn. bez zamiaru wywołania jakichkolwiek skutków prawnych bądź tez z zamiarem wywołania skutków ale innych niż objęte oświadczeniem woli.

Pozorne oświadczenie woli jest nieważne.

Błąd

Wg art. 84 KC błąd to mylne wyobrażenie o rzeczywistym stanie rzeczy bądź zrównoważonym z tym mylne wyobrażenie o treści składanego oświadczenia woli.

Aby błąd mógł Stanowic wadę oświadczenia woli musi spełniać następujące przesłanki :

1. musi to być błąd co do treści czynności prawnej

2. musi to być błąd obiektywnie i subiektywnie istotny

Zgodnie z art. 86 przy podstępie jest łatwiej uchylić się od skutków prawnych oświadczenia woli.

Zgodnie z art. 88 osoba , która działała pod wpływem tego błędu może uchylić się od skutków prawnych oświadczenia woli w okresie roku od jego wykrycia - poprzez pisemne oświadczenie złożone drugiej osobie.

Groźba

Wg art.. 87 groźba to stan zagrożenia wywołany przez jedną osobę zapowiadająca stworzenie poważnego niebezpieczeństwa dla innej osoby i tym samym wymuszenie oświadczenia woli. Groźba musi być poważna i bezprawna.

Wg. Art.88 osoba, która złożyła oświadczenie woli pod wpływem groźby może uchylić się od skutków prawnych tego oświadczenia w ciągu roku od chwili gdy stan obawy ustał.

VII. Przedstawicielstwo

1. Pojecie i rodzaje

Jest to instrument prawny polegający na tym , ze jedna osoba składa oświadczenie woli w imieniu drugiej ( czyli reprezentowanego) i ze skutkami dla tej osoby.

Umocowanie do działania w imieniu drugiej osoby opiera się na ustawie ( przedstawicielstwo ustawowe) lub na oświadczeniu (pełnomocnictwo reprezentowanego).

Pełnomocnictwo polega na tym, że jedna osoba pełnomocnik działa w imieniu drugiej czyli mocodawcy i ze skutkami dla tego mocodawcy.

Wyróżniamy pełnomocnictwa :

1. ogólne - obejmuje wg art. 98 umocowanie do czynności zwykłego zarządu

2. rodzajowe - dotyczące określenia rodzaju czynności

3. do szczególnej czynności

Wg. Art. 99 pełnomocnictwo ogólne wymaga czynności pisemnej pod rygorem nieważności.

W pozostałych przypadkach obowiązuje zasada , ze gdy do ważności czynności prawnych potrzebna jest szczególna forma- pełnomocnictwo do dokonania tej czynności powinno być udzielone w tej samej formie np. pełnomocnictwo do sprzedaży nieruchomości.

Osoba, która działa bez umocowania bądź z przekroczeniem zakresu umocowania to tzw. fałszywy pełnomocnik .

Wg. Art. 104 KC jednostronna czynność prawna dokonana przez takiego fałszywego pełnomocnika jest bezwzględnie nieważna. Natomiast wg art. 103 stanowi, że umowa zawarta przez takiego fałszywego pełnomocnika może być potwierdzona przez mocodawcę w wyznaczonym terminie.

2. Przedawnienie roszczeń

1) Dawność w prawie cywilnym to instytucja prawna czyli określające skutki prawne upływu czasu dla stosunków cywilnoprawnych .

Jedna z takich instytucji jest zasiedzenie jak tez przedawnienie roszczeń.

2)Pojęcie i terminy przedawnienia

Wg. Art. 117 przedawnieniu podlegają roszczenia majątkowe , zgodnie z art. 118 jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej termin przedawnienia wynosi lat 10 a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczenia związane z prowadzeniem działalności gospodarczej 3 lata .

Terminy przedawnienia nie mogą być skracane ani wydłużane przez czynność cywilnoprawną. Skutkiem prawnym upływu terminu przedawnienia jest to, ze wierzyciel nie może przymusowo dochodzić roszczenia przed sądem ale gdy dłużnik dobrowolnie spełni świadczenie to nie może żądać zwrotu tego co świadczył.

3)Bieg terminu przedawnienia

Przedawnienie zaczyna bieg od dnia wymagalności roszczenia . Niekiedy ulega zawieszeniu np. art.121 roszczenia wzajemnego małżonków w okresie małżeństwa.

Wg art. 123 może nastąpić przerwa w przedawnieniu. Polega ona na tym, że po nastąpieniu zdarzenia powodującego przerwę to przedawnienie zaczyna biec od nowa.

Przerwę powodują:

1. każda czynność przed sądem podjęta w celu dochodzenia roszczenia

2. uznanie roszczenia przez dłużnika

3. wszczęcie mediacji

---