Strategia pracy terapeutycznej z pacjentem
1.Problem ogólny pacjenta: „Nie potrafię nie wracać na dworzec”
2. Destrukcyjne schematy leżące u podłoża problemu:
- Zachowanie: deficyty w umiejętnościach społecznych (nieumiejętność znalezienia, a wcześniej utrzymania mieszkania związana z piciem, brak pracy, nieradzenie sobie w sytuacjach konfliktu z siostrami zakonnymi, brak umiejętności uzyskania pomocy z MOPSu)
- Myślenie: postawa roszczeniowa (destrukcyjne przekonania pacjenta na temat odpowiedzialności innych osób za niego, rozwinięte na bazie utrwalonego poczucia krzywdy z dzieciństwa, a później wzmacniane w czasie picia); brak wiedzy i rozumienia własnej bezsilności wobec alkoholu (mylenie bezsilności z bezradnością)
- Emocje: nieradzenie sobie z przykrymi emocjami, szczególnie ze złością (pacjent wchodzi w konflikty z siostrami zakonnymi, zdarzało się, że nie radząc sobie ze złością w sposób impulsywny opuszczał dom sióstr)
- Obniżenie zdolności samokontroli związane z mechanizmem destrukcji systemu ja.
Ogólnie można przedstawić następujący schemat:
Gdy w życiu pacjenta pojawia się problem wymagający umiejętności społecznych, w których pacjent ma deficyty, np. konflikt z siostrami, uruchamia się schemat poznawczy związany z postawą skrzywdzenia, roszczeniowości, przerzucania odpowiedzialności na innych. W sytuacji takiej uruchamiają się także u pacjenta uczucia złości, krzywdy, żalu. Ponieważ pacjent ma słabe umiejętności rozpoznawania i radzenia sobie z tymi emocjami, przekształcają się one w głód alkoholowy. Ponieważ pacjent ma poczucie, że jest bezradny wobec głodu alkoholowego, usprawiedliwia w ten sposób sięganie po alkohol, a w konsekwencji wraca na dworzec i do roli bezdomnego.
Powyższy schemat utrzymuje pacjenta w sytuacji bezdomności i bezrobocia od około 15 lat, oraz służy piciu.
3. Ustalenie ważności poszczególnych schematów i cele pracy terapeutycznej:
schemat umiejętności społecznych (ważny ze względu na aktualną sytuację pacjenta: najprawdopodobniej pacjent będzie musiał w najbliższym czasie opuścić dom sióstr),
- problem z perspektywy pacjenta: „nie mam gdzie mieszkać”
- problem z perspektywy terapeuty: brak wiedzy i umiejętności zdobycia pomocy socjalnej
- problem uzgodniony: „nie wiem, jak uzyskać pomoc w sprawie mieszkania”
- cel krótkoterminowy: dowiedzieć się o możliwości uzyskania pomocy z MOPSu, znalezienie miejsca w noclegowni, skontaktowanie się w z pracownikiem socjalnym..
- cel długoterminowy (w grupie dalszego zdrowienia): rozwój umiejętności interpersonalnych, np. kontrolowania złości, rozwiązywania konfliktów, urealnienie oczekiwań związanych z innymi ludźmi, skontaktowanie się z Urzędem Pracy, poszukanie kursów, ofert pracy.
schemat emocjonalny
- problem z perspektywy pacjenta: „jak się zdenerwuję, to chociaż nie chcę, wracam do picia”
- problem z perspektywy terapeuty: brak umiejętności radzenia sobie z przykrymi emocjami
- problem uzgodniony: „nie potrafię radzić sobie z głodem alkoholowym, kiedy odczuwam silną złość”
- cel krótkoterminowy: nabyć wiedzy i samokontroli, by się nie napić, gdy poczuje złość, dowiedzieć się jak radzić sobie z emocjami, jak rozpoznać głód alkoholowy, jak nie doprowadzać do zamiany przykrych emocji na głód
- cel długoterminowy: rozwijać wiedzę i umiejętności radzenia sobie z emocjami, pogłębiać samoobserwację i samokontrolę
schemat poznawczy: nieprawdziwe przekonania na temat bezsilności wobec alkoholu, postawa roszczeniowa.
- problem z perspektywy pacjenta: „nie wierzę, że potrafię nie pić, bo jestem bezsilny wobec alkoholu”, „boje się, że będę musiał się napić”
- problem z perspektywy terapeuty: brak wiedzy pacjenta na temat różnicy między bezsilnością a bezradnością wobec picia.
- problem uzgodniony: „Nie wiem na czym polega moja bezsilność wobec alkoholu”
- cel krótkoterminowy: zdobycie wiedzy na temat własnej bezsilności wobec alkoholu
- cel długoterminowy: stosowanie zaleceń jako konsekwencja uznania własnej bezsilności wobec alkoholu.
- problem 2 w schemacie poznawczym z perspektywy pacjenta: „ludzie nie zachowują się tak jakbym chciał”
- problem z perspektywy terapeuty: destrukcyjne przekonania na temat własnych ról życiowych, brak wiedzy na temat wypełniania ról życiowych, brak umiejętności podejmowania odpowiedzialności za osiąganie własnych celów
Problem 2 jest problemem rozwiązywanym długoterminowo, w OPT może być jedynie zidentyfikowany przez pacjenta, tzn. pacjent może rozpoznać u siebie tę postawę i zobaczyć jej konsekwencje.
Zasadne byłoby w OPT umieścić problem pacjenta sformułowany w sposób: „Nie wiem, w jaki sposób konstruktywnie wypełniać role życiowe”. Uświadomienie sobie przez pacjenta destrukcji w rolach życiowych, oraz norm ich prawidłowego wypełniania, mogłoby przygotować pacjenta do przejęcia odpowiedzialności za własne postawy życiowe. Zwiększenie poczucia odpowiedzialności za siebie prawdopodobnie zmniejszyłoby postawę roszczeniową u pacjenta.
- cel krótkoterminowy: uświadomienie sobie destrukcji w pełnieniu ról życiowych, uświadomienie sobie roli picia w tej destrukcji, zdobycie wiedzy na temat prawidłowych postaw życiowych.
- cel długoterminowy: zmiana postawy roszczeniowej na postawę odpowiedzialności za siebie i osiągania swoich celów drogą osobistego zaangażowania.
Na podstawie powyższej analizy skorygowano wcześniejszą listę problemów i ustalono następujące 3 problemy do OPT:
Problem: „nie wiem, jak uzyskać pomoc w sprawie mieszkania” - nie został wybrany do OPT ponieważ pacjent w ostatnim czasie skontaktował się z pracownikiem socjalnym, Urzędem Pracy, noclegownią, rozmawiał z siostrami zakonnymi na temat mieszkania, przedstawił im stosowne zaświadczenia o leczeniu i jest obecnie przygotowany na ewentualną informacje od sióstr o opuszczeniu ich domu.
Lista 3 problemów z perspektywy pacjenta (do OPT):
Obszar A: Brak zdolności do rozpoznawania i uznawania faktu własnego uzależnienia i gotowości pracy nad sobą.
Problem 1: „Nie potrafię radzić sobie z głodem alkoholowym, kiedy odczuwam silną złość”
Cel 1: Nauczę się rozpoznawać u siebie pierwsze oznaki złości.
Cel 2: Dowiem się, jak radzić sobie w s sposób konstruktywny ze złością.
Problem 2: „Nie wiem na czym polega moja bezsilność wobec alkoholu”
Cel 1: Dowiem się, czym jest bezsilność wobec alkoholu.
Cel 2: Dowiem się, w jaki sposób bezsilność przejawiała się w moim życiu w czasie picia.
Cel 3: Uświadomię sobie, co to znaczy dla mnie być trzeźwiejącym alkoholikiem bezsilnym wobec alkoholu.
Obszar C: Brak zdolności do rozumienia siebie i innych i konstruktywnej wizji życia.
Problem 3: Nie wiem w jaki sposób konstruktywnie wypełniać role życiowe
Cel 1: Dowiem się jak picie wpłynęło na pełnione przeze mnie role życiowe.
Cel 2: Uświadomię sobie, jak według mnie i innych powinno się wypełniać role życiowe i w jaki sposób to robić.
OSOBISTY PLAN TERAPII
Obszar A: Brak zdolności do rozpoznawania i uznawania faktu własnego uzależnienia i gotowości pracy nad sobą.
Problem 1: „Nie potrafię radzić sobie z głodem alkoholowym, kiedy odczuwam silną złość”
Cel 1: Nauczę się rozpoznawać u siebie pierwsze oznaki złości.
Zadanie 1: Będę prowadził dzienniczek uczuć, podkreślę na czerwono uczucia złość lub rozdrażnienia, przeanalizuję sytuację, w jakich się pojawiają.
Termin realizacji:
Zadanie 2: Porozmawiam na ten temat z terapeutą.
Termin realizacji:
Zadania 3. Zrobię tzw. drabinkę złości, wypiszę przy każdym odcieniu tego uczucia sygnały z ciała towarzyszące jego przeżywaniu.
Termin realizacji:
Cel 2: Dowiem się, jak radzić sobie w sposób konstruktywny ze złością.
Zadanie 1: Pójdę na wykład dotyczący radzenia sobie ze złością, sporządzę notatki z tego wykładu.
Zadanie 2 Porozawam na ten teamt za teraputą
Termin realizacji:
Zadanie 2: Na podsatwie obserwacji siebie w czasie najbliższego tygodnia wypisze wszytsto to co robię, żeby poradzić sobie ze zlością. Pracę przedstawi n agrupie i poprosze o informacje zwrotną
Termin realizacji:
Zadanie 3: Porozmawiam z trzeźwiejącynmi alkoholikamia na temat jak radza sobie ze złością
Problem 2: „Nie wiem na czym polega moja bezsilność wobec alkoholu”
Cel 1: Dowiem się, czym jest bezsilność wobec alkoholu.
Cel 2: Dowiem się, w jaki sposób bezsilność przejawiała się w moim życiu w czasie picia.
Cel 3: Uświadomię sobie, co to znaczy dla mnie być trzeźwiejącym alkoholikiem bezsilnym wobec alkoholu.
Obszar C: Brak zdolności do rozumienia siebie i innych i konstruktywnej wizji życia.
Problem 3: Nie wiem w jaki sposób konstruktywnie wypełniać role życiowe
Cel 1: Dowiem się jak picie wpłynęło na pełnione przeze mnie role życiowe.
Cel 2: Uświadomię sobie, jak według mnie i innych powinno się wypełniać role życiowe i w jaki sposób to robić.
Zadanie 3: Porozmawiam z terapeutą na temat w/w zadania.
Problem 2: Mam trudności z zobaczeniem tego jakie problemy wynikały z mojego picia
Cel 1: Dowiem się jakie są rozmiary zniszczeń w moim życiu spowodowane przez picie alkoholu.
Zadanie 1: Przyjrzę się i opiszę po trzy przykłady w jaki sposób upijanie niszczyło moje kontakty:
z najbliższą rodziną- przyjrzę się swoim relacjom z babcią
z kolegami;
z sąsiadami;
Termin wykonania
Zadanie 2: Opiszę po trzy przykłady jak alkohol wpływał na:
moje zdrowie;
kolizję z prawem;
problemy w pracy.
Porozmawiam z terapeutą na temat w/w zadań.
Termin wykonania
Obszar B: Uszkodzenie życia emocjonalnego i duchowego
Problem: Pod wpływem alkoholu jestem drażliwy, impulsywny, uparty, nic do mnie nie dociera.
Cel 1: Zwiększę kontakt ze swoimi stanami emocjonalnymi.
Zadanie 1: Pójdę na wykład dotyczący uczuć i stanów emocjonalnych.
Zadanie 2: Zapoznam się z listą uczuć i przedstawię te, które najłatwiej rozpoznaję u siebie.
Zadanie 3: Przez dwa tygodnie będę codziennie pisać „dzienniczek uczuć”. Przyjrzę się i napiszę, jakie uczucia występowały u minie najczęściej.
Cel 2: Zwiększę umiejętność wyrażania emocji w kontaktach z innymi ludźmi.
Zadanie 1: Wypiszę dziesięć sytuacji ze swojego życia w których czułem złość. Przeczytam je swojemu terapeucie.
Cel 3: Uzyskam umiejętność lepszego radzenia sobie ze złością.
Zadanie 1: Będę uczestniczył w wykładzie dotyczącym złości.
Zadanie 2: Przeczytam kartę „Jak radzić sobie ze złością i gniewem”, swoje przemyślenia przedstawię terapeucie.
Obszar C: Brak zdolności do rozumienia siebie i innych i konstruktywnej wizji życia.
Problem 1:Nie potrafię radzić sobie w trudnych sytuacjach bez alkoholu
Cel 1: Uświadomię sobie przyczynę moich trudności.
Zadanie 1: Napiszę co dla mnie oznacza zwrot „sytuacja trudna”.
Zadanie 2: Opiszę trzy przykłady sytuacji z okresu, kiedy piłem, które wydawały się nie do opanowania. Co wtedy myślałem? Co wtedy czułem? Co wtedy zrobiłem? Przedstawię w rozmowie z terapeutą
Termin wykonania
Zadanie 3: Napiszę o tym, jak myślenie tego typu: sytuacja jest beznadziejna, zwalnia mnie od robienia czegokolwiek i usprawiedliwia picie. Porozmawiam o tym z terapeutą.
Termin wykonania
Cel 2: Znajdę sposoby na rozwiązanie problemów na trzeźwo.
Zadanie 1: Spiszę swoje obecne kłopoty życiowe. Wybiorę trzy. Poszukam sposobów, jak je rozwiązać. Przedstawię terapeucie.
Termin wykonania
Problem 2: Mam trudności w utrzymaniu abstynencji - nie potrafię odmówić kolegom wypicia alkoholu gdy mi proponują.
Cel 1: Nabędę umiejętności niezbędne do utrzymywania abstynencji.
Zadanie 1: Podam po trzy przykłady w których koledzy namawiali mnie do picia i odmówiłem im.
Termin wykonania
Zadanie 2: Podam po trzy przykłady gdy nie potrafiłem odmówić kolegom picia alkoholu i jakie były tego skutki. Porozmawiam o tym z terapeutą.
Termin wykonania
Problem 3: Nie wiem jak ma wyglądać moje życie na trzeźwo.
Cel 1: Rozpocznę pracę nad rozwijaniem trzeźwego stylu życia
Zadanie 1: Nawiążę kontakt ze środowiskiem trzeźwiących alkoholików.
Termin wykonania
Zadanie 2: Będę brał udział w mityngach AA.
Termin wykonania
Zadanie 3. Skontaktuję się z dwoma trzeźwiejącymi alkoholikami i zapytam ich co robią dla zachowania swojej abstynencji. Wybiorę i zanotuję rzeczy które są dla mnie najlepsze. Omówię to z terapeutą.
Termin wykonania
Obszar G: Brak umiejętności ważnych dla trzeźwego życia.
Problem 1: Nie potrafię zorganizować sobie czasu wolnego i wtedy piję.
Cel 1: Dowiem się dlaczego ważne jest abym potrafił organizować swoje życie bez alkoholu.
Zadanie 1: Przypomnę sobie i opiszę okres przed podjęciem leczenia i napiszę jak sobie wtedy organizowałem czas wolny, jak się wtedy czułem i jakie były tego konsekwencje. Pracę przedstawię terapeucie.
Termin wykonania
Zadanie 2: Z książki pt. „Życie w trzeźwości” przeczytam strony 22, 23 i 45,46 biorąc pod uwagę zawarte tam informacje, oraz informację z poprzedniego zadania wypunktuję powody dla których ważne jest abym racjonalnie organizował swoje życie. Pracę przedstawię terapeucie i poproszę o zwroty.
Termin wykonania
Cel 2: Rozpocznę naukę organizowania swojego życia.
Zadanie 1: Sporządzę listę zajęć, które uważam za obowiązkowe w moim rozkładzie dnia. Uzasadnię, dlaczego każdą z tych czynności uważam za obowiązkową. Na temat pracy porozmawiam z terapeutą
Termin wykonania
Zadanie 2: Przypomnę sobie i zapiszę, jakie zajęcia sprawiały mi w przeszłości przyjemność. Przeczytam też str. 23 - 28 z książki pt. „Życie w trzeźwości”. Na tej podstawie sporządzę listę przyjemnych dla mnie i możliwych do realizacji zajęć. Zapytam terapeuty czy wszystkie te zajęcia są bezpieczne dla mojego trzeźwienia.
Termin wykonania
Zadanie 3: Codziennie będę sporządzał szczegółowy plan dnia, uwzględniając w nim zajęcia obowiązkowe oraz zajęcia z listy przyjemnych zajęć. Codziennie będę zapisywał, jakie myśli i uczucia towarzyszyły mi w ciągu dnia. Na kolejnych spotkaniach z terapeutą powiem jakie korzyści odniosłem z planowania w minionym tygodniu.
Termin wykonania
18