Testy jako metoda kontroli wyników
nauczania
Projektowanie oraz realizacja procesu nauczania i uczenia się ma na celu zagwarantowanie opanowania różnych zdatności; dowodem tego celu jest postęp
w osiągnięciach ucznia.
Zarówno konstruktorom projektów dydaktycznych, jak i nauczycielom są potrzebne sposoby badania, w jakim stopniu - mając na uwadze osiągnięcia poszczególnych uczniów i całych grup - nauczanie okazało się skuteczne.
Trzeba ocenić osiągnięcia ucznia po to, żeby móc stwierdzić, czy zaprojektowane nauczanie doprowadziło do zakładanych celów. Badanie osiągnięć stosuje się i po to, żeby przekonać się, czy uczeń opanował zbiór zdatności wyznaczony przez cele dydaktyczne.
Często stosowaną metodą kontroli są testy sprawdzające. W ujęciu bardzo szerokim, terminem test możemy posługiwać się jako jakikolwiek sposób badania osiągnięć podporządkowanych jakiemuś celowi. Testem mogą być wszystkie sprawdziany pisemne i ustne, procedura sprawdzania umiejętności praktycznych, jak, np.: obsługa jakiegoś sprzętu, prace wytwórcze, konstrukcyjne (umiejętności technologiczne, demontażowo - montażowe, projektowanie rysunkowe, itp.).
Rodzaje testów
Testy różnicujące
Testy, których wyniki pozwalają porównywać osiągnięcia ucznia
z osiągnięciami grupy lub z normami opracowanymi na podstawie wyników grupowych, są nazywane testami różnicującymi.
Nie mierzą one osiągnięć w zakresie oddzielnych pojedynczych celów jakiegoś etapu nauczania i ujmują cele łącznie w różnych zestawach bez względu na to, czy zostało ustalone, o jakie cele chodzi. Testy konstruowane przez nauczycieli mają niekiedy charakter różnicujący. Nauczyciela może interesować, jak uczniowie opanowali treść kursu, a na to składają się liczne i przeróżne cele i kategorie wyników uczenia się. Kontrola śródroczna i końcowa służy jednocześnie różnym zadaniom, np. sprawdzaniu, jak uczeń zdołał zintegrować przeróżne umiejętności
i wiadomości, których miał się nauczyć. Nauczyciel może także chcieć porównywać osiągnięcia uczniów w danej grupie lub porównywać grupy (np. klasy z różnych lat).
Pytania i zadania testu różnicującego wymagają od ucznia uczynienia
w jednym momencie użytku z przyswajanych w trakcie nauki różnego rodzaju wiadomości, umiejętności umysłowych, strategii poznawczych.
Kiedy w grę wchodzi badanie wyników uczenia się poszczególnych lekcji lub ich fragmentów, trudno uzasadnić używanie testów różnicujących. Za ich pomocą nie daje się ocenić rezultatu uczenia się ze względu na zakładany cel.
Testy sprawdzające
Do badania osiągnięć uczniów w zakresie planowanych celów nauczania najlepiej służą testy sprawdzające podporządkowane określonym celom.
Takie testy spełniają kilka istotnych funkcji:
1. Pokazują, czy uczeń osiągnął cel, a więc czy może przejść do pracy nad
osiągnięciem następnego celu.
2. Pozwalają wcześnie wykryć i zdiagnozować niepowodzenie w uczeniu się.
3. Dostarczają informacji, na podstawie których można udoskonalić
nauczanie.
4. Służą uczciwej ocenie, gdyż mierzą osiągnięcie celu znanego uczniom
i pokazują im, czego się mieli nauczyć.
Testy według kryterium celu mierzą bezpośrednio osiągnięcie celów. Nie obejmują dużych fragmentów nauczania, np. całego roku nauki, lecz oddzielnie pojedyncze cele.
Typy zadań testowych
Do skonstruowania zestawu testów wykorzystać można różne typy zadań.
Najczęściej są to:
a) zadanie prawda - fałsz - składa się z pytania i dwóch alternatywnych odpowiedzi - prawidłowej i fałszywej. Zadaniem ucznia jest wskazanie jednej
z nich,
b) zadania pojedynczego przyporządkowania - składają się z instrukcji określającej, co uczeń ma zrobić i z dwóch list zwanych umownie listą haseł i listą twierdzeń. Uczeń ma jednemu twierdzeniu przyporządkować odpowiednie hasło,
c) zadania wielokrotnego przyporządkowania - zbudowane podobnie, jak poprzednie z tym, że uczeń ma dokonać wielokrotnych przyporządkowań haseł
z twierdzeniami,
d) zadania pojedynczego wyłączenia - zbudowane podobnie jak poprzednie,
z tym że wszystkie przyporządkowania z wyjątkiem jednego są prawdziwe i należy wskazać to fałszywe,
e) zadania wielokrotnego wyboru - składają się z części pytającej i kilku (4-5) odpowiedzi. Owe odpowiedzi mogą być sformułowane w następujących konfiguracjach:
- jedna prawdziwa a pozostałe fałszywe, lecz prawdopodobne
- wszystkie prawdziwe, ale każde o innym stopniu pełności
- kilka prawdziwych, jedna fałszywa i ją należy wskazać.
Zadania wielokrotnego wyboru mają pewne zalety, ale i wady.
Do zalet zaliczyć można:
prosty sposób przygotowania zadań
prosty sposób nanoszenia odpowiedzi
krótki czas nanoszenia odpowiedzi
łatwy sposób sprawdzania rozwiązań
Wadami są:
podpowiadanie potencjalnych prawidłowych rozwiązań
możliwość zgadywania odpowiedzi
Z reguły przyjmuje się, że 60 - 70% prawidłowych odpowiedzi w teście wystarcza na ocenę dostateczny.
Chcąc ograniczyć zgadywanie w teście wielokrotnego wyboru należy przyjąć 3 - kanałowy sposób oceniania, w którym to za prawidłowa odpowiedź ustala się +1 punkt, za przyznanie się do niewiedzy (podkreślenie słowa nie wiem) daje się 0 punktów, natomiast za próbę zgadywania bez sukcesu daje się -1 punkt.
f) zadania graficzne - polegają na tym, że uczeń ma przedstawiony niepełny rysunek i musi go uzupełnić lub dorysować nowe elementy.
Wskazówki przydatne do konstruowania testów
Prawidłowo skonstruowany test powinien charakteryzować się tzw. trafnością - czyli dokładnością z jaką test mierzy to, co ma mierzyć oraz rzetelnością - polegającą na tym, że wyniki zadań dotyczących tego samego celu powinny być zgodne oraz zgodna powinna być powtarzalność wyników badań przeprowadzonych w jakimś odstępie czasu.
Opracowując testy należy przestrzegać następujących wskazówek:
1. Używać prostych i poprawnych gramatycznie sformułowań
2. Nie używać sformułowań w postaci „pułapek”
3. Nie używać pojęć wieloznacznych, np.: rzadko, często, dużo, mało,
bardziej, mniej
4. Unikać pojęć kategorycznych, np.: zawsze, nigdy, wszyscy
5. Formułować zdania bezpośrednio związane z danym hasłem programowym
6. Dobierać typ zadań odpowiednio do treści zakładanych celów kontroli
7. Formułować zadania w sposób ostry, jednoznaczny, wykluczający różne ich
rozumienie.