PSYCHOLOGIA ARCHITEKTURY - dyscyplina zajmująca się badaniem związków pomiędzy ludzkim zachowaniem a środowiskiem (sztucznym i naturalnym).

EBS - Environment Behaviour Studio - system badań relacji związków człowiek-środowisko

ESTETYKA ŚRODOWISKOWA - odbiór wartości estetycznych środowiska

BUILDING ENVIRONMENT - środowisko zbudowane,

PERSONAL SPACE - przestrzeń osobista, terytorialność

WAYFOUNDING - odnajdywanie drogi na podstawie przekazów i znaków

PROCESY POZNAWCZE

• W jaki sposób człowiek postrzega otoczenie (architekturę)?

• Co człowiek myśli?

• Jak ocenia swoje środowisko życiowe?

• Co zapamiętuje i dlaczego?

RELACJE ŚRODOWISKO - CZŁOWIEK

Mają charakter dwubiegunowy. Środowisko jest zmieniane przez człowieka ale ono samo również wpływa na użytkownika (tzw. sprzężenie zwrotne).

„my kształtujemy budynki, a one kształtują nas” (W. Churchill)

INDETERMINIZM - wolna wola, śladowy wpływ jedynie

DETERMINZM - ścisły i wyraźny wpływ środowiska na człowieka. Człowiek jest określany przez środowisko.

POSSYBILIZM - środowisko oferuje możliwości i ograniczenia.

PROBABILIZM - możemy określić jedynie prawdopodobieństwo zachowania człowieka na podstawie innych sytuacji i obserwacji.

SPOSTRZEGANIE FORM

90% informacji dociera drogą wzrokową, 9% słuch, powonienie, dotyk, kinestezje

APARAT PERCEPCJI WIZUALNEJ CZŁOWIEKA można porównać do urządzenia technicznego, które przetwarza informacje, pewna część informacji ulega zatraceniu.

ZDOLNOŚĆ KANAŁOWA - wyższa im mniejsza ilość ulega zatraceniu.

OCZY

• Rogówka - przepuszcza promienie świetlne załamując je

• Komora z cieczą wodnistą

• Źrenica - otwór sterujący dopływem światła

• Tęczówka - mięsień okrężny, który może zmniejszać lub zwiększać średnicę

• Soczewka - dwuwypukła o innych krzywiznach, umożliwia dostosowanie ostrości
  obrazu, dzięki temu, że zmienia swój kształt, ok. 3,5-4mm

• Mięśnie rzęskowe

• Ciałko szkliste - wypełniona gałka oczna

• Twardówka - obudowa dookoła oka

• Siatkówka - wyścielone nią jest dno oka, tworzy obrazy pomniejszone i odwrócone

• Rozgałęzienie nerwu wzrokowego przebija się przez twardówkę i wyściela dno oka, składa się z kilkunastu warstw, warstwa światłoczuła - pręciki (reakcja na obecność światła) i czopki (reakcja na kolor)

WRAŻENIE - odbicie/ odzwierciedlenie poszczególnej cechy przedmiotu postrzeganego.

SPOSTRZEŻENIE - całościowy obraz przedmiotu, zbiór wszystkich wrażeń.

PAMIĘĆ WZROKOWA

• Ultrakrótka

• Krótkotrwała (do kilku minut)

• Długoterminowa

SKUPIENIE UWAGI WZROKOWEJ

• Kolor

• Kształt

• Rozmiar

• Ruch

• Nowość i zmiana

Dziecko rysując człowieka zawsze rysuje głowę i nogi (kończyny) - „głowonogi”.

Świadczy to o selekcji bodźców.

OGRANICZENIA APARATU

• Nie jesteśmy w stanie odbierać pewnych części widma, promieniowania elektromagnetycznego (ultrafioletu, podczerwieni).

• Szybko następujące po sobie obrazy spostrzegamy jako ruch - efekt stroboskopowy

• Kontrast pomiędzy poszczególnymi fragmentami otoczenia możemy rozróżniać przedmioty - mechanizm, który powoduje, że kolor, walor, ton są wzmacniane

SPOSTRZEGANIE FORM - psychologia postaci GESTALT

• Pole spostrzeżenia rozpada się na TŁO i FIGURĘ (=PRAWO POLA)

• Figura mocno określona, tło słabe

• Wzajemne relacje figury i tła - OTACZANIE

• Mniejszy element zazwyczaj postrzegamy jako FIGURĘ, większy jako TŁO

• Tło może zmieniać i zniekształcać optycznie figurę

TEORIA INFORMACJI

WRAŻENIE - odbicie/ odzwierciedlenie poszczególnej cechy przedmiotu postrzeganego.

SPOSTRZEŻENIE - całościowy obraz przedmiotu, zbiór wszystkich wrażeń.

INFORMACJA / REDUNDANCJA

• W trakcie przebiegu komunikacji
  informacja maleje, redundancja rośnie

• Rozpoznajemy pierwsze słowa znanych
  komunikatów

• Spostrzegamy całości a potem części,
  lub z małych części budujemy całość

PRAWO BLISKOŚCI

Formy, kształty leżące blisko siebie spostrzegamy jako spójne grupy.

PRAWO IZOMORFIZMU

Jeżeli mamy kilka elementów podobnych do siebie to wyławiamy je - zmniejsza to ilość informacji. (Człowiek dąży do redukcji informacji).

PRAWO SYMETRII

Elementy symetryczne postrzegamy jako grupę.

PRAWO KONTYNUACJI I CIĄGŁOŚCI (DOPEŁNIANIA)

Będziemy kontynuować bazując na redundancji.

Obserwuje się tendencje do zamykania figur.

PRAWO REDUNDANCJI I ODNIESIENIA - nasze doświadczenie i częstość (oraz częstotliwość) bodźców wpływa na ich odbiór.

PRAWO DOBITNOŚCI

Sposób ograniczania bodźców wizualnych żeby powstała w wyniku tej organizacji jakaś znacząca całość - musi być zorganizowana trafnie, dobitnie, (regularność, symetryczność, prostota formy).

RYTM - potrzeba co najmniej pięć powtórzeń by zorientować się czy istnieje rytm

Stały, Rozciągający się, Nieregularny

PERCEPCJA PRZESTRZENI

SZYK OPTYCZNY - oko nie jest w stanie ocenić precyzyjnie odległości od punktu.

ZASŁANIANIE - element, który zasłania interpretujemy jako znajdujący się bliżej nas.

ROZMIAR, WIELKOŚĆ - osoby znajdujące się dalej dają mniejszy obraz na siatkówce. Interpretacja - większy kwadrat jest bliżej nas. Zmniejszanie przedmiotów jest ważne
do postrzegania głębi.

JASNOŚĆ - bledszy element klasyfikujemy jako leżący dalej (PERSPEKTYWA POWIETRZNA).

ŚWIATŁOCIEŃ - przy niektórych oświetleniach ulega zredukowaniu. Przy widzeniu powstają różnice pomiędzy obrazami na siatkówkach gałek ocznych - każde oko widzi pod innym kątem - WIDZENIE STEREOSKOPOWE.

PARALAKSA RUCHU - dalsze plany wydają się słabo poruszać. Paralaksa informuje nas
o tym w jakiej odległości znajdują się dane fragmenty postrzeganej przestrzeni.
Wybieramy te spośród wskazówek, które są najprostsze, bo to zwiększa redundancję.

REDUKCJA PERCEPCYJNA - konstruowanie obrazów wymaga zapisywania w pamięci reszty.

Ucząc się tworzymy schematy ułatwiające spostrzeżenia.

PRAWA POSTACI

• Tam gdzie płaska figura ma kontur, tam bryła ma powierzchnie ograniczoną - analogia brył

• Przestrzeń tłem dla brył

• PRZESTRZEŃ WIZUALNA - ta, którą w danej chwili widzimy,

• PRZESTRZEŃ KONCEPCYJNA - przestrzeń, którą wyobrażamy nie widząc jej,

• PRZESTRZEŃ BEHAWIORALNA - w której się poruszamy,

• PRZESTRZEŃ FIZYCZNA - np. : temperatura, wilgotność.

PARAMETRY SPOSTRZEŻEŃ

• JEDNOŚĆ SPOSTRZEŻEŃ - mimo, że składające się na wrażenia na przedmiot są różne
  to jednak przedmiot odzwierciedla się jako przedmiot - całościowość,

• STRUKTURALNOŚĆ - spostrzeżenia nie są luźnym zlepkiem wrażeń, tylko są odbiciem wzajemnych powiązań pomiędzy poszczególnymi cechami - odbiciem jego struktury,

• STAŁOŚĆ - spostrzeżenie pozostaje nie zmienione mimo zmieniających się warunków,

• PRZEDMIOTOWOŚĆ - cechy przedmiotu odzwierciedlają się w naszej świadomości jako cechy tego właśnie przedmiotu a nie innego,

• OBIEKTYWIZACJA - patrząc na przedmiot wiem, że jest to rzecz istniejąca poza nami,

• SUBIEKTYWIZACJA - obraz przedmiotu, na który patrzymy jest dostępny wyłącznie dla nas

PRZESTRZENNE PROGI PATRZENIA:

• MINIMUM VISIBLE - przy dużej odległości odbieramy w kształcie bezkształtne plamy

• MINIMUM SEPRARABLE - średnia odległość, zaczynamy wyróżniać strefy, podziały

• MINIMUM COGNOSCOBILE - mała odległość, zaczynamy prawidłowo rozpoznawać kształt, strukturę, możemy prawidłowo rozpoznać przedmiot

FAZY POSTRZEGANIA:

• To co widzimy jest nieokreślone - wyróżniamy jedynie podstawowe elementy

• Faza migotania formy - zaczynamy zdawać sobie sprawę z kształtu przedmiotu ale wahamy się

• Wyróżnianie głównych części składowych, najpierw największych w górnej prawej części

• Odbiór całości kształtu, faktury - nie odbieramy szczegółów

• Pełne optymalne spostrzeżenie

RUCH W POSTRZEGANIU:

1. MAKRORUCHY - świadome, związane z ustalaniem przedmiotu w ostrej części widzenia, zatrzymanie gałek ocznych na pewnym fragmencie. Przepływ informacji do bodźca.

2. SAKADY - skokowe ruchy gałek ocznych od jednego przedmiotu do drugiego.

3. PODĄŻANIE OCZAMI - śledzenie przedmiotu w ruchu

4. MIKRORUCHY - nieświadome

5. DRYFT - oko spoczywa na punkcie ale nie jesteśmy w stanie długo go utrzymać

6. TREMOR - niewielki ruch powoduje, że oczy lekko przesuwają się w stosunku do fragmentu

7. MIKROSAKADY - drobne ruchy badające przedmiot w niewielkim fragmencie

POTRZEBA RÓŻNORODNOŚCI dostarczenia organizmowi coraz to nowych informacji, wrażeń. Potrzeba stymulowania przez coraz to nowe bodźce - jest tak silna, że następuje konflikt z potrzebą bezpieczeństwa.

1. MASŁOW - badał potrzeby człowieka.

• Potrzeby psychiczne na pierwszym miejscu, na 3,4 potrzeba nowych doświadczeń,

• U pewnej grupy ludzi potrzeba doświadczeń na pierwszym miejscu,

• Istnieje pewne optimum pobudzania, do którego dążymy - reguły postaci, potrzeba różnorodności.

Percepcja wzrokowa powinna być cały czas trenowana by była sprawna.

Przekroczenie optimum prowadzi do zmęczenia, stresu, zniechęcenia, apatii, rezygnacji.

ZAPOTRZEBOWANIE NA INFORMACJE

Każdy człowiek ma swój poziom informacji, które chce odbierać.

Czynniki odpowiedzialne za zróżnicowanie zapotrzebowania na informacje:

• Stan zdrowia

• Stan emocjonalny

• Wiek

PROCESY POZNAWCZE

1. DETEKCJA STUDIUM WRAŻEŃ - wykrywanie bodźców w polu widzenia. Odzwierciedlanie poszczególnych cech bodźców (kolor, kąty, linia, kształty)

2. INTEGRACJA BODŹCÓW - synteza, mamy do czynienia z figurami ale jeszcze nie znaczeniem całości

3. IDENTYFIKACJA - rozpoznawanie bodźców, próba interpretacji

KATEGORYZACJA PERCEPCYJNA - przypisywanie spostrzeżenia do czegoś w naszej świadomości, rozpoznawanie znaczenia.

• KATEGORYZACJA PROTOTYPOWA - mamy w pamięci zapisane pewne wzorce, szablony, prototypy. Proces dopasowania to TEMPLATE MACHING

• KATEGORYZACJA EGZEMPLARZOWA - porównanie z konkretnym egzemplarzem w naszej pamięci (np. wrażenie to trapez, spostrzeżenie to prostokąt)

1. UWAGA - proces poznawczy, jest mechanizmem, który redukuje nadmiar informacji, odbieramy tylko część bodźców. Dzięki niej skupiamy się tylko na niektórych - ma związek ze ŚWIADOMOŚCIĄ.

2. PROCESY PAMIĘCI - przechowują nabyte doświadczenie, odpowiedzialne za rejestrowanie, przechowywanie i odtwarzanie doświadczenia.

3. PROCES WYOBRAŻANIA

4. MYŚLENIE

5. ROZUMOWANIE - dokonywanie pewnych operacji na pojęciach

6. OSĄDZANIE I PODEJMOWANIE DECYZJI - dokonuje się półautomatycznie

Ad. 1.

RODZAJE ŚWIADOMOŚCI:

• ŚWIADOMOŚĆ INTROSPEKCYJNA - wnikanie w to co się w nas dzieje

• ŚWIADOMOŚĆ PERCEPCYJNA - zdajemy sobie sprawę z tego co jest w naszym otoczeniu, co może go dotyczyć

• NATĘŻENIE - SKUPIANIE UWAGI - EKSTENSYWNE ROZPROSZENIE

FUNKCJE UWAGI:

• SELEKTYWNOŚĆ - zdolność do wyboru jednego bodźca kosztem innych

• CZUJNOŚĆ - zdolność do długotrwałego oczekiwania na pojawienie się konkretnego bodźca - sygnał przy jednoczesnym ignorowaniu pozostałych bodźców (szum)

• PRZESZUKIWANIE - wykrywanie pewnych obiektów w polu widzenia, bodźce zakłócające (DYSTRAKTORY) - im bardziej podobne do sygnałów tym trudniej je odebrać

• KONTROLA CZYNNOŚCI JEDNOCZESNYCH

RODZAJE PAMIĘCI (wzrokowa, słuchowa, węchu, ruchu) :

• DEKLARATYWNA - dotyczy naszej wiedzy o przedmiotach, czynności te mają być wykonywane, wiedza jak co zrobić żeby osiągnąć jakiś skutek

• SEMANTYCZNA - dotyczy rzeczy i osób

• ULTRAKRÓTKA - czas przechowywania od 1 -2 sekund, obrazkowa, dźwiękowa

• KRÓTKOTRWAŁA - magazynowanie do 20 sek. Chyba, że zastosujemy procedurę powtarzania. Ma ograniczoną pojemność, możemy maksymalnie zapamiętać 5-8 elementów, pamięć operacyjna

• DŁUGOTRWAŁA - czas jest nieograniczony, pozostaje na całe życie

FAZY PAMIĘCI:

1. ZAPAMIĘTYWANIE

2. PRZECHOWYWANIE

3. ODTWARZANIE

---