Pień współczulny - część szyjna

- część szyjna zbudowana jest z 2-5 zwojów przykręgowych (współczulnych) i włókien międzyzwojowych.

- w typowej postaci występują zwój szyjny górny, środkowy i dolny oraz zwój kręgowy, położony między zwojem środkowym a dolnym. Zwój dolny łączy się zwykle ze zwojem piersiowym pierwszym tworząc zwój szyjno-piersiowy czyli gwiaździsty

• zwój szyjny górny, zwój szyjny środkowy, zwój kręgowy,zwój szyjny dolny, twarzowego - i rozgałęzia się razem z nią.

Tarczyca

- nieparzysty gruczoł wydzielania wewnętrznego zbudowany z dwóch płatów bocznych i węziny (cieśni) oraz niestałego płata piramidowego

- leży w przedni-dolnej części szyi; cieśń- leży do przodu od 2-4 chrząstki tchawicy, płat boczny - ku górze sięga do połowy wysokości chrząstki tarczowatej krtani, ku dołowi sięga do 6 chrząstki tchawicy ,przyśrodkowo sąsiaduje z krtanią, tchawicą i przełykiem, bocznie z pęczkiem naczyniowonerwowym szyi, ku tyłowi sięga do powięzi przedkręgowej , od przodu jest częściowo przykryty przez m. mostkowo-gnykowy, m.mostkowo-tarczowy i m. tarczowo-gnykowy .oraz brzusiec górny m. łopatkowo-gnykowego.

Budowa:

- tarczyca zbudowana jest z 2 płatów bocznych prawego i lewego( lobus dex et sin), oraz wąskiej części łączącej je czyli cieśni (węziny) (isthmus),ku górze w pobliżu płaszczyzny pośrodkowej często odchodzi płat piramidowy

- tarczyca objęta jest dwiema osłonkami łącznotkankowymi, wewnętrzna to tzw. torebka włóknista, ściśle złączona z miąższem gruczołu, zewn. to tzw. powięź tarczowa. W obrębie powięzi tarczowej na tylnej stronie płatów bocznych tarczycy leżą przytarczyce

- z torebki włóknistej razem z nerwami i naczyniami wnikają przegrody łącznotkankowe do wewnątrz narządu wytwarzając jego zręb (stroma).

- w obrębie zrębu leżą pęcherzyki różnej wielkości, których ściana zbudowana jest z jednowarstwowego nabłonka sześciennego. Wydzielina kom. nabłonkowych to koloid tarczycy który wypełnia pęcherzyki zawiera on hormony tarczycy tj. T3 i T4. Większe grupy pęcherzyków tworzą płaciki.

Umocowanie:

Zasadniczą rolę w umocowaniu tarczycy odgrywają więzadła tarczowe

- więzadło tarczowe pośrodkowe - biegnie od obu płytek chrząstki tarczowatej i łuku chrząstki pierścieniowatej krtani kończąc się w torebce na powierzchni tylnej węziny i przyległych odc. płatów bocznych

- więzadło tarczowe boczne-parzyste biegnie obustronnie od powierzchni bocznych łuków chrząstki pierścieniowatej i trzech górnych chrząstek tchawicy, kieruje się ku dołowi kończąc się w torebce tarczycy w pobliżu bieguna dolnego płata bocznego

- więzadło płata piramidowego niestałe jeśli gruczoł ma płat piramidowy biegnie od trzonu kości gnykowej (chrząstki pierścieniowatej lub tarczowatej) do płata piramidowego (ma mniejsze znaczenie).

Przytarczyce - gruczoły przytarczyczne

- występują zwykle w liczbie 4 dwie górne i dwie dolne

- leżą na powierzchni tylnej płata bocznego tarczycy w pobliżu jego brzegu tylno-przyśrodkowego na zew. od torebki włóknistej objęte tkanką łączną powięzi tarczowej

- wielkość ziarna pszenicy (6-7x3-4x1,5-2 mm)

- produkują hormon -parathormon regulujący poziom wapnia i fosforu we krwi i tkankach.- usunięcie tych gruczołów powoduje obniżenie stężenia jonów wapnia i podwyższenie stężenia fosforu we krwi, w następstwie - wskutek zwiększenia pobudliwości układu nerwowego i mięśniowego występuje tężyczka (tetania) - silne i długotrwałe skurcze mm. szkieletowych, niekiedy również oddechowych.

• unaczynienie: każdy gruczoł unaczynia oddzielna t. przytarczyczna od t. tarczowej dolnej. Jeżeli gruczołu przytarczyczne położone są wewnątrz torebki tarczycy, zaopatrują je naczynia miąższowe gruczołu tarczowego.

Opony mózgowia

Opona miękka mózgowia (pia mater encephali)

- ściśle obejmuje mózgowie wnikając we wszystkie zagłębienia, szczeliny i bruzdy aż po ich dna i jest ściśle złączona z zewn. błoną graniczną gleju.

- pełni funkcję łącznotkankowego zrębu, który utrzymuje we właściwym kształcie miękką i plastyczną konsystencje mózgowia ( i rdzenia kręgowego)

- jest bogato unerwiona czuciowo i autonomicznie (współczulne i przywspółczulne) przez włókna pochodzące od nerwów czaszkowych i nerwów rdzeniowych, nerwy te prawdopodobnie kontrolują regulacje naczyniową a tym samym krążenie PMR i ciśnienie wewnątrzczaszkowe, bodźce mechaniczne (krojenie dotyk) nie wywołują uczucia bólu w przeciwieństwie do opony twardej.

Opona pajęcza mózgowia (arachnoidea)

- jest to delikatna przeźroczysta błona nieunaczyniona i nieunerwiona

- przylega do ścian jamy czaszki wysłanej oponą twardą ,dostosowując się do kształtu ścian jamy czaszki a nie mózgowia

- przechodzi ona nad bruzdami i szczelinami mózgowia, łącząc się z oponą miękką beleczkami i przegrodami łącznotkankowymi (dzięki nim mózgowie jest unieruchomione wewnątrz opon „jak Guliwer przez liliputy”)

- w pajęczynówce mózgowia występują grzybowate zgrubienia zwane ziarnistościami pajęczynówki (granulomationes arachnoideales Pacchioni)

- pomiędzy pajęczynówką a opona miękką znajduje się szczelinowata przestrzeń wypełniona PMR zwana przestrzenią podpajęczynówkową, w niektórych miejscach tam gdzie opon oddalają się od siebie (na podstawie mózgu i na wysokości pnia mózgu) przestrzeń ta jest obszerniejsza, nosząc nazwę zbiorników podpajeczynówki.

Opona twarda (dura mater)

- zbudowana jest z dwóch blaszek zrośniętych ze sobą są to blaszka zewn -okostnowa i blaszka wewn, oponowa mózgowia

- w obrębie czaszki blaszki opony twardej są ze sobą zrośnięte, z wyjątkiem:

1. miejsc gdzie znajdują się zatoki żylne

2. zagłębienia Meckela (cavum Meckeli)-miejsce gdzie leży zwój trójdzielny

3. wmiejscu siodła tureckiego- blaszka zewn. wyściela dół, blaszka wewn. tworzy przeponę w której znajduje się otwór dla przejścia lejka

4. w miejscach gdzie leżą woreczki śródchłonkowe na tylnej powierzchni piramidy (zakończenie przewodu śródchłonkowego)

Wypustki (fałdy) opony twardej - zbudowane są ze zdwojenia blaszki wewn

opony twardej, wśród nich wyróżnia się: sierp mózgu (falx cerebri), namiot

móżdzku (tentorium cerebelli), sierp móżdzku (falx cerebelli), przepona siodła

(diaphragma sellae).

• sierp mózgu - biegnie w płaszczyźnie strzałkowej oddzielając półkule mózgu od siebie, jego wolny dolny brzeg nie dochodzi jednak do powierzchni górnej spoidła wielkiego. Przyczepia się do grzebienia koguciego i skrzydeł grzebienia koguciego, grzebienia czołowego, brzegów bruzdy strzałkowej górnej, dochodzi do guzowatości potylicznej wewn.,

- w przyczepie do sklepienia czaszki sierp zawiera zatokę strzałkową górną, w wolnym dolnym brzegu zatokę strzałkową dolną

- w dole tylnym czaszki sierp mózgu łączy się z namiotem móżdżku wzdłuż miejsca połączenia biegnie zatoka prosta

• namiot móżdżku - biegnie w płaszczyźnie poziomej oddzielając półkule mózgu od półkuli móżdżku. Przyczep rozpoczyna się na guzowatości potylicznej wewn. i biegnie dalej obustronnie wzdłuż brzegu bruzdy zatoki poprzecznej kości potylicznej, brzegu górnego piramidy kości skroniowej i dochodzi do wyrostka pochyłego przedniego skrzydła mniejszego kości klinowej i wyrostka pochyłego tylnego. W odcinku przednim namiotu móżdżku znajduje się jego wcięcie (incisura tentorii) dla przejścia pnia mózgu (dokładnie we wcięciu leży śródmózgowie). Przyczep namiotu do kości potylicznej zawiera zatokę poprzeczną.

• sierp móżdżku - przyczepia się do guzowatości potylicznej wewn. i grzebienia potylicznego wewn. Stanowi przedłużenie sierpa mózgu, biegnąc w płaszczyźnie strzałkowej od namiotu móżdżku do otworu potylicznego wielkiego. Wzdłuż przyczepu do grzebienia potylicznego wewn. biegnie zatoka potyliczna.

• przepona siodła -rozpięta jest nad siodłem tureckim, od guzka siodła do górnego brzegu grzbietu siodła, oraz miedzy wyrostkami pochyłymi. Ogranicza dół przysadki razem z samą przysadką od reszty środkowego dołu czaszki, pozostawiając mały otwór dla przejścia lejka przysadki.

• splotu szyjnego (n rdzeniowe C1-C3)

NARZĄD WZROKU

Gałka oczna ( bulbus oculi )

Pod względem budowy w gałce ocznej wyróżnia się: ścianę gałki ocznej;

zawartość gałki ocznej.

Ściana gałki ocznej

Ścianę gałki ocznej tworzą trzy warstwy, idąc od zewnątrz do wewnątrz są to:

błona zewnętrzna błona środkowa błona wewnętrzna

ROGÓWKA ( cornea )

• stanowi 1/6 przednią błony włóknistej;

• ma mniejszy promień krzywizny ( większą krzywiznę ) i wygląda jakby była wprawiona w twardówkę ( na podobieństwo szkiełka zegarka );

• jest przezroczysta;

• przepuszcza promienie świetlne silnie je załamując;

• nie przyczepiają się do niej żadne mięśnie;

• nie posiada naczyń, odżywiana jest przez ciecz wodnistą gałki ocznej z komory przedniej oka, a także przez łzy obmywające ją od przodu, a także przez przybrzeżny pierścień naczyniowy twardówki drogą przesączania;

• jest bogato unerwiona czuciowo przez nerwy rzęskowe długie od nerwu nosowo-rzęskowego od n. ocznego (V₁);

• nie jest pokryta workiem spojówkowym, wąski pas przejściowy, szerokości około 1 mm, biegnący na granicy między rogówką z jednej strony a spojówką i twardówka z drugiej nazywamy rąbkiem rogówki (limbus cornae);

TWARDÓWKA ( sclera )

• stanowi 5/6 błony włóknistej, ma kształt kuli o średnicy około 24 mm;

• przeważnie jest biała, jej odcinek przedni jest widoczny i zwany „białkiem oka”. Gdy jest cienka, np. u dzieci lub w stanach chorobowych ma barwę niebieską - prześwieca przez nią błona naczyniowa, w wieku starczym przybiera zabarwienie żółtawe pochodzące od złogów tłuszczu;

• jest nieprzezroczysta;

• nie przepuszcza promieni świetlnych;

• stanowi miejsce przyczepu mięśni poruszających gałką oczną. Mięśnie proste przyczepiają się do przodu od równika, mięśnie skośne do tyłu od równika;

• w tylnej części twardówki ( w odległości 3 - 4 mm przyśrodkowo i 0,7 mm powyżej bieguna tylnego ) znajduje się otwór zwany kanałem twardówki ( canalis sclerae ), długości około 0,5 mm, przez który z galki ocznej wychodzi nerw wzrokowy. W kanale tym znajduje się blaszka sitowa ( lamina cribrosa ) rozpięta w poprzek kanału. Przez oczka tej blaszki przechodzą wiązki włókien nerwu wzrokowego. Część nerwu wzrokowego leżąca do przodu od blaszki sitowej nosi nazwę tarczy lub brodawki nerwu wzrokowego;

• oprócz kanału twardówki znajduje się w niej wiele drobnych otworków dla przejścia naczyń i nerwów. W okolicy tego kanału twardówkę przebijają tętnice rzęskowe tylne ( długie i krótkie ) od tętnicy ocznej oraz nerwy rzęskowe ( długie - od nerwu nosowo-rzęskowego od nerwu ocznego i krótkie - ze splotu rzęskowego ). Dalej do przodu, około 4 mm ku tyłowi od równika gałki ocznej twardówkę przebijają skośnie żyły wirowate ( vene vorticosae ), w liczbie 4 - 6, uchodzące do żył ocznych górnej i dolnej. Do przodu od równika, w pobliżu granicy twardówki z rogówką; twardówkę przebijają tt. rzęskowe przednie od gałęzi mięśniowych t. ocznej;

• zewnętrzną powierzchnię twardówki pokrywa pochewka gałki ocznej;

• twardówka jest bardzo słabo unaczyniona przez gałęzie odchodzące od naczyń przebijających ją;

• unerwienie pochodzi od nn. rzęskowych, ale twardówka jest wrażliwa na ból tylko w swej przedniej części

NACZYNIÓWKA ( choroidea )

• stanowi tylny, największy odcinek błony naczyniowej;

• wyściela twardówkę począwszy od nerwu wzrokowego, sięgając ku przodowi do rąbka zębatego, przechodząc tu w ciało rzęskowe;

• służy ona do odżywiania zewnętrznych warstw siatkówki;

• w jej obrębie powstają żyły wirowate;

CIAŁO RZĘSKOWE ( corpus ciliare )

• jest częścią środkową błony naczyniowej;

• ma ono kształt pierścienia, a na przekroju - trójkąta; bok przedni - krótki ogranicza od boku komorę tylną , bok wewnętrzny - długi pokryty jest przez część ślepą siatkówki i przez nią sąsiaduje z ciałem szklistym gałki ocznej, bok zewnętrzny - długi przylega do twardówki, oddzielony od niej przestrzenią przynaczyniówkową;

• do wnętrza gałki ocznej wyrastają wyrostki rzęskowe ( processus ciliares ) tworzące wieniec rzęskowy ( corona ciliaris ), w nich znajdują się sploty naczyniówkowe;

• we wnętrzu ciała rzęskowego znajdują się:

• sploty naczyniowe, w których przesącza się osocze krwi i powstaje ciecz wodnista gałki ocznej;

• mięsień rzęskowy ( musculus ciliaris ) - który na przekroju południkowym ma kształt trójkątny, warunkując tym kształt ciała rzęskowego. W mięśniu tym wyróżniamy dwie główne grupy włókien:

• część zewnętrzna - włókna południkowe - mięsień Brückego;

• część wewnętrzna - włókna okrężne - mięsień Müllera.

• mięsień rzęskowy łączy się poprzez obwódkę rzęskową czyli więzadło rzęskowe Zinna z równikiem soczewki. Główną funkcją mięśnia rzęskowego jest jego udział w procesie akomodacji oka.

TĘCZÓWKA ( iris )

• jest najbardziej ku przodowi położoną częścią błony naczyniowej;

• ma kształt krążka o średnicy około 12 mm i grubości około 0,5 mm, rozpięta w płaszczyźnie czołowej;

• pośrodku tęczówki ( lub nieco przyśrodkowo ) znajduje się źrenica ( pupilla ) - otwór o zmiennej wielkości - mały w świetle mocnym, duży w ciemności.

• wyróżniamy w niej dwie powierzchnie: przednią i tylną oraz dwa brzegi: rzęskowy i źreniczny;

• brzeg rzęskowy - czyli obwodowy, łączy się z ciałem rzęskowym;

• brzeg źreniczny - czyli dośrodkowy, opiera się na soczewce;

• na powierzchni przedniej tęczówki przez przezroczystą rogówkę widać wyniosłości i zagłębienia zwane beleczkami ( trabeculae ) i zatokami ( cryptae ) tęczówki;

• tylna powierzchnia tęczówki oglądana gołym okiem jest ciemnobrunatna i gładka. Pod powiększeniem widoczne są drobne fałdy.

• w budowie tęczówki wyróżnić można cztery składniki, są to:

1. blaszka brzeżna przednia tęczówki - utworzona przez regularnie ułożone komórki zrębu (dawniej zwana śródbłonkiem komory przedniej, ale mikroskopia elektronowa nie wykazała w niej obecności komórek śródbłonka);

2. zrąb tęczówki,

• który zawiera: naczynia krwionośne, nerwy, chromatofory ( komórki barwnikonośne ) oraz mięśnie rozwieracz i zwieracz źrenicy. Twory te leżą w tkance łącznej wiotkiej. Naczynia krwionośne tworzą dwa koła tętnicze tęczówki: większe i mniejsze, leżące bliżej brzegu źrenicznego. Powstają one z rozgałęzień tętnic rzęskowych tylnych długich i tętnic rzęskowych przednich;

• w odległości około 1,5 mm od źrenicy, gdzie tętniczki tworzą koło tętnicze mniejsze tęczówki, beleczki tęczówki biegną linią zygzakowatą, która dzieli powierzchnię tęczówki na dwa koncentryczne pasma:

• mniejsze - przyźreniczne, tzw. pierścień mniejszy tęczówki;

• większe - obwodowe, czyli rzęskowe, tzw. pierścień większy tęczówki;

• oba pasma często różnią się od siebie zabarwieniem;

3. komórki barwnikowe - tworzą nabłonek barwnikowy tęczówki, pokrywający jej tylną powierzchnię, zbudowany z dwóch warstw tych komórek. Ponadto komórki barwnikowe leżą luźno w zrębie. Warstwa przednia nabłonka barwnikowego jest przedłużeniem nabłonka barwnikowego siatkówki, tylna zaś przedłużeniem właściwej siatkówki i stanowi część tęczówkową siatkówki ( pars iridica retinae ). Przy całkowitym braku barwnika zwanym bielactwem ( albinismus ) tęczówka prześwieca czerwonawo i źrenica ma wygląd czerwony. Barwa tęczówki zależy od ilości barwnika w przedniej warstwie zrębu - tj. w blaszce brzeżne przedniej tęczówki; jeśli jest go bardzo dużo - tęczówka ma barwę brązową, w oczach niebieskich przez cienką i pozbawioną barwnika warstwę przednią zrębu prześwieca tylna powierzchnia barwnikowa siatkówki.

Soczewka (lens)

- jest strukturą przeźroczystą, dwuwypukłą, silnie załamującą światło. Położona jest między tęczówką leżącą z przodu, a ciałem szklistym położonym z tyłu. Powierzchnia przednia jest zwrócona do komory przedniej gałki ocznej i styka się z brzegiem źrenicznym tęczówki. Powierzchnia tylna - silniej wypukła - leży w dole ciała szklistego. Te dwie powierzchnie schodzą się na obwodzie na zaokrąglonym brzegu soczewki czyli równiku soczewki. Punkt środkowy przedniej i tylnej pow. soczewki stanowi biegun przedni i tylny, a linia łącząca oba bieguny jest osią soczewki (axis lentis). Soczewka objęta jest sprężystą torebką (capsula lentis), która daje się usunąć. W soczewce wyróżnia się obwodowo położoną korę (cortex lentis) - bezbarwną oraz leżące w części środkowej jądro (nucleus lentis) - barwy żółtej lub brunatnej, z wiekiem twardniejące.

- soczewka utrzymywana jest w swoim położeniu za pomocą więzadła rzęskowego (lig. ciliare Zinni) zwanego obwódką rzęskową (zonula ciliaris), która rozpościera się od strefy przyrównikowej soczewki do ciała rzęskowego. Jest ono utworzone przez cienkie włókna obwódkowe (fibrae zonulares),między którymi znajdują się niewielkie przestrzenie zwane przestrzeniami obwódkowymi Petita.

Ciało szkliste (corpus vitreum)

- jest przeźroczystą bezbarwną masą galaretowatą, która wypełnia przestrzeń gałki ocznej, znajdującą się za soczewką. Stanowi ok. 4/5 zawartości gałki ocznej. Dostosowuje się ono do kształtu otoczenia, tylna połowa jest kulista, na powierzchni przedniej, do której przylega soczewka znajduje się wgłębienie - dół ciała szklistego (fossa hyaloidea). Przez część środkową ciała szklistego od tarczy n. wzrokowego do dołu ciała szklistego biegnie przewód - kanał ciała szklistego (canalis hyaloideus), szerokości ok. 1 - 2 mm, który jest pozostałością płodowej t. ciała szklistego, biegnącej w przedłużeniu t. środkowej siatkówki, aż do soczewki. Zewnętrzna, bardziej gęsta warstwa ciała szklistego nosi nazwę błony szklistej i osłania ciało szkliste ze wszystkich stron, z wyjątkiem odcinka leżącego na podstawie ciała szklistego. Ciało szkliste odpowiada za utrzymanie prawidłowego ciśnienia wewnątrzgałkowego, które jest warunkiem zachowania prawidłowych wartości optycznych oka.

Spojówka (tunica conjunctiva)

- jest to delikatna błona śluzowa pokrywająca tylną powierzchnię powiek i przednią powierzchnię gałki ocznej

- wyróżniamy w niej 3 części: spojówkę powiek, spojówkę gałki ocznej, sklepienie spojówki.

• spojówka powiek pokrywa tylną powierzchnię powiek, rozpoczynając się na krawędzi tylnej powieki (brzeg wolny powieki między krawędzią przednią i tylną pokrywa jeszcze skóra)

• spojówka gałki ocznej pokrywa przedni odcinek twardówki aż do rąbka rogówki, z twardówką jest luźno złączona, przesuwalna i daje się ująć w fałd. Pokrycie spojówkowe brzegu rogówki nazywamy rąbkiem spojówki jego szerokość wynosi ok. 1-2 mm. W rąbku kończy się spojówka gałki ocznej jednak jej nabłonek przechodzi w nabłonek rogówki.

• sklepienie spojówki górne i dolne utworzone jest przez przejście spojówki powiek w spojówkę gałki ocznej, spojówka jest tu najsilniej złączona z podłożem tak rozległa że układa się zwykle w poziome fałdy, dzięki temu ruchy gałki ocznej mogą odbywać się swobodnie i niezależnie od powiek.

- cała powierzchnia wysłana przez spojówkę tworzy jeden wspólny rozległy worek spojówkowy

Jama ustna - stanowi początkowy odcinek przewodu pokarmowego

- otwiera się do przodu szparą ust (rima oris), ku tyłowi poprzez cieśń gardzieli (isthmus faucium) łączy się z gardłem.

- w jamie ustnej wyróżnia się przedsionek jamy ustnej oraz jamę ustną właściwą

Przedsionek jamy ustnej Ograniczenia: od przodu przez wargi; górną i dolną

od boków przez policzkiod tyłu i przyśrodkowo przez wyrostki zębodołowe szczęk i część zębodołową żuchwy pokryte dziąsłami i zęby

Do przedsionka jamy ustnej uchodzą: przewody ślinianek przyusznych (prawej i

lewej), gruczoły wargowe, gruczoły policzkowe, gruczoły trzonowe

Jama ustna właściwa

Ograniczenia: od góry podniebienie twarde i miękkie

od dołu przepona jamy ustnej

od przodu i boków przez wyrostki zębodołowe szczęk i część zębodołową żuchwy pokryte dziąsłami i zęby

od tyłu jama ustna komunikuje się z częścią ustną gardła poprzez cieśń gardzieli

Podniebienie stanowi ścianę górną jamy ustnejPodniebienie twarde - stanowi przedni odcinek podniebienia

- utworzone jest przez wyrostki podniebienne szczęk i blaszki poziome kości podniebiennych

- pokryte jest błoną śluzową

Podniebienie miękkie (palatum mole)

- stanowi tylny odcinek podniebienia, będąc przedłużeniem podniebienia twardego i z jego tylnego brzegu zwisa ku dołowi

- powierzchnia przednia (ustna) skierowana jest do jamy ustnej, powierzchnia tylna (nosowa lub gardłowa) do części nosowej gardła.

- brzeg dolny, wolny, wklęsły tworzy w linii pośrodkowej języczek (uvula), a bocznie oba łuki podniebienne;

przedni - łuk podniebienno-językowy

tylny - łuk podniebienno-gardłowy

- w podniebieniu miękkim wyróżnia się: błonę śluzową pokrywającą obie jego powierzchnie, gruczoły, mięśnie oraz rozcięgno podniebienia (aponeurosis palatina), które jako przedłużenie okostnej tworzy podstawę podniebienia miękkiego

Gardło (pharynx)

- stanowi następny po jamie ustnej odcinek przewodu pokarmowego

- leży częściowo w obrębie głowy, a częściowo w szyi, do tyłu od jamy nosowej, jamy ustnej i krtani. Sięga od podstawy czaszki do poziomu dolnego brzegu trzonu kręgu C6, ku dołowi przechodząc w przełyk. Do tyłu od gardła znajduje się przestrzeń zagardłowa, a po bokach przestrzenie przygardłowe. Te trzy przestrzenie tworzą wspólnie przestrzeń okołogardłową. Ze względu na sąsiedztwo ściany przedniej gardła i otwory znajdujące się w tej ścianie w gardle wyróżniamy trzy piętra: górne - część nosowa gardła, środkowe - część ustna gardła i dolne - część krtaniowa gardła.

- ściana gardła zbudowana jest z 4 warstw, idąc od wewn. na zewn. są to: błona śluzowa, błona włóknista (zamiast bł. podśluzowej), błona mięśniowa i błona zewnętrzna - przydanka łącznotkankowa.

Jama gardła (cavum pharyngis)

- jest to przestrzeń ograniczona ścianami gardła

- ze względu na sąsiedztwo ściany przedniej gardła i otwory znajdujące się w tej ścianie w gardle wyróżniamy trzy piętra (części): górne - część nosowa gardła, środkowe - część ustna gardła i dolne - część krtaniowa gardła. Każda z tych części ma dwie ściany boczne i ścianę tylną, część nosowa ma dodatkowo ścianę górną.

• część nosowa gardła (pars nasalis pharyngis - epipharynx - cavum pharyngonasale)

- łączy się ku przodowi poprzez nozdrza tylne (choanae) z jamą nosową

- na przejściu ściany górnej w tylną widoczny jest nieparzysty migdałek gardłowy (tonsilla pharyngealis) tzw trzeci

- na ścianie bocznej, na poziomie małżowiny nosowej dolnej widoczne jest ujście gardłowe trąbki słuchowej (ostium pharyngeum tubae auditivae), które prowadzi do trąbki słuchowej. Ma ono kształt trójkąta i jest ograniczone: - od przodu - warga przednia (labium anterius) utworzona przez blaszkę boczną cz. chrzęstnej trąbki

• słuchowej. część ustna gardła - ściana tylna i boczne są gładkie, posiadają jedynie pojedyncze grudki chłonne

- ku przodowi łączy się z jamą ustną przez cieśń gardzieli, która ograniczona jest:

- od góry przez podniebienie miękkie z języczkiem

- bocznie przez łuki podniebienno-językowe i podniebienno-gardłowe między którymi leży obustronnie migdałek podniebienny

- od dołu przez nasadę języka z leżącym na niej migdałkiem językowym.

- ku dołowi część ustna przechodzi w część krtaniową gardła

• część krtaniowa gardła - ściana tylna i boczne są gładkie

- ku przodowi łączy się z przedsionkiem krtani przez wejście do krtani ograniczone:

- od góry i przodu przez nagłośnię

- od boków przez fałdy nalewkowo-nagłośniowe

- od dołu przez fałd międzynalewkowy z wcięciem międzynalewkowym

- po bokach od wejścia do krtani obustronnie jest zachyłek gruszkowaty

Jama nosowa (cavum nasi)

- jest ograniczona pow. wewn. nosa zewnętrznego i kośćmi pokrytymi błoną śluzową

- do przodu przez przedsionek jama nosowa otwiera się nozdrzami przednimi (nares), ku tyłowi łączy się z częścią nosową gardła przez nozdrza tylne (choanae)

- pośrodkowo położona przegroda nosa (septum nasi) utworzona przez chrząstkę przegrody nosa (cartilago septi nasi), lemiesz i blaszkę pionową kości sitowej dzieli jamę nosową na dwie części; prawą i lewą. Każda z nich ma 4 ściany: dolną czyli dno, górną czyli sklepienie, przyśrodkową i boczną.

- ściana przyśrodkowa czyli przegroda nosa zbudowana jest z trzech części:

• część kostna utworzona przez lemiesz i blaszkę pionową kości sitowej

• część chrzęstna utworzona przez chrząstkę przegrody nosa

• część błoniasta czyli skórna, która w postaci podwójnej warstwy skóry jest położona między nozdrzami przednimi i zawiera odnogi przyśrodkowe chrząstek skrzydłowych większych. Ze względu na swą ruchomość nazywana jest też częścią ruchomą przegrody nosa.

Krtań ( larynx )

Położenie

• krtań leży w szyi, w jej przestrzeni środkowej, zawartej między blaszką przedtchawiczą i przedkręgową ( tutaj znajdują się także: tchawica, gardło, przełyk, tarczyca, powrózek naczyniowo-nerwowy ), poniżej języka i kości gnykowej, powyżej tchawicy, od przodu jest przykryta przez: mięśnie mostkowo-gnykowe, mięśnie mostkowo-tarczowe, mięśnie tarczowo-gnykowe. Do tyłu od krtani leży część krtaniowa gardła.

• sięga od górnego brzegu trzonu kręgu C₄ ( górny brzeg nagłośni ) do dolnego brzegu trzonu kręgu C₆

Szkielet krtani - chrząstki krtani

• chrząstki nieparzyste:

• chrząstka pierścieniowata, chrząstka tarczowata, chrząstka nagłośniowa

chrząstki parzyste:

• chrząstki nalewkowate, chrząstki różkowate, chrząstki klinowate najniżej ze wszystkich chrząstek krtani leży chrząstka pierścieniowata; ma ona kształt sygnetu..

• powyżej chrząstki pierścieniowatej znajduje się największa z chrząstek krtani - chrząstka tarczowata. Zbudowana jest z dwóch blaszek ( płytek ): prawej i lewej, połączonych ze sobą pod kątem otwartym ku tyłowi; rozwartym u kobiet a prostym lub ostrym u mężczyzn. W miejscu połączenia tych blaszek ( w linii środkowej ciała ) na górnym brzegu chrząstki wyróżniamy wcięcie tarczowe górne, zaznaczające się przez skórę jako wyniosłość krtaniowa czyli jabłko Adama,

• chrząstka nagłośniowa -leży za nasadą ( korzeniem ) języka, w górnej części wejścia do krtani, stanowiąc chrzęstne podłoże nagłośni

• chrząstka nalewkowata

• chrząstka klinowata , leży w fałdzie nalewkowo-nagłośniowym razem z chrząstką różkowatą,

• chrząstki trzeszczkowate

Połączenia wewnątrz krtani

Staw pierścienno-tarczowy, Staw pierścienno-nalewkowy

2. Połączenia więzadłowe

Więzadło pierścienno-tarczowe, Więzadło tarczowo-nagłośniowe, Więzadło pierścienno-gardłowe

3. Połączenia błoniaste

Błona włóknisto-sprężysta krtani. Stożek sprężysty

Więzadła łączące krtań z otoczeniem

Błona tarczowo-gnykowa, Więzadło gnykowo-nagłośniowe,

Mięśnie krtani

Mięsień rozwieracz szpary głośni, mięsień pierścienno-nalewkowy boczny;

• mięsień tarczowo, w którym wyróżnia się trzy części:

mięsień tarczowo-nalewkowy zewnętrzny;mięsień tarczowo-nalewkowy wewnętrzny, czyli mięsień głosowy, mięsień przedsionkowy

mięsień nalewkowy- mięsień nalewkowy poprzeczny, oraz mięsień nalewkowy skośny Jama krtani PIĘTRO GÓRNE

• inaczej - jama górna krtani czyli przedsionek krtani sięga od wejścia do krtani, do fałdów przedsionkowych;

• na ścianie przednie, utworzonej przez tylną powierzchnię nagłośni widoczny jest guzek nagłośniowy PIĘTRO ŚRODKOWE

• czyli - jama pośrednia krtani najmniejsze z pięter.

• sięga od fałdów przedsionkowych do warg głosowych.

• od ściany bocznej

Głośnia

- narząd głosu;

- zbudowana jest z trzech elementów:

Warga głosowa.Fałd głosowy Szpara głośni. Odróżniamy w niej więc dwie części;- część przednia - część tylna PIĘTRO DOLNE

• czyli jama dolna krtani inaczej jama podgłośniowa sięga od fałdów głosowych ku dołowi do poziomu górnego brzegu pierwszej chrząstki tchawicy, gdzie bez wyraźnej granicy przechodzi w jamę ( światło ) tchawicy.

1

10

---