Prawo rodziców do dodatkowego urlopu macierzyńskiego i urlopu ojcowskiego

Od 1 stycznia 2010 r. wejdą w życie przepisy Kodeksu pracy uprawniające pracowników m.in. do korzystania z dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz z urlopu ojcowskiego. Podstawą do ich udzielenia jest wniosek zainteresowanego pracownika. Długość wspomnianych urlopów będzie stopniowo zwiększana aż do osiągnięcia maksymalnego wymiaru w 2012 r. (urlop ojcowski) i w 2014 r. (dodatkowy urlop macierzyński).

Podstawowy urlop macierzyński

Pracownicy, która urodziła dziecko, przysługuje urlop macierzyński. Jego wymiar zależy od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie i wynosi:

• 20 tygodni w razie urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
   

• 31 tygodni w razie urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie,
   

• 33 tygodnie w razie urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie,
   

• 35 tygodni w razie urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie,
   

• 37 tygodni w razie urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie (art. 180 § 1 K.p.).

Urlop ten ma charakter obligatoryjny, co oznacza, że pracownica ma obowiązek wykorzystania go w przysługującym wymiarze, z kilkoma wyjątkami. Dotyczy to sytuacji, gdy wykorzysta po porodzie 14 tygodni urlopu macierzyńskiego. Ma wtedy prawo zrezygnować z pozostałej jego części na rzecz pracownika-ojca. Ponadto w razie choroby pracownicy i wykorzystaniu przez nią po porodzie 8 tygodni urlopu macierzyńskiego, pracownikowi przysługuje prawo do części tego urlopu odpowiadającej okresowi hospitalizacji matki ze względu na stan zdrowia. Także w przypadku śmierci pracownicy w czasie urlopu macierzyńskiego pracownik-ojciec ma prawo do niewykorzystanej jego części.

Dodatkowy urlop macierzyński

Jest to urlop o charakterze dobrowolnym. Skorzystanie z niego zależy od woli pracownika. Uprawniona do niego jest pracownica, która urodziła dziecko i wykorzystała podstawowy urlop macierzyński. Natomiast pracownik-ojciec wychowujący dziecko może otrzymać ten urlop w razie:

• wykorzystania przez pracownicę 14 tygodni podstawowego urlopu macierzyńskiego i rezygnacji przez nią z pozostałej części tego urlopu na jego rzecz lub
   

• wykorzystania przez pracownicę- -matkę dziecka całego urlopu macierzyńskiego (art. 182² § 1 K.p.).

Mimo możliwości skorzystania ze wspomnianego urlopu już od 1 stycznia 2010 r., pełny jego wymiar nie będzie jeszcze dostępny dla uprawnionego pracownika. W latach 2010 i 2011 będzie on mógł skorzystać z dodatkowego urlopu macierzyńskiego w wymiarze:

• do 2 tygodni - w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
   

• do 3 tygodni - w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie.

Wymiar omawianego urlopu w 2012 r. i w 2013 r. wynosi natomiast:

• do 4 tygodni - w razie urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
   

• do 6 tygodni - w razie urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie.

Docelowo wymiar dodatkowego urlopu macierzyńskiego, obowiązujący od 2014 r., wyniesie:

• do 6 tygodni - w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
   

• do 8 tygodni - w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie.

UWAGA! 

Dodatkowy urlop macierzyński jest udzielany jednorazowo, w wymiarze tygodnia lub jego wielokrotności, bezpośrednio po wykorzystaniu podstawowego urlopu macierzyńskiego.

Jego udzielenie następuje na wniosek złożony w terminie nie krótszym niż 7 dni przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu. Obowiązkiem pracodawcy jest uwzględnienie wniosku (art. 182¹ § 3 K.p.). Pracownik-ojciec dziecka wskazuje we wniosku o udzielenie dodatkowego urlopu macierzyńskiego termin zakończenia urlopu macierzyńskiego przez matkę dziecka. Dotyczy to przypadku, gdy korzysta ona z urlopu macierzyńskiego w podstawowym wymiarze.

Można połączyć pracę i urlop

Pracownica uprawniona do dodatkowego urlopu macierzyńskiego może łączyć korzystanie z tego urlopu z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego urlopu, w wymiarze nie wyższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy. W takim przypadku dodatkowy urlop macierzyński zostanie udzielony na pozostałą część dobowego wymiaru czasu pracy.

Podjęcie pracy w wymienionej sytuacji następuje na pisemny wniosek pracownicy, składany w terminie nie krótszym niż 7 dni przed rozpoczęciem wykonywania pracy. We wniosku jest ona obowiązana wskazać wymiar czasu pracy oraz okres, przez który będzie łączyła pracę z korzystaniem z dodatkowego urlopu macierzyńskiego (art. 182¹ § 5 K.p.).

Urlop ojcowski

Prawo do urlopu ojcowskiego ma pracownik-ojciec wychowujący dziecko, jednak nie dłużej niż do ukończenia przez nie 12. miesiąca życia. Wymiar tego urlopu wynosi:

• 1 tydzień - w 2010 r. i 2011 r.,
   

• 2 tygodnie - od 1 stycznia 2012 r.

Urlopu ojcowskiego udziela pracodawca na pisemny wniosek pracownika-ojca, złożony w terminie nie krótszym niż 7 dni przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu. Pracodawca jest związany wnioskiem pracownika (art. 182³ § 2 K.p.). Tydzień urlopu ojcowskiego odpowiada 7 dniom kalendarzowym.

Pracownik korzystający w dniu 1 stycznia 2012 r. z urlopu ojcowskiego w wymiarze 1 tygodnia ma prawo do części urlopu w wymiarze odpowiadającym różnicy między podwyższonym a dotychczasowym wymiarem urlopu ojcowskiego, czyli do jeszcze jednego tygodnia. Tej części urlopu ojcowskiego udziela się bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu w dotychczasowym wymiarze, na pisemny wniosek składany przez pracownika w terminie nie krótszym niż 3 dni przed jego rozpoczęciem.

Przykład wniosku o udzielenie urlopu ojcowskiego
Karol Nowakowski  ul. Warszawska 17 Kraków	Kraków, dnia 21 grudnia 2009 r.
	INFO Biuro Projektów ul. Berlinga 128/3 Kraków
Wniosek o udzielenie urlopu ojcowskiego Proszę o udzielenie mi urlopu ojcowskiego w wymiarze 1 tygodnia od dnia 4 stycznia 2010 r. na mojego syna Marka, urodzonego 3 sierpnia 2009 r.
	Karol Nowakowski

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.),
   

• ustawa z dnia 6.12.2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 237, poz. 1654).

---