SUBSTANTIA GRISEA TELENCEPHALI

Nuclei basales - duże skupiska istoty szarej leżące w głębi półkuli mózgu.

Istota szara (substantia grisea) tworzy:

1. 
   corpus striatum

- nucleus caudatus

- nucleus lentiformis

2. claustrum

3. corpus amygdaloideum

	NUCLEUS CAUDATUS	NUCLEUS LENTIFORMIS
	W ścianie komory bocznej - między wyściółką a torebką wewnętrzną	W głębi półkuli mózgu.
pow.	komorowa torebkowa	przyśrodkowa - zrasta się z torebką wewn. boczna - oddzielona od kory wyspy przez: torebkę zewn., przedmurze, torebkę ostatnią dolna - krzyżuje ją pęczek włókien spoidła przedniego wcinający się od dołu w jądro soczewkowate, tworząc tzw. kanał Gratioleta
poł.	GŁOWA - wpukla się do rogu przedniego kom. bocznej - w odc. tylno-górnym zrasta się z torebką wew. - w odc. przednio-dolnym łączy się z boczną częścią jądra soczewkowatego (= skorupą) TRZON - leży w dolnej ścianie części środkowej komory bocznej: >>> od str. przyśr: między wzgórzem i prążkiem krańcowym >>> od str. bocznej: między promienistością ciała modzelowatego i pęczkiem podspidłowym - od dołu przylega do niego: cz. nadsoczewkowa torebki wewnętrznej OGON - ogranicza od góry i z boku róg dolny komory bocznej - od jądra soczewkowatego oddziela go część za- i podsoczewkowa torebki wewn. - z przodu koniec ogona łączy się z ciałem migdałowatym	GŁOWA BLADA (globus pallidus) - oddzielona od skorupy przez blaszkę rdzenną boczną, - blaszka rdzenna przyśrodkowa dzieli ją na: >>> cz. przyśr. i boczną SKORUPA (putamen) - leży z boku od blaszki rdzennej bocznej - w cz. przedniej zrasta się z głową jądra ogoniastego, wspólnie z nią przylegając do istoty dziurkowanej przedniej - ku tyłowi jest oddzielona od jądra ogoniastego włóknami torebki wewn. (jedynie miejscami istnieją krótkie listewki i blaszki istoty szarej, przebijając torebkę wewnętrzną i łączące jądra ze sobą).
				W części tylnej DOLNA POW. jądra łączy się z istotą białą (tworząc PĘTLĘ KONAROWĄ) oraz z ciałem migdałowym i luźno rozproszoną istotą bezimienną.

	PRĄŻKOWIE (= jądro ogoniaste + skorupa)	GAŁKA BLADA
drogi doprowadzające	Włókna dochodzące z: 1/ wzgórza wzgórzowo-prążkowiowe (tractus thalamostriatalis) pocz.: >> jądra wzgórza, przede wszystkim jądro środkowo-pośrodkowe 2/ kory mózgu korowo-prążkowiowe (tractus corticostriatalis) pocz.: >> znaczne obszary kory tworzące układ w którym każda część prążkowia jest podporządkowana określonym polom korowym (najwięcej włókien: z kory ruchowej) 3/ istoty czarnej (tractus nigrostriatalis) - bogate w dopaminę, - zniszczenie spadek dopaminy w prążkowiu np. w chorobie Parkinsona	Większość włókien rozpoczyna się w: prążkowiu jądrze niskowzgórzowym
drogi odprowadzające	Większość włókien podąża do: gałki bladej (tractus striatopallidalis) istoty czarnej	Biegną głównie do: 1/ wzgórza (większość wychodzi z cz. przyśrodkowej gałki, a zmierza do jądra brzusznego wzgórza, przedniego /i pośredniego/) dokładny przebieg: cz. przyśr. gałki bladej, przebieg wzdłuż jej dolnej powierzchni, dalej włókna otaczają od dołu torebkę wewn. i przednią cz. odnogi mózgu w postaci pętli soczewkowej (ansa lenticularis). Część zaś włókien przebija torebkę wewn. i tworzy w polu H2 pęczek soczewkowy (fasciculus lenticularis). Oba rodzaje włókien łączą się ze sobą w polu H i zaginają się ku górze oraz do boku biegnąc pomiędzy dolną pow. wzgórza a warstwą niepewną, w polu H1, jako pęczek wzgórzowy (fasciculus thalmicus). Dochodzą głównie do jądra brzuszn. wzgórza, przedn. (i pośr.) 2/ jądra niskowzgórzowego (z cz. bocznej gałki, przebijają torebkę wewn., tworzą pęczek niskowzgórzowy (fasciculus subthalmicus) zawierający także włókna biegnące w kierunku przeciwnym) 3/ śródmózgowia, zwykle do istoty czarnej (tractus pallidonigralis)

UKŁAD POZAPIRAMIDOWY

- obejmuje następujące ośrodki:

• prążkowie

• gałka blada

• istota czarna

• jądro niskowzgórzowe

• jądro brzuszne przednie wzgórza

Obwód neuronalny

prążkowie - gałka blada - jądro brzuszne (i częściowo pośrednie) wzgórza - kora ruchowa - prążkowie

jądro niskowzgórzowe

Duże znaczenie mają też połączenia istoty czarnej kierujące się do prążkowia oraz do jądra brzusznego przedniego wzgórza. Wytworzona zostaje pętla neuronalna łącząca istotę czarną z prążkowiem.

Skutki uszkodzenia poszczególnych części układu pozapiramidowego:

1/ uszkodzenie prążkowia:

- ruchy pląsawicze: - szybkie, nieskoordynowane, nasilają się przy wykonywaniu ruchów dowolnych

- zwykle towarzyszy im obniżenie napięcia mięśni

- ruchy atetotyczne: - występują zwłaszcza u dzieci, dot. głownie palców i są stosunkowo powolne

- palce przybierają dziwaczne i sztuczne położenia

2/ zniszczenie jądra niskowzgórzowego

- hemibalizm: - gwałtowne, mimowolne ruchy głównie mm. proksymalnych części kończyn

i związanych z nimi mm. tułowia

3/ zmiany patologiczne w neuronach istoty czarnej

- drżenie spoczynkowe: - szybkie i rytmiczne

- widoczne często w chorobie Parkinsona

(tu stwierdza się też wzmożenie napięcia mięśni)

Oddzielone są przez pasmo istoty białej (substantia alba)

- torebkę wewnętrzną (substantia alba).

są to ściśle ze sobą połączone duże skupiska istoty szarej leżące w górnych piętrach mózgowia, głównie jądra podstawne.

---