Starzenie się skóry - przyczyny, obraz kliniczny, zasady leczenia i pielęgnacji
Cechy skóry dojrzałej:
-Pojawienie się drobnych zmarszczek, głównie w górnych częściach twarzy i w ok. mimicznych
-Utrata elastyczności
-Zmiana kolorytu - niewielkie zażółcenie
-Występowanie plam przebarwieniowych i ognisk hipopigmentacji
-Poszerzenie ujść gruczołów łojowych
-Pojawienie się cyst łojowych i naczyniaków gwiaździstych
-Ok. 40 roku życia mogą pojawić się zmiany przednowotworowe i nowotworowe
Skóra dojrzała - Rodzaje zmarszczek:
-Zmarszczki mimiczne - powstają prostopadle do mięśnia, którego częste skurcze tworzą je. Należą tu zmarszczki wokół oczu i ust, na czole i brodzie
-Zmarszczki statyczne - powstają jako utrwalenie się zmarszczek mimicznych i „poduszkowych” wynikających z ugniatania skóry podczas snu
-Zmarszczki grawitacyjne - powstają wraz z utratą sprężystości skóry i zmianą konturów twarzy, np. zmiana owalu twarzy
Starzenie skóry - podział
Starzenie się skóry jest wypadkową dwóch procesów:
-starzenia endogennego, tzw. wewnątrzpochodnego
-starzenia egzogennego, tzw. zewnątrzpochodnego
Przyczyny starzenia wewnątrzpochodnego
-Uwarunkowania genetyczne
-Osłabienie układu immunologicznego
-Destrukcyjne działanie wolnych rodników
-Odkładanie się w organizmie szkodliwych toksyn
Przyczyny starzenia zewnątrzpochodnego
-Szkodliwe działanie promieniowania słonecznego
-Zanieczyszczenie środowiska
-Klimat
-Niehigieniczny tryb życia
-Niewłaściwy sposób odżywiania
-Niewłaściwy sposób pielęgnacji skóry
-Stres
-Infekcje
Starzenie wewnątrzpochodne - cechy
-Zaburzenia reakcji na bodźce zewnątrzustrojowe
-Spowolnienie odnowy komórek naskórka
-Zaburzenia czynności bariery naskórkowej
-Zaburzenia reakcji immunologicznych
-Zaburzenia produkcji potu i łoju
-Zaburzenia termoregulacji (w tym ukrwienia skóry)
-Zmniejszenie produkcji witaminy D w skórze
-Spowolnienie wzrostu włosów i paznokci
Starzenie wewnątrzpochodne
Zmiany w obrębie naskórka:
-ścieńczenie warstw żywych naskórka, spowodowane zmniejszeniem się zdolności proliferacji keratynocytów
-zmniejszenie liczby melanocytów, co powoduje gorszą ochronę przed promieniowaniem słonecznym
-zmniejszenie liczby komórek Langerhansa aż o 50%, co skutkuje zmiana odpowiedzi immunologicznej u osób starszych
-zmniejszenie wydzielanie łoju , co powoduje znaczne wysuszenie skóry
-zmiana pH na bardziej kwaśne i mniej odporne na szkodliwy wpływ środowiska i mikroorganizmów
Zmiany w obrębie granicy naskórkowo-skórnej:
-granica skórno-naskórkowa spłaszcza się
-liczba sopli naskórkowych i brodawek skórnych zmniejsza się o ponad 50%
-zmniejszenie przylegania naskórka do skóry właściwej
Zmiany w obrębie skóry właściwej:
-zmniejsza się liczba fibroblastów
-zmniejszenie liczby makrofagów prowadzi do braku kolagenazy
-zanik naczyń krwionośnych włosowatych
-włókna elastyczne ulegają rozrzedzeniu lub zanikają w warstwie brodawkowej skóry, ale -----ulegają przerostowi w warstwie siateczkowej, co powoduje elastozę starczą
-włókna kolagenowe ulegają fragmentacji i przebiegają równolegle do powierzchni skóry
Starzenie wewnątrzpochodne-Objawy kliniczny:
-ścieńczenie naskórka
-zmniejszenie zawartości wody w naskórku (wzmożona suchość skóry)
-zmniejszone wydzielanie gruczołów łojowych i potowych nasila rogowacenie skóry
-atrofia skóry
-zmiany zabarwienia - hipo i hiperpigmentacja
-zmniejszenie liczby naczyń krwionośnych i ich kruchość (wybroczyny)
W miarę starzenia się skóry na twarzy powstają rozmaite zmiany strukturalne :
-wiotkość powiek
-„kurze łapki”
-trapezoidalna konfiguracja okolicy gładzizny
-nasilenie uwypuklenia fałdu nosowo- wargowego
-zwiotczenie dolnej części policzków
-stopniowa utrata napięcia mięśni i skóry szyi
Starzenie wewnątrzpochodne - leczenie
-Prawidłowa dieta oraz regularny wysiłek fizyczny
-Dbanie o uwodnienie skóry
-Fotoprotekcja
-U kobiet HTZ
-Kremy nawilżające, miejscowe stosowanie estrogenów pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego
-Zabiegi medycyny estetycznej
Miostarzenie, czyli tworzenie się zmarszczek mimicznych
Pierwsze zmarszczki pojawiają się ok. 25 roku życia i związane są z kurczeniem się mięśni mimicznych twarzy
Przewlekle naprężenia mięśni powodują przetrwały skurcz fibroblastów, co powoduje „wciąganie” fałdu skórnego i pojawienie się zmarszczek mimicznych
Starzenie hormonalne Jest częścią starzenia wewnątrzpochodnego
Związane jest ze starzeniem się gruczołów wydzielania wewnętrznego
W okresie menopauzy, gwałtowny spadek poziomu hormonów kobiecych (estrogenów i progesteronu) powoduje pogorszenie stanu skóry i nasilenie cech starzenia
Cechy starzenia hormonalnego skóry:
-Cienka, atroficzna skóra
-Suchość skóry
-Zmniejszenie łojotoku i poszerzenie ujść gruczołów
-Pogorszenie ukrwienia i bladość skóry
-Drobne zmarszczki
-Pojawienie się brodawek łojotokowych
-Zmiany w obrębie przydatków np. siwienie włosów
Hormonalna terapia zastępcza a skóra
HTZ polega na stosowaniu estrogenów i gestagenów w różnych schematach u kobiet w okresie menopauzy.
Wskazania:
-Łagodzenie niekorzystnych objawów menopauzy
-Zapobieganie i leczenie osteoporozy
Działanie uboczne:
-Podniesione ryzyko zachorowania na raka sutka
-Zwiększone ryzyko rozwoju choroby wieńcowej
(ale tylko u kobiet, u których HTZ włączono kilka lat po rozpoczęciu menopauzy)
Hormonalna terapia zastępcza a skóra
Wpływ HTZ na skórę (stosowanie ogólne):
-Chroni przed odwodnieniem skóry
-Wywiera korzystny wpływ na skład lipidów bariery ochronnej naskórka
-Oddziałuje na odbudowę glikozaminoglikanów skóry
-Wywiera korzystny wpływ na procesy gojenia ran
-Wpływa na elastyczność skóry i budowę włókien elastycznych
-Zapobiega utracie kolagenu i wspomaga syntezę nowych włókien
-Chroni przed atrofią i wpływa na pogrubienie skóry
-Poprawia napięcie skóry i zmniejsza głębokość zmarszczek
Wpływ HTZ na skórę-stosowanie miejscowe:
Wpływ estrogenów:
-Poprawa ukrwienia i nawilżenia skóry
-Dodatni wpływ na ilość mukopolisacharydów i kwasu hialuronowego
-Poprawa struktury włókien elastycznych
-Pogrubienie i zwiększenie gęstości skóry
-Normalizacja pracy gruczołów łojowych i zwężenie ujść gruczołów
-Wydłużają cykl wzrostu włosów (anagen) i chronią przed łysieniem androgenowym
Starzenie zewnątrzpochodne
Posłoneczne starzenie skóry (photoaging) zależne jest od:
-promieniowania UVB - działa głównie na naskórek
-promieniowania UVA - działa głównie na skórę właściwą
Zmiany w obrębie naskórka:
-liczne nieprawidłowe mitozy w warstwie podstawnej
-wyraźne pogrubienie naskórka
-odwodnienie i tworzenie się mikroszczelin w naskórku, co powoduje szorstkość i złuszczanie
-uszkodzenie melanocytów
-przerost gruczołów łojowych
Zmiany w obrębie skóry właściwej:
-pogrubienie , poskręcanie włókien sprężystych i tworzenie przez nie zbitej masy
-powstanie nacieków z limfocytów, histiocytów, neutrofilów, makrofagów i mastocytów
-pofragmentowanie włókien kolagenowych pod wpływem procesu zapalnego indukowanego przez promieniowanie UV
-zmniejszenie ilości kolagenu, zwłaszcza typu I, co prowadzi do obwisłości skóry i tworzenia głębokich bruzd i zmarszczek
-uszkodzenie sieci drobnych naczyń krwionośnych - teleangiektazje
Objawy kliniczne:
-suchość i szorstkość skóry
-zmarszczki: głębokie bruzdy, płytkie zmarszczki (kurze łapki, zmarszczki wokół ust)
-głębokie zmarszczki na karku
-zmiany barwnikowe; odbarwienia i przebarwienia
-rogowacenie starcze, brodawki łojotokowe, plamy soczewicowate słoneczne
-teleangiektazje, wybroczyny (plamica starcza)
-małe grudki i guzki na skórze (elastoza posłoneczna)
-przerost gruczołów łojowych
-nowotwory złośliwe skóry
-zniszczone łodygi włosów, utrata ich koloru
Metody leczenie objawów starzenie
Metody nieinwazyjne:
-unikanie słońca od wczesnego dzieciństwa
-fotoprotekcja (UVA i UVB)
-prawidłowa dieta oraz regularny wysiłek fizyczny
-dbanie o uwodnienie skóry
-u kobiet HTZ
Metody leczenie objawów starzenie
miejscowe stosowanie kremów zawierających substancje czynne stosowane w walce ze starzeniem:
- preparaty nawilżające
- retinoidy
- przeciwutleniacze
- kwasy owocowe
- fitoestrogeny
- preparaty wybielające np. kw. kojowy, hydrochinon
- kinetyna (naturalny roślinny hormon, opóźnia niszczenie fibroblastów odpowiedzialnych za produkcję kolagenu
Metody inwazyjne:
-mikrodermabrazja
-fotoodmładzanie (techniki laserowe)
-peelingi chemiczne
-mezoterapia
-wypełniacze, np. kwas hialuronowy
-iniekcje toksyny botulinowej