Temat 1: Historia ochrony środowiska naturalnego w Polsce.
Pierwsze przejawy ochrony środowiska w obronie własności.
Periodyzacja dziejów prawnej obrony przyrody środowiska w Polsce.
Okres I- od początku państwowości do połowy XIV wieku- okres zalążków prawnej ochrony przyrody opartej na prawie zwyczajowym, a zwłaszcza na systemie regaliów (prawa własności, system praw przysługujących królowi, który też mógł zezwolić innej osobie z korzystania z zasobów naturalnych np. regale solne);
Okres II- od połowy XIV wieku do połowy XIX wieku- charakteryzuje się włączaniem pewnych elementów ochronnych do przepisów stanowionych, odnoszących się przede wszystkim do leśnictwa, łowiectwa i rybołówstwa;
Okres III- od połowy XIX wieku do I wojny światowej- określany najczęściej okresem konserwatorskiej ochrony przyrody (należy zachować w przyrodzie to co niezmienione - pierwotne) (puszcza Białowieska, lasy w górach)
Okres IV- międzywojenny ( 1918-1939)- kiesy os ochrony konserwatorskiej dochodzi ochrona biocenotyczna i pojawiają się pierwsze elementy ochrony planistycznej; w okresie tym ochronę przyrody w Polsce prowadzi Państwowa Rada Ochrony Przyrody, uchwalono również ustawę z dnia 30 marca 1939 o ochronie przyrody;
Okres V- obejmuję ochronę w Polsce Ludowej do czasów współczesnych; w okresie tym bezpośrednie po II wojnie światowej organizowanie ochrony przyrody należało do resortu oświaty na podstawie ustawy z 1939r.; w 1949 uchwalono nową ustawę o ochronie przyrody;
Obowiązujące regulacje prawne- ujęcia ochronne w zakresie ochrony przyrody i środowiska; w 2004 uchwalono kolejną ustawę w pełni dostosowaną do praw i regulacji UE;
Akty historyczne:
Statut Kazimierza Wielkiego
Statut Warecki- Łokietek- XIV wiek
Statut Litewski 1529- 3 statuty XVI wiek
Statut Sejmu Warszawskiego 1557r.
Statut Litewski ( 3 statut) 1588 r.
Uniwersał Leśny 1778 XVII w
Ustawa z 19.07.1969r XIX w ( 6 paragrafów)
Ustawa z 21.121874 r.
Z historii polskiego ruchu ochrony przyrody:
Staszic
Pawlikowski
Adam Wodziczko - wymyślił II tezę paridyzacji XIX i XX wiek
ekosystem :
- biotop- środowisko w którym żyją, ożywiona
- biocenoza- zwierzęta, rośliny, grzyby (ogół roślin i zwierząt)
Temat 2: Podstawowe pojęcia.
Środowisko-ogół elementów przyrodniczych, także przekształcone przez człowieka, w szczególności powierzchnia ziemi, kopaliny, wody, powietrze, krajobraz, klimat oraz pozostałe elementy różnorodności biologicznej a także wzajemne oddziaływanie pomiędzy nimi (relacje);
Ochrona i kształtowanie środowiska (art. 3 ust 13)
Podjęcie lub zaniechanie działań- zachowanie lub przywracanie równowagi przyrodniczej
Racjonalnym kształtowaniu środowiska i gospodarowaniu zasobami
Przeciwdziałanie zanieczyszczeniom
Przywracaniu elementów przyrodniczych do stanu właściwego;
Zrównoważony rozwój (art. 3, art. 5 KRP)
To rozwój społeczno-gospodarczy w którym następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych w celu zagwarantowania możliwości zaspokojenia podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności lub obywateli, zarówno współczesnego pokolenia jak i przyszłych pokoleń;
Służy rozwiązywaniu konfliktów ( obwodnica dla Augustowa w dolnie Rozpudy)
Służy ochronie nieodnawialnych zasobów
Adresatem jest ludność jako całość „ współcześnie i przyszłe pokolenia”
Kompensacja przyrodnicza
Zespół działań obejmujących w szczególności roboty budowlane ziemi, rekultywację gleby, zalesianie, zdrewnianie lub tworzenie skupisk roślinności prowadzących do przywrócenia równowagi;
W praktyce zagrożenia środowiska wymagają kompensacji przyrodniczej są konsekwencją zachowania podmiotów gospodarczych;
Wymaga od podmiotów gospodarczych dbałości o stan środowiska- nakazu zachowania czynnego nie tylko zapobiegania szkodom ale również usuwanie;
Organy ochrony środowiska
Powołane do wykonywania zadań
Wójt
Starosta
Sejmik województwa
Marszałek województwa
Wojewoda
Minister właściwy do spraw środowiska
Generalny Inspektor Ochrony Środowiska
Regionalny
Organy inspekcji ochrony środowiska
(…)
(…)
Zadania inspekcji
Kontrola przestrzegania przepisów
Przestrzegania decyzji ustalających
Ekologia
Nauka biologiczna o gospodarce przyrody w jej ekosystemach o strukturze i funkcjonowaniu żywej przyrody, obejmuje całość zjawisk dotyczących wzajemnych zależności między organizmami i ich zespołami, a ich żywym i naturalnym środowisku;
Trzy kierunki:
Autekologia- wpływ czynników abiotycznych (nieożywione warunki) i biotycznych (żywy organizm) na organizmy poszczególnych gatunków
Abiotyczne: ukształtowanie powierzchni, klimat, temperatura, światło, ciśnienie, promieniowanie, pole elektromagnetyczne;
Biotyczne:- zależności międzygatunkowej ( lis->zając); - zależności wewnątrz gatunkowe ( konkurencje)
Populacjologia- struktura populacji i zachodzące w niej zmiany ilościowe w zależności od zmian środowiska
Biocenologia- ekologia biocenoz- struktura i dynamika rozwoju biocenoz na tle ich biotopów (środowiska)
Teoria Darwina-zmienność gatunków pod wpływem warunków zewnętrznych i dziedziczenia cech nabytych.
Ekologia człowieka to jest nauka o wzajemnym oddziaływaniu środowiska i populacji ludzkich; ma powiązanie z biologią człowieka, geografią, archeologią, socjologią.
Sozologia
Nauka zajmująca się podstawami ochrony przyrody i jej zasobów oraz zapewnieniom trwałości ich użytkowania a w szczególności nauka o przyczynach i następstwach przemian naturalnych lub uprzednio odkształconych układach przyrodniczych.
Temat 3: Przesłanki ochrony środowiska.
Przesłanka biologiczna
Współcześnie środowisko jest traktowane jako „ magazyn z surowcami do produkcji” oraz miejsce do deponowania odpadów, istota środowiska została zagubiona a jej mechanizm samoregulacji i odtwarzania- zniszczony; współczesny wzrost gospodarczy powoduje nadmierne korzystanie ze środowiska;
Utrzymanie ekoprocesów ekologicznych i stabilności ekosystemów;
Zapewnienie zachowania różnorodności biologicznej;
Zachowania dziedzictwa geologicznego i paleontologicznego
Zapewnienie ciągłości istnienia gatunków
Ochrona walorów krajobrazowych, zieleni w miastach i wsiach, zadrzewień
Utrzymywanie lub przywracanie do właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych, a także pozostałych zasobów, tworów i składników przyrody;
Przesłanki społeczne
Każdy jest zobowiązany do dbałości o środowisko;
Ochrona środowiska jest nakazana w Konstytucji;
Ochrona wymaga kształtowania właściwych postaw człowieka wobec środowiska
Przesłanki ekonomiczne
Promowanie technologii
Ograniczanie wzrostu konsumpcji „gorszej”
Ograniczenie wzrostu populacji w dłuższej perspektywie
Rozwój technologii zorientowanych na ochronę środowiska.
Temat 4: Źródła prawnej ochrony środowiska
Temat 5: Ochrona zasobów środowiska
Rozwiązania zawarte w KRP
Przepisy które generalnie odnoszą się do działań organów administracyjnych art. 2, 7
Art. 5 - zasada zrównoważonego rozwoju
Art. 68 ust 4, 74 ust 1,2,4 - regulują obowiązki władz
Art. 31 ust 3 - zasada proporcjonalności
Art. 232
Ustawa prawa ochrony środowiska- ramowe gospodarowanie zasobami.
Temat 6 : Odpowiedzialność w ochronie środowiska.
Odpowiedzialność karna
Odpowiedzialność administracyjna
Odpowiedzialność cywilna
Szkoda-> uszczerbek majątkowy w prawem chronionych dobrach należących do poszkodowanego (wierzyciela) za które odpowiedzialność ponosi inny podmiot (dłużnik).
Elementami tej szkody jest strata materialna (rzeczy ruchome i nieruchomości), korzyści utracone, związek przyczynowy pomiędzy ta szkodą a zdarzeniem.
Dzielimy na taką odpowiedzialność
-kontraktową art. 71 kc
- deliktowa
- na zasadzie winy 415 kc
- na zasadzie ryzyka 435 kc
- za tzw. produkt niebezpieczny
Art. 322 prawa ochrony środowiska informuje ze podstawa jest kodeks cywilny
Specjalna ustawa o odpowiedzialności cywilnej z 13.04.2007r o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie.
Odpowiedzialność skarbu państwa za zwierzęta objęte ochrona gatunkowa
Odpowiedzialność cywilna za szkody wyrządzone przez zwierzęta objęte ochrona gatunkowa
Ustawa o ochronie przyrody art. 126
Kwestia ograniczenia
Odpowiedzialność administracyjna
Wstrzymanie odpowiedzialności
Cofniecie lub ograniczenie zezwalającej decyzji na ograniczony (…)
(…)
Kary art. 272
Oplata za korzystanie ze środowiska
Administracyjna kara pieniężna
Oplata podwyższona
Zróżnicowanie stawek podatków i innych danin publicznych
(…)
Temat 7: Środki finansowo - prawne.
1.
2. Wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi
3. Pobór wód
4. Składowanie odpadów
5. Za przekroczenie lub naruszenie warunków korzystania ze środowiska i emitowanie hałasu do środowiska
Podmiot korzystający ze środowiska uiszcza opłatę na rachunek Urzędu Marszałkowskiego według własnego uznania ( zgodnie z przepisami) art. 284
Dotyczy głównie przedsiębiorców. Nie przedsiębiorcą wnosi opłatę gdy potrzebne jest zezwolenie. Opłatę wnosi się według stawek panujących w danym okresie. Ten podmiot przedkłada Marszalkowi Województwa informacje i dane pozwalające na ustalenie składki.
Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska na podstawie tych wykazów prowadzi Wojewódzką Bazę informacji o korzystaniu ze środowiska. Minister środowiska prowadzi centralna bazę informacji o korzystaniu ze środowiska. Stawki opłat za korzystanie ze środowiska sa ustalone w przepisach.
Art. 281 ordynacja podatkowa
Opłaty podwyższone art. 292
Oplata podwyższona ponoszona jest przez podmiot korzystający ze środowiska w przypadku braku wymaganego pozwolenia.
Administracyjne kary pieniężne
Wymierza w drodze decyzji Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska
Kara biegnąca jest to kara która jest zależna od stopnia przekroczenia oraz od czasu w którym przekroczenie miało miejsce.
Sa również określone stawki za przekroczenie poziomu hałasu
Odroczenie, zmniejszenie lub umorzenie administracyjnej kary pieniężnej lub podwyższonej.
Temat 8: Organy administracji oraz instytucje ochrony środowiska.
Organy są : samorządowe organy administracji oraz organy administracji Rządowej (wojewoda, minister właściwy do spraw środowiska), dodatkowo generalny i inspekcja ochrony środowiska.
Minister odpowiada za ustawy, przyjecie planów, organ opiniodawczo-doradczy w sprawach (…)
Do jego kompetencji należą sprawy racjonalnego wykorzystania zasobów, ochronę przyrody w tym w rożnych formach, np. parkach narodowych, sprawy geologii, leśnictwa, ochrony lasów, łowiectwa i GMO. Sprawuje nadzór na państwowym gospodarstwem leśnym głównym inspektorem ochrony środowiska współdziała z głównym geologiem kraju i głównym konserwatorem przyrody.
Wojewoda do zadań należą sprawy związane z przedsięwzięcia mogącymi znacząco oddziaływać na środowisko, ustalenie lokalizacji drogi krajowej, powiatowej, stref ostoi roślin, tworzenia obwodów łowieckich. Może tworzyć rezerwaty przyrody, parki, chronionego obszaru.
Sejmik województwa: strategie rozwoju, plany zagospodarowania przestrzennego, opiniowanie projektów polityki ekologicznej państwa.
Marszalek województwa- orzeka w sprawach opłat
Rada powiatu- ustanawia powiatowy program ochrony środowiska, tworzy społeczna straż rybacka.
Starosta- wydawanie decyzji o dopuszczalnym Halasie, wydawanie pozwoleń emisyjnych
Rada gminy- miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, ustawa o utrzymaniu porządku w gminach, program ochrony środowiska, program zapobiegania bezdomności zwierząt
Wójt, burmistrz- ustalenie uwarunkowania zabudowy miasta, prowadzenie schronisk dla bezdomnych zwierząt, kwestie związane z wydawaniem kar lub zgody za usuwanie drzew, krzewów, wydawanie pozwolenia na odbiór odpadów od właścicieli nieruchomości. Czasowe odebranie zwierzęcia rażąco zaniedbywanych lub okrutnie traktowanego.
Instytucje ochrony środowiska art. 386