Tajemnica spowiedzi, Wokół Teologii

„Biorąc pod uwagę delikatny charakter i wielkość tej posługi oraz szacunek należny osobom, Kościół oświadcza, że każdy kapłan, który spowiada, zobowiązany jest pod bardzo surowymi karami do zachowania absolutnej tajemnicy odnośnie do grzechów wyznanych przez penitentów. Nie może on również wykorzystywać wiadomości o życiu penitentów, jakie uzyskał w czasie spowiedzi. Tajemnica ta, która nie dopuszcza żadnych wyjątków, nazywa się «pieczęcią sakramentalną», ponieważ to, co penitent wyznał kapłanowi, zostaje «zapieczętowane» przez sakrament” (Katechizm Kościoła Katolickiego, 1467).
Tajemnica spowiedzi jest absolutnie nienaruszalna i obejmuje nie tylko wyznane grzechy, lecz także wszystko to, co z okazji spowiedzi zostało powiedziane spowiednikowi (wady, skłonności, skrupuły, ułomności itp.). Dlatego nie wolno spowiednikowi zdradzać treści wyznania penitenta słowami lub w jakikolwiek inny sposób i z jakiejkolwiek przyczyny. Z obowiązku zachowania tej tajemnicy nikt nie może zwolnić, czyli dyspensować (kan. 983 § 1 Kodeksu Prawa Kanonicznego (odtąd KPK); kan. 733 § 1 Kodeksu Kanonów Kościołów Wschodnich). Spowiednik nie może jej naruszyć nawet dla ochrony własnego życia i trwa ona także po śmierci penitenta (przykład św. Jana Nepomucena, umęczonego w 1393 r. za nieujawnienie treści spowiedzi). Obowiązuje ona niezależnie od tego, czy rozgrzeszenia odmówiono, czy udzielono. Również sam fakt udzielenia lub nieudzielenia rozgrzeszenia jest objęty tajemnicą. Dlatego też na tzw. kartkach od spowiedzi (przedchrzcielnej, przedślubnej) wolno jedynie napisać, że „N. odbył spowiedź w dniu...” (I Synod Diecezji Lubelskiej, stat. 118). Spowiednik naruszający tajemnicę sakramentalną bezpośrednio (ze wskazaniem osoby i materii objętej tajemnicą) jest karany najcięższą karą kościelną (ekskomuniką) z koniecznością odniesienia się do Stolicy Apostolskiej w celu jej uchylenia (kan. 1388 § 1 KPK; kan. 728, n. 1 i kan. 1456 § 1 KKKW). Pośrednia zdrada tajemnicy spowiedzi również jest karana (kan. 1388 § 1 KPK; kan. 1456 § 1 KKKW).
Tajemnica, choć w innym zakresie, obowiązuje również penitenta, tłumacza i wszystkie inne osoby, które uzyskały wiadomości o treści spowiedzi (kan. 983 § 2 KPK; kan. 733 § 2 KKKW). Dlatego też w Kościele ustanowiono zakaz utrwalania treści spowiedzi (prawdziwej, a nawet fikcyjnej) przy pomocy środków technicznych oraz jej rozpowszechniania w środkach przekazu (Dekret Kongregacji Nauki Wiary z 1983 r. oraz kan. 1456 § 2 KKKW).
Z wiadomości uzyskanych ze spowiedzi nie wolno korzystać na forum zewnętrznym, zarówno na forum administracyjnym (kan. 984 § 1-2, kan. 985 i kan. 630 § 4 KPK; kan. 734 § 1-2, kan. 734 § 3 KKKW), jak też na forum sądowym (kan. 1550 § 2, n. 2 KPK; kan. 1231 § 2, n. 2 KKKW). Tego, co ktokolwiek ze spowiedzi usłyszał, nie można w sądzie potraktować nawet jako „śladu prawdy”. Tajemnicę spowiedzi szanuje również polski prawodawca świecki, dając możliwość kapłanom - spowiednikom nieskładania zeznań zarówno w postępowaniu cywilnym (art. 261 § 2 Kodeksu Postępowania Cywilnego), jak też w postępowaniu karnym (art. 178 pkt 2 Kodeksu Postępowania Karnego) oraz w postępowaniu administracyjnym (art. 82 pkt 3 Kodeksu Postępowania Administracyjnego).