CZY PTAKI TO UPIERZONE DINOZAURY?

Dziewiętnastowieczna litografia przedstawiająca berliński okaz archeopteryksa

Ewolucja ptaków to jeden z najbardziej kontrowersyjnych tematów w zoologii. Czy współczesne ptaki wywodzą się od latających dinozaurów?

A może oddzieliły się wcześniej od pnia ewolucyjnego, ewoluując, równolegle do dinozaurów, z wczesnych archeozaurów (gadów naczelnych)?

Od około 20 lat, od kiedy odkryto szczątki dinozaurów o szkielecie podobnym do ptasiego (m.in. mających obojczyki), dominuje w nauce raczej ten pierwszy pogląd. Niektórzy badacze twierdzą jednak, że podobieństwo układu kostnego ptaków oraz dinozaurów jest powierzchowne i może tłumaczyć je dwunożna postawa tych dwóch grup.

Jednym z głównych argumentów zwolenników teorii pochodzenia ptaków od dinozaurów jest trójpalczastość górnych kończyn tych zwierząt. Ale czy są to na pewno te same palce? Najnowsze badania, polegające na porównaniu kości kilku gatunków współczesnych ptaków, aligatorów (najbliższych żyjących krewnych ptaków) oraz żółwi, wydają się wskazywać, że trzy palce w skrzydle ptaka to odpowiedniki wskazującego, środkowego i serdecznego palca ludzkiego. Dinozaury natomiast miały w łapach kciuk, palec wskazujący i środkowy.

Wyniki te z pewnością podważyły pogląd na ptaki jako upierzone dinozaury. I nie jest to jedyny fakt przeczący tej teorii. Ptasiopodobne dinozaury, od których mają wywodzić się ptaki, żyły około 75 mln lat po praptaku nazwanym Archaeopteryx, który miał skrzydła pokryte piórami i gadzi szkielet.

Rozstrzygającym dowodem byłoby odkrycie szczątków przodków archeopteryksa, ale tych dotychczas nie odnaleziono, w przeciwieństwie do licznych niedawnych znalezisk późniejszych mezozoicznych ptaków.

---