PODSTAWOWE POJĘCIA I WIELKOŚCI STOSOWANE W OCHRONIE RADIOLOGICZNEJ

• aktywność

• dawka

• moc dawki

• wskaźniki pochodne określające zagrożenie promieniowaniem jonizującym

AKTYWNOŚĆ (A) - definicja

A= - dN/dt

• dN- liczba przemian jądrowych zachodzących w źródle promieniotwórczym

• dt- czas

AKTYWNOŚĆ- jednostki (SI)

Bq (bekerel)

1 Bq= 1s^-1

1kBq=10³ Bq

1MBq=10⁶ Bq

1GBq=10⁹ Bq

AKTYWNOŚĆ- jednostki (SI)

Ci (kiur)

1Ci= 3,7 x 10 ¹⁰Bq=37GBq

1mCi= 10^-3 Ci

1μCi= 10^-6 Ci

DAWKA EKSPOZYCYJNA definicja

X= dQ/dm

• dQ- ładunek elektryczny jednego znaku

• dm- jednostka masy powietrza

DAWKA EKSPOZYCYJNA jednostki

C/kg

R (rentgen)

1R= 2,58 x 10^-4 C/kg

DAWKA POCHŁONIĘTA (D)
definicja

D= dE/dm

• dE- średnia energia promieniowania jonizującego

• dm- jednostka masy

DAWKA POCHŁONIĘTA (D)
jednostki

Gy

1Gy= 1J/kg

rd

1rd= 0,01 Gy= 1 cGy

CZYNNIKI MAJĄCE WPŁYW
NA EFEKT NAPROMIENIANIA ŻYWEGO ORGANIZMU

• Dawka pochłonięta.

• Rozkład dawki w czasie.

• Rodzaj promieniowania

• Wiek, płeć, stan zdrowia, wrażliwość osobnicza.

DAWKA RÓWNOWAŻNA (H)
definicja

H= wR x D

• wR- współczynnik wagowy promieniowania

• D- dawka pochłonięta

Promieniowanie WR

• X, γ, β, miony 1

• tryt 2

• neutrony 5,10,20

• protony 5

• α, ciężkie jądra 25

DAWKA RÓWNOWAŻNA (H)
jednostki

Sv

rem

1 Sv= 100 remów

MOC

• Dawki ekspozycyjnej (dx/dt) A/kg R/h

• Dawki pochłoniętej (dd/dt) Gy/s rd/h

• Dawki równoważnej (dh/dt) Sv/s rem/h

DAWKA SKUTECZNA (EFEKTYWNA)
definicja

E= Σ W_T x H_T

• W_T- współczynnik wagowy narządu lub tkanki

• H_T- dawka równoważna

Współczynniki wagowe tkanek

skóra, powierzchnia kości	0,01
gruczoły piersiowe, tarczyca, wątroba, przełyk, pęcherz moczowy	0,05
Płuca, żołądek, jelito grube, czerwony szpik	0,12
gonady	0,2

DAWKA SKUTECZNA (EFEKTYWNA)
jednostka- Sv

OCHRONA RADIOLOGICZNA
definicja
całość zagadnień związanych z ochroną ludzi i środowiska przed szkodliwym działaniem promieniowania jonizującego

OCHRONA RADIOLOGICZNA- zasada ALARA ( As Low As Reasonably Achievable)

1. odległość
2. czas

3. osłony

OSŁONY
(stałe, ruchome, osobiste)

• α- wystarczy 10 cm warstwa powietrza

• β- tworzywa sztuczne, aluminium

• γ- Pb, U

Cele ochrony radiologicznej realizuje się poprzez (1):

• ograniczenie dostępu do źródeł promieniowania

• prowadzenie ewidencji i rozliczania

• kontrolę stosowania źródeł i ustalania warunków ich stosowania

• kontrolę narażenia ludzi i środowiska

Cele ochrony radiologicznej realizuje się poprzez (2):

• kontrolę działalności w warunkach wzmożonego promieniowania od źródeł naturalnych

• działania profilaktyczne (ubrania ochronne, aparatura, wentylacja,ograniczenia godzin pracy)

• odpowiednie ustawodawstwo

DAWKA GRANICZNA
definicja

to wartość dawki promieniowania jonizującego, wyrażona jako dawka skuteczna lub równoważna dla określonych grup osób, pochodząca od kontrolowanej działalności zawodowej, której poza przypadkami przewidzianymi w ustawie przypadkami NIE WOLNO PRZEKROCZYĆ

Dawka graniczna dla pracowników

• wyrażona jako dawka skuteczna wynosi 20 mSv / rok, może być przekroczona w danym roku do wartości 50 mSv, pod warunkiem, że w ciągu kolejnych 5 lat nie przekroczy 100 mSv

Dawka graniczna dla pracowników

• wyrażona jako dawka równoważna, wynosi w ciągu roku kalendarzowego

• 150 mSv dla soczewek oczu

• 500 mSv dla dłoni, przedramion, stóp i podudzi

Dawka graniczna dla ogółu ludności

• wyrażona jako dawka skuteczna, wynosi 1 mSv w ciągu roku kalendarzowego

• może być przekroczona, pod warunkiem, że w ciągu 5 lat jej sumaryczna wartość nie przekroczy 5 mSv

Dawka graniczna dla ogółu ludności

• wyrażona jako dawka równoważna, wynosi w ciągu roku kalendarzowego

• 15 mSv dla soczewek oczu

• 50 mSv dla dłoni, przedramion, stóp i podudzi

LIMIT UŻYTKOWY DAWKI:

• ograniczenie przewidywanych dawek indywidualnych w celu optymalizacji pracy z promieniowaniem jonizującym

• limit użytkowy < dawka graniczna

PRZYRZĄDY DOZYMETRYCZNE

• detektor (gazowy, scyntylacyjny, półprzewodnikowy)

• układ pomiarowy

• zasilacz do detektora

GAMMA-KAMERA
budowa

• kolimator

• kryształ scyntylacyjny

• układ fotopowielaczy

• obwód elektroniczny

---