GRZYBY

Praktyczny, kliniczny podział grzybów:

1. Dermatofity - Microsporum, Trichophyton, Epidermophyta

2. Drożdżaki i grzyby drożdżopodobne - Candida, Cryptococcus, Geotrichum, Torulopsis, Rhodoturula, Trichosporan

3. Grzyby dimorficzne - w 25°C-30°C rosną jako pleśniaki, w 35-37°C jako drożdżaki

- Biastomyces dermatidis

- Histoplasma capulatum

- Coccidioides immitis

- Sporothrix schehckii

- Paracoccidioides brasiliensis

4. Grzyby nitkowate - Zygomycetes, grzyby ciemne, hialinowe

5. grzyby kropidlakowate - Aspergillus

Grzybice powierzchniowe

1. Powierzchniowa grzybica skóry, atakująca dorosłych- łupiez pstry

- plamiste odbarwienia tyrozynazy- enzymu uczestniczącego w syntezie melaniny

- mogą być swędzące łuszczące się

- w preparatach krótkie, pękate strzępki grzybni i okrągłe, owalne pączkujące kom. drożdży (Spaghetti z kulkami mięsa)

- żółto-biała fluorescencja w lampie Wooda

- najczęściej latem (ciepło i wilgotno)

- leczenie miejscowe: ketokonozol, mikonazol

2. Łupież czarny(tinea nigra, Exophiala wernecki)

- plamiste przebarwienia skóry(brązowawe)-melaninopodobnym

- zakażenie przez uszkodzona skórę grzybami znajdującymi się w glebie

- leczenie: kwas salicylowy

3. Kandydioza błon śluzowych -C.albicans, C. tropicalis, C. krusi, Candida spp.

- zakażenie błon śluzowych u dzieci (pleśniawki) i dorosłych- białe naloty na błonach śluzowych policzków i języka

- najczęściej po antybiotykoterapii

- leczenie: nystatyna

Grzybice skórne

1.Dermatofitozy (dermatomikozy) - grzybice powierzchniowe warstwy zrogowaciałej tkanki

Trichophyton (grzyby strzygące i woszczynowe) atakują skórę, włosy głowy lub całego ciała, rzadziej paznokcie

• T. rubrum: tinea capitis

• T. tonsurans: tinea capitis u dzieci

• T. mentagrophyton: tinea corporis

Microsporum (grzyby drobnozarodnikowe) atakują skórę i włosy, zielona fluorescencja w świetle lampy Wooda

• M. canis: tinea corporis

Epitermophyton (grzyby naskórkowe) atakują skórę, czasami paznokcie, nie wywołują zakażeń włosów

• E. floccusum: tinea cruris

Grzybica skóry nieowłosionej (tinea corporis)

Małe zmiany mogące pojawić sie w każdym miejscu na skórze; szczególnie u dzieci na skutek kontaktu z zakażonymi zwierzętami -zmiany w formie pierścieni o wyniosłych czerwonych brzegach, pokrytych pęcherzykami

Grzybica skóry owłosionej głowy ( tinea capitis)

-często u dzieci zmiany na skórze głowy lub wewnątrz i na zewnątrz włosa

Grzybica skóry owłosionej twarzy i szyi (tinea barbae)

Zakażenie okolicy pachwin, krocza lub odbytu (tinea cruris)

Grzybica paznokci (onychomikoza, tinea unguium)

Pogrubienie , łamliwość paznokci (żółte i nierównomierne)

Siatka Alkiewicza- około 30% zakażeń poprzeczne białawe prążki (strzępki grzyba , b. głęboko wnikają w paznokieć tworząc kanały wypełnione gazem)

Grzybica stopy (tinea pedis)

Zakażenie palucha i podeszwy stopy, złuszczająca grzybica stóp

-małe sączące i swędzące pęcherzyki miedzy palcami

Na podstawie rezerwuaru dermatofity dzielimy na:

-Antropofilne - przenoszone z człowieka na człowieka

-Zoofilne - przenoszone przez bezpośredni kontakt ze zwierzętami

-Geofilne - przenoszone przez bezpośredni kontakt z ziemią

Grzybice podskórne

1. Sporotrydoza (sportnichosis) - powoduje przewlekłe zakażenie skóry, układu limfatycznego i innych tkanek

Rodzaj sporotrichum (choroba hodowców róż)

Gat. Sporotnix schenki (grzyb dimorficzny)

Soprofit rosnący na rozkładającej się ziemi

- zakażenie na skutek otarcia naskórka

- 3 postaci: skórna, kostno-stawowa, narządowa

2. Chromomikoza (chromomycosis) - zakażenie tkanki podskórnej przez wydzielany barwnik grzyb nitkowaty

- najczęściej Phialophora verrucosa Fonecaen pedrosoi, F. cmpucta, Clodosporium

- zakażenie głównie w tropikach i na odsłoniętych częściach ciała

3. Mycetoma (maduromikoza, stopa mandurska)

• Modurella mycetomatis

• Exophiala jeanselmei

• Pseudallescheria boydii

• Bakterie nitkowate (Actinomyces)

-zakażenia głównie przez złamane kończyny

4.Fenohyfomikoza

• Alternaria alternata, Cladosperium bantian

Pourazowe zakażenie podskórne , (guzki zwykle poniżej kolan, łokci, bolesne urazowo)

Grzybice głębokie (narządowe, układowe)

1. Krytokokoza- choroba narządów wewnętrznych i skóry

C. neoformans

- brak worków nasiennych

- rozmnażanie- pączkowanie (blastospory)

- nie wytwarza pseudostrzępek u niektórych tzw. pseudostrzępki szczątkowe

- główny czynnik zjadliwości - otoczka polisacharydowa (mucynowa) - chroni przed fagocytozą

- wydziela melaninę (odkłada się w ścianie kom.., może chronić kom. grzyba przed działaniem wolnych rodników uwolnionych przez kom fagocytujące)

- nie fermentują węglowodanów

- bytuje w glebie zakażonej odchodami ptaków ( szczególnie gołębie i kury)ale tez owoce, kurz, nawóz, spotykane na skórze i kale ludzi zdrowych

- kryptokokoza- jedynie u pacjentów z upośledzoną odpornością

- droga zakażenia błon śluzowych ukł. Oddechowego (droga wziewna) lub uszkodzona skóra, nie ma zakażeń z człowieka na człowieka

- zakażenia układu oddechowego - przeważnie bezobjawowe ale mogą się rozwinąć w zapalenie płuc -mogą powstawać w śródpiersiu guzopodobne zmiany ( cryptococcoma)

- zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych- kryptokoka OUN (stanowi ok. 70% przypadków, zmiany podobne do gruźliczego meningitidis, jest to tzw. zapalenie limfocytowe

- objawy niecharakterystyczne lub słabo wyrażone ( nieznacznie wyższa temperatura ciała, apatia, bóle głowy, objawy płucne sugerujące gruźlicę)

-nie leczone objawy silnie wyrażone (wymioty, zaburzenia chodu, objawy oponowe, guzki grzybicze w tkance mózgowej, oczopląs, sztywność karku, zaburzenia stanu psychicznego, śpiączka, śmierć)

-posocznica- może wyst w skojarzeniu z kryptokozą OUN lub inną

-zakażania skórne- zmiany małe brązowawe, ograniczone lub rozległe, przypominające raka skóry, gruźlicę lub trąd 9ok10% przypadków kryptokozy)

Cechy charakterystyczne w diagnostyce:

-uwidocznienie otoczki w barwieniu tłuszczem India

-test aglutynacji lateksowej dla Ag otoczkowego

-badanie PMR- stężenia białka i liczba leukocytów wzrasta, glukozy spada

-barwienie hematoksyliną i eozyną, mucykarminą- barwi otoczkę jasnoczerwono

-immunofluorescencja bezpośrednia

-identyfikacja opiera się na wydzielaniu ureazy, asymilacji węglowodanów, kolonie śluzowe

Leczenie: amfoterycyna B + 5-FC

Leczenie podtrzymujące: flukonazol (zapobieganie nawrotom)

2. Kandydioza - szeroki zakres zakażeń wywolanych pzez rodzaj Candida

1.C.albicans i inne ( C.tropicalis ,C. parapsilosis, C.krusei, C. globrata)

-nie wytwarzaja workow nasiennych

-ukladaja sie w pseudo strzepki lub tworza prawdzwe strzepki ( faza micealna M)

-rozmazanie- przez paczkowaie ( blastospory) ( faza drożdzowa -Y)

-brak barwnikow karotenoidowych( podloze Sabuaranda - wilgotne , błyszczące, szarobiale kolonie)

-głownie skaładniki antygenów ściany komorkowej-polisacharyd, mannan

• C. albicans wchodzi w skład flory fizjologicznej błony sluzowej gorych drog oddechowych (40-80%) , przwod pokarmowy i żeńskich drog rodnych

Czynniki predesponujace do zakażenia :

1.uposledzona odporność komorkowa przedluzona antybiotykoterapia , zaburzenia składu flory przewodu pokarmowego, zabiegi , inwazyjne

- jama ustna - pleśniawki , kandydioza kącików ust ( zajady) - lokalizacja obustronna

- drogi rodne kobiet -zapalenia sromu i pochwy

- skora- przewlekle ropne zapalenie skoryi/lub mieszkow wlosowych ( owrzodzenia podudzi , pieluszkowe zapalenie skory, zakazenie miedzy palcowe fałdów skory)

-układ moczowy - zapalenie pęcherza , odmiedniczkowe zapalenie nerek

-układ pokarmowy - zapalenie jamy ustnej , przełyku , zoładka , jelita grubego

-układ oddechowy - zapalenie płuc , oskrzeli

-układ kostny - stanowi zapalenie szpiku kosci

-zapalenie oka

- zapalenie wsierdzia - głownie u pacjentow ze sztucznymi zastawkami

- OUN

-posocznica - goraczka (38-40 C), objawy towarzyszace:zapalenie jamy ustnej , brak apetytu , wymioty , krwawe biegunki , ropne ogniska przerzutowe w narzadach wew . U dzieci mogą wystepowac rozsiane zmiany skórne, odległe od ogniska pierwotnego w postaci plamicy wybroczynowej , wysypek ( odropodobnych lub plamisto- grudkowych) - tzw. Mikidy lub mogą być to zmiany spowodowane zatorami grzybicznymi

Cechy charakterystyczne w diagnostyce :

- wytwarzanie tzw . ,, germ tubes”( formy plemniko-podobne) w tescie filamentacji

- wytwarzanie chlamydospor , reakcja fermentacj węglowodanów

Leczenie:

- miejscowe : nystatyna, flukonazol, klotrimazol

-uogolnione:amfotercyna B

3.Aspergiloza - grzybica kropidlakowata

-aspergillus

-szeroko rozpowszechniona w przyrodzie ( gnijące rośliny w ziemii , żywności , farby , srodki odkażające )

- grzyby oportunistyczne

Zakazenia aspergillus najczęściej dotycza:

ukladu oddechowego - aspergiloza plucna :

- postac alergiczna np. astma oskrzelowa , wynika z nadwrażliwości na antygeny grzyba

- postac inwazyjna - komorki grzyba nacieaja miąższ plucny

Grzybniak kropidlakowy - aspergiloza , zazwyczaj powstaje w jamach pogruźliczych - widoczne w RTG

Po za tym powoduje :

-zakazenia skorne ( palce dłoni,oparzenia )

-zakazenia OUN

-zapalenia narzadu , sluchu oka

- posocznica

-zakazenia u pacjentow po przeszczepach szpiku

*zakazenia droga wziewna

*A. flavus- wytwarza afletoksyny o działaniu hepatotoksycznym i kancerogennym

Leczenie:

- amfotercyna B( postac inwazyjna)

-leczenie objawowe i odczulające (postac alergiczna)

-leczenie chirurgiczne ( grzybniak kropidlakowy )

-itrakonazol

4.Zygoniakoza ( mukormikoza , fikomykoza )

- Zygomycetes ( Mucom , Rhizopus, Absidia )

5.Histoplasmosa

-histplasma copsulatum

- choroba układu siateczkowo -śródbłonkowego

Diagnostyka zakazen grzybiczych :

1.badania mikroskopowe

- płynne probki materiałów powinny być odrzucone z osadu wykazuje się preparaty mokre ( swieze) w NaCl , nieutrwalone lub utrwalone i zabarwione (m. Grama , m Gonoviego - zabarwienie Komorek grzyba na czerwono ).

- skóra , paznokcie , wlosy - sa nieprzejrzyste , przed przyprowadzenie badania trzeba dodac 10-30% KOH lub NaOH 10% siarczek sodowy lub siarczan lenylosodowy ( KOH rozpuszcza kreatynine i materiał komorkowy , ale nie narusza grzybow).

2.Hodowle

- drożdżaki i pleśnie - wzrost w ciagu 2-3 dni , większość derma totitow , grzyby dimorficze - nawet do 3 tyg

• podłoża hodowlane

- Sabourauda z 4 % glukoza + chloramfenikol lub cykloheksymid w celu eliminacji bakterii i grzybow saprpficznych

- podloze kukurydziane ( CMA - corn metal agar)

- ziemniaczano-marchwiowe

- podloze płynne sabuarnda lub BHJ- z dodatkim glukozy - dla grzybow trudno hodowlanych

- podloze specjalne ( selektywne ) np. podloze Czepek-Doxa - Aspergillus , penicylinom , podloze Neckersona - chlamydospory

• Morfologia hodowli ( np. wymiary grzybni , obecność przegrod , rozgałęzienie,pigmentacja , tworzenie zarodnikow czy konidiow ).

-drożdzaki - kolonie gładkie z rownymi brzegami , powierzchnia gladka lub szorstka , niekiedy sluzowa

- Aspergillus i Penicillinum - powierzchnia podobna do welwetu , aksamitu

-Mucoraceae- powierzchnia podobna do waty , specyficzna dla grzybni powietrznej

• Mikrohodowle( tzw. Hodowle w bloczkach agarowych) ocenianae w ciemym

polu widzenia,umożliwiają roznicowanie faz rozwojowych grzyba ( dermatofity,grzyby pleśniowe).

Podstawa identyfikacji jest:

1. dla dermatofitow - wyglad mikro-makrokonidii

2. Dla grzybow pleśniowych - wyglad owocikow( konidiofonow)

1. Test kiełkowania - TF ( filamentacji , gem tube test)

-dla określenia zdolności do tworzenia kiełkow ( filamentow , germ tubes ) z komorki drożdżowej

- SA obserwowane po 24 h inkubacji w temp . 37 C badanej koloni z surowica krolicza lub ludzka

- TF (+) dla C.albicans , TF (+/-) dla C. Tropicicalis , pozostałe gat. (-)

2. Reakcje biochemiczne :

• API 20 C , AUX , ID 32 C - identyfikacja drozdzy

• Auksangram węglowodanowy i azotowy ( przyswajanie azotu )

• Zynogram - wykrywanie niektórych produktow metabolizmu , glownie enzymow

3. Sonda molekularna - do szybkiej identyfikacji grzybów bezpośrednio w próbówkach do materiałów od chorych

4. Badania immunologiczne

-do wykrywania obecności swoistych Ig antybiotykow( IgM , IgG, ) , Ag - głownie w diagnostyce grzybow

-gotowe testy aglutacyjne lateksowej z ekstrachowanymi polisacharydami

Wykrywanie Ag glikoproteinowych ścian komorowych Candida spp . ( mannam) krążących we krwi ( np. Pastorex Conida ), ELISA np. Platalia Candida)

Wykrywanie krążącego otoczkowego Ag ( Slidex-Crypto -Kit , Pastorem Krypto-Plus) w plynie mozgowo rdzeniowym

- testy skórne - do badania odp . komorkowej , Ag - filtraty hodowli grzybow w pdlozu płynnym , ekstrakty polisacharydow z tych hodowli lub zawiesiny zbitych kom drożdżaków stosowane w dermatofitozach , kondydiozach , histoplazmozach , aspergilozach.

---