BIEGUNKI OSTRE I PRZEWLEKŁE

Definicja:

Wg WHO biegunką określamy stan, w którym niemowlę karmione sztucznie oddaje 3 lub więcej wolnych stolców na dobę lub jeden tzw. stolec patologiczny, czyli zawierający krew, śluz lub ropę

Biegunki dzielimy na ostre i przewlekłe

Biegunka ostra :

to biegunka trwająca nie dłużej niż 10 dni

Biegunka przewlekła :

to biegunka utrzymująca się ponad 10-14 dni

Ostre biegunki dzielimy na :

• Wirusowe

• Bakteryjne

• Pasożytnicze

OSTRE BIEGUNKI WIRUSOWE

Etiologia :

• rotawirusy- najczęstsza przyczyna u dzieci ok. 40-50% wzrost zachorowań obserwuje się w okresie jesienno - zimowym

• adenowirusy - wywołują biegunki przez cały rok

• calciwirusy

• astrowirusy

• coronawirusy

Klinika :

Cechą charakterystyczną wszystkich zakażeń wirusowych jest:

• wodnista biegunka

• poprzedzona najczęściej wymiotami

• doprowadzająca do odwodnienia i kwasicy

• mogąca wywołać przejściową nietolerancję laktozy

Biegunki wirusowe w większości przypadków mają przebieg ostry

samoograniczający się.

Może jednak dojść do :

•  uszkodzenia błony śluzowej jelita cienkiego ( destrukcja trwająca nawet do 3 miesięcy )

•  upośledzenia trawienia i wchłaniania węglowodanów, białek, tłuszczów

•  obecności licznych wodnistych stolców

•  pogłębienia upośledzenia stanu odżywienia

 

Diagnostyka :

TEST ELISA

 

TEST LATEKSOWY ( rotawirusy, adenowirusy )

OSTRA BIEGUNKA BAKTERYJNA

Najczęstsze patogeny :

• Salmonella

• Shigella

• Campylobacter jejuni

• Escherichia coli

• Yersinia enterocolitica

• Clostridium difficile

• Staphylococcus aureus.

Klinika :

W mechanizmie inwazyjnym stwierdza się :

wysoką gorączkę

bóle brzucha

stolce z krwią lub śluzem

 

W mechanizmie enterotoksycznym stwierdza się :

wodniste stolce i wymioty

 

W mechanizmie cytotoksycznym wywołanym przez

enterokrwotoczną E.coli powikłaniem może być zespół

hemolityczno - mocznicowy ( zwłaszcza sprzyja temu

antybiotykoterapia ).

 

Diagnostyka :

• badanie bakteriologiczne kału ( SS )

•  posiew kału na podłoże selektywne (np.Campylobacter, Yersinia enterocolitida ) ?

•  test ELISA : enterotoksyny Costridium difficile

OSTRE BIEGUNKI PASOŻYTNICZE

Najczęstszą przyczyną jest zakażenie Giardia lambl

Zakażenie drogą pokarmową: najczęściej występują w Domach Dziecka, internatach

Objawy :

• Nudności

• Wymioty

• Bóle brzucha

Diagnostyka zakażenia Giardia lamblia :

 

• stwierdzenie trofozoitów w treści dwunastnicy

• cysty w kale

• metodą Elisa ( oznaczenie antygenów G. lamblia w kale )     

Leczenie ostrej biegunki

BIEGUNKI PRZEWLEKŁE

Na wstępie diagnostyki niezbędne jest określenie, czy biegunce towarzyszą zaburzenia przyrostów masy ciała ( i ewentualnie wzrostu ), czy też rozwój fizyczny i psychiczny dziecka jest prawidłowy, a jedynym niepokojącym objawem jest okresowe oddawanie liczniejszych, luźniejszych stolców.

Etiologia biegunki przewlekłej

Do najczęstszych przyczyn należą:

• Zakażenia

• Bakteryjne -Salmonella,Shigella,Campylobacter, Yersinia,Aeromonas, Plesiomonas, Clotridium difficile

• Pasożytnicze - Giardia lamblia, Crytposporidium, Entamoeba

• Wirusowe ( rotawirus, adenowirus, Norwalk

c.d.

     2.Leki :

- Antybiotyki

- Leki przeczyszczające

3.Czynniki dietetyczne :

 Nietolerancja określonych składników pożywienia

4.Pierwotna lub wtórna nietolerancja laktozy 

5.Zespół jelita drażliwego

  6.Alergia na białka mleka krowiego

  7.Zapalne choroby jelit

  8.Niespecyficzna biegunka dziecięca

  9.Celiakia

·    10.Wady anatomiczne

Do rzadkich przyczyn należą:

Wrodzona nietolerancja węglowodanów

 

Wrodzony zanik kosmków

 

Cukrzyca

 

Nadczynność tarczycy

 

Eozynofilowe zapalenie błony śluzowej żołądka i dwunastnicy

 

Choroba Schőnleina - Henocha

 

Bieguna w chorobie Hirschsprunga

Biegunka polekowa

1.Rzekomobłoniaste zapalenie jelita grubego -

poantybiotykowe wywołane przez Clostridium difficile. Jest to bakteria beztlenowa, wytwarzająca zarodniki i dwie toksyny : enterotoksynę A i cytotoksynę.

Obraz kliniczny :

od łagodnej samoograniczającej się biegunki aż do obrazu toksycznej okrężnicy olbrzymiej ( megacolon toxicum ).

2.Nadużywanie leków przeczyszczających, np. u nastolatek

 

Alergia pokarmowa - swoista reakcja immunologiczna na określony antygen ( alergen )

Pseudoalergiczna rekacja pokarmowa - czyli imitująca alergię, nietolerancja naturalnych i sztucznych składników pożywienia.

Objawy żołądkowo - jelitowe wywołać mogą :

• bezwodonik kwasu siarkowego SO₂ oraz siarczany( stosowane jako substancje konserwujące lub naturalnie

• bezwodonik kwasu siarkowego SO₂ oraz siarczany ( stosowane jako substancje konserwujące lub naturalnie występujące w suszonych morelach, gruszkach, rodzynkach, marynowanych warzywach, itp. )

• glutaminian sodu ( E-621 ) - często stosowany w kuchni jako wzmacniacz poczucia smaku

• aminy biogenne ( histamina, tyramina ) pochodzenia pokarmowego - występuje : w kapuście kiszonej, rybach ,serach żółtych i pleśniowych, orzechach włoskich

Nietolerancja laktozy

Pierwotna dziedziczna, w sposób recesywny - występuje rzadko

Postać dorosłych - częsta; występuje u ok. 12% Europejczyków. Osoby te mimo, iż w dzieciństwie dobrze tolerowały mleko, w latach późniejszych reagują na nie :

wzdęciami

biegunką

poczuciem dyskomfortu

Wtórny niedobór laktazy - spowodowany

uszkodzeniem błony śluzowej jelita cienkiego.

Objawy :

-        wodniste, kwaśne ( pH < 5.5 ), pieniste stolce

-        pieluszkowe zapalenie skóry. plesniawki okolicy odbytu

Nieswoiste zapalenie jelit

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego

Choroba Leśniowskiego - Crohna

Objawy :

• niewyjaśnione stany podgorączkowe

• zahamowanie wzrostu

• ubytek masy ciała

• biegunka

• bóle brzucha

• stolce ze śluzem i domieszką krwi

• również bóle i zapalenie stawów

• nawracające afty na śluzówkach

• rumień guzowaty

• zmiany okołoodbytnicze ( ropnie i przetoki )

 

Badania laboratoryjne :

• wysokie OB.

• obniżone stężenie Hb i albumin

• dodatnia próba na krew utajoną w kale

Badania diagnostyczne

Endoskopia i badanie histopatologiczne

Celiakia

Celiakia czyli glutenozależna choroba trzewna, oznacza trwałą nietolerancję glutenu polegającą na uszkadzającym jego wpływie na błonę śluzową jelita cienkiego.Choroba ma podłoże autoimmunologiczne, prowadzi do zaniku kosmków jelitowych i wtórnego zespołu złego wchłaniania.

Celiaklia „kwitnąca” :

Objawy :

• obfite, cuchnące, tłuszczowe stolce

• zahamowanie przyrostów masy ciała lub spadki masy ciała

• zahamowanie wzrastania

• zanik tkanki tłuszczowej

• duży sterczący brzuch

• cienkie kończyny

• zmiana usposobienia ( na smutne, apatyczne, drażliwe )

• awitaminoza

Celiakia „ukryta czyli niema” lub tzw.późno ujawniająca się.
- obecnie częściej występująca

Objawy :

• niskorosłość

• niedokrwistość niedobarwliwa - nawracająca i oporna na leczenie

• opóźnienie dojrzewania i niepłodność

• hipoplazja szkliwa

• nawracające afty

• zapalenie stawów i osierdzia

• objawy neurologiczne i psychiatryczne

Diagnostyka :

1.Biopsja ssąca jelita cienkiego - u pacjenta na diecie zawierającej gluten : zanik kosmków, naciek limfocytarny, przerost krypt. Na diecie bezglutenowej następuje struktury błony śluzowej jelita cienkiego nawrót zmian histologicznych błony śluzowej jelita po ponownym wprowadzeniu glutenu ( test prowokacji glutenem )

Jeżeli po prowokacji glutenem nie dochodzi do ponownego wystąpienia zmian histologicznych w jelicie, można wykluczyć celiakię i rozpoznać wtórny zespół złego wchłaniania !

2.Testy immunologiczne ( przeciwciała przeciwendomyzjalne )

 

IgA EmA - występuje u wszystkich pacjentów z czynną celiakią, natomiast nie występuje w zespole złego wchłaniania, nawet jeżeli doszło do zaniku kosmków

Leczenie celiakii :

Dieta bezglutenowa - czyli taka w której wykluczono wszystkie produkty z pszenicy, żyta, jęczmienia i owsa. W żywieniu dzieci z celiakią należy stosować : ryż, kukurydzę, grykę, proso, mąkę ziemniaczaną, tapiokę, soję.

Produkty bezglutenowe oznaczone są znakiem przedstawiającym przekreślony kłos. Dietę bezglutenową stosuje się do końca życia.

Biegunka tłuszczowa

Objawy : liczne cuchnące, tłuszczowe, obfite stolce

 Może występować w :

  mukowiscydozie

zespole Shwachmana

zapaleniu trzustki

po zabiegach operacyjnych

w zaburzeniach wydzielania kwasów żółciowych

Zespół jelita drażliwego

Czyli czynnościowe bóle brzucha :

• utrzymują się przez co najmniej 3 miesiące

• ból lokalizuje się wokół pępka

• ma charakter stały lub nawrotowy

• zaburza normalną aktywność dziecka

• ustępuje po defekacji

• często występują biegunki lub zaparcia

• nie powinien występować w nocy

• towarzyszą mu często wzdęcia

• prawidłowa krzywa przyrostu masy ciała i wzrostu !!!

NIESPECYFICZNA BIEGUNKA PRZEWLEKŁA, czyli tzw. biegunka pędraków

Dotyczy dzieci między 1 a 3 rokiem życia.

Objawy :

• okresowe biegunki z niestrawionymi resztkami pokarmowymi, które jednak nie zaburzają prawidłowego rozwoju psycho - motorycznego dziecka.

• Biegunki ustępują samoistnie ok. 4 roku życia.

Przyczyna :

• źle zbilansowana dieta

• nadmiar napojów wysokowęglowodanowych

• niedobór tłuszczu

Kryteria procesu pielęgnacji nad dzieckiem z biegunką w oddziale pediatrycznym

1. Pielęgniarka przyjmuje dziecko na oddział zgodnie z protokołem przyjęć dziecka na oddział pediatryczny.

2 Pielęgniarka gromadzi niezbędne dane do rozpoznania problemów pielęgnacyjnych u dziecka z biegunką

3. Pielęgniarka opiekując się dzieckiem z biegunką :

- rozpoznaje problemy pielęgnacyjno- opiekuńcze

- planuje i realizuje działania pielęgniarskie mając na celu zminimalizowanie problemów lub ich całkowita likwidację, aktualizując plan opieki w zależności od osiągniętych celów

Dziękuję

---