Opisać potrzeby psychiczne, podać przykłady ich realizacji.
Potrzeby należą do czynników dynamizujących zachowanie jednostki (zmuszają jednostkę do aktywności na różnych płaszczyznach funkcjonowania). Potrzeba powstaje na podłożu zaburzenia równowagi pomiędzy organizmem a środowiskiem i zazwyczaj wynika z braku czegoś niezbędnego do normalnego funkcjonowania jednostki. Pobudzenie potrzeby ma miejsce wtedy, gdy między oczekiwaniami jednostki a zaistniałą sytuacją powstaje rozbieżność - wówczas jednostka dąży do zlikwidowania tej rozbieżności a więc do zaspokojenia potrzeby.
Niewątpliwie do najważniejszych potrzeb człowieka, obok potrzeb pierwotnych (tzw. biologicznych) należą potrzeby wtórne - psychiczne. Funkcja ich polega na utrzymywaniu równowagi psychicznej. Można wyodrębnić wśród nich potrzeby społeczne i kulturalne. Aktywność prospołeczna człowieka jest ukierunkowana nie tylko na własne osiągnięcia, ale i na osiągnięcia innych ludzi. Czynności prospołeczne rodzą postawy altruistyczne. Potrzeby kulturalne zależą od środowiska, w którym człowiek żyje, oraz od roli jaką w tym środowisku pełni. Do potrzeb kulturalnych zaliczamy potrzebę posiadania dóbr materialnych oraz korzystania z wytworów kultury.
Na pograniczu potrzeb biologicznych i psychicznych znajduje się potrzeba bezpieczeństwa. Z jednej strony dotyczy ona unikania bólu i innych przykrości fizycznych, a z drugiej wiąże się z poczuciem bezpieczeństwa, które może być osiągnięte tylko w prawidłowych kontaktach człowieka z grupą. Zaspokajanie tej potrzeby ważne jest już od najwcześniejszego dzieciństwa i powinno być realizowane zarówno w rodzinie jak i później w szkole. Brak zaspokojenia potrzeby bezpieczeństwa może rzutować na całe późniejsze życie jednostki, może stać się przyczyną postrzegania otaczającego świata jako zagrożenia, może utrudniać podejmowanie aktywności i realizację celów życiowych. Największy wpływ na zaspokajanie potrzeby bezpieczeństwa ma rodzina. Powinna ona zapewniać dziecku prawidłowe kontakty emocjonalne i możliwość rozwoju w atmosferze współpracy, zrozumienia, zainteresowania, pomocy, etc., oraz aby potrzeba bezpieczeństwa mogła być prawidłowo realizowana - rodzina musi zaspokajać także inne potrzeby psychiczne (opisane poniżej).
Potrzeba kontaktu emocjonalnego (nazywana także potrzebą czułości i afiliacji) pojawia się we wczesnym okresie życia i jest związana z potrzebą bezpieczeństwa. Brak kontaktu emocjonalnego z matką prowadzi do choroby sierocej. Efektem tej choroby są zaburzenia w rozwoju emocjonalnym, społecznym i umysłowym. Kontakt emocjonalny niezbędny jest także ludziom dorosłym. Wiele nerwic i zaburzeń w zachowaniu wiąże się z brakiem kontaktu z innymi ludźmi i samotnością. Przykładem realizacji tej potrzeby może być czułość i zainteresowanie matki dzieckiem, okazywane zarówno werbalnie jak i niewerbalnie, które to zachowanie nie jest incydentalne, lecz stanowi stały element jej zachowania i wynika z całego systemu wychowawczego.
Ważną dla człowieka potrzebą jest potrzeba akceptacji przez grupę społeczną. Brak akceptacji wiąże się z izolacją jednostki od grupy, do której należy. Każdy człowiek pragnie być akceptowany przez koleżanki, kolegów, wychowawców, rodziców. Niekiedy jednak to samo zachowanie może podwyższać stopień akceptacji w grupie rówieśniczej, a jednocześnie obniżać go w oczach wychowawców. Dla małego dziecka najważniejsza jest akceptacja ze strony rodziców. Gdy dziecko zaczyna uczęszczać do przedszkola, a potem do szkoły, przywiązuje dużą wagę do zdobycia akceptacji wychowawców. Potrzeba akceptacji może być na przykład realizowana w szkole poprzez bezstronne i sprawiedliwe traktowanie uczniów przez wychowawcę. Przyjemny wygląd zewnętrzny, posłuszeństwo i łatwość nawiązywania kontaktów z dorosłymi zapewnia niektórym dzieciom akceptację wychowawców niemal od pierwszych dni pobytu w przedszkolu czy szkole. W znacznie trudniejszej sytuacji są dzieci brzydkie, zaniedbane, źle wychowane. Można przypuszczać, że te właśnie dzieci szczególnie silnie będą odczuwały brak akceptacji (zarówno ze strony wychowawców jak i rówieśników), a zarazem, że zaspokojenie tej potrzeby przyjdzie im z trudem.
Potrzeba uznania wiąże się z akceptacją przez grupę i uznaniem jednostki za jej wartościowego członka. Potrzeba ta łączy się z potrzebą szacunku. Zaspokojenie potrzeby uznania i szacunku prowadzi do poczucia pewności siebie, wartości i siły. Niezaspokojenie wywołuje uczucie niższości, słabości, niezaradności. Małe dziecko może zdobywać uznanie rówieśników np. dzięki atrakcyjnym zabawkom, które pokazuje innym dzieciom. Starsze zdobywa szacunek i uznanie dzięki wynikom sportowym, strojom, urodzie. Jednostka, która jest wyizolowana od grupy i nie potrafi zdobyć uznania jej członków, często wkłada wiele pracy w dorównanie, a nawet przewyższenie innych członków grupy pod jakimś względem.
Potrzeba sukcesu. Uznanie i znaczenie można uzyskać drogą osiągnięcia sukcesu. Zaspokajanie potrzeby osiągnięć polega na dążeniu do osiągnięcia wyniku, który jednostkę zadowala. Działanie motywowane chęcią osiągnięcia sukcesu może dotyczyć wielu dziedzin. Może jednak koncentrować się na potrzebie osiągnięcia sukcesu w nauce czy pracy zawodowej. Szkoła może sprzyjać zaspokajaniu tej potrzeby poprzez konstruowanie programów nauczania adekwatnych do możliwości rozwojowych uczniów, oraz na poszczególnych lekcjach powinien być prowadzony zindywidualizowany tok nauczania zgodny z możliwościami, uzdolnieniami i predyspozycjami intelektualnopsychicznymi poszczególnych uczniów. Genezy potrzeby osiągnięć należy szukać w oczekiwaniach wytworzonych już we wczesnym dzieciństwie. Jeżeli rodzice od najmłodszych lat życia dziecka kładą nacisk na jego usamodzielnienie się, doceniając jednocześnie wszystkie jego drobne osiągnięcia i zachęcając je do wykonywania coraz to trudniejszych zadań, wzbudzają tym samym potrzebę osiągnięć. Człowiek o rozbudowanej potrzebie osiągnięć będzie stawiał sobie coraz wyższe wymagania i realizował coraz trudniejsze zadania. Od rodziców i wychowawców zależy ukształtowanie takiej potrzeby osiągnięć, aby jednostka realizując ją nie dążyła jedynie do osiągnięcia indywidualnego sukcesu, lecz by wiązała sukcesy własne z sukcesami grupy społecznej do której należy.
Potrzeba poznawcza rozwija się już u małego dziecka. Pierwszym jej przejawem jest odruch badawczy, związany z nastawieniem receptorów na nowy bodziec. Poznawanie świata, związane z aktywnością poznawczą pozwala na gromadzenie doświadczenia indywidualnego i rozwijanie zainteresowań i zamiłowań.
Każdy człowiek w toku swego życia zaspokaja także potrzebę sensu życia. Potrzeba sensu życia jest taką cechą osobnika, która powoduje że bez zaistnienia w jego działalności życiowej takich wartości, które są lub mogą zostać uznane przez niego za nadające sens życiu, nie może on prawidłowo funkcjonować, co oznacza w praktyce, że jego działalność życiowa jest za słaba w stosunku do możliwości, nieukierunkowana i oceniana przez niego negatywnie. Niektórzy widzą sens swego życia w wychowaniu dzieci, inni w pracy zawodowej, jeszcze inni poświęcają się dla bliźnich. Poczucie utraty sensu życia jest częste u ludzi, którzy widzą sens swego życia nie w osiąganiu celu, ale w samym działaniu. Utrata sensu życia może wiązać się z zaprzestaniem działalności zawodowej po przejściu na emeryturę, po utracie bliskich osób, może wtedy doprowadzić do zaburzeń o charakterze nerwicowym.
Zaspokojenie potrzeby jest równoznaczne z zaprzestaniem działania w określonym kierunku. Nie znaczy to jednak, aby aktywność człowieka zmniejszała się w miarę zaspokajania potrzeb. Potrzeby zmieniają się w toku życia.