17. Dziedziny wychowania: zdrowotne, moralne, umysłowe, estetyczne, emocjonalne, fizyczne ( możemy też mówić o religijnym i patriotycznym)

1. Wychowanie moralne - wg Muszyńskiego jest to proces wychowania i rozwijania w jednostce cech ułatwiających jej współżycie z innymi osobami, postawy mające na celu dobro innych ludzi i ogólny pożytek, aktywne doskonalenie siebie przez prace na rzecz społeczeństwa. Wychowanie moralne nie jest dziedziną autonomiczną, ale pozostaje w związku z innymi dziedzinami wychowania. Piaget udowodnił, że rozwój moralny człowieka przebiega (podobnie jak rozwój intelektualny) w stadiach:

1. w stadium pierwszym ,tzw. "stadium realizmu moralnego" dzieci charakteryzuje automatyczne posłuszeństwo wobec zasad ,bez rozumowania lub oceniania. Dziecko traktuje wszystkie dorosłe osoby mające autorytet jako wszechpotężne i stosuje się do nałożonych przez nie zasad, nie kwestionując ich słuszności. W tym stadium dzieci oceniają czyny jako dobre lub złe biorąc pod uwagę raczej ich konsekwencje niż ukrytą za nimi motywację. Zupełnie pomijają intencjonalność czynu, a czynią to ponieważ po prostu inaczej nie potrafią ,takie po prostu są prawa rozwoju moralnego.

2. w stadium drugim (ok.7 - 12 rokiem życia) dzieci oceniają zachowania biorąc pod uwagę jego intencje. W tym stadium pojęcia dzieci o tym co słuszne zaczynają się zmieniać. Surowe i nieelastyczne pojęcia dobra i zła przejęte od rodziców stopniowo ulegają modyfikacji, w jej wyniku dziecko uznaje np. iż okłamywanie w niektórych sytuacjach jest usprawiedliwione i dlatego niekoniecznie złe. Dziecko potrafi już bowiem patrzeć na świat z różnych punktów widzenia ,a to na skutek rozwoju intelektu.

Kohlberg ujmuje rozwój moralny w ramach trzech poziomów:

1.Przedkonwencjonalny (wiek przedszkolny i młodszy wiek szkolny).

Wyróżnia się tu:

a) stadium „kary i posłuszeństwa”

b) relatywizm instrumentalny”.

2. Konwencjonalny -13-16 rok życia.

Wyróżnia się tu:

a) stadium „dobry chłopiec/dziewczyna”,

b) stadium „prawo i porządek”.

3. Postkonwencjonalny -po 16 roku życia do 20 roku życia.

Wyróżnia się tu:

a) stadium„umowy społecznej i legalizmu”

b) stadium „uniwersalnych zasad sumienia”.

2. Wychowanie umysłowe - odbywa się poprzez przekaz wiedzy, poprzez kształtowanie umiejętności. Nauczyciele przekazując wiedzę i kształtując umiejętności oddziaływają na uczniów treściami dydaktycznymi, swoją postawą do wiedzy a także swoja postawą do pracy zawodowej.

Sama osoba nauczyciela wpływa na dobór treści dydaktycznych z oferty programowej i wpływa również na analizę niektórych treści i staje się modelem zachowań uczniów. Ogólnie chodzi o to, aby nauczyciel z tych treści wybierał i analizował indywidualnie.

Cele wychowania umysłowego wg Okonia:

- najogólniej celem wychowania umysłowego jest rozwój sfery intelektualnej człowieka. W tym znaczeniu wychowanie umysłowe ma prowadzić do tego, że człowiek będzie potrafił.

• kierować własną aktywnością praktyczną i poznawczą,

• koordynować tę działalnością,

W tym sensie elementami wychowania umysłowego są:

• ogólne podstawy wiedzy o przyrodzie, społeczeństwie i kulturze

• ogólne przygotowanie do działalności praktycznej,

• ogólny rozwój zdolności umysłowych i zainteresowań,

Wychowanie umysłowe wg Muszyńskiego to kształtowanie naukowego poglądu na świat tzn. poglądu opartego na badaniach empirycznych,

3. Wychowanie estetyczne - ma na celu przygotowanie człowieka do odbioru wartości piękna.

Działy teorii wychowania estetycznego:
Istnieją takie działy teorii wychowania jak:
- teoria wychowania plastycznego,
- teoria wychowania muzycznego,
- teoria wychowania literackiego,
- teoria wychowania filmowego,
- teoria wychowania teatralnego,

4. Wychowanie emocjonalne

Emocje- termin ten obejmuje wszelkie stany emocjonalne (uczucia, nastroje, humory i inne poruszenia emocjonalne). Emocje to reakcje człowieka na jego własne zachowania i własną sytuację życiową, a także reakcje na osoby, sytuacje i wydarzenia zewnętrzne, które wpływają na jego los. W zależności od okoliczności reakcje te wyrażają się poprzez radość, wzruszenie, pewności siebie, czy niepokój, wstyd, poczucie winy, gniew.

Sferę emocjonalną można zdefiniować jako sposoby przeżywania wszystkiego, co dzieje się w nas samych i wokół nas.

5. Wychowanie fizyczne wykształca u danej jednostki kulturę fizyczną, która jest wyrazem określonej postawy wobec własnego ciała i aktywnej troski o swój rozwój, sprawność i zdrowie, jest umiejętnością organizowania i spędzania czasu z największym pożytkiem dla zdrowia fizycznego i psychicznego.
   Kryteriami kultury fizycznej są:
   - tryb życia
   - ukształtowane nawyki
   - przekonania
   - zamiłowania
   - konkretne umiejętności osobnika
   · wychowanie fizyczne stanowi doskonały przykład wychowania przez kulturę i dla kultury - stanowi integralną część wszechstronnego procesu wychowania, a więc takiego, które uwzględnia kształcącą rolę wszelkich dziedzin kultury.

6. Wychowanie zdrowotne to wychowanie, które ma prowadzić do kształtowanie pozytywnych postaw do własnego zdrowia i pozytywnych postaw co do zdrowia innych ludzi. Chodzi tu o ukształtowanie postaw pro zdrowotnych.
Wychowanie pro zdrowotne powinno być realizowane przede wszystkim w rodzinie, szkole oraz innych instytucjach opiekuńczo - wychowawczych. Szczególną rolę odgrywają tu placówki zdrowia, które powinny współpracować z innymi placówkami.

---