GIMNASTYKA KOREKCYJNAW PRZEDSZKOLU

I NAUCZANIU ZINTEGROWANYM

Opracowa³a: Barbara Zago³a

Postawą cia³a nazywamy sposób trzymania się cz³owieka w swobodnej pozycji stojącej,

uwarunkowany pod³ożem morfologicznym i funkcjonalnym oraz odpowiednim nawykiem

ruchowym i jest ona cechą charakterystyczną dla każdego osobnika. Niestety w coraz

większej populacji spo³eczeństwa stwierdza się odchylenia od ogólnie przyjętej normy

w budowie narządów ruchu. Inaczej mówiąc coraz więcej osób ma wadę postawy.

Przyczyny powstawania wad postawy można podzielić najprościej na zewnątrz

i wewnątrzpochodne. Do pierwszej grupy zaliczyć można wszelkie choroby, predyspozycje

genetyczne i wrodzone, natomiast do czynników zewnątrzpochodnych: nieprawid³owe

warunki środowiskowe i bytowe, a w szczególności: prowadzenie co raz częściej siedzącego

trybu życia, zmniejszenie zainteresowania sportem na rzecz komputerów i telewizji, z³e

odżywianie. I tak, jak na pierwszą grupę czynników odzia³ywujących na nas i dzieci nie

mamy za bardzo wp³ywu, tak sposób odżywiania czy spędzania i planowania swojego czasu

wolnego, możemy zmienić.

Do najczęściej spotykanych wad postawy należą:

_ Plecy okrąg³e,

_ Plecy wklęs³e,

_ Plecy p³askie,

_ Plecy wklęs³o - okrąg³e,

_ Skoliozy czyli boczne skrzywienia kręgos³upa,

Z punktu widzenia rehabilitacji oprócz wad postawy wyróżnia się również b³ędy

postawy, przez które rozumie się wszystkie odchylenia od normy którym nie towarzyszą

zmiany ukszta³towania kręgos³upa (np. deformacje klatki piersiowej, asymetryczne

ustawienie ³opatek, barków, p³askostopie lub koślawość kończyn). Zarówno jednak wady jak

i b³ędy postawy mogą spowodować u dzieci szybsze męczenie się w postawie stojącej lub

w czasie d³uższego marszu, a nawet zmniejszyć sprawność ruchową dziecka. Dodać trzeba

też, że nie wyrównane wady, w późniejszym okresie życia, mogą stać się pod³ożem

wcześniejszych zwyrodnień w stawach, przyczyną bólu kręgos³upa i kończyn, zmniejszenia

wydolności uk³adu ruchowego, oddechowego a nawet uk³adu krążenia.

Dlatego bardzo istotną rzeczą jest wczesna diagnoza, leczenie i profilaktyka w zakresie

wad i schorzeń narządów ruchu. Ogromne znaczenie w tym zakresie ma do spe³nienia

gimnastyka korekcyjna w szko³ach i przedszkolach. Obejmując swym zasięgiem dzieci

i m³odzież, daje nadzieję na sprawnych i zdrowych doros³ych w przysz³ości.

G³ównymi zadaniami gimnastyki korekcyjnej są: profilaktyka (zapobieganie

powstawaniu wad), kompensacja (ich wyrównywanie) i korekcja (poprawa,

zminimalizowanie wad). Aby zadania i cele zosta³y zrealizowane musi up³ynąć niekiedy

sporo czasu, bo korekcja wad jest procesem d³ugotrwa³ym i rozciągniętym w czasie. Efekty

i postępy korekcyjno - kompensacyjne, są dla dziecka najczęściej ma³o widoczne, samo zaś

wykonywanie ciągle tych samych ćwiczeń nudne, żmudne i monotonne.

Gimnastykę korekcyjną, dzieci w szkole, najczęściej kojarzą z materacami, woreczkami,

drabinkami i kocykami, brakiem swobody i dowolności w dzia³aniu, powolnym

wykonywaniu niewiele różniących się ćwiczeń. A specjaliści z zakresu medycyny

i wychowania fizycznego zgodnie dodają: „najlepsze rezultaty przynosi tylko systematyczne

uprawianie ćwiczeń; każde z ćwiczeń należy powtórzyć kilka razy, zależnie od jego

charakteru; trudne: 2-4 razy, ³atwe: 8-10 razy”. Jak widać korekcyjna to prawie jak wielki

obowiązek, czyli coś co niestety nie należy do przyjemności i nawet jeśli wykonanie go jest

konieczne i naprawdę uzasadnione to trudno to czasami wyt³umaczyć dziecku w wieku

przedszkolnym czy wczesnoszkolnym.

A wiek ten, jak wszyscy wiemy, charakteryzuje się na ogó³ dużym potencja³em ruchowym

(który tylko czeka na możliwość ujścia z „wnętrza” dziecka) i ma³ą jeszcze zdolnością

koncentracji, która jest tak potrzebna podczas wykonywania ćwiczeń korekcyjnych. Do tego

ma³a motywacja potrafi zniechęcić ucznia zanim porządnie zacznie się gimnastykować.

Co zrobić, żeby gimnastyka korekcyjna by³a kojarzona z czymś przyjemnym, na którą chętnie

chodzi³yby ma³e dzieci?

Oto kilka propozycji:

1. My, jako nauczyciele bądźmy uśmiechnięci i otwarci w stosunku do dzieci. Owszem

utrzymujmy dyscyplinę, wymagajmy dok³adności wykonywania zadań

i przestrzegania zasad bezpieczeństwa, koleżeńskości, higieny. Ale miejmy też czas na

pochwa³ę, krótką indywidualną rozmowę z dzieckiem. Pokażmy mu, że zależy nam na

nim i jego zdrowiu. Nawiązanie nawet cienkiej nici przyjaźni pomoże nam

zrealizować zaplanowany cel, a i przyjemniej będzie na lekcjach. By³oby super gdyby

nauczyciel móg³ ćwiczyć razem z dziećmi, stając się w ten sposób ich partnerem.

2. Idea³em by³oby gdyby do ćwiczeń korekcyjnych dziecko mog³o przystępować

wypoczęte.

3. Zajęcia dla wieku przedszkolnego prowadzone powinny być trochę krócej (a później

powtarzane jeszcze w domu przez rodziców). Same ćwiczenia, w czasie zajęć, często

zmieniajmy, przeprowadzajmy w innych formach, inną metodą lub z użyciem innego

przyboru. Każde z zajęć powinno zawierać coś nowego ale i coś już znanego (aby móc

się do tego odwo³ać czy udoskonalić precyzję ruchu)

4. Prowadźmy zajęcia g³ównie metodą zabawową. Dominacja zabaw i gier ruchowych

bardzo uatrakcyjnia lekcję poprzez:

_ Zwiększenie motywacji do ćwiczeń,

_ Od stresowanie dziecka przez wprowadzenie często spontanicznych zachowań

_ Pobudzenie wyobraźni dziecka,

_ Pozostawienie swobody dzia³ania,

_ Prostotę ruchów,

_ Możliwość sprawdzenia się i porównania z rówieśnikami.

Metoda zabawowo-naśladowcza polega na naśladowaniu zademonstrowanych,

obserwowanych, widzianych lub wyobrażanych wzorów ruchowych, co bardzo odpowiada

psychoruchowym w³aściwościom okresu dziecięcego. Dziecko ilustruje ruchem, znane mu

z oświadczenia, proste czynności ludzi i zwierząt, pracę maszyn oraz zjawiska przyrody.

Zasadniczym warunkiem prawid³owego wykonania ruchu jest istnienie jego obrazu

w świadomości dziecka. A osiągnięcie zamierzonego celu w zajęciach prowadzonych tą

metodą zależy w dużym stopniu od przyjęcia poprawnej pozycji wyjściowej.

Zabawa ruchowa to prosta, nieskomplikowana forma ruchu oparta na podstawowych

ruchach motorycznych cz³owieka, jak: chód, bieg, skok, czworakowanie, pe³zanie czy

rzucanie. Przepisy w zabawie są proste i nieskomplikowane a rywalizacja - indywidualna.

Wszystkie te elementy odpowiadają poziomowi psychiki dziecka na tym etapie rozwoju.

Dzięki odpowiednio dobranym zabawom naśladowczym i ruchowym na gimnastyce

korekcyjnej możemy nie tylko rozwijać motorykę naszych podopiecznych, ale także

wzmacniać mięśnie, kszta³tować równowagę, odruch samokorekcji i samokontroli. Poza tym

gry i zabawy niosą ze sobą olbrzymie możliwości oddzia³ywań wychowawczych. Podczas

zajęć uczniowie uczą się wytrwa³ości, odpowiadać za swoje zachowania, godzić się

z porażkąi cieszyć zwycięstwem. Dzieci podczas zajęć, gdzie tradycyjne ćwiczenia

przeplatamy prostymi zabawami lub ćwiczeniami przeprowadzonymi formą zabawowo -

naśladowczą, wykonują setki powtórzeń konkretnego ruchu, nie zdając sobie nawet sprawy

z ogromu wykonanej pracy. A tymczasem na lekcjach jest wiele radości, śmiechu, po prostu

zabawy.

Dobierając zabawy na zajęcia gimnastyki korekcyjnej musimy pamiętać o pewnych

zasadach. Mianowicie nie stosujemy zabaw i gier skocznych, z przewrotami i przerzutami.

Natomiast każda z nich powinna spe³niać następujące warunki:

1. Kszta³tować odruch poprawnej postawy,

2. Oddzia³ywać na poszczególne grupy mięśniowe (rozciągać mięsnie przykurczone,

wzmacniać mięśnie os³abione przy zachowaniu odpowiedniego uk³adu ramion, g³owy,

miednicy itp.),

3. Stwarzać możliwości utrzymania skorygowanej pozycji w trakcie trwania zabawy,

4. Sprzyjać odciążaniu kręgos³upa od ucisku osiowego.

Bez względu na stosowaną metodę, warto pamiętać, że przerobione ćwiczenia należy

powtarzać. Powtarzanie pozwala na to, że z czasem ćwiczenia stają się coraz ³atwiejsze,

zwiększa się tym samym zaufanie dziecka do samego siebie, a przez to wzrasta motywacja do

uczenia się nowych ćwiczeń.

Ogromnym sukcesem by³oby gdyby do ćwiczeń uda³o się nam w³ączyć również rodziców

dzieci. Dzieje się to podczas tzw. zajęć lub lekcji otwartych. Zajęcia te mogą mieć charakter

instruktażowy (zawierają ćwiczenia zalecane do domu) lub prezentują postępy dzieci, ich

wzrastającą sprawność, wytrzyma³ość i umiejętności korygowania postawy. Zajęcia mogą

mieć również charakter mieszany. Rodzice biorą wówczas czynny udzia³ w ćwiczeniach:

podczas asekuracji, sędziowania itp. Wytwarza się wtedy atmosfera wspólnego dzia³ania,

która jest niezbędna przy każdej d³ugofalowej pracy. Czynny charakter udzia³u rodziców

w zajęciach nie tylko w większym stopniu angażuje ich emocjonalnie, ale i uczy lepiej

rozumieć i wykonywać ćwiczenia z w³asnym dzieckiem.

Kończąc ten artyku³ chcia³am tylko dodać, że w³aściwie dobrane zestawy ćwiczeń,

prowadzone w zabawowej formie, dzieci mogą wykonywać nie tylko na zajęciach

zorganizowanych, ale również w domu, pod okiem rodziców. Dobrze zorganizowany proces

pedagogizacji rodziców w dziedzinie korekty, profilaktyki i przeciwdzia³ania wadom

postawy, to już po³owa sukcesu. A my organizując sobie zajęcia pamiętajmy przede

wszystkim o dziecku. Dobierajmy takie metody i formy aby zaspakaja³y chociaż w części

potrzeby naszych podopiecznych, by³y dostosowane do ich możliwości i oczekiwań. I oby

sala z gimnastyki korekcyjnej nie by³a już salą tortur, ale miejscem zabaw i radości

po³ączonej z „odrobiną” wysi³ku fizycznego..

Bibliografia

Bondarowicz M., Owczarek S. „Zabawy i gry ruchowe w gimnastyce korekcyjnej” WSiP,

Warszawa 1997.

Kutzner - Kozińska M., Wlaźnik K. „Gimnastyka korekcyjna dla dzieci 6-10-letnich”, WSiP,

Warszawa 1988.

Nowotny J., Saulicz E. „Niektóre zaburzenia statyki cia³a i ich korekcja” WAWF, Katowice

1990

Dziak A. „Bóle krzyża” PZWLWarszawa 1990.

---