1. KULTURA - W TEŚCIE TRZEBA WYBRAĆ WŁAŚCIWY OPIS
2.CYWILIZACJA - J.W.
3.WARTOŚĆ - J.W
4.FUNKCJE KANONU
5.STYL ŻYCIA
6.JAKOŚĆ ŻYCIA
7.TRZY ZASIĘGI KULTURY
8.FUNKCJE KULTURY
9.TOŻSAMOŚĆ NARODOWA - UWARUNKOWANIA
10. KONTAKTY I ZDERZENIA KULTUR
11. KONSUMPCJA I KOMERCJALIZM KULTURY
12. UWARUNKOWANIA KULTURY
13.HOLIZM W KULTURZE
14.EWOLUCJONIZM I DYFUZJONIZM W KULTURZE
15.ZAKRES POJĘCIA FAKT KULTUROWY ( 5 KATEGORII)
KULTURA - układ wartości, norm i ideałów charakterystycznych dla danego
społeczeństwa.
CYWILIZACJA - całość dorobku kulturalnego, organizacyjnego i technicznego
człowieka.
WARTOŚĆ - są to powszechnie pożądane dobra lub powszechnie uznawane
przekonania, upodobania, gusty.
STYL ŻYCIA- charakterystyczny sposób zaspakajania potrzeb i organizowania
życia
STYL ŻYCIA np: instrumentalny - to dążenie do podwyższenia kwalifikacji,
konsumpcyjno - rozrywkowy - charakteryzuje się nawykiem
systematycznego odbioru mass-mediów i nieselektywnym
przyswajaniem ich treści,
percepcji dorażnej i fragmentarycznej - łączy się głównie
z odświętnym charakterem kontaktów kulturalnych
izolowany - konserwatywny - odnoszący się głównie do ludzi
starszych,nisko wykształconych,o minimalnych aspiracjach.
bezinteresowny - "zaszczytnej nieużytności"cechującej się
wypełnianiem czasu wolnego przyjemnymi i satysfakcjonują -
cymi zajęciami.
JAKOŚĆ ŻYCIA - oznacza spełnienie potrzeb i uzyskanie względnej harmonii
w życiu (ZADOWOLENIE ŻYCIOWE).
FUNKCJA KANONU - to określony,wybrany sposób postępowania.
HOLIZM - to całościowe traktowanie kultury oraz badanie w pierwszym
rzędzie funkcji elementów kultury.
TRZY ZAKRESY ZASIĘGU KULTURY
1.masowy- wyznaczony przez telewizję,radio,film,prasę.Jest on najszerszy.
2.oddziaływania realizowane przez lekturę książek,czasopism,kino.Dotyczy
trochę wyższego poziomu kontaktu z kulturą.
3. zakres ten jest najwęższy,bo obejmuje najmniejszą liczbę osób
o rozwiniętych i bardziej wysublimowanych potrzebach kulturalnych
i smaku estetycznym - teatry, muzea,galerie,koncerty.
FUNKCJE KULTURY:
1.Funkcja masowości - polega z jednej strony na DEMOKRATYZACJI, z drugiej na komercjalizacji,utowarowieniu informacji - jednego z głównych czynników wszelkiej socjalizacji
2.Funkcja synkretyzmu semiotycznego tekstów wpływa na aktywizację uczestników komunikacji,na wyzwalanie wielorakich inicjatyw twórczych nadawcy i na pobudzaniu ośrodków recepcyjnych odbiorców.
Przeciwny biegun SYNKRETYZMU - spektakularny odbiór rzeczywistości,co powoduje traktowanie jej jako FANTOMATYCZNEGO obrazu bez głębszego przeżycia.
3.Funkcja wielocelowej instrumentalizacji
polega tak na budzeniu krytycyzmu,instruowaniu,kształtowaniu wytwórczych sprawności jak na manipulowaniu ludźmi.Podobną funkcją może być jednostronne oddziaływanie na odbiorców - rozwijanie jednostronnych sprawności( np: typu technologii), a tłumieniu wrażliwości moralnej.
4.Funkcja wyrazistej semiotyzacji to społeczne wszędobylstwo,ukulturowienie,uczłowieczenie świata,który staje się praktycznie nieograniczenie przekształcony. Na drugim biegunie ten świat zdarzeń i rzeczy może dotyczyć tylko SPOŻYCIA ,przy zaniechaniu chęci przekształcania tego świata.
5.Funkcja obnażania reguł systemu.Chodzi tu o kształtowanie stosunku do tradycji,manifestującego się na jednym biegunie AWANGARDYZMEM,REWOLUCYJNOŚCIĄ,
A na drugim - TRADYCJONALIZMEM I KONSERWATYZMEM ( opozycyjne stanowisko).
TOŻSAMOŚĆ NARODOWA - UWARUNKOWANIA
1.Wspólnota ludzi określonego terytorium
2.Wspólnota językowa i związane z tym symbole i znaki.
3.Zespół doświadczeń wyznaczających odrębność - obyczaje, formy kulturowe.
EWOLUCJONIZM - dąży do rozwojowego ujmowania zjawisk, a więc do wyjaśniania genezy faktów i poszukiwania praw rozwojowych oraz do oceny zdarzeń z punktu widzenia kryteriów postępu (rozwoju).
Ewolucja jest tu identyczna z postępem. Tym samym procesom podlega kultura. Ulega ona ewolucji od form prostszych do bardziej złożonych, od zjawisk HOMOGENICZNYCH DO HETEROGENICZNYCH.
Każda następna epoka stanowi podsumowanie i rozwinięcie dorobku społeczno - kulturowego EPOKI POPRZEDNIEJ
DYFUZJONIZM - TO kierunek, który nawiązuje do ewolucjonizmu, aby mu się przeciwstawić. Za główny czynnik rozwoju uznaje zapożyczenie i przenikanie wytworów kultury z jednej strony do drugiej, a zatem na drodze dyfuzji - przenikania elementów. W wyniku dyfuzji następuje rozprzestrzenianie się produktów ewolucji i szybkie ich przemiany. Dyfuzjonizm operuje pojęciem przemiany kulturowe, która oznacza wszystkie istotne zmiany, jakie dokonują się w każdej kulturze.
KONSUMPCJIA I KOMERCJALIZM KULTURY
Produkty kultury traktowane są jako towar wystawiony na sprzedaż i podlegający prawom rynku.Nabywcy a zarazem uczestnicy kultury traktowani są jako konsumenci określonych dóbr.
Konsumpcja dóbr kultury przebiega w dwóch płaszczyznach:
1. -powszechnej, masowej odpowiadającej zapotrzebowaniu tzw. przeciętnych i powszechnych gustów szerokich rzesz odbiorców.
2.- elitarnej - obejmującej wytwory dla bardziej wyrafinowanych gustów.
POPYT I PODAŻ
Cena za produkty kultury zależy od ZAPOTRZEBOWANIA a zatem od popytu i podaży.
Zwiększenie popytu przebiega w trzech płaszczyznach
1.Reklama wytworów w mass mediach - odpowiednio sugestywna reklama.Mechanizmy działania reklamy mają na celu wytworzenie silnych odruchów NABYWANIA.
2.Przez uruchomienie i stworzenie odpowiedniej krytyki kulturalnej zachęcającej również do nabywania.
3. Przez rozbudzenie potrzeb dzięki zabiegom edukacyjnym, przez kształtowanie kulturalnych zainteresowań i postaw.
Nabycie czy odbiór wytworu ma wynikać z uświadomienia odpowiedniej potrzeby nawyków - nie zaś wynikiem mody czy zabiegów reklamy
KONSUMPCJA KULTURY - UWARUNKOWANIA
1. - wiek,wykształcenie
2.- czas wolny
3. - stan materialny
4. - charakter pracy
5. - miejsce zamieszkania
ZAKRES POJĘCIA FAKT KULTUROWY ( 5 KATEGORII)
1.WYTWORY - trwałe wytwory kultury: materialne i przekonania
2.WARTOŚCI - są to zbiory wartości uznane społecznie (przedmioty materialne i przekonania)
3.NORMY i WZORY - jako prawne bądź obyczajowo uzasadnione i obowiązujące reguły, zasady wyznaczające postępowanie jednostki,funkcjonowanie instytucji lub przedmiotów
4.ZACHOWANIA - to odbicie obowiązujących norm i wzorów,odmiennych w różnych zbiorowościach społecznych
5. OBYCZAJE - traktowane jako uznane w określonej społeczności wzory zachowań
KONTAKTY I ZDERZENIA KULTUR
Kontakty kulturowe
(ze względu na uwarunkowania terytorialne)wg Kwaśniewskiego
1.SYTUACJA POGRANICZA - dwie odrębne kultury stykają się poprzez swoich przedstawicieli na obrzeżach.
2.SYTUACJA MIGRACJI - przedstawiciele jednej kultury,z takich czy innych powodów przebywają na terytorium opanowanym przez inną kulturę i zmuszeni są do konfrontacji.
3.AMALGAMACJA - dwie społeczności o różnych kulturach współżyją na jednym terytorium na zasadzie symbiozy związanej ze społecznym podziałem pracy (np: dawniej pasterze i rolnicy).
Konfrontacja kultur może mieć różny przebieg i prowadzić do różnych rezultatów,takich jak:
AKULTURACJA - odnosi się do zmian w kulturze,kiedy dwie grupy o różnych kulturach znajdują się w bezpośrednim i ciągłym kontakcie. Zmiany te zachodzą we wzorach kulturowych jednej,drugiej lub obu kultur.
KONTRAKULTURACJA - TO ODRZUCANIE LUB UNIKANIE KULTURY DRUGIEJ GRUPY
TRANSKULTURACJA - to rozszerzenie się elementów jednej kultury na drugą w wyniku przejmowania ZAPOŻYCZEŃ a również przymusowego importu. Dochodzi wówczas często do selekcji i przekształcenia elementów przeniesionych.
REKULTURACJA - dążenie do przywrócenia kultury rodzimej,często zapomnianej lub porzuconej. Znamiennym przykładem jest zainteresowanie drugiego a zwłaszcza trzeciego pokolenia emigrantów kulturą ojców.
INTEGRACJA KULTUROWA - długotrwały proces scalający kulturę i charakteryzujący się dążeniem do ich utrzymania jako całości: na gruncie wspólnoty warunków bytu,produkcji i rodzących się treści kulturowych. Jest to rezultat interakcji dwóch lub więcej kultur.
SCHIZONOGENEZA - rozkład, wyłanianie się odrębnych kultur.
BARIERY - ograniczają wzajemną komunikację oraz interakcję i stanowią utrudnienia we wspólnej tożsamości ( np: odrębny język i brak znajomości tego języka w drugiej grupie.)
REZULTATY KONTAKTU KULTUR
1. akceptacja, postawa tolerancji oraz asymilacja wartości innej kultury
2. Opór - wyrażający się w postawie obronnej wiążącej się ze zjawiskiem zachowania rodzimych wartości, substytucji kulturowej - czyli zastępowania jednego elementu kultury przez drugi, a w końcu w kpiarskim stosunku do drugiej kultury.
3. Powstanie subkultury - kultury grupy cząstkowej, wyodrębniającej się od kulturowej wspólnoty - WIEKIEM, ZAWODEM, SYTUACJĄ MATERIALNĄ, REGIONEM albo całkowicie przeciwstawiającej się całości
UWARUNKOWANIA KULTURY
1. Uwarunkowania ekonomiczne
Kultura należy do sfery potrzeb wyższych i w głównej mierze zależy od zaspokojenia POTRZEB PODSTAWOWYCH.
DOBROBYT - może prowadzić do rozwoju kultury i wzbogacania wewnętrznego człowieka.
UBÓSTWO (zwłaszcza skrajne) może doprowadzić do degradacji osobowości, do lekceważenia zasad moralnych i upadku godności.
Sytuacja materialna wiąże się z UWARUNKOWANIAMI SPOŁECZNO - KLASOWYMI.
Kultura i jej rozwój w poszczególnych warstwach i klasach społecznych w różnych państwach przebiega podobnie:
np: - kultura feudałów
- kultura chłopów
Kiedyś dostęp do kultury strzeżony był przez warstwy uprzywilejowane - nawet w twórczości - KOPCIUSZEK, TRĘDOWATA.
2. Uwarunkowania historyczne
Okres kataklizmów historycznych - wojny, zabory, okupacja - oznacza najczęściej upadek kultury lub jej zastój. Walka z kulturą podbitego narodu prowadzona jest jak walka zbrojna. KULTURA i SZTUKA SCHODZI DO PODZIEMI.
3.Uwarunkowania polityczne
Polityka zawsze wywierała naciski na kulturę, próbując ją sobie podporządkować.
Dzięki mądrej polityce - PAŃSTWO może występować w roli mecenasa sztuki - zapewniać wsparcie i swobodę twórczą.
Z kolei despotyzm polityczny, dyskryminacja określonych treści i twórców prowadzi do WYPACZEŃ i upadku kultury.
Narody zagrożone odwołują się do swej kultury jako źródła tożsamości narodowej.
4