Temat: „Pierwsza pomoc w przypadku przegrzania, wychłodzenia, oparzenia, odmrożenia”.

PRZEGRZANIE

Długie przebywanie w wysokiej temperaturze czy wykonywanie wysiłku fizycznego w wysokiej temperaturze prowadzi do urazu cieplnego, który może powodować: skurcze, wyczerpanie, udar cieplny.

Rozpoznawanie skurczy spowodowanych przegrzaniem:

Skurcze spowodowane przegrzaniem pojawiają się nagle. Zwykle obejmują mięśnie pleców, mięśnie ud, ale czasami również mięśnie brzucha. Są bolesne i powodują ograniczenie aktywności.

Pierwsza pomoc:

W przypadku skurczy spowodowanych przegrzaniem:
1. Zabroń wykonywania wysiłku/przebywania w wysokiej temperaturze.
2. Rozciągnij mięsień objęty skurczem.
3. Rozluźnij ubranie.
4. Jeżeli poszkodowany nie zgłasza nudności, podaj mu chłodną wodę do picia.

Rozpoznawanie wyczerpania spowodowanego przegrzaniem:

Wyczerpanie w przypadku przegrzania jest spowodowane ubytkiem wody oraz soli mineralnych z organizmu.
Wyczerpanie jest efektem picia zbyt małej ilości płynów w trakcie wykonywania wysiłku w gorącym lub wilgotnym klimacie, także w pomieszczeniu bez klimatyzacji.

Do objawów wyczerpania spowodowanego przegrzaniem zaliczamy:

- intensywne pocenie,
- duże pragnienie,
- osłabienie,
- zawroty głowy,
- nudności, wymioty.

Pierwsza pomoc w przypadku wyczerpania spowodowanego przegrzaniem:

1. Zabroń wykonywania wysiłku/przebywania w wysokiej temperaturze.
2. Zdejmij, rozluźnij ubranie poszkodowanego.
3. Jeżeli poszkodowany nie zgłasza nudności, podaj do picia chłodną wodę (napoje), bardzo wskazany jest płyn wieloelektrolitowy dla sportowców.
4. Poszkodowanego należy położyć, a nogi unieść 30-40 cm wyżej.
5. Schładzaj poszkodowanego, stosując zimne okłady na głowę i ciało.
6. Poszukaj pomocy medycznej, jeżeli stan poszkodowanego nie poprawi się w ciągu 30 min.

Rozpoznawanie udaru cieplnego:

Udar cieplny jest stanem zagrażającym życiu poszkodowanego, gdyż ciało poszkodowanego staje się niebezpiecznie przegrzane. Do udaru cieplnego dochodzi, jeżeli czas przebywania w wysokich temperaturach jest długi.

Do objawów udaru cieplnego należą:

- bardzo gorąca skóra,
- sucha skóra,
- dezorientacja,
- napady drgawek,
- utrata przytomności.

Pierwsza pomoc w przypadku udaru cieplnego:

1. Zabroń wykonywania wysiłku/ przebywania w wysokiej temperaturze.
2. Dzwoń po pomoc medyczną pod nr 112 lub 999.
3. Jeżeli poszkodowany jest nieprzytomny, udrożnij drogi oddechowe, kontroluj oddychanie,
4. Szybko schładzaj poszkodowanego czymkolwiek: okładami z mokrych, zimnych ręczników, prześcieradeł, przykładaj okłady z lodu na głowę, kark.

Pamiętaj:

W przypadku wysokiej temperatury powietrza:
- dopasuj swoje ubranie do temperatury,
- ochraniaj głowę,
- pij dużo płynów.

WYCHŁODZENIE

Do wychłodzenia dochodzi, jeżeli pozostajemy przez długi czas w bardzo niskiej temperaturze. Niska temperatura działając na odsłonięte części ciała, powoduje odmrożenia, ponadto obniża temperaturę ciała i doprowadza do hipotermii. Wychłodzenie ciała następuje, jeżeli przebywamy długi czas w niskiej temperaturze.

Rozpoznawanie wychłodzenia (hipotermii):

Efektem wychłodzenia są odmrożenia stóp, dłoni, nosa i uszu. W miejscu odmrożeń dochodzi do upośledzenia krążenia, czego efektem jest rozwój martwicy grożący amputacją odmrożonych części ciała.

Do objawów odmrożenia zaliczamy:

- kolor skóry (biała, wyglądająca jak wosk),
- oziębienie skóry,
- pęcherze.

Pierwsza pomoc w przypadku wychłodzenia:

1. Zabroń przebywania w zimnym otoczeniu.
2. Osłoń od zimna odsłonięte części ciała.
3. Umieść suche kompresy pomiędzy odmrożonymi palcami.
4. Udaj się po pomoc medyczną.

Rozpoznanie hipotermii:

O hipotermii mówimy, kiedy temperatura ciała spadnie poniżej 35°C.
Hipotermia może rozwijać się szybko albo powoli w zależności od temperatury otoczenia i klimatu.

Do objawów hipotermii należą:

- niekontrolowane drżenia,
- dezorientacja,
- ospałość (spowolnienie),
- zimna skóra nawet pod ubraniem.

Pierwsza pomoc w przypadku hipotermii:

1. Zabierz poszkodowanego z zimnego otoczenia.
2. Chroń przed zbyt szybkim ocieplaniem:
- zmień wilgotną, zimną odzież na suchą,
- nakryj głowę,
- koc umieść nad i pod poszkodowanym.
3. Połóż poszkodowanego.
4. Jeżeli poszkodowany jest przytomny i może połykać, podaj ciepły napój;
5. Poszukaj pomocy medycznej.

Pamiętaj:

Jeżeli poszkodowany znajduje się na wolnej przestrzeni (wyciąg narciarski), a posiadasz ciepłą wodę, zrób szybkie rozgrzewanie:
1. Umieść wychłodzone kończyny w ciepłej wodzie (temp. 37°C) na 20 do 40 minut, a na nos, uszy, twarz nałóż ciepły okład i często go zmieniaj.
2. Oddziel palce kompresami.
3. Nieznacznie unieś kończyny, aby zmniejszyć efekt parcia, a tym samym zredukować ból i obrzęk.
4. Nie podawaj środków przeciwbólowych.

W przypadku niskiej temperatury powietrza:

1. Dopasuj swoje ubranie do temperatury (zabezpiecz dłonie, głowę).
2. Pij ciepłe napoje i jedz gorące posiłki.

Uwaga:

Nie wolno rozgrzewać i masować odmrożonych części!

OPARZENIA

Oparzenie to uszkodzenie skóry i/lub tkanki podskórnej i mięśniowej wskutek działania ciepła, żrących substancji chemicznych, prądu elektrycznego, promieni słonecznych czy rentgenowskich.

Oparzenie może mieć przyczyny:

• termiczne spowodowane np. wrzątkiem, gorącym olejem, ogniem

• chemiczne np. kwasem, ługami

• prąd elektryczny

Oparzenia są oceniane najczęściej według następujących reguł:

1. reguła „5” - reguła ta ma zastosowanie do oceny rozległości oparzeń u niemowląt. Według niej powierzchnia głowy, przodu i tyłu tułowia stanowi po 20% powierzchni ciała. Na każdą kończynę przypada 10% ogólnej powierzchni.

2. reguła dziewiątek (Wallace'a) pozwala na orientacyjne określenie oparzonej powierzchni ciała: głowa / kończyna górna (ręka, przedramię, ramię) odpowiada 9% powierzchni ciała, brzuch (9%) + klatka piersiowa (9%) = przednia część tułowia (18%), tylna część tułowia = plecy (18%), kończyna dolna (noga) to 18% powierzchni ciała, krocze to 1% powierzchni ciała,

3. reguła dłoni - służy do oceny rozległości oparzeń ciała u osób dorosłych. Według niej 1% powierzchni oparzonej to powierzchnia dłoni oparzonego

Stopnie oparzeń:

1. stopień to zaczerwienienie i obrzęk skóry. Spowodowane może być np. parą czy promieniami słonecznymi. Obejmuje jedynie naskórek, ale jest bolesne. Objawy mogą ustąpić dopiero po kilku dniach. Na szczęście nie pozostawiają blizn.

2. stopień dzieli się na: manifestuje się pojawieniem pęcherzy z płynem (surowiczym). Powodem jest np. wrzątek. Obejmuje naskórek i część skóry właściwej i jest bardzo bolesne. Gojenie może trwać około trzech tygodni. Zazwyczaj nie pozostają po nim blizny. Widoczne są czerwone punkciki (w okolicach cebulek włosowych) na jasnej skórze. Jest spowodowane np. gorącym olejem. Oparzenie przeszywa naskórek i skórę, ale towarzyszy temu mniejsza bolesność niż w stopniu II A, gdyż uszkodzone zostały zakończenia nerwów. Goi się długo i trudno, przez kilka tygodni i niestety pozostawia blizny.

3. stopień to martwica obejmująca skórę właściwą z naczyniami i nerwami skórnymi, podskórną tkanką tłuszczową. Może być spowodowane ogniem. Skóra może być koloru perłowo-białego, białoszara, brunatna. Ponadto jest twarda i sucha. Goi się bardzo długo i przeważnie wymaga przeszczepu. Również pozostawia blizny.

4. stopień to martwica sięgająca tkanek głębiej położonych: mięśni, ścięgien, kości. Przyczyną jest zazwyczaj ogień. Dla najcięższych przypadków typowe jest zwęglenie oparzonej części ciała. Leczenie jest operacyjne.

Pierwsza pomoc w oparzeniach:

1. Jak najszybciej schłodzić oparzone miejsce, polewając je strumieniem bieżącej wody, najlepiej o temperaturze ok. 20 st. C do około 20 minut lub do momentu ustąpienia bólu.

2. W razie powrotu dolegliwości bólowych ponownie rozpocząć schładzanie.

3. W trakcie schładzania usunąć odzież (poprzez rozcięcie), pierścionki, kolczyki, itp.,

4. Po zakończeniu schładzania rany oparzeniowe osłonić opatrunkiem jałowym wilgotnym lub hydrożelowym, schładzającym. Trzeba pamiętać, że gdy oparzenie dotyczy palców rąk czy stóp, należy między nie wsadzić np. złożone gaziki lub kawałki bandaża w celu uniknięcia „sklejenia” się palców.

5. W miarę możliwości unieruchomić (np. na desce) i unieść oparzoną część ciała

6. W przypadku stwierdzenia objawów wstrząsu - tj.: blada spocona skóra, szybkie tętno, pobudzenie psychoruchowe - należy pacjenta ułożyć w pozycji na plecach z uniesionymi kończynami dolnymi i zapewnić komfort cieplny poprzez okrycie.

7. Należy sprawować nadzór nad poszkodowanym oparzonym do przyjazdu pogotowia. Nie wolno zostawiać go samego.

8. W cięższych przypadkach (rozległe oparzenie, objawy wstrząsu) natychmiast wezwać pogotowie ratunkowe lub skontaktować się z Centrum Leczenia Oparzeń

9. W każdym przypadku oparzenia elektrycznego i oparzenia u dziecka konieczna kontrola lekarska.

10. W żadnym wypadku nie wolno: odrywać przylgniętej do rany odzieży, przekłuwać pęcherzy, dotykać rany oparzeniowej, smarować oparzonej skóry maściami, kremami, tłuszczami, piankami, białkiem jaja kurzego ani alkoholem. Przy oparzeniach wewnętrznych i rozległych oparzeniach zewnętrznych nie podawać doustnie płynów lub pokarmów

ODMROŻENIA

Odmrożenie - jest to uszkodzenie skóry, powstające w wyniku działania na nią niskiej temperatury i nadmiernej wilgotności powietrza.

Działanie zimna powoduje miejscowy skurcz naczyń krwionośnych, które zaopatrują określony obszar skóry, co odmrożeń kolei przyczynia się do zmniejszenia ukrwienia przez zwolnienie przepływu krwi- jest to miejscowa obrona przed wychłodzeniem całego organizmu. Do miejsc szczególnie narażonych na odmrożenia zaliczyć można: stopy, dłonie, nos, uszy, policzki czy brodę.

Rozróżnia się kilka typów urazów miejscowych powstałych odmrożeń wyniku działania niskiej temperatury:

• stopa okopowa: powstaje odmrożeń wyniku kilkudniowego narażenia na wilgoć odmrożeń zimno, gdy temperatura otoczenia przekracza 0°C. Objawia się przekrwieniem, obrzękiem, bólem odmrożeń pęcherzami. Stopa okopowa jest charakterystyczna dla osób bezdomnych.

• odmroziła: zmiany na skórze, powstające na skutek długotrwałego działania zimnego, suchego powietrza odmrożeń temperaturze powyżej 0°C. Na objętym obszarze skóry pojawiają się małe swędzące zaczerwienienia, „pajączki” naczyniowe odmrożeń guzki

Stopnie odmrożeń:

• I° Zaczerwienienie skóry, która następnie staje się blada lub woskowa. Po ok. 3 godzinach pojawia się obrzęk, który utrzymuje się do 10 dni. Od 5 dnia towarzyszy mu złuszczanie skóry. Przez wiele miesięcy może utrzymywać się nadmierne pocenie i mrowienie odmrożonych części ciała.

• II° Pierwszymi objawami są przekrwienie i obrzęk. Po 2 tygodniach powstają pęcherze, które odpadają po 3 tygodniach. Przez kilka miesięcy utrzymują się parestezje i nadwrażliwość skóry.

• III° Uszkodzenie dotyczy całej skóry. Powstają pęcherze i strupy, a po ich odpadnięciu ubytki tkanek gojące się przez ziarninowanie i naskórkowanie. Po wygojeniu powstają trwałe przebarwienia skóry. Przez szereg tygodni mogą utrzymywać się bóle i mrowienie.

• IV° Odmrożenie obejmuje skórę, tkankę podskórną, mięśnie a nawet kości. Tkanki te ulegają martwicy suchej lub rozpływowej. Potem następuje proces demarkacji. Powstają trudne do leczenia owrzodzenia. Martwica głęboka, której ulegają np. palce, uszy lub nos. Leczenia tego rodzaju zmian polega na chirurgicznym usunięciu martwych tkanek.

Pierwsza pomoc:

1. Poszkodowanego należy niezwłocznie przenieść do ciepłego pomieszczenia,

2. Przy powierzchownych odmrożeniach pierwszą czynnością jest rozluźnienie obcisłej odzieży i rozsznurowanie butów, co zmniejszy ucisk na odmrożone okolice ciała i poprawi ich ukrwienie.

3. Odmrożone obszary należy stopniowo ogrzewać.

4. Najkorzystniejsze jest ogrzewanie ciepłem własnym człowieka, zmarznięte dłonie można wsunąć np. pod pachy.

5. Należy zadbać o dodatkowe okrycie poszkodowanego.

6. Można zanurzyć odmrożone kończyny w wodzie o temperaturze nie wyższej niż 40-42°C, wyższa temperatura może spowodować oparzenie.

7. Poszkodowanemu podawać ciepłe napoje z dużą zawartością cukru.

8. Powierzchnie odmrożeń należy zaopatrzyć jałowym opatrunkiem.

9. Pacjenta należy ułożyć w pozycji zapobiegającej uciskowi na nerwy obwodowe kończyn.

10. W przypadku odmrożenia bez równoczesnego wychłodzenia całego ciała można wykonywać czynne ruchy dotkniętymi kończynami, nie wolno wykonywać ruchów biernych.

Czego nie wolno robić?

1. W przypadku głębokich odmrożeń nie zaleca się żadnych czynności mających na celu ogrzanie odmrożonych powierzchni.

2. Jeśli wytworzyły się pęcherze, nie wolno ich przekłuwać ani uciskać.

3. Nie należy stosować nacierania śniegiem odmrożonych okolic.

4. Nie należy podawać poszkodowanemu napojów alkoholowych.

5. Poszkodowany nie powinien palić papierosów.

6. Pacjent z odmrożonymi nogami nie powinien chodzić, ponieważ praca mięśni wymaga zwiększonego ukrwienia, a zwężone naczynia mogą temu nie podołać.

7. Nie należy nacierać i masować odmrożonych miejsc, gdyż nie powoduje to wzrostu temperatury a jest przyczyną utraty ciepła.

Zapobieganie:

W zapobieganiu odmrożeniom podstawową rolę odgrywa ubiór, który powinien chronić prze wiatrem, wilgocią i dobrze izolować termicznie, dlatego najlepsza metodą jest ubieranie „na cebulkę”. Poza tym bardzo ważne jest nakrycie głowy, gdyż organizm traci większą część swojego ciepła właśnie przez skórę głowy. Niezbędne jest również właściwe zaopatrzenia kończyn- najlepiej w rękawice warstwowe.
Przed wyjściem na mróz nie wolno spożywać alkoholu. Odsłonięte okolice ( twarz, usta) powinno się natłuszczać odpowiednimi kremami, ponieważ tłuszcz zabezpiecza przed działaniem zimna.

---