Pytania z egzaminu „ Diagnostyka zakażeń” 2013/2014
Wymień 3 przykładowe czynniki zoonotyczne wyszczególnione w Raporcie Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa (z 2009r.).
Salmonella
Brucella
Listeria monocytogenes
werotoksyczne E. Coli
Mycobacterium bovis
Podaj co to jest sepsa, a co posocznica?
Posocznica - jest to choroba układowa wywołana przez zakażenie, zarazki znajdują się wszędzie (również we krwi i szpiku). Jest wieloogniskowa i działa w wielu kierunkach.
Diagnostyka:
mikrobiologiczna - posiew krwi
biochemiczne parametry laboratoryjne
parametry termodynamiczne
badania hematologiczne - obraz krwi obwodowej
systemy „score”
Wstrząs, sepsa (bardziej głęboka posocznica) - ogólnoustrojowe zakażenie (zarazki występują również we krwi), ale do tego dochodzą również zmiany narządowe (m.in. upośledzone wchłanianie w nerkach). W jej przypadku śmiertelność wynosi 90%
Szok septyczny - w wyniku działania endotoksyny. Twierdzi się że powstaje ona także w wyniku szybkiej zmienności danych mikroorganizmów (np. w wyniku stosowania chemii czy antybiotyków)
Sepsa- zespół określonych objawów chorobowych spowodowany gwałtowną reakcją ustroju na zakażenie, mogący prowadzić do postępującej niewydolności wielu narządów, wstrząsu i śmierci.
SEPSA = SIRS (zespół ogólnoustrojowej odpowiedzi zapalnej) + infekcja
Przyczyny:
- zapalenie płuc (szpitalne i pozaszpitalne)
- powikłane zapalenie wyrostka robaczkowego
- paciorkowiec zapalenia płuc (Streptococcus pneumoniae)
- E. coli
- gronkowiec złocisty
- uchyłkowatość jelit
- zapalenie pęcherzyka żółtkowego
Co decyduje o cechach zjadliwości bakterii?
Inwazyjność - zdolność rozprzestrzeniania się drobnoustrojów po całym organizmie od miejsca ich wniknięcia
Toksyczność- zdolność bakterii do wytwarzania toksyn
Rodzaje toksyn:
*egzotoksyny-silne, często letalne, mogą działać hemolitycznie i nekrotyczne, wyrzucane na zewnątrz komórki
*endotoksyny- są wewnątrz komórki, uwalniają się z komórki po pęknięciu
* ektotoksyny- wewnątrzkomórkowe
Immunosupresja - bezpośrednie obniżenie aktywność układu odpornościowego.
Podaj diagnostykę różnicową 3-ch wymienionych gronkowców: Staphylococcus (S.) aureus, S. epidermitis i S. saprophiticius.
Cecha |
S. aureus |
S. epidermidis |
S. saprophyticus |
Kolor kolonii |
Żółty lub biały |
Biały |
Biały lub bladopopielaty |
Hemoliza |
+ |
+/- |
- |
Wydzielanie koagulazy |
Tak |
Nie |
Nie |
Fermentacja mannitolu |
Tak |
Nie |
Tak |
Wrażliwość na nowobiocynę |
Wrażliwy |
Wrażliwy |
Oporny |
Hemoliza |
Na podłożu z krwią- alfa, beta (całkowita), gamma (nie ma hemolizy) |
||
Staphylococcus aureus - Bakteria Gram +, ziarniak , katalazododatni, czasami preferuje warunki tlenowe, wytwarza koagulazę, powoduje fermentację mannitolu, rośnie w środowisku z 7,5% NaCl, kolonie na podłożu stałym żółte, złociste, hemoliza β (całkowita). Wywołuje większość zakażeń gronkowcowych u ludzi. Jest wrażliwy na działanie antybiotyków, ściana zawiera rybitolowy kwas tejchojowy - służy m.in. do diagnozowania.
S. epidermidis - gronkowiec skóry, zakażenia oportunistyczne u ludzi z obniżoną odpornością, białe kolonie na podłożach z wątpliwą hemolizą, nie wytwarzają koagulazy, nie powodują fermentacji mannitolu, zawierają glicerolowy kwas tejchojowy, saprofit występuje w drogach moczowo-płciowych, może być przyczyną SEPSY.
S. saprophyticus- gronkowiec saprofityczny, powoduje zakażenie dróg moczowo-płciowych, również białe kolonie, nie wywołuje hemolizy, nie wytwarza koagulazy, powoduje fermentację mannitolu, w ścianie komórkowej ma kwas glicerolowy i może być przyczyną SEPSY.
Co jest podstawą podziału wg Lancfielda charakterystycznego dla paciorkowców?
Jest to podział ze względu na budowę ściany, obejmujący grupy od A do R- dla którego podstawą podziału jest antygenowość bakterii, a właściwie wielocukru C budującego ścianę komórkową. Umożliwia to podział na grupy A-R. Chorobotwórcze są grupy A,B,C,D,G.
Wymień przedstawiciela sekcji 4 (wg systematyki Bergey'a) zaliczanego do meningokoków i podaj jego diagnostykę.
Neisseria meningitdis (meningokoki)
Jedna z najbardziej zjadliwych bakterii chorobotwórczych dla człowieka, mniej rozpowszechniona w środowisku, wywołuje zapalenie opon mózgowych, może prowadzić do śmierci.
Czynniki determinujące chorobotwórczość: czynniki przylegania (fimbrie), otoczka polisacharydowa, LPS, proteazy IgA.
Diagnostyka:
- badanie płynu mózgowo-rdzeniowego: liczba leukocytów i granulocytów, poziom cukru, poziom białka, bakteriologia
- posiew krwi
- inne posiewy (inne narządy)
Wymień czynniki determinujące Pseudomonas sp.
Cechy charakterystyczne Pseudomonas sp.
- pałeczka Gram (-), wytwarza otoczkę, pierwotnie tlenowa, ale może rosnąć beztlenowo, oksydazo (+), małe wymagania wzrostowe, nie fermentuje glukozy i laktozy, ruchliwa, wydziela barwniki (piocyjanina, piowerdyna, fluoresceina), wzrost w temperaturze 25-42oC w obecności wysokiego stężenia soli, nawet przy małym stężeniu środków antyseptycznych i antybiotyków.
Czynniki determinujące chorobotwórczość Pseudomonas sp.:
- otoczka alginianowa- nadaje śluzowaty wygląd, ważna dla przeżycia w środowisku wodnym, wydzielana w odpowiedzi na zmiany otoczenia (wysoka osmolalność, niskie stężenie azotu), czynnik adhezyjny i antyfagocytarny
- pilina i adhezyny- ważne we wstępnej kolonizacji tkanki nabłonkowej
- hemolizyzny- np. fosfolipaza C
- proteazy- np. elastaza, trawią białka i niszczą tkankę
- toksyny m.in.: lipopolisacharyd (LPS) endotoksynę, enterotoksynę i 2 egzotoksyny:
٠ Egzotoksyna A - uwalniana przez ok. 90% szczepów
٠ Egzotoksyna S uwalniana przez około 40% szczepów
Uważa się, że obie egzotoksyny hamują aktywność fagocytów.
- oporność na antybiotyki- jest wynikiem względnej nieprzenikalności ściany komórkowej.
Co wywołuje u ludzi chorobę zwaną krztuścem?
Krztusiec jest chorobą układu oddechowego wywołaną przez zakażenie Bordetella pertussis, małą pałeczką Gram-ujemną. Krztusiec, klasycznie występujący u niemowląt i małych dzieci, często nie jest uwzględniany w diagnostyce różnicowej przewlekłego kaszlu u dorosłych. Niedawno zaobserwowano ponowne zwiększenie liczby zachorowań na krztusiec wśród młodzieży i wcześniej szczepionych dorosłych, co jest spowodowane zanikaniem swoistej odporności. Tacy chorzy są istotnym źródłem zakażenia dla nieuodpornionych niemowląt, u których ryzyko powikłań jest największe. Krztusiec charakteryzuje się dużą zakaźnością, a przenosi się drogą kropelkową podczas kaszlu. W przypadku dorosłych i młodzieży szybkie rozpoznanie zachorowań na krztusiec oraz szczepienie przypominające zgodnie z zaleceniami szczepionką zawierającą toksoid tężcowi oraz zmniejszone dawki toksoidu błoniczego i bezkomórkowych komponentów pałeczki krztuśca (dTpa) ma kluczowe znaczenie w ograniczaniu transmisji krztuśca i występowaniu powikłań w podatnych populacjach
Diagnostyka:
Serologia - polegają na wykrywaniu przeciwciał przeciwko Bordetella pertusssis w surowicy
hodowla próbek z nosa w nieżytowej fazie choroby za pomocą wymazówek z alginianem wapnia zwilżonym w roztworze wodnym penicyliny
Podaj identyfikację szczepów VTEC i EPEC E.coli.
EPEC wyhodowane z kału na podłożach wybiórczych z laktozą (McConkey) oraz na podłożu płynnym - aglutynacja szkiełkowa z surowicami. Po kilku już godzinach zanim wyrosną na agarze z krwią powodują beta-hemolizę. W Polsce ponad 1000 przypadków takich biegunek rocznie.
VTEC - odczyn aglutynacji zawiesiny z kału z podłoża płynnego - zabitej przez ogrzewanie. można wykryć plazmid kodujący hemolizynę Ehx tylko na płytkach z wypłukanymi krwinkami baranimi - hemoliza po 24h inkubacji. Podłoża izolacyjne, metody amplifikacji (PCR).
Co jest przyczyną duru brzusznego u ludzi i podaj co najmniej 3 przykłady możliwej jego diagnostyki.
Rodzina: Enterobacteriaceae
Gatunek: Salmonella thypi
Hodowle:
opiera się głównie na badaniach mikrobiologicznych polegających na izolacji i identyfikacji pałeczek duru brzusznego z płynów ustrojowych (wyhodowanie pałeczek z krwi pacjenta)
potwierdzenie zakażenia nim można uzyskać wykonując posiew krwi - w pierwszych trzech tygodniach od zakażenia; posiew moczu w drugim tygodniu; posiew kału między drugim a czwartym tygodniem
posiew szpiku kostnego uważany za najbardziej czułą metodę, w której dodatnie wyniki uzyskuje się przez bardzo długi czas, nawet po rozpoczęciu antybiotykoterapii (duża inwazyjność, do najtrudniejszych przypadków)
w późniejszym etapie przy podejrzeniu powikłań - posiew płynu mózgowo-rdzeniowego
w niektórych przypadkach wykonuje się posiewy aspiratów dwunastniczych
Serologia:
W Polsce wykonuje się także rutynowo testy serologiczne tzw. odczyn Widala. Badanie to pozwala na wykrycie we krwi pacjenta swoistych przeciwciał pojawiających się w organizmie po zakażeniu pałeczką duru brzusznego.
Metody PCR, inne testy np. szybkie testy EnZquik
Podaj przy jakim czynniku zakaźnym stosowany jest test Eleca i wyjaśnij na czym ta metoda polega.
Jest jednym z testów diagnostycznych, pozwalający wykryć zjadliwość szczepu maczugowca błonicy (Corynebacterium diphtheriae) przez sprawdzenie obecności toksyny błoniczej. Polega na nałożeniu paska bibuły nasączonego przeciwciałami przeciw toksynie błoniczej bezpośrednio na pożywkę z bakteriami. Obecność toksyny wywoła powstanie linii precypitacyjnej.
C. diphtheriae - powoduje zakażenia skórne, przenosi się na błony śluzowe, egzotoksyna może z krwi przenosić się do mięśnia sercowego. Wywołuje błonicę, powoduje zmiany na błonie śluzowej w postać odrywających się błon w drogach oddechowych.
Podaj jak diagnozuje się Bacillus antracis i co on wywołuje u ludzi?
Bacillus anthracis- WĄGLIK- drobnoustrój ten to laseczka G(+), chorobotwórcza dla ludzi i zwierząt. Tworzy owalne spory (wytrzymałe, nie są wrażliwe na wysoką temperaturę), nieruchliwy, bezwzględny tlenowiec, występuje w glebie. Powoduje zoonozy. Stał się ze względu na swoje właściwości czynnikiem bioterrorystycznym.
Czynniki determinujące chorobotwórczość:
otoczka
egzotoksyna
czynnik śmiertelny (PA) i ochronny dla tego drobnoustroju
Diagnostyka:
Obraz kliniczny i przebieg choroby, szczególnie wystąpienie czarnej krosty, w powiązaniu z wywiadem dotyczącym zawodu pacjenta pozwalają na podejrzenie lub rozpoznanie skórnej postaci wąglika.
Inne postacie są trudne do rozpoznania na podstawie obserwacji klinicznej.
Poszerzenie śródpiersia w obrazie rentgenowskim klatki piersiowej u pacjenta z objawami narastającej niewydolności oddechowej w przebiegu infekcji górnych dróg oddechowych jest objawem charakterystycznym w postaci płucnej wąglika.
Laboratoryjnie możliwe jest potwierdzenie zakażenia na podstawie bezpośredniego preparatu z krwi lub zmian miejscowych, barwionego metodą Grama i na obecność otoczek.
Można również izolować bakterie z posiewu krwi, płynu mózgowo-rdzeniowego, płynu surowiczego, ropy, plwociny na agarze z krwią i wybiórczym podłożu PLET (płynnym i stałym). Identyfikacji dokonuje się na podstawie właściwości hodowlanych i testów biochemicznych.
Testem potwierdzającym chorobotwórczość izolowanego szczepu bakteryjnego bądź umożliwiającym wykrycie zarazka przy jego niewielkiej ilości w próbce materiału lub po wdrożeniu antybiotykoterapii jest próba biologiczna na śwince morskiej lub białych myszach.
W diagnostyce retrospektywnej wykorzystuje się test ELISA do oceny dynamiki surowiczych przeciwciał dla ochronnego antygenu (PA) B. anthracis.
W celu identyfikacji plazmidów pXO1 i pXO2 w wysoce specjalistycznych laboratoriach wykrywa się specyficzny DNA bakterii metodą PCR.
Jak przebiega diagnostyka w przypadku Helicobacter pyroli u ludzi?
Infekcje Helicobacter pylori zalicza się do głównych przyczyn choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy. Gram-ujemnym spiralnym drobnoustrojem zaopatrzonym w witki, bytującym na powierzchni komórek nabłonkowych błony śluzowej w części przedodźwiernikowej żołądka. W przetrwaniu bakterii w kwaśnym środowisku żołądkowym pomaga wytwarzany przez nie enzym - ureaza, która katalizuje rozkład mocznika z powstaniem jonów amonowych o oddziaływaniu zasadowym. Źródłem zakażenia są najczęściej krewni (rodzinne występowanie choroby wrzodowej).
Diagnostyka:
W wykrywaniu zakażeń H. pylori wykorzystuje się metody inwazyjne oraz nieinwazyjne
test oddechowy z użyciem węgla 13C - UBT,
testy serologiczne
oznaczenie antygenu bakterii w kale
hodowla bakteryjna
test ureazowy (CLO-test)
test serologiczny na obecność przeciwciał w klasie IgG
Co to są prątki MOTT?
Prątki kwasoodporne niegruźlicze, tzw. prątki MOTT
Mycobacterium avium - intercellulare
Podaj co jest przyczyną powstawania grypy, wymień rodzaje i główny materiał pobierany od pacjenta do diagnostyki grypy u ludzi?
Wirus grypy - rodzina Orthomyxoviridae (-)ssRNA
Influenza A virus - zakaża ludzi, ptaki, ssaki, wirus A jest najbardziej zjadliwy wśród wirusów grypowych i powoduje epidemie i pandemie.
Influenza B virus - powoduje grypę u ludzi i fok, charakteryzuje się dużo mniejszą zmiennością niż typ A, dlatego nie powoduje pandemii, a epidemie dające łagodny przebieg choroby.
Influenza C virus - powoduje grypę u ludzi i świń, najrzadziej występuje, choroba może mieć ciężki przebieg i dawać lokalne epidemie.
Na powierzchni wirusa grypy występują cząsteczki powierzchniowe:
- HA - hemaglutynina (jest niezbędna do wiązania się z receptorami błony komórkowej oraz endocytozy cząsteczek wirusowych do wnętrza infekowanej komórki)
- NA - neuraminidaza (ułatwia uwalnianie wirusów potomnych z zainfekowanej komórki)
Wyróżniono 16 podtypów HA (H1-H16) oraz 9 podtypów NA (N1-N9), co daje łącznie 144 możliwych kombinacji segmentów genowych i powoduje istnienie ogromnej różnorodności wirusów typu A.
Wirusologiczne
o Izolacja wirusa grypy na zarodkach kurzych i/lub hodowli komórkowej MDCK \
o Test immunofluorescencji bezpośredniej
o RT-PCR i Real-time PCR
Materiał do badań:
wymaz z nosa i/lub gardła
wymaz z nosogardzieli
aspirat odessany z nosowej części gardła
popłuczyny z drzewa oskrzelowego
płyn mózgowo-rdzeniowy
wysięk z ucha środkowego
materiał biopsyjny
Serologiczne
o Badanie poziomu przeciwciał
Materiał do badań:
surowica krwi
Co wywołuje u ludzi wściekliznę i wskaż jaką drogą można zakazić się tym czynnikiem?
Rodzina: Rhabdoviridae - (-) lub (+) ssRNA
Lyssavirus- wirus wścieklizny- ludzie, gryzonie, psy, koty, nietoperze
Zakażenie następuje przez mikrouraz, musi dojść do kontaktu bezpośredniego, źródłem zakażenia są głównie lisy, borsuki, a nawet zwierzęta domowe i bydło.
Wirus wścieklizny atakuje OUN powodując zmiany:
z miejsca inwazji (rana mająca kontakt z materiałem zakaźnym) wirus trafia do komórek mięśni szkieletowych, gdzie wstępnie się namnaża i stąd poprzez płytkę motoryczną trafia do aksonu, wzdłuż którego wędruje do rdzenia kręgowego, potem do istoty szarej mózgu, gdzie ulega masowo replikacji, a potem rozprzestrzenia się po całym organizmie, głównie wędrując do ślinianek i skóry.
U człowieka wśród objawów wyróżnia się III okresy: utajenia (inkubacji), przebudzenia, porażenia.
Diagnostyka:
rozpoznanie na podstawie objawów klinicznych
wywiad epidemiologiczny
rezonans magnetyczny
przyżyciowa diagnostyka wścieklizny: metoda bezpośredniej immunofluorescencji (FA) najczęściej ze skóry karku, wykrywanie przeciwciał neutralizujących w surowicy lub płynie mózgowo-rdzeniowym
diagnostyka pośmiertna