ROZRÓŻNIENIE RYNKU PIENIĄDZA I KAPITAŁU.

Rynek pieniądza- handluje się nadwyżkami i deficytami płynności ( do roku nadwyżki i niedoboru płynności). Transakcje są zawierane na zasadzie zwrotności (pożyczki, depozyty).

• Jest mechanizmem zamiany pieniądza bankowego na pieniądz BC

• Chroni banki przed niewypłacalnością

• Stanowi rynek rezerw kasowych systemu bankowego i gospodarki finansowej państwa (działanie BC będącego ostatecznym źródłem centralnego pieniądza rezerwowego i płynności rynku pieniężnego)

Funkcje

• Krótkoterminowe wyrównanie płynności banków w drodze refinansowania nadmiaru środków pochodzących z operacji klientów, bądź pokrycie niedoboru środków powstałych z tych operacji.

• Zabezpieczenie koniecznych rezerw pieniężnych przez banki.

• Średnioterminowe zapewnienie sobie przez banki optymalnego rozwiązania bilansu między ryzykiem i dochodem poprzez dążenie do zmniejszenia ryzyka terminowego i ryzyka procentowego z operacji dokonywanych przez klientów, a także optymalizacja zysku poprzez zmianę struktury aktywów.

• Określenie wysokości procentu w krótkoterminowych i średnioterminowych operacjach z klientami.

• Stworzenie BC możliwości wywierania wpływu na koniunkturę poprzez oddziaływanie na wysokość masy pieniężnej.

Rynek kapitału- handluje się nadwyżkami i deficytami kapitału pieniężnego ( powyżej roku nadwyżki i niedoboru kapitału). Banki kredytują niedobór kapitału pieniężnego.

Transakcje mają charakter:

1. Zwrotny- kredyty, lokaty, papiery dłużne

2. Bezzwrotny- udziałowe transakcje, wkłady kapitału w jakieś przedsięwzięcie.

Rynek kapitału:

• Umożliwia emitentowi papierów wartościowych uzyskanie środków na planowaną działalność, nabywcy stwarza możliwość zyskownej lokaty posiadanych środków finansowych lub zabezpieczenie posiadanych kapitałów.

• Umożliwia łatwe i szybkie przenoszenie środków finansowych między sektorami finansowymi i różnymi częściami gospodarki.

SEGMENTY RYNKU KAPITAŁU

1. Rynek czynników produkcji

2. Rynek nieruchomości

3. Rynek papierów wartościowych

• Akcje

• Obligacje

• Forwards, opcje, futures

4. Rynek kredytowy

Rynek hurtowy pieniądza- rynek międzybankowych lokat pieniądza, a także TU, FE,FI.

Banki występują jako jednostki nadwyżkowe płynnych funduszy. Inne banki występują jako jednostki deficytowe mające problemy z płynnością. Okres operacji od 1 do 365 dni. Powyżej roku występuje ok. 10% operacji.

Brak płynności:

• Luka terminowa między okresem przyjmowania depozytów a udzielania kredytów (między zapadalnością kredytów a wymagalnością depozytów- niedostosowanie strumieni przychodów do wydatków)

Przebieg rozliczeń międzybankowych- odbywają się one w pieniądzu BC (jest to pieniądz rezerwowy).

WIBID- stopa % , po której bank jest gotów przyjąć pożyczkę.

WIBOR- stopa %, po której bank jest gotów udzielić pożyczki.

Overnight (O/N)- termin jednodniowy. Bank pożyczający pieniądze otrzymuje je w dniu zawarcia umowy, a zwraca w następnym dniu roboczym.

Tom/ next (T/N)- termin jednodniowy, ale pieniądze docierają do banku biorącego depozyt następnego dnia po transakcji, a zwracane są w kolejnym dniu roboczym.

Spot/ next (S/N)- termin również jednodniowy, ale bank dający lokatę przekazuje pieniądze dopiero w drugim dniu roboczym po zawarciu umowy, a zwrotu domaga się następnego dnia roboczego.

Termin= 12- 24 m-cy- lokaty nadwyżek kapitału. Pieniądz dzienny jest droższy od pieniądza np.: na tydzień.

RYNEK PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH (rynek pieniądza)

Są to dłużne papiery wartościowe krótkoterminowe- do 1 roku.

Papiery wartościowe mogą emitować publiczne jednostki prawa publicznego:

• Skarb Państwa

• NBP

• Samorządy terytorialne

Bony skarbowe

Rozróżniamy :

• Rynek pierwotny- alokacja i pośrednictwo w sprzedaży bonów skarbowych przez emitenta (przychód należy do emitenta)

• Rynek wtórny- obrót miedzy wierzycielami.

Na rynku pierwotnym następuje zasilenie w fundusze jednostek deficytowych przez jednostki nadwyżkowe. Rynek wtórny to obrót jedynie między jednostkami nadwyżkowymi. Na rynku wtórnym w miejsce jednego wierzyciela wchodzi drugi.

Jednostki organizacyjne:

1. Giełda Papierów Wartościowych- to rynek wtórny kapitałowy. Obraca wartościami własnościowymi i dłużnymi między inwestorami.

2. Komisja Papierów Wartościowych- wydaje zgodę na dopuszczenie papierów do obrotu giełdowego. Wyraża zgodę na wprowadzenie walorów do publicznego obrotu- gdy oferta jest skierowana do więcej niż 300 osób, lub nieoznaczonego adresata.

Nie wymaga się zgody dla:

• Oferty skierowanej do < 300 osób

• Akcji dla pracowników na zasadach preferencyjnych

• Jednoosobowych spółek Skarbu Państwa o ilości ≥ 10% dla jednego nabywcy

• Walorów emitowanych przez SP lub NBP, albo poręczonych przez te instytucje.

3. OTC- organizacja typu maklerskiego- obrót pozagiełdowy.

4. Br- biura brokerskie- gromadzenie i dostarczanie informacji

5. AI- agencje informacyjne

Liczba przetargów = 4 lub 5 w m-cu. NBP działa w przetargu jako agent Skarbu Państwa.

Lista jednostek mogących brać udział w przetargu:

• Banki będące dealerami

• Duże instytucje finansowe ( towarzystwa ubezpieczeniowe, fundusze powiernicze)

System przetargu polega na ogłoszeniu listy bonów przeznaczonych do sprzedaży (rodzaje bonów i nominały- 4W, 8W, 13W, 26W, 39W, 52W). Publikuje się następnie wartość nominalną ofert ( średnia cena przyjęta, średnia ważona stopa rentowności bonu, najwyższa cena przyjęta „za 100”). Skala obrotów na rynku wtórnym jest 2,4, a nawet 6-krotnie wyższa niż na rynku pierwotnym. Następnie zawiadamia się o przyjęciu ofert i w ciągu 48h należy zapłacić za bony.

NBP może występować na rynku pierwotnym, ale nie staje do przetargu. Kupuje bony poza przetargiem- do 2% wydatków budżetu.

SEGMENTY RYNKU PIENIĄDZA

1. Detaliczny- banki komercyjne (przedmiotem obrotu jest pieniądz)

2. Hurtowy- przedmiotem obrotu jest pieniądz o najwyższej mocy, zwany bazą monetarną- czyli pieniądz BC:

1. Lokaty międzybankowe (również lokaty obowiązkowych rezerw płynności)

• Kredyty refinansowe- redyskontowe i lombardowe

2. Lokaty dobrowolne

3. Rynek papierów wartościowych (krótkoterminowe papiery dłużne- do 1 roku)

• Rynek publicznych pap. wart. dłużnych- emitentami są jednostki prawa publicznego

• Rynek prywatnych pap. wart. dłużnych- emitentami są prywatne firmy i banki

Rynek wtórny.

Operacje otwartego rynku:

1. Bezwarunkowe- BC sprzedaje papiery, ale nie odkupuje.

2. Warunkowe:

• Repo- BC kupuje od BK papiery na jakiś okres a potem sprzedaje BK to co kupił.

• Revers Repo- BC sprzedaje BK papiery na jakiś okres a potem je odkupuje.

Dla bonów pieniężnych nie ma rynku wtórnego między BC a BK.

Operacje otwartego rynku:

• Bony Skarbowe- rynek wtórny

• Bony pieniężne- rynek pierwotny, ale tylko na zasadzie bezwarunkowej.

Obrót prywatnymi dłużnymi papierami wartościowymi (commercial papers)- bony komercyjne, bony handlowe, weksle itp.

Na emisję CP mogą pozwolić sobie korporacje i organizację mające dobrą pozycję na rynku. CP zostały wprowadzone żeby zmniejszyć koszty wynikające z zaciągnięcia kredytu w banku.

1. Bony komercyjne- PBR S.A., PKO S.A. bony komercyjne kupują głównie Towarzystwa Ubezpieczeniowe.

2. Komercyjne weksle inwestycyjne terminowe- emituje je Internationale Niederlanden Group.

3. Bony dłużne- bank Austrii

4. Bony handlowe- BH S.A. w Wa-wie.

5. Weksle i obligacje- City Bank Polska- posiadają one krótkie terminy wykupu.

Weksel globalny- może być zakupiony z dyskontem przez jednego inwestora (są one jednak o nominale 500 tys.). Weksel globalny można podzielić na odcinki cząstkowe.

Certyfikaty depozytowe (termin 7 dni)- emitowane przez bank mają zastąpić depozyty. Certyfikat zwalnia inwestora od ryzyka utraty zysku przy wcześniejszym zwrocie tego certyfikatu. Papiery te funkcjonują w obrocie jak pozostałe papiery dłużne, więc można je sprzedawać wcześniej na rynku wtórnym. BRE bank emituje certyfikaty 3M, 1roczne, ING od 7 do 72 dni. Certyfikaty mogą emitować tylko banki.

Jeśli stopa % depozytów rośnie to ceny rynkowe papierów wartościowych spadają, a popyt na te papiery rośnie i wolne środki likuje się w tych papierach.

Popyt na pieniądz.

3 motywy popytu na pieniądz:

1. Transakcyjny- dla dokonywania płynnych wydatków trzeba utrzymywać jakieś środki.

2. Przezorności- zatrzymywanie pieniędzy na wydatki nieprzewidziane.

3. Spekulacyjny.

Stopy %.

1. Oprocentowanie do roku- rynek pieniężny (obraca się papierami o charakterze dłużnym)

2. Oprocentowanie powyżej roku- rynek kapitałowy

Rynek pieniądza działa pod silnym wpływem regulacyjnym BC, dąży do realizacji celów używając instrumentów w postaci kredytów refinansowych, kształtuje stopy finansowe (krótkoterminowe), zakup lub sprzedaż krótkoterminowych papierów wartościowych. BC kształtuje podaż, popyt i stopy %.

Rynek kapitału- BC wpływa na niego w sposób pośredni, przez stopy % rynku pieniądza, które wpływają na stopy % rynku kapitału.

Uczestnicy rynku kapitału:

1. Jednostki nadwyżkowe

• Gospodarstwa domowe

2. Pośrednicy

• Banki

• Tow. Ubez.

• Fundacje

• Fundusze powiernicze i inwestycyjne

3. Jednostki deficytowe

• Przedsiębiorstwa

• Sektor publiczny

Możliwy jest przepływ bezpośredni od 1 do 3, ale występuje rzadko.

RODZAJE PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH

1. Akcje (własnościowe)

• Imienne

• Na okaziciela

Ze względu na formę pokrycia

• Opłacone gotówką całkowicie lub częściowo

• Wydawane za wkłady rzeczowe ( akcje aportowe)- do 2 lat nie mogą być zbywane i muszą być imienne

Ze względu na wartość

• Zwykłe

• Uprzywilejowane

• Pojedyncze- na wartość nominalną

• Zbiorcze- więcej niż jedna akcja w dokumencie

2. Obligacje (dłużne)

EMITENCI OBLIGACJI

1. Skarb państwa

2. NBP

3. Podmioty gospodarcze prowadzące działalność gospodarczą i posiadające osobowość prawną (S.A., zo.o.. spółdzielnie, przedsiębiorstwa państwowe, komunalne)

4. Gminy

5. Inne podmioty posiadające osobowość prawną np.: banki

Lokacyjne papiery wartościowe:

1. O stałym dochodzie

• Obligacje

• Listy zastawne

• Renty kapitałowe

• Bony pieniężne

2. O zmiennym dochodzie

• Certyfikaty inwestycyjne

• Akcje

FUNKCJE PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH

• Instrument akumulacji i wprowadzenia do obrotu wolnych środków finansowych

• Centralizacja i przekształcanie w duże kapitały również drobnych kwot oszczędności

• Przepływ środków z mniej do bardziej efektywnych dziedzin gospodarki

• Odzwierciedlają stopień efektywności ekonomicznej rozmieszczenia i wykorzystania kapitału

• Szansa osiągnięcia wyższych dochodów

• Normowanie operacji spekulacyjnych

• Uproszczenie tworzenia mieszanych kapitałów oraz przemiany własności przedsiębiorstw

Koszty pozyskiwania pieniądza przez bank

• Marża globalna- nadwyżki dochodów z odsetek , łącznie z dochodami z innych źródeł powinny wystarczyć na pokrycie kosztów ogólnych i pozostawić jeszcze pewien margines zysku brutto na podatki i uzupełnienie funduszy własnych.

• Marża graniczna- kwota, o którą można obniżyć marżę globalną, by pokryć jeszcze koszty ogólne i utworzyć niezbędne rezerwy.

• Marża graniczna= (koszty ogólne + rezerwy - prowizje - inne) / aktywa zarobkowe

Do kosztów pozyskania pieniądza bank musi dodać min 2,5% by nie poniósł straty.

NEOKLASYCZNA TEORIA RÓWNOWAGI

• R ↓, popyt na kredyty ↑, popyt na dobra inwestycyjne ↑

• R ↑, popyt na kredyty ↓, popyt na dobra inwestycyjne ↓

KEYNESOWSKA FUNKCJA POPYTU NA PIENIĄDZ

• Dochód narodowy Y ↑, popyt na pieniądz transakcyjny i przezornościowy ↑

• R ↓, popyt na pieniądz spekulacyjny ↓ ( i odwrotnie)

Terminowy rynek dewiz

1. Rynek forward (kupno i sprzedaż na termin)- jest rynkiem niesformalizowanym przez sztywne reguły działania. Do transakcji dochodzi na zasadzie swobodnego uzgodnienia warunków między stronami kontraktu: wielkość transakcji, termin realizacji i kurs terminowy są kwestią umowy między klientem a bankiem ( albo firmą brokerską). Kurs forward będzie uwzględniał oczywiście stan popytu i podaży rynkowej w danej chwili. Umowy forward muszą być realizowane.

2. Operacje futures- są podobne do forward, jednak zawierane na większe sumy. Transakcje takie nie musza być realizowane. Posiadają z góry ustalone, podawane w notowaniach giełdowych terminy realizacji (przeważnie kilka dat w ciągu roku).

3. Opcje- są kontraktami terminowymi zawartymi z bankiem lub brokerem dewizowym, który przewiduje dostarczenie albo nabycie określonej sumy dewiz w jakimś terminie lub w ciągu jakiegoś okresu (opcje amerykańskie), po z góry uzgodnionym kursie, przy czym jedna ze stron (nabywca opcji) ma prawo, ale nie obowiązek skorzystania z tej możliwości.

• Opcja call- opcja kupna

• Opcja put- sprzedaży

KURSY WALUTOWE

1. Kurs giętki (floating)- kurs swobodnie zmienny.

• Jest samoczynnie regulowany przez mechanizm rynku

• Zwalnia BC od konieczności interweniowania przez kupno i sprzedaż dewiz na rynku w celu powstrzymania zmiany kursu. Nie wyklucza jednak interweniowania „ad hoc” jeśli BC uważa to za konieczne.

• Izoluje gospodarkę od zakłóceń monetarnych, płynących z zewnątrz, takich jak zagraniczna inflacja i deflacja.

• Kurs giętki dostosowuje się łagodnie do ewolucji struktur gospodarczych, która w poszczególnych krajach przebiega w różnym tempie, dezaktualizując wcześniej ustalone kursy.

2. Kurs sztywny (fixed rate)- stały, regulowany przez BC

3. Rozwiązania pośrednie:

• Kurs sztywny korygowany skokowo (adjustable peg)

• Kurs pełzający (crawling peg)

• Kurs płynny sterowany (managed float)

---