UKŁAD MOCZOWY

Budowa narządów moczowych.

Do narządów moczowych należą:

• nerki

• miedniczki nerkowe

• moczowody

• pęcherz moczowy

• cewka moczowa

Nerka (ren):

Położona jest zaotrzewnowo na powierzchni mięśnia biodrowo -lędźwiowego. wielkość nerki: dł.-12 cm; szer.-7 cm; grubość (wymiar przednio-tylny) -4 cm.

Nerka prawa leży na wysokości Th₁₂ -L₃. Nerka lewa położona jest na wysokości Th₁₁ -L₂.

Nerka wraz z leżącymi w sąsiedztwie nadnerczami jest otoczona torebką tłuszczową. Miąższ nerki otacza bezpośrednio torebka łącznotkankowa, która daję się łatwo zdjąć bez uszkodzenia narządu.

W nerce wyróżniamy:

• powierzchnię przednią

• powierzchnię tylną

• koniec górny (biegun górny)

• koniec dolny (biegun dolny)

• brzeg boczny

• brzeg przyśrodkowy

Brzeg przyśrodkowy posiada zagłębienie, które nazywamy wnęką nerki. Przez wnękę nerki przechodzą naczynia, nerwy, moczowód.

Nerki sąsiadują z:

nerka prawa	nerka lewa
wątrobą dwunastnicą	śledzioną żołądkiem trzustką

Obydwie swoją powierzchnią przednią przylegają do:

• gruczołu nadnerczowego

• okrężnicy poprzecznej

• pętli jelita cienkiego

Na przekroju podłużnym lub poprzecznym wyróżnia się w miąższu 2 części:

1. istotę korową (korę nerki) -cortex renis-część kory nerki, która przylega do torebki nazywa się korą kory. Ta częśc istoty korowej, która przylega do istoty rdzennej nazywamy warstwą podkorową.

2. istotę rdzenną (rdzeń nerki) -medula renis - istota rdzenna jest utworzona z piramid nerkowych, które są zwrócone podstawą do istoty korowej a wierzchołkiem do miedniczki nerkowej. Wierzchołek nazywany jest brodawką nerkową, którą otacza kielich nerkowy. Pomiędzy piramidy „wciska się” istota korowa, która tworzy słupy nerkowe. Słupy nerkowe wyznaczają zarazem granice płatów i płacików nerki. Każda piramida wraz z otaczającymi ją słupami tworzy płat nerki. Od podstawy piramid wnikają do kory nerki pasma istoty rdzennej, zwane promienistościami rdzennymi.

Budowa mikroskopowa nerki:

Jednostką morfologiczno -czynnościową nerki jest nefron. Ich liczba przekracza 1 700 000 w jednej nerce.

Nefron składa się z:

• ciałka nerkowego

• kanalika głównego

• pętli nefronu, w której wyróżnia się:

-ramię zstępujące

-ramię wstępujące

• wstawki

Ciałko nerkowe -(kłębuszek nerkowy, ciałko Malpighiego) -każde ciałko nerkowe utworzone jest z ok. 30 pętli naczyń krwionośnych włosowatych. Włośniczki te są osłonięte blaszką trzewną torebki kłębuszka (wewnętrzną) oraz blaszką ścienna (zewnętrzną). W każdym ciałku nerkowym wyróżnia się 2 bieguny:

1. biegun naczyniowy -jest to miejsce wejścia do kłębuszka tętniczki doprowadzającej i odejście tętniczki wyprowadzającej

2. biegun kanalikowy -jest to miejsce, z którego wychodzi drugi odcinek nefronu czyli kanalik główny.

Wspomniana torebka kłębuszka, składająca się z dwóch blaszek, posiada pomiędzy tymi blaszkami szczelinowatą przestrzeń łączącą się ze światłem kanalika głównego. W przestrzeni tej zbiera się mocz pierwotny.

Filtrację osocza ułatwia fakt, iż śródbłonki włośniczek mają liczne pory, a błona podstawna jest ciągła. Tak więc krew może kontaktować się bezpośrednio z błoną podstawną.

Kanalik główny -jest on początkowym odcinkiem kanalika nefronu i składa się z części:

-krętej

-prostej

Zbudowany jest z nabłonka sześciennego, którego granice międzykomórkowe są zamazane, a na powierzchni zwróconej do światła kanalika posiadają mikrokosmki czyli tzw. rąbek szczoteczkowy. Na powierzchni rąbka szczoteczkowego jest duża aktywność hydrolaz związanych z procesem resorpcji. Mikrokosmki zwiększają także znacznie powierzchnię komórek.

Pętla nefronu -składa się z dwóch ramion:

• zstępującego, zwanego także ramieniem cienkim. Biegnie ono w promieniu rdzennym a następnie w części rdzennej nerki ku wierzchołkowi piramidy . Ramię to zgina się w kształcie literki „U” i przechodzi ku istocie korowej jako ramię wstępujące. Ramię zstępujące zbudowane jest z komórek płaskich, które uwypuklają się do światła kanalika najszerszą swą częścią zawierającą jądro.

• wstępujące, zwane także ramieniem grubym. Zbudowane jest z komórek sześciennych, które posiadają nieliczne mikrokosmki.

Wstawka -przechodzi ona w przewód wspólny zbiorczy, który jest jeden dla kilku nefronów. Wstawka zbudowana jest z komórek sześciennych z dobrze uwidocznionymi granicami międzykomórkowymi. Komórki te posiadają pojedyncze mikrokosmki.

Kanaliki nerkowe zbiorcze biegną w promieniach rdzennych i do każdego z nich uchodzą wstawki z kilku nefronów. Ich nabłonek jest wysoki, walcowaty.

Miedniczki nerkowe (pelvis renalis):

jest to rodzaj woreczka łącznotkankowego, który znajduje się we wnęce nerki i stanowi początek moczowodu. Miedniczka tworzy się z 8-10 kielichów nerkowych mniejszych a te łączą się w 2-3 kielichy nerkowe większe. Kształt kielichów może być bardzo różny. Ściana miedniczek jest trójwarstwowa i tu istotną rolę odgrywa nabłonek przejściowy (komórki baldaszkowate z tzw. rąbkiem oskórkowym, który chroni je przed moczem hipertonicznym) w błonie śluzowej.

Moczowody (ureter) :

jego długość to ok. 33 cm, średnica 0,8 cm. Większa jego część położona jest zaotrzewnowo.

Wyróżnia się w nim:

1. część brzuszną -od miedniczki do kresy granicznej

2. część miedniczną -od kresy granicznej do pęcherza moczowego- ta część dodatkowo podzielona jest na odcinki:

-odcinek ścienny

-odcinek trzewny

-odcinek śródścienny

Moczowód w swym przebiegu posiada 3 zwężenia:

-górne (nerkowe) miejsce przejscia miedniczki w moczowód

-środkowe (brzeżne) w miejscu skrzyżowania z kresą graniczną

-dolne (pęcherzowe) w ścianie pęcherza moczowego

Błona śluzowa pęcherza moczowego jest pofałdowana i także pokryta nabłonkiem przejściowym.

Pęcherz moczowy (vesica urinaria):

jest to narząd nieparzysty, położony w miednicy mniejszej, za spojeniem łonowym.W tym ułożeniu utrzymuje go -aparat podporowy (są to mięśnie dna miednicy)

-aparat wieszadłowy (więzadło łonowo -pęcherzowe i więzadło odbytniczo -pęcherzowe

W pęcherzu wyróżniamy:

• szczyt pęcherza skierowany do przodu i ku górze

• trzon pęcherza -część środkowa

• dno pęcherza -część dolno -tylna

• szyjka pęcherza -część przechodząca w cewkę moczową

Pęcherz moczowy jest narządem zbierającym mocz. Jego pojemność to ok. 300 -700 ml.

Błona śluzowa pęcherza jest pofałdowana i również pokryta nabłonkiem przejściowym. W miejscach wejścia moczowodów i ujścia wewnętrznego cewki moczowej znajduje się tzw. trójkąt pęcherza -tam nie ma pofałdowań. Warstw mięśniowa pęcherza utworzona jest z 3 warstw o różnym przebiegu włókien mięśniowych:

-wewnętrzna (podłużna)

-środkowa (okrężna)

-zewnętrzna (podłużna)

Cewka moczowa:

Męska -odprowadza mocz jak i nasienie. Rozpoczyna się w pęcherzu moczowym ujściem wewnętrznym cewki moczowej i kończy na żołędzi prącia ujściem zewnętrznym cewki moczowej. Długość cewki moczowej męskiej wynosi ok. 20 cm i w jej przebiegu wyróżnia się 3 części:

1. sterczową -jest to część cewki, która przechodzi przez gruczoł sterczowy (krokowy). W połowie jej długości na tylnej jej ścianie występuje wyniosłość błony śluzowej tzw. grzebień cewki moczowej, gdzie znajduje się wzgórek nasienny na którym uchodzą przewody wytryskowe.

2. błoniastą -jest ona najkrótsza. Jest to ten odcinek cewki moczowej, który przechodzi przez przeponę moczo -płciową

3. gąbczasta -jest to najdłuższa część cewki moczowej męskie, która przebiega przez ciało gąbczaste prącia

Żeńska - jej długośc wynosi 3-5 cm a jej ujście znajduje się 2-3 mm poniżej łechtaczki

Ściana cewki moczowej zbudowana jest z:

-błony śluzowej, która pokryta jest nabłonkiem przejściowym

-warstwy podśluzowej

-warstwy mięśniowej

1

---