Procesy grupowe - ćwiczenia
27.09.2008
Grupowość - zgromadzenie ludzi, 4 podstawowe cechy aby powiedzieć że jest to grupa społeczna:
Ludzie
Występują więzi społeczne, scalają osoby, stosunki afektywne - lubię cię, charakter formalny, kontrola społeczna
System wartości i norm są obowiązujące.
Istnienie wewnętrznej struktury grupy. Struktura to pewna przestrzeń społeczna mówią co wolno a co nie wolno. Tylko grupy społeczne mają strukturę. Określone są prawa i obowiązki.
Te cechy muszą być spełnione aby mówić o grupie. O różnym natężeniu.
Grupa mała - 4 wymienione cechy i jeszcze:
Stosunkowo mało liczebna (max 20 osób)
Nie powinna mieć podgrup
Istnieje duża spójność, chęć bycia w grupie
Jest stosunkowo trwałą grupą
Tylko w tej grupie występuje struktura socjometryczna - lubienie i nielubienie, emocje, specyficzna tylko dla małej grupy, określa jej granice
Kontakt face to face
Proces społeczny
Pewne zjawiska powodujące zmianę i wpływające na jednostkę bądź na grupę.
Elementem procesu społecznego jest proces grupowy. Pojęcie węższe, mniejszy zasięg, to co dzieje się w małych grupach.
Procesy społeczne - podział :
Ze względu na kryterium układu w jakim przebiegają procesy społeczne.
Interpersonalne - zachodzi w samej jednostce
Pomiędzy jednostkami - przyjaźń, wrogość, konkurowanie
Proces zachodzący pomiędzy jednostką a całą grupą np. konformizm, bunt
Proces zachodzący pomiędzy grupami
Kryterium w którym bierzemy pod uwagę dąsania do celu jednostek i grup
Proces przystosowania (adaptacji)
Proces współpracy
Proces współzawodnictwa - jedna ze stron uzyskuje więcej lub mniej
Konflikt - gra o sumie zerowej
Zmiany w organizacji - charakter ponad małymi grupami
Procesy rozwoju (pozytywne strony)
Proces dekadencji (zanik pewnych wartości, norm życia społecznego)
Proces reorganizacji (nowy porządek)
Proces dezorganizacji (praca zawodowa kobiet)
12.10.2008
Ontologia - nauka o bycie, określa jak istnieje rzeczywistość.
Czym jest grupa społeczna - 2 skrajne stanowiska
Stanowisko
Każda grupa społeczna jest sumą osób ją tworzących. Osoby wytwarzające nową jakość - tekst Homansa
Etnometodologia - pośrednie
Każe spojrzeć na grupę w kwestii działających jednostek. Jakie wrażenia robimy na innych ludziach. Schutz świat nie jest taki jaki obserwujemy ale taki jaki człowiek tworzy sobie w głowie.
Rzeczywistość społeczna to nie tylko osoby które tworzą grupę ale także elementy poza jednostkowe - wartości - życie jest wartością, nie można go wycenić. Normy - istnieją mimo tego jacy ludzie je tworzą. Wzory według których ludzie się zachowują. Struktura każdej grupy. Istnieje realnie. Wartości trzeba traktować realnie, nie można sprowadzić do jednego człowieka. Struktury - jak powinna być skonstruowana. Struktura jest autonomiczna.
Holizm, realizm autonomiczny - po co skupiać się na jednostce, bez sensu badać pojedyncze osoby. Śmierć jednostek.
Piotr Sztompka „Socjologia” str. 45 - 65
Człowiek jest działającą jednostką, jest elementem podstawowym. Elementy ułożone w hierarchii, z siebie wynikają, ciąg przyczynowo - skutkowy.
Opis jednostki w społeczności. Różne formy aktywności.
Zachowania - jakaś aktywność
Gesty
Dostrzegalne aktywności człowieka, wszystko co da się zaobserwować np. drapanie się
Stały się podstawą do powstania kierunku - behawioryzm - cecha jest to że bada się prosty ciąg zachodzący, bodziec - działania.
Rezerwowane do opisu najprostszego elementu
Działania - aktywność celowa, można zinterpretować co chcieliśmy powiedzieć
Zachowania wyposażone w znaczenie, np. wyciągnięcie ręki, uśmiech
Nadawanie sensu zachowaniu
W procesie socjalizacji uczymy się jak je odczytywać
Czynności społeczne - działania skierowane do innych
Różnice pomiędzy działaniami w czynnościami. Czynności wywołanie wrażenia, nie tylko przekazanie co chciało się powiedzieć. Adresaci mogą być potencjalni jak i dokładnie określeni. Adresaci mogą być nieskrystalizowani.
Działania społeczne - uwzględniają potencjalne reakcje. Cechy:
Zakładają brak bierności drugiej osoby
Działając zdajemy sobie sprawę nie tylko aby zrobić wrażenie ale także zareagować
Ważna jest trafna identyfikacja partnera, dać szansę ludziom.
Sztompka wskazuje na działanie 3 typów działań społecznych:
Racjonalne - dokonujemy oceny kosztów i zysków, kalkulacja, ma charakter subiektywny, racjonalność jednostki. Racjonalność może przybierać charakter:
- instrumentalny: konkretny, szacujemy, tyle wyłożyliśmy - tyle chcemy zyskać np. nauka na uczelni
- racjonalność autoteliczna - wybieranie wartości które mają charakter ogólny.
Tradycjonalne - nie zadaje sobie pytania dlaczego ma to miejsce np. na Boże Narodzenie kupujemy choinkę. Przyjmujemy że tak musi być. Robimy coś dlatego że jest przyjęte. Działania mają na celu nadanie pewnego automatyzmu. Korzystanie z gotowych wzorców. Nadanie automatyzmu społecznego. Tradycja stanowi ważny element rzeczywistości.
Afektywne - oddawanie ekspresji, odwoływanie się do empatii - współczucia. Przejawiany w pewnych okolicznościach - dla bliskich. W rodzinie, przyjaźni. Nie tylko bliskość ale czynnik kulturowy odgrywa ważną rolę. Czy ludzie potrafią odczytywać nasze zachowanie.
Kultury zimne i kultury gorące - działania empatii są głębsze, bliżej
równika, częstsze działania emocjonalne.
Kontakt społeczny - próba dojścia do interakcji, 2 działania społeczne. Jedna osoba działa na drugą działanie jest skierowane. Działania mają charakter jednorazowy, przelotny, np. pytanie która jest godzina gdy ktoś obcy zapyta, kontakt wzrokowy. Grzeczna nieuwaga - wymuszanie aby nie zostać agresorem w sytuacjach np. tramwaj. Nie należy nachalnie przyglądać się nieznajomemu, tego się uczymy.
Interakcje - dynamiczna zmienna sekwencja wzajemnie zorientowanych działań partnerów którzy modyfikują swoje działania zależności od działań drugiej osoby.
Muszą pojawić się partnerzy, muszą być realni a nie potencjalni
Mogą być więcej niż 2 osoby
Muszą wspólnie na siebie działać - słowo działania skierowane na osobę - druga osobę.
Modyfikacja działań
Wzajemność działań, uwzględniać reakcję drugiej osoby.
Stosunki społeczne - stosunek społeczny to normatywnie określony schemat oczekiwanych interakcji między partnerami zajmującymi pewne pozycje społeczne i wykonującymi pewne role. Społeczeństwo ma gotowe wzory interakcji. Zwraca się uwagę na to jak pojawiają się stosunki społeczne. Ludzie zajmują różne pozycje społeczne. W społeczeństwie istnieją, regulują zachowania ludzi, zajmujących różne pozycje społeczne.
12.10.2008
Homans - nawiązuje do pierwszego ujęcia. Grupa społeczna jest ostateczna i niepodzielny element rzeczywistości. Nic ponad to co jest obserwowalne. Przyjmuje założenie że aby poznać globalne zjawiska trzeba najpierw dążyć do poznania tych cech w małych grupach. Zaczyna analizę od twierdzeń powodzenia działania - na zasadzie powtarzalności.
Twierdzenia
Dotyczące powodzenia działania - „prawo efektu” nawiązuje do efektu koncepcji behawioralnej. Nagradzanie i powtarzanie np. uczenie psa podawania łapy, reklamy - utrwalenie marki. Im bardziej sytuacja jest nagradzana tym bardziej jest powtarzana mówi o procesie.
Twierdzenie dotyczące bodźca. Nagroda - zysk o charakterze materialnym, komplement, pobudza nas do czegoś. Bodziec - ktoś obecny przy działaniach, występowanie pewnych sytuacji np. słowa, obecność innych ludzi, cechy tych osób. Związek czasowy między nagrodą a działaniem - nie może być zbyt długi.
Twierdzenie dotyczące wartości - im bardziej wartościowy jest dla osoby rezultat jej działania tym bardziej prawdopodobne że je podejmie. Siła tej nagrody, skuteczność nagradzania i karania. Analiza skuteczności kary i nagrody. Wartość może mieć charakter pozytywne i negatywne. Unikanie karania również może być dla człowieka korzystna.
- kara może prowadzić do agresji i frustracji. Kara jest skuteczna do wyeliminowania pewnych zachowań tu i teraz.
Długofalowe działania - lepiej nagradzać niż karać.
- nagroda - wartości które są nagrodami musimy je wyuczyć. Powinno się zaraz, nie należy odkładać.
Sama obecność ludzi też jest nagradzająca. Nagrody mogą łączyć się ze sobą ale mogą mieć też charakter nieosiągalny - tylko w pewnych sytuacjach.
Wyróżnia wartości o charakterze konkretnym i uogólnionym - abstrakcyjnym - pieniądze, uznanie, można je wymieniać, nigdy dość.
Wartość egoistyczna (co dotyczy mnie) i altruistyczna (co dotyczy kogoś innego)
Twierdzenie dotyczące pozbawienia i zaspokojenia
Pewne nagrody przestają być wartościujące, motywujące.
Odstępstwa od tej reguły:
- zaspakajanie zdobywania pożywienie
- pieniądze, prestiż - wartości uogólnione
Twierdzenie dotyczące agresji i aprobaty
Skutki działań człowieka dla jego działań emocjonalnych. Oczekiwania musimy poddać obserwacji.
Hipoteza frustracji - agresji - jeśli działanie nie pociągnie za sobą oczekiwanej nagrody lub pociągnie za sobą niespodziewaną karę, osoba będzie zła; będzie bardziej skłonna do podejmowania działania agresywnego w wyniki tego działania staną się dla niej bardziej wartościowe.
Twierdzenie dotyczące agresji i aprobaty - jeśli działanie pociągnie za sobą oczekiwaną nagrodę, zwłaszcza większą niż oczekiwana, lub nie pociągnie spodziewanej kary, osoba będzie zadowolona; będzie bardziej skłonna do podejmowania działania aprobującego a wyniki tego działania staną się dla niej bardziej wartościowe.
To co poddaje Homans analizie to są elementy poddane obserwacji. Mówi o konieczności zrozumienia ontogenezy człowieka. Po to aby zrozumieć jak on działa i jak funkcjonuje grupa. Gdy mówimy o sytuacjach działających w grupie, skupiamy się na jednostkach.
Schutz - istnieją dwa sposoby uprawiania nauki:
- behawioryzm - bada prosto rzeczywistość
- pojęcie subiektywne - głębokie wnikanie w to co dzieje się w jednostce
Trzeba się zastanowić dlaczego działa człowiek. Założenia:
Alternatywa dla behawioryzmu i subiektywizmu - świat jest taki jakim widzą go ludzie.
Ludzie tworzą świat nie tylko w wyniku procesów myślowych ale także w swoich działaniach i działaniach innych ludzi
Przedmioty ze świata zgodnie z własną orientacją. To co jest cenne dla jednej osoby nie musi być cenne dla innych
Świat jest dany w sposób zorganizowany. Istnieją przyjęte w danym społeczeństwie. Znaczenia które pozwalają nam interpretować - etnometodologia.
Homans - Schutz podobieństwa
- mówią o działaniach społecznych tylko inaczej te działania rozumieją.
Homans - tak jak się przedstawiają dla autora
Schutz - motywy
- ażeby - odnosi się do przyszłości
- ponieważ - odnosi się do przeszłości
Celowo dobierane, aby zrozumieć innych ludzi.
Berger, Kellner
Ważne jest zaprezentowanie pojęcia znaczenia. Wykorzystujemy wtedy kiedy docierają do nas pewne informacje.
- aby zacząć interpretować trzeba skupiać się i słuchać. Mieć informacje w garści
- zastosowanie własnej struktury znaczeniowej do struktury znaczeniowej drugiej osoby.
- aby ta interpretacja miała miejsce trzeba dokonać typizacji - określenie statusu tej osoby z którą się spotyka.
- interpretując znaczenia które nadają inni ludzie musimy także zmienić własny system znaczeń.
25.10.2008r
Podstawowe cechy które posiada interakcja:
- wzajemność, akcja - reakcja
- przynajmniej 2 osoby
- mała grupa
Między grupami występuje:
-relacja
- kooperacja
- współpraca
Warunki interakcji dotyczą. Interakcja wymaga tego aby była jedność miejsca. Ta sama przestrzeń. Jedność miejsca i czasu. Ci sami partnerzy.
- jedność osób
- jedność miejsca
- jedność czasu
- interakcja to jedność akcji - ludziom powinno chodzić o to samo.
Wiele teorii odnoszących się do interakcji:
Teoria konfliktu - R. Collins zwraca uwagę na rytuały interpretacyjne. Założenie które mówi o tym że im więcej mamy doświadczeń Tyl lepiej możemy wchodzić w interakcje.
Symboliczny interakcjonizm - rozpatrywana w jej wartości symbolicznej. Język ciała, intencja, przestrzeń. Edward T. Hall „Ukryty wymiar” - analiza różnic występujących w przestrzeniach. Symbole to także kwestia przestrzeni. Najbliższa przestrzeń przeznaczona dla rodziny, przyjaciół. Wyjątki dotyczące przestrzeni publicznej:
- tramwaj
- autobus
- winda
Dystans osobisty do 1 metra. Ponad 105 metra - przestrzeń publiczna. Przekazujemy symbole poprzez ubrania, język, gesty, modulacja głosu, tego się uczymy.
Teorie behawioralne - Sztompka
Dramaturgiczna teoria Goffmana - życie społeczne jako teatr. Scena kulisy, rola.
Teoria wymiany - wszystko to co się dzieje powinno być analizowane w formie zysków i korzyści. Dobra nie muszą być materialne np. dobre samopoczucie. Interakcje - analiza zysków i korzyści między ludźmi.
Interakcja funkcjonalna
Interakcja strukturalna
Rozmowa może być elementem, fragmentem interakcji. Istotna jest analiza kontekstu społecznego na niego składa się to co składa się na nasz status społeczny - pozycja łączona z autorytetem, wypracowana jak również z cech człowieka np. wykształcenie. Część rzeczy jest nam przypisana np. pochodzenie rodzinne, płeć, wiek w danym społeczeństwie jest też różnie definiowany.
Tekst Giddensa „Reguły społeczne a rozmowa”
Wspólne sensy ułatwiające prowadzenie rozmowy.
- elementy ułatwiające prowadzenie rozmowy
- wykrzyknięcia - przytaknięcia
- wspólny sens rozmowy
Utrudnienia
- wandalizm interakcyjny - wyjście poza schemat, różnice statusu
- przejęzyczenia - utrudniają rozmowę
Pojawia się:
Interakcja zogniskowana - występujący wówczas, gdy osoby wchodzące w interakcję zakładają, że dzięki niej będą mogły zrealizować własne cele. Tego typu interakcje najczęściej zachodzą między osobami znającymi się wcześniej lub oczekującymi dłuższej znajomości w wyniku realizacji wspólnych celów. Przykładami interakcji zogniskowanej mogą być: interakcja lekarza z pacjentem, gdzie interakcja odbywa się tylko wokół jednego zagadnienia, czyli choroby z jaką przybył pacjent w celu wyleczenia. Wymaga otwarcia, rozpoczęcia, zasygnalizowania że doszło do interakcji, wymaga znaczników - przejście od jednej sprawy do drugiej. Ważnym elementem jest Manipulowanie wrażeniami - pokazujemy swój status, korzystanie ze sceny i kulis.
Interakcja niezogniskowana - następuje wtedy gdy jednostki dają wyraz swojej świadomości obecności innych. Zdarza się to tam gdzie przebywa wiele osób. Swoimi gestami, wyrazem twarzy, postawą ciała wchodzą w kontakt niewerbalny.
Twórcą tych definicji jest Erving Goffman.
Grzeczna nieuwaga - mimo tego że w np. w tramwaju jest wiele osób staramy się nie wpatrywać w te osoby.
James Slevin „Internet i formy związków ludzkich”
Sieć - zakłada się konieczność bezpośrednich kontaktów. Musi być ciągle podtrzymywana. Konieczność rozmawiania.
Elementy, jakie cechy posiadają wspólnoty:
- naród - jako przykład wspólnoty.
- poczucie przynależności świadomej, są grupy które szanujemy np. dom starców - afirmujące poczucie przynależności. Wspólnota terytorium. Poczucie podobieństwa między sobą. Kontrola przez tradycje. Przejmowanie ról przez wspólnoty.
- nowe wspólnoty odwołują się do pojęcia interakcji - jedność miejsca, często oddalone są te osoby. Znajomość tej osoby. Jedność czasu w kontekście rozmowy internetowej, email, oddziaływanie na tą osobę.
Cechy wspólnot terytorialnych. Ważne zaufanie, chęć zaznaczenia własnej autonomii. Organizują temat wyraźny, ograniczony zakres działań.
Dzięki Internetowi powstają wspólnoty wyobrażone
- odgradzanie autonomii, granica między nami a światem zewnętrznym
- wspólnoty wyobrażone działają na tych samych zasadach, najważniejsze żeby zostać zauważonym
- kwestia zaufania
- wyodrębnione kwestie które są podejmowane, dyskutowane
Wirtualne wspólnoty:
- łatwiej znaleźć osoby ze wspólnymi zainteresowaniami
- ochrona swojej tożsamości
- brak czasu
John Urry „Sieci społeczne, podróże i rozmowy”
Sieć nie jest tożsama z grupą. Dzięki przemieszczaniu się możliwe jest powstawanie sieci. Sieci mogą przyjmować postać:
- liniowe - ciąg zależności np. przyjaciel przyjaciela
- gwiaździste - jakieś centrum wokół którego rozrastają się inni ludzie
- sieci wielokanałowe - komunikacja we wszystkich kierunkach jednocześnie, brak centrum
- mogą być słabe lub silne:
- słabe są tymczasowe, okazjonalne np. wyjazd na szkolenie
- mogą być jedno lub wielokierunkowe, nakładają się na siebie. Analiza sieci.
- są aktywizowane wtedy kiedy przemieszczamy się, podróżujemy. Niemożliwe jest podtrzymywanie przez media. Potrzebne kontakty, fizyczna bliskość jest konieczna.
- podróże czasem są obowiązkowe, nie wszystko można załatwić listownie albo e-mailem np. odbiór dowodu osobistego, potrzebna jest osobista obecność.
- ma miejsce ze względu na to że niektóre zjawiska załatwiane są społecznie, osobiście
- osobista konieczność związana z zobowiązaniem wobec miejsca np. chcemy być nad morzem, jechać na koncert. Zobowiązania związane z wydarzeniami - koncert, festiwal.
Urry używa terminu towarzyskości - jako forma obcowania ludzi ze sobą.
Cechy towarzyskości :
- indywidualizacja - człowiek jest odpowiedzialny za tą sieć, samemu trzeba zadbać o nią.
- duża intensywność (zogniskowana) żeby pozostać w pamięci ludzkiej
- powoduje że praca i zabawa stwarza warunki asymilacyjne
Przykłady podróży przez które tworzone są sieci:
- konferencja, sympozja
- załatwić coś, aby się spotkać
- poznać nowych ludzi
- ruchome biura - spotkania z klientem
- podróżowanie aby spotkać podobnych ludzi
1