Układ dokrewny

Obejmuje zespół gruczołów, których wydzieliny zwane hormonami charakteryzują się dużą działalnością fizjologiczną. Układ ten we współdziałaniu z układem nerwowym zabezpiecza harmonijne funkcjonowanie wszystkich narządów. Gruczoły dokrewne nazywane są też gruczołami wewnątrzwydzielniczymi, gdyż nie mają przewodów wyprowadzających, a hormony są przekazywane bezpośrednio do krwi.

Do gruczołów samodzielnych (czystych) należą:

• Tarczyca, gruczoł tarczowy

• Przysadka mózgowa

• Nadnercza

• Przytarczyce

• Grasica

• Szyszynka

Gruczołami mieszanymi są:

• Trzustka

• Jajniki

• Jądra

Badaniem gruczołów dokrewnych i leczeniem zaburzeń hormonalnych zajmuje się endokrynologia.

Czynność hormonalna gruczołów jest koordynowana przez OUN. Podstawową rolę pełni tu podwzórze położone w międzymózgowiu, które wywiera bezpośredni wpływ na przysadkę mózgową. Przysadka mózgowa oddziaływuje z kolei na szereg gruczołów dokrewnych.

OUN -> Podwzgórze - hormon tyreoliberyna TRH-> Przysadka mózgowa- hormon tyreotropowy TSH-> Gruczoł tarczowy -> hormon tyroksyna

Tarczyca wydziela hormon tyroksynę, którego rolą jest m.in. zwiększenie tempa przemiany materii w organiźmie. Tarczyca jest pobudzana do wydzielania tyroksyny poprzez przysadkę mózgową (za pośrednictwem hormonu tyreotropowego). Przysadka znajduje się pod kontrolą podwzgórza które pobudza przysadkę poprzez wydzielanie hormonu tyreoliberyny. Jeżeli stężenie tyroksyny we krwi przekroczy określoną dla niej normę to zahamowaniu ulegnie wydzielanie TRH przez podwzórze i TSH przez przysadkę. Skutkiem tego poziom tyroksyny spadnie. Jest to przykład regulacji określonej jako SPRZĘŻENIE ZWROTNE UJEMNE , które jest podstawowym mechanizmem regulującym czynność hormonalną organizmu.

PRZYSADKA MÓZGOWA - nieparzysty gruczoł ważący ok 0,5 grama owalnego kształtu, średnicy ok 1cm, położony w międzymózgowiu w tzw zagłębieniu siodła tureckiego. Wyróżniamy dwa płaty: przedni i tylny.

Płat tylny - gromadzi i w razie potrzeby wydziela do krwi hormony wytwarzane przez pozwgórze.

• WAZOPRESYNA - (hormon antydiuretyczny) ADH, reguluje gospodarkę wodno - mineralną organizmu, wzmaga wchłanianie zwrotne w kanalikach nerkowych (woda i rozpuszczone w niej sole mineralne). Niedobór lub brak wazopresyny powodują chorobę zwaną moczówką prostą. Nerki tracą zdolność do zagęszczania moczu, a chory wydala bardzo dużą ilość bardzo rozcieńczonego moczu.

• OKSYTOCYNA - działa wybiórczo na mięśnie gładkie macicy, pobudza jej skurcze wzmagając akcję porodową.

Płat przedni - wydzielane i wytwarzane są tu tzw hormony tropowe, pobudzające do pracy inne gruczoły dokrewne. Są to:

• TSH - pobudza tarczyce

• Hormon adrenokortykotropowy ACTH - pobudza nadnercza

• Dwa hormony gonadotropowe pobudzające jajniki i jądra:

1. FSH - folikulotropowy, pęcherzykowy

2. LH - luteinizujący

Oprócz hormonów tropowych przysadka wydziela hormon wzrostu somatotropinę (GH). Pobudza ona wzrost kości długich oraz zwiększa przemianę białek i cukrów prowadząc do przewagi anabolizmu potrzebnego podczas wzrostu organizmu.



Gigantyzm - nadczynność przysadki polegająca na nadmiernym wydzielaniu hormonu wzrostu (osoby osiągają wzrost powyżej 2m, ale jest proporcjonalnie zbudowana)

Karłowatość - niedoczynność przedniego płata przysadki i wydzielanie zbyt małej ilośći somatotropiny. Charakteryzuje się zatrzymaniem wzrostu tym większym im wcześniej zaczął się proces chorobowy. Z zachowaniem dziecięcych proporcji ciała odpowiadających wiekowi, w którym wzrost został zatrzymany. Równocześnie obserwuje się prawidłowy rozwój psychiczny. Bardzo często chorobie towarzyszy niedorozwój płciowy.

Akromegalia - choroba polegająca na nadmiernym wytwarzaniu hormonu wzrostu u osoby dorosłej. Powiększeniu i nadmiernemu wzrostowi ulegają wówczas tylko niektóre częsci ciała - nos, uszy, rzuchwa, czasami dłonie.

Płat przedni wydziela tez hormon laktacyjny (prolaktynę), odpowiedzialny za rozwój gruczołów mlecznych i wydzielanie mleka.

JAJNIKI - ovarium - są to parzyste twory wielkości małego orzecha włoskiego umiejscowione w miednicy mniejszej. Umiejscowione w niej za pośrednictwem krótkiej krezki oraz dwóch więzadeł. Wewnątrz jajnika znajduje się ok 200 tys. Tzw pęcherzyków pierwotnych. Każdy pęcherzyk składa się z centralnie położonej komórki jajowej otoczonej pojedynczą warstwą komórek nabłonka pęcherzykowatego. Po uzyskaniu dojrzałości płciowej mniej więcej co 28 dni pewna ilość pęcherzyków zaczyna ulegać zmianom doprowadzającym do powstania tzw pęcherzyków wtórnych. Płaskie komórki pęcherzykowe otaczające komórkę jajową zaczynają rozmnażać się przekształcając w komórki sześcienne i walcowate. Pęcherzyki wtórne przekształcają się w pęcherzyki jajnikowe dojrzewające. Komórka jajowa rośnie osiągając wielkość 0,2 mm. Jest to tzw oocyt I rzędu. Jest on otoczony wieloma warstwami komórek pęcherzykowatych. W dniu poprzedzającym pękniecie pęcherzyla w wyniku mejozy powstaje oocyt II rzędu o zredukowanej do połowy liczbie chromosomów. W połowie cyklu miesięcznego jeden z pęcherzyków (zwany też pęcherzykiem Graffa) pęka, a komórka jajowa zostaje przejęta przez strzępki jajowodu. Proces ten nazywa się jajeczkowaniem lub owulacją. Pęcherzyki Graffa wytwarzają rzeńskie hormony płciowe zwane estrogenami:

• Estradiol

• Estriol

• Estron

Największą aktywnością odznacza się estradiol. Wytwarzanie estrogenów zostaje pod kontrolą przysadki mózgowej

Podwzgórze - hormon gonadoliberyna (GnRH)-> Przysadka mózgowa- hormon folikulotropowy FSH-> jajniki -> estrogeny

Z chwilą owulacji wydzielanie estrogenów zmniejsza się. Kontrolę nas wzrostem i rozpulchnieniem błony śluzowej macicy przejmuje teraz ciałko żółte, które powstaje z pękniętego pęcherzyka. Wytwarza ono hormon zwany progesteronem. Pod jego wpływem błona śluzowa macicy grubieje i bardziej się rozpulchnia przygotowując się do przyjęcia zapłodnionego jajeczka. Wydzielanie progesteronu podobnie jak estrogenu jest pod kontrolą przysadki mózgowej.

Podwzgórze -GnRH-> Przysadka- hormon luteinizujący LH->Jajniki(ciałko żółte)->progesteron

Pozostałe pęcherzyki nadal wytwarzają estrogeny jednak w znacznie mniejszej ilości niż w I fazie cyklu. Jeżeli jajeczko nie zostało jeszcze zapłodnione to po upływie 2 tygodni od owulacji ciałko żółte zanika i ustaje wytwarzanie progesteronu. Pozbawiona wpływu tego hormonu błona śluzowa macicy ulega złuszczeniu i wydaleniu wraz z krwią, a cały cykl rozpoczyna się od nowa.

Gry jajo zostało zapłodnione przez pierwsze 2 tygodnie utrzymuje się w macicy dzięki obecności progesteronu wytwarzanego przez ciałko żółte. Po tym okresie zmniejsza się ilość hormonu, zmniejsza się co grozi wystąpieniem krwawienia i oderwaniem zapłodnionego jaja. U zdrowej kobiety nie dochodzi do tego gdyż po 2 tygodniach od zapłodnienia warstwa komórek otaczająca zarodek (z której później powstanie łożysko) zaczyna wytwarzać hormon gonadotropinę kosmówkową o działaniu podobnym do hormonu luteinizującego LH. Hormon ten podtrzymuje aktywność ciałka żółtego, które przekształca się w tzw ciałko żółte ciążowe. Ilość gonadotropiny kosmówkowej jest tak duża, że przechodzi on do moczu kobiety ciężarnej. Na stwierdzeniu obecność tego hormonu w moczu opierają się próby diagnostyczne wczesnego okresu ciąży (testy ciążowe)

Gonadotropina kosmówkowa utrzymuje aktywność ciałka żółtego ciążowego przez kilka pierwszych tygodni ciąży. Od 3 miesiąca funkcję wydzielania hormonów niezbędnych do utrzymania ciąży przejmuje łożysko.

JĄDRA - testes - wytwarzają hormon odpowiedzialny za rozwój pierwotnych i wtórnych męskich cech płciowych. W okresie dziecięcym jądra nie produkują testosteronu. Jego wytwarzanie rozpoczyna się i szybko wzrasta do ok 40 roku życia. Potem sekrecja testosteronu stopniowo się zmniejsza. Wydzielanie testosteronu w okresie dojrzewania powoduje wzrost prącia i moszny oraz rozwój tzw wtórnych cech płciowych tj zarost na twarzy. Testosteron powoduje zwiększenie się krtani i zgrubienie strun głosowych. Zwiększa się czynność gruczołów łojowych, dlatego często w okresie dojrzewania pojawia się trądzik. Testosteron wywiera też silny wpływ anaboliczny na przemianę białkową. Wydzielanie testosterony przez jądra pozostaje pod kontrolą hormonu luteinizującego przysadki identycznego jak u kobiet. Aby odróżnić te hormony hormon pobudzający jądra nazywany jest ISCH (hormon pobudzający komórki śródmiąższowe jąder)

Pozdwgórze - GnRH-> Przysadka - ICSH-> Jądro-> testosteron

Pod wpływem hormonu FSH wydzielanego przez przysadkę w cewkach nasiennych jąder dojrzewają męskie komórki płciowe czyli spermatocyty. Bez FSH spermatogeneza nie zachodzi i plemniki nie są produkowane.

TARCZYCA - składa się z dwóch połączonych ze sobą płatów znajdujących się na przedniej i bocznej ścianie tchawicy. Wytwarzane są tu dwa hormony - pochodne aminokwasu tyrozyny:

1. tyroksyna (4 jodotyronina T4)

2. trójjodotyronina T3

Oraz jeden hormon peptydowy kalcytonina

Tyroksyna może w tkankach ulec przemianie w trójjodotyroninę. T3 działa na większość tkanek organizmu zwiększając w nich tempo przemiany materii co wiąże się z nasileniem utleniania. Towarzyszy temu zwiększone wytwarzanie substratów energetycznych czyli glukozy i wolnych kwasów tłuszczowych. Przyspieszona zostaje czynność serca i zwiększa się przepływ krwi przez tkanki. Wytwarzanie hormonów oraz prawidłowe ich działanie zależy od obecności jodu. Wytwarzanie hormonów tarczycy jest regulowane przez przysadkę mózgową TSH oraz podwzgórze TRH

PRZYTARCZYCE - są to 4 małe gruczoły położone na tarczycy wydzielające hormon parathormon, którego rolą jest regulacja ilości wapnia Ca we krwi. Precyzyjna regulacja poziomu wapnia jest bardzo ważna ze względu na wolę jaką wapń pełni w organiźmie. Jony Ca 2+ umożliwiają skurcz wszystkich mięśni. Pobudzają wiele neuroprzekaźników, a także wiele enzymów mających duzą funkcję metaboliczną. Występowanie Ca w płynie pozakomórkowym umożliwia krzepnięcie krwi. Wapń znajduje się w kościach nadając im odpowiednią twardość. Pomiędzy krwią, a kośmi istnieje nieustanna wymiana jonów wapnia, ponieważ utrzymanie stałego poziomu Ca we krwi jest podstawowym warunkiem homeostazy. Parathormon powoduje wycofywanie jonów Ca2+ z kości oraz hamuje jego wydalanie z moczem poprzez zwiększenie wchłaniania zwrotnego w kanalikach nerkowych. Działanie parathormonu jest tym większe im niższe jest stęzenie Ca we krwi. Kiedy stężenie jest wysokie parathormon przestaje być wydzielany, a Ca wraca do kości.

Drugim hormonem mającym wpływ na ilość Ca we krwi jest kalcytonina wydzielana przez tarczyce. Nadmierne obniżenie poziomu Ca we krwi (hipokalcemia) prowadzi do choroby zwanej tężyczką. Polega ona na nadmiernych niekontrolowanych skurczach mięśni kończyn spowodowanych nadmierną aktywnością neuronów ruchowych. Natomiast ubytek Ca w kościach powoduje chorobę zwaną osteoporozą (rzeszotowienie kości). Kości stają się kruche i podatne na złamania.

GRASICA - wydziela hormony peptydowe tymulinę, tymozynę i tymopoetynę. Mają one działanie immunostymulujące, wpływają na procesy dojrzewania i różnicowanie się limfocytów. Mają też wpływ na namnażanie się komórek odpornościowych i wytwarzanie przez nich interleukin (białej, za pomocą których komórki odpornościowe porozumiewają się między sobą).

SZYSZYNKA - wydziela hormon, który informuje komórki ciała oraz mózg o porze doby, a także porze roku. Informacja ta odbywa się przez hormon melatoninę. Pomaga ona dostosować metabolizm organizmu do warunków środowiska. Melatoninę w tabletkach można polecać osobom zmieniającym strefy czasowe i klimatyczne.

TKANKA TŁUSZCZOWA - często również uznawana jest za gruczoł dokrewny, od czasu gry wykryto w niej komórki (adipocyty) wydzielające hormon peptydowy zwany leptyną LEP. Hormon ten stanowi sygnał sytości, który w podwzgórzu hamuje ośrodek głodu. LEP zmniejsza apetyt i pobudza wydatkowanie energi odpowiadając za równowagę energetyczną organizmu.

NADNERCZA - KORA I RDZEŃ

KORA - Hormony kory nadnerczy mają budowę steroidową i są pochodnymi cholesterolu. Dzielą się na 3 grupy różniące się rolą w organiźmie i mechanizmami kontrolującymi ich wydalanie:

1. glikokortykosteroidy - najważniejszym hormonem w tej grupie jest kortyzol i kortykosteron. Hormony te po wydzieleniu do krwi łączą się z białkami osocza, tylko ich niewielka ilość krąży w postaci wolnej, niezwiązanej z białkami. Występuje stała równowaga między hormonami związanymi z albuminami (hormony nieczynne, jak gdyby zmagazynowane), a hormonami wolnymi - aktywnymi. Wytwarzanie i zawartość glikokortykosteroidów we krwi jest regulowane przez hormon adrenokortykotropowy ACTH wydzielany przez przysadkę. Działanie glikokortykosteroidów:

• oddziływują na metabolizm węglowodanów, tłuszczy i białek w tkankach całego organizmu

• utrzymują prawidłową pobudliwość wszystkich mięśni

• zwiększają wydzielanie soku żołądkowego

• zwiększają przesączanie kłębuszkowe i całą diurezę

• zmniejszają liczbę krążących we krwi granulocytów, dzięki zatrzymywaniu ich w narządach wewnętrznych

• hamują ilość limfocytów poprzez hamowanie ich podziału, skutkiem czego węzły chłonne i grasica zmniejszają swoje rozmiary

2. Mineralkortykosteroidy - Najważniejszym hormonem tej grupy jest aldosteron. W przeciwieństwie do glikokortykosteroidów jego wydzielanie tylko w niewielkim stopniu jest regulowane przez ACTH. Do najważniejszych czynników zwiększających wydzielanie mineralkortykosteroidów należą:

• Zwiększenie zawartości we krwi angiotensyny II jako skutek zwiększenia zawartości we krwi reniny uwolnionej z nerek po znacznym obniżeniu ciśnienia tętniczego krwi

Angiotensynogen- renina(nerki-> angiotensyna I -konwertaza (wzrost ciśnienia krwi)-> angiotensyna II

• Zwiększenie się ilości jonów K+ we krwi i zmniejszenie ilości jonów Na+

Aldosteron reguluje ilość soli mineralnych w organiźmie (głównie K+, Na+) poprzez wpływ na mechanizm wytwarzania moczu w nefronach. Zwiększa on resorpcję (wchłanianie zwrotne) jonów Na+ z moczu pierwotnego w kanalikach nerkowych oraz zwiększa wydalanie (sekrecję) jonów K+.

• W komórkach mięśniowych i nerwowych mineralkortykosteroidy swiększają ilość potasu, a zmniejszają ilość sodu. W błonie śluzowej żołądka zatrzymują jony sodu.

• Zwiększają ilość płynu zewnątrzkomórkowego

Istnieją leki moczopędne - antagoniści aldosteronu - spironol (spirolactan subst czynna). Nazywamy je lekami oszczędzającymi potas.

3. Androgeny - wytwarzane są przez wewnętrzną wartstwę kory nadnerczy, zwaną warstwą siatkowatą. Najważniejszym hormonem tej grupy jest dihydroandrosteron (DHA). Wywiera on działanie podobne do testosteronu, wpływa na 2-go rzędne cechy płciowe (zarówno u kobiet jak u mężczyzn) oraz wywiera działanie metaboliczne polegające na zwiększeniu syntezy białek w komórkach.

RDZEŃ - wydzielane są tu tzw aminy katecholowe: andrenalina i noradrenalina. Aminy te występują też w OUN i we współczulnym układzie autonomicznym pełniąc rolę neuroprzekaźników. Hormony te mają silny wpływ na układ krążenia - zwiększają siłę i częstotliwość skurczów mięśnia sercowego oraz wpływają na czynność mięśni gładkich naczyń krwionośnych - pobudzają receptor alfa -> powodują skurcz mięśni gładkich, zwiększają ciśnienie krwi. Wpływają też na mięśnie gładkie oskrzeli powodując ich rozkurcz. Zwiększają ilość glukozy we krwi poprzez rozpad glikogenu zmagazynowanego w wątrobie. Hamują wydzielanie insuliny (hormonu obniżającego poziom glukozy), a zwiększają wydzielanie glukagonu (hormonu podwyższającego poziom glukozy). Zwiększają też uwalnianie kwasów tłuszczowych, które mogą być też substratem energetycznym. Adrenalina nazwyna jest hormonem walki i agresji. Duża ilość glukozy, kwasów tłuszczowych i tlenu powoduje, że w mitochondriach powstaje bardzo duża ilość ATP.

Wydzielanie amin katecholowych przez komórki rdzenia nadnerczy pobudzane jest przez impulsy nerwowe układu współczulnego. Na pracę tego gruczołu ma też wpływ podwzgórze.

TRZUSTKA - pancrea - gruczoł mieszany, wewnątrz- i zewnątrzwydzielniczy. Część zewnątrzwydzielnicza wydziela sok trzustkowy zawierający enzymy amylazę, lipazę i trypsynę trawiące białka, cukry i tłuszcze. Część wewnątrzwydzielniczą stanowią komórki skupione w tzw wyspach trzustkowych zwanych też wyspami Langerhansa. Wydzielają one do krwi dwa hormony - insulinę i glukagon - o przeciwstawnym działaniu.

Insulina - jest hormonem hipoglikemicznym tzn obniża poziom cukru we krwi. Zwiększa syntezę polisacharydu glikogenu, który zostaje zmagazynowany w wątrobie i w mięśniach szkieletowych. Niezmagazynowana glukoza zostaje przekształcona w tłuszcz i zmagazynowana w tkance podskórnej. Insulina hamuje glukoneogenezę - wytwarzanie glukozy z innych substratów np. Aminokwasów po ich uprzedniej deaminacji. Wydzielanie insuliny NIE jest pod kontrolą przysadki i podwzgórze. Jej wydzielanie wzrasta wówczas gdy ponad normę wzrasta poziom glukozy we krwi, także po każdym posiłku. Wpływ na wydzielanie insuliny ma też ukł. Przywspółczulny za pośrednictwem Ach (nerw ten biegnie z nerwem X błędnym).

Insulina jest polipeptydem, dlatego też musi być podawana dożylnie (doustnie ulegnie strawieniu pod wpływem enzymu)

Glukagon - jest hormonem hiperglikemicznym czyli zwiększa ilość cukru we krwi. Wywiera przede wszystkim wpływ na wątrobę zwiększając tempo rozpadu glikogenu (glikogenoliza). Nasila również rozpad białek i zwiększa rozpad tłuszczów. Pobudzający wpływ na wydzielanie glukagonu ma współczulny układ nerwowy. Zarówno hipoglikemia jak i hiperglikemia jest niebezpieczna dla organizmu.

CZYNNIKI HIPERGLIKEMICZNE:

Przysadka - TSH-> Tarczyca(Tyroksyna)

Przysadka - ACTH->Kora nadnerczy (glikokortykosteroidy)

Trzustka (glukagon)

Rdzeń nadnerczy (aminy katecholowe NA i Adrenalina)

CZYNNIK HIPOGLIKEMICZNY

Trzustka (insulina)

Poziom glukozy - 70 - 120mg




Hormony tkankowe

Komórki wydzielające hormony nie zawsze tworzą skupiska w postaci gruczołów. Mogą być one rozproszone w różnych narządach a ich wydzieliny przekazywane do krwi nazywane hormonami tkankowymi (autakoidami). Autakoidy należą do różnych grup chemicznych. Mogą być polipeptydami, pochodnymi nienasyconych kwasów tłuszczowych (np. Prostaglandyny i leukotrieny) lub też aminami biogennymi (histamina)

1. Renina - wydzielana przez nerki, umożliwia wytworzenie polipeptydu zwanego angiotensyną. Angiotensyna II silnie zwęża naczynia krwionośne powodując zwiększenie ciśnienia krwi oraz zwiększa wydzielanie aldosteronu przez korę nadnerczy, który zatrzyując sód w organiźmie przyczynia się do wzrostu ciśnienia krwi.

Angiotensynogen -renina (nerki)-> angiotensyna I- konwertaza->angiotensyna II

2. Erytropoetyna - wytwarzana przez nerki stale ale jej wzmożona produkcja następuje w warunkach niedoboru tlenu w organiźmie np. Długi pobyt w górach czy niedotlenienie spowodowane utratą krwi. Narządami docelowymi tego hormonu są komórki macierzyste czerwonych krwinek (erytrocytów) znajdujących się w szpiku kostnym. Hormon ten warunkuje prawidłową ertytropoezę - czyli wytwarzanie i różnicowanie odpowiedniej ilości czerwonych krwinek.

3. Ejkozanojdy - powstają z nienasyconych kwasów tłuszczowych, głównie z kwasu arachidonowego. Nazwę swą związki te wzieły stąd, że ich prekursorami są kwasy tłuszczowe, których długość łańcucha wynosi 20 węgli (ejkos = 20 z greki). Wśród tych związków wyróżniamy

• Leukotrieny (mają 3 podwójne wiązania) silnie kurczą mięśnie gładkie naczyń krwionośnych i oskrzeli powodując napady astmy oskrzelowej. Ich inhibitory znalazły kliniczne zastosowanie

- Montelukast - rozszerzejący mięśnie gładkie prep. Singulair, Modessan

• Tromboksany - jest to jedna z najsilniejszych czynników powodujących agregację czyli zlepianie płytek krwi

Prostaglandyny - liczna grupa związków o bardzo różnorodnym działaniu, mają one wpływ na mięśnie gładkie oskrzeli oraz naczyń krwionośnych, zwiększają przepływ krwi przez nerki, silnie wpływają na układ współczulny (jedne zwiększają uwalnianie NA, a inne zmniejszają). Wiele prostaglandyn uczestniczy w procesach zapalnych będąc przyczyną bólu, obrzęku, przekrwienia. W biosyntezie tych prostaglandyn bierze udział wiele enzymów m.in.cyklooksygenazy (COX1 i COX2). Zahamowanie biosyntezy tych enzymów jest podstawowym mechanizmem działania leków jako NLPZ (Niesteroidowych Leków Przeciw Zapalnych) np. Diclofenac. Prostaglandyny zwiększają też ilość śluzu w żołądku więc przeciwwskazaniem do stosowania NLPZ jest choroba wrzodowa żołądka.

4. Histamina - znajduje się w różnych tkankach (stąd nazwa) znajduje się m.in. w skórze, płucach, błonie śluzowej żoładka, w krwinkach. Magazynowana jest w tzw komórkach tucznych. Uwalnianie histaminy pobudzane jest przez wiele różnych czynników, wzrost wydzielania histaminy wywołuje stany zwane alergiami. Histamina powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych, zwiększa przepuszczalność naczyń włosowatych powodując obrzęki, kurczy oskrzela, stymuluje wydzielanie soku żołądkowego, drażni zakończenia nerwowe wywołując swędzenie skóry i ból. Działanie histaminy może być związane z receptorami histaminowymi H1 i H2. Zwiększenie wydzielania soku żołądkowego związane jest z pobudzeniem receptora H2, dlatego też w zgadze i nadkwaśności stosuje się leki blokujące ten receptor

Ranitydyna - Ranigast

Famotydyna - Famogast

Receptor H1 odkryto w oskrzelach, znajdują się też na skórze. Leki przeciwhistaminowe blokujące receptor H1 stosuje się w leczeniu alergii:

Loratydyna ( Cloritina, Flonidam, Loratam, Loratydyna)

Cetyryzyna ( Zyrtec, Amertil, Cetalergin, Alertec)

Tarczyca (tyroksyna)

Kora nadnerczy (glikokortykosteroidy)

Katabolizm

• Bez udziału energi

• Procesy rozkładu oraz utlenianie glukozy

Trzustka (insulina)

Anabolizm:

• Wymaga nakładu energi

• Wszystkie procesy syntezy np. Biosynteza białek

Metabolizm (przemiana materii i energi zachodzące w komórkach)

Glukoza 70 - 120 mg

Trzustka (glukagon)

Rdzeń nadnerczy

(aminy katecholowe -

NA i Adrenalina)

Przysadka (TSH)

Przysadka ACTH

---