Rozdział 12
Motywacja
Motywacja - to ogólny termin na określenie wszystkich procesów zaangażowanych na rozpoczęcie, kierowanie o podtrzymanie aktywności fizjologicznych i psychicznych.
Osoba silnie zmotywowana przedkreśla jedne aktywności nad inne, ćwiczy zachowania i doskonali zdolności wymagane do osiągnięcia celu oraz pomimo frustracji poświęca energię do osiągnięcia celu.
Psychologia dynamiczna-określa wszystkie teorie psychologiczne,które starają się rozumieć zachowanie w kategoriach motywacji. Motywacja jest pojęciem abstrakcyjnym, nie można jej obserwować bezpośrednio.
Popęd -w stosunku do motywacji-głód.
Motyw-odnosi się do potrzeb zakorzenionych psychicznie i społecznie które z założenia są zasadniczo wyuczone. Motywy mogą być świadome lub nieświadome.
Funkcje pojęć motywacyjnych:
Wyjaśnienie zmienności zachowania (dlaczego jednego dnia wypełniamy jakieś zadanie a innego nie umiemy sobie z nim poradzić)
Ustalenie związków biologii i zachowania (doznanie głodu, pragnienia czy zimna)
Wnioskowanie o prywatnych stanach w działaniach publicznych. Pogląd Siegmunda Freuda-ukryte motywy kierują większą częścią naszego zachowania.
Ustalenie odpowiedzialności za działanie. Kluczowe dla prawa , etyki i religii. Odpowiedzialność jednostkowa zakłada motywację wewnętrzną i zdolność do kontroli własnych działań. Ludzi ocenia się jako niej odpowiedzialnych za ich działanie jeżeli : a) nie mieli złych intencji, b)siły zewnętrzne były tak znaczne ,że wymusiły określone zachowania c)działania pozostawały pod wpływem narkotyków,alkoholu ,silnych emocji lub innych wpływów wewnętrznych.
Wyjaśnienie wytrwałości pomimo przeciwności - motywacja prowadzi nas w wyznaczonym czasie do szkoły do pracy nawet jeśli jesteśmy zmęczeni. Motywacja pomaga walczyć wytrwale w zawodach i dawać z siebie wszystko, nawet jeśli przegrywamy i zdajemy sobie sprawę, że zapewne nie mamy szans na zwycięstwo.
Edward Tolman pierwszy opisał motywację jako proces pośredniczący między bodźcowym wyjściem i reakcją organizmu na wyjściu. Zakłada się że każda konkretna motywacja (np.głod) jest wynikiem pewnych zmiennych fizjologicznych lub psychicznych. Motywacja może prowadzić do jednego lub więcej rodzajów reakcji na wyjściu.Zmienna pośrednicząca wiąże warunki na wejściu z obserwowalnymi ,manipulowanymi lub mierzalnymi konsekwencjami na wyjściu.
Behawioralne wskaźniki motywacji: a)poziom aktywności b)tempo uczenia się c)osiągnięty poziom wykonania d)odporność reakcji na wygaszanie e)zakłócenie bierzącej aktywności f)wybory zadań,celów nagród g)zachowanie konsumpcyjne.
W końcu lat 20 psycholog C.J Warden oceniał względną siłę różnych popędó za pomocą skrzynki przeszkód. W tym urządzeniu zdeprymowany szczur był oddzielony utrzymywaną pod napięciem elektryczną siatką od przynęty , którą widział po drugiej stronie siatki. Przynęty stanowiły: pokam, woda, seksualnie receptywna samica i młode szczurów. Dla Pragnienia i głodu reakcje osiągały szczyt , a potem spadały i zwierzęta stawały się otępiałe. Motywacja seksualna szybko prowadzi do szczytowego nasilenia reakcji, która pozostaje na tym samym poziomie przez całe badanie. Matki oddzielone od potomstwa wykazywały najwyższy poiom motywacji, narażając się na najwięcej szoków elektrycznych żeby się dostać do dzieci po bardzo krótkim okresie deprywacji.
Samoopisy i testy projekcyjne.- W badaniu korelacji samopisów i zachowania Janet Taylor mierzyła poziom lęku studentów za pomocą standaryzowanego testu, potem poddawała ich warunkowaniu na odruch mrugania, gdzie bodźcem był skierowany na oko podmuch powietrza. Osoby które miały wyższe wyniki w kwestjonarjuszowym pomiarze lęku, warunkowały się szybciej niż osoby o niższych wynikach.
Manipulacja popędami i motywami.
Lezja-to operacyjne zniszczenie wybranej tkanki mózgowej uznawanej za odpowiedzialna za jakiś aspekt motywacji.
Deprywacja badanych zwierząt może polegac na pozbawieniu ich np.pożywienia. W przypadku badanych ludzi deprywacja może plegać na pozbawieniu pożądanych warunków psychologicznych.
Stymulacja- może polegać na podawaniu bodźców awersyjnych (szoki elektryczne itp.) które wywołują reakcje ucieczki.
Podniety motywacyjne.
Nawet jeżeli nie dręczy nas popęd seksualny czy głodu. Takie zewnętrzne bodźce, które wywołują w nas antycypację nagody, nazywamy Podnietami.
Motywacja przez podnietę oznacza pobudzający i energetyzujący wpływ ,jaki wywierać na nas mogą bodźce poprzez obietnicę nagrody. O ile w badaniach na zwierzętach podniety zawsze składaja się z bodźców zewnętrznych to u ludzi podnieta motywacyjna może powstać w wyobraźni.
Teoria popędu-zarówno zwierzęta, jak i ludzie uczą się nowych reakcji, kiedy ich działanie redukuje siłe motywujących je popedów.Jednak teoria popedów została zarzucona ponieważ nie była w stanie wyjaśnić działań, w których pobudzenie wzrasta,a nie maleje.
Teoria instynktu - organizmy rodzą się z pewnymi zaprogramowanymi tendencjami niezbędnymi do przetrwania gatunku. Zwierzęta angażują się w regularne cykle działania które sprzyjaja przetrwaniu ich gatunków.(pszczoły komunikuja jedzenie innym pszczołom). Obecnie instynkty u zwierząt bada się jako sztywne schematy działania-etologowie badają szczegółowo bodzce wzbudzające,warunki środowiskowe stadia rozwojowe i specyficzne sekwencje reakcji u różnych gatunków zwierząt w naturalnym dla nich otoczeniu.
Wiliam James- wg niego instynkty zarówno ludzkie jak i zwierzęce mają charakter celowy-służą ważnym celom w adaptacji organizmu do środowiska.
William McDougall-instynkty to dyspozycje dziedziczne o trzech komponentach: aspekt ogólnie energetyzujacy, aspekt działania oraz nakierowania na cel.
Siegmund Freud - uważał że instynkty życia (w tym seksualizm) i instynkty śmierci (włączając w to agresję)-nie mają świadomych celów i wyznaczonych kierunków, a organizm może się wyuczyć wielu sposobów ich zaspokajania. Uważał że impulsy instynktowne istnieją dla zaspokojenia potrzeb cielesnych i tworzą energię psychicznę. Powstałe w ten sposób napięcie kieruje nas ku działaniom i obiektom. Jednostka u Freuda pozostaje w ciągłym konflikcie intrapsychicznym. Można tą teorie uznać za najbardziej dynamiczną z teorii motywacji.
Wszystkie teorie oprócz Freudowskiej umarły.
Teoria popędów a uczenie się.
Roberth Woodworth - definiował popęd w kategoriach biologicznych jako energię wyzwalaną przez organizm ,była to energia niespecyficzna, bezkierunkowa Popęd był paliwem do działania, wzbudzanym przez bodzce inicjujące, wykorzystywanych w działaniach skierowanych na Ce. Inne mechanizmy, jak percepcja i uczenie się,kierują zachowaniem we właściwy sposób.
Clark Hull- motywacja jest niezbędna do pojawienia się uczeni,ono zaś jest niezbędne do pomyślnego przystosowania do środowiska. Podobnie jak Freud, Hull kładł nacisk na rolę napięcia w motywacji. Popędyaktywizują organizm, po ich zaspokojeniu lub zredukowaniu organizm zaprzestaje działania.
Teoria pobudzenia
Pobudzenie jest wskaźnikiem ogólnej reaktywności organizmu na aktywację układu siatkowego w pniu mózgowym.
Walter Cannon- pewne emocje takie jak strach lub gniew , przygotowują nas lub motywują do działań w obliczu niebezpieczeństwa. Reakcji pobudzenia towarzyszy szereg zmian fizjologicznych, które można mierzyć.Innym źródłem teorii pobudzenia były badania nad mechanizmami mózgowymi z szerokim zastosowaniem zapisów EEG w czasie snu, które zwróciły uwagę psychologów na sposoby przygotowania przez mózg reakcji jednostki na bodzce. Trzecim źródłem były wyniki serii badan nad zależnością pomiedzy poziomem motywacji a poziomem wykonania.
Prawo Yerkesa -Dodsona - mówi że wykonanie zadań trudnych spada wraz ze wzrostem pobudzenia ,podczas gdy poziom zadań łatwych wzrasta ze wzrostem pobudzenia
Nasze reagowanie na stymulację jest uzależnione od doświadczenia. Pod wpływem rutyny to co zwykle nas pobudzało, może już tylko być obojętne lub nudne. Dla każdego organizmu istnieje pewien optymalny poziom pobudzenia- poniżej jego poszukuje się stymulacji, powyżej unika się jej.
Humanistyczna teoria motywacji wzrostu
Abraham Maslow - przeciwstawił motywację braku, w ramach której organizm stara się odzyskać równowagę psychiczną, motywacji wzrostu, kiedy jednostce chodzi o coś więcej niż redukcja deficytu i poszukuje ona pełnej realizacji swego potencjału.Ludzie motywowani wzrostem reagują pozytywnie na niepewność, wzrost napięcia a nawet ból, jeśli jest to droga do pełniejszej realizacji własnego potencjału i osiągnięcia celów osobistych. Zgodnie z teorią Maslowa nasze potrzeby podstawowe tworzą hierarchię potrzeb.
Transcendencja duchowe potrzeby utożsamienia z kosmosem |
Samorealizacja potrzeby spełniania swojego potencjału posiadanie sensownych celów |
POTRZEBY ESTETYCZNE Potrzeby harmonii i piękna |
Potrzeby poznawcze Potrzeby wiedzy, rozumienia, nowości |
szacunek potrzeby zaufania do siebie poczucia własnej wartości i kompetencji szacunku do samego siebie i poważania ze strony innych
|
Przynależności Potrzeby więzi afiliacji miłości i bycia kochanym |
Bezpieczeństwo Potrzeby bezpieczeństwa, wygody, spokoju, wolności od strachu |
Potrzeby fizjologiczne Potrzeba pożywienia, wody, tlenu, odpoczynku, spełnienia seksualnego, uwolnienia od napięcia |
Według Maslowa
Tak długo, jak
Potrzeby niższe w
Hierarchii nie są
Zaspokojone,
Dominują one
Motywację jednostki
Kiedy zostaną
Zaspokojone, uwaga
Jednostki zwraca
Się ku potrzebom
Wyższym.
Patologia może powstać w przypadku frustracji potrzeb na każdy z poziomów. Np. .frustracja potrzeby miłości może prowadzić do wrogości i perwersji seksualnych, podczas gdy frustracja potrzeb szacunku może zaowocowac patologiczna nieśmiałością lub skłonnością do zachowań autodestrukcyjnych.
Henry Murray i David McClelland - stworzyli specjalną technikę projekcyjną ,zwaną testem apercepcji tematycznej (TAT),do identyfikacji ograniczonej liczby motywów najistotniejszych w ludzkim życiu. Osoby
badane prosi się o układanie historyjek na podstawie wieloznacznych rysunków. Pozwoliło to wykryć wiele ludzkich motywów pozytywnych, podobnych do tych które opisywał Maslow. Niemniej te potrzeby pozytywne występowały w połączeniu z motywami działającymi na przekór naturze ludzkiej, takimi jak potrzeba poniżenia, samooskarżania i upokorzenia. Tematy wielu historyjek ogniskowały się wokół potrzeb władzy, dominacji i agresywności. Ma to niewiele wspólnego z Masłowskimi najwyższymi poziomami ludzkiego potencjału.
Społeczno - poznawcze teorie motywacji
Rozważmy opowieść o Czarnoksiężniku z Krainy Oz jako psychologiczne studium motywacji. Dorota i jej troje przyjaciół starają się ze wszystkich sił dostać się do Szmaragdowego Miasta, pokonując przeszkody, stawiając czoło wszelkim przeciwnikom. Czynią tak ponieważ oczekują od Czarnoksiężnika to, czego potrzebują: Czarnoksiężnik zawsze umie ich przekonać, że to oni są w stanie przezwyciężyć swoje wady i spełnić zyczenia.
Dla Doroty dom nie oznacza konkretnego miejsca, lecz poczucie bezpieczeństwa i bliskości z kochanymi osobami, jest siedzibą serca. Odwaga którą chce posiąść lew, inteligencja, za którą tęskni Strach na Wróble, emocje o których marzy Blaszany Człowiek to atrybuty już przez nich posiadane, muszą tylko myśleć o nich w inny sposób-nie jako o wewnętrznych warunkach, lecz jako o pozytywnych napięciach między sobą a innymi ludźmi. Czyż nie wykazali tych cech w swej podróży do krainy Oz, podróży kerowanej zasadniczo przez oczekiwania, wyobrażenie przyszłości, w której dostaną to czego pragną? Czarnoksiężnik z Oz był pierwszy psychologiem poznawczym.
Wzmacniający efekt nagrody nie wystąpi, jeśli nie postrzegamy go jako wyniku własnych działań. Nasza wiedza jest najczęściej uwarunkowana przez to, co uważamy za odpowiedzialne za nasze przyszłe sukcesy i porażki, to co uznajemy za możliwe do wykonania oraz przewidywane przez nas skutki działania. Podejście poznawcze do motywacji zwraca uwagę głównie na wyższe procesy psychiczne zawiadujące jeźnią w działaniu, a nie na pobudzenie fijologiczne. Podejście to wyjaśnia, dlaczego istoty ludzkie są często motywowane w większym stopniu przez wyobrażone przyszłe wydarzenia niż przez czynniki bodźcowe z bezpośredniego otoczenia.
Kurt Lewin- autor koncepcji, w ramach której spostrzegana rozbieżność pomiędzy aktualnym położeniem jednostki a takimi czynnikami jak zadanie do wykonania, pożądany cel, może mieć efekty motywacyjne.
Zdaniem Lewina, takie spostrzeżenie rozbieżności tworzy napięcie wewnętrzne, które dostarcza motywacji do jego usunięcia poprzez wypełnienia zadania, osiągnięcie celu lub zachowanie zgodne z normami grupy.
Leon Festinger - wprowadził pojęcie rozbieżności do swej teorii dysonansu poznawczego, wg tej teorii rozbieżność pomiędzy przekonaniami, postawami i zachowaniem tworzy motywacyjny stan dysonansu. Który skłania nas do zmiany jednego lub większej liczby elementów pozostających w sprzeczności.
Julian Rotter - (teoria społecznego uczenia się) jego zdaniem prawdopodobieństwo zaangażowania się przez nas w jakieś zachowanie (uczenie się do egzaminu zamiast imprezowanie) jest zdeterminowane oczekiwaniami osiągnięcia celu (otrzymania dobrej oceny) wskutek danej aktywności i osobistej wartości tego celu.
Poczucie umiejscowienia kontroli- to przekonanie że wyniki naszych działań zależą od nas samych lub od zdarzeń pozostających poza naszą kontrola osobistą.
Fritz Heider - przedstawił tezę, że wynik naszego zachowania (np. niska ocena) można przypisać siła dyspozycyjnym, takim jak zaniedbania w nauce lub niedostatek inteligencji albo siłom sytuacyjnym, jak nieuczciwy egzamin lub uprzedzony nauczyciel. Takie atrybucje wpływają na nasze zachowania.
Głód i Jedzenie
Dla efektywnego odżywiania organizm musi być wyposażony w mechanizmy spełniające cztery zadania:
1.wykrycie wewnętrznej potrzeby jedzenia
2.zainicjowanie i organizacja zachowania konsumpcyjnego
3.dozorowanie ilości i jakości spożywanego pokarmu
4.powstrzymanie się od jedzenia po skonsumowaniu właściwe ilości pokarmu
Bodźce obwodowe: skurcze głodowe
Walter Canoon - uważał że zlokalizowane doznania aktywności gastrycznej pustego żołądka są jedyną podstawą odczucia głodu. Jego zdaniem pusty żołądek dostarcza nieprzyjemnej stymulacji- skurczów-które wyzwalają aktywność mającą na celu wypełnienie żołądka i zlikwidowanie tych nieprzyjemnych bodźców.
Podejście wielosystemowe- przyjmuje za punkt wyjścia założenie że mózg współdziała z wieloma innymi systemami,zarówno biologicznymi jak i psychicznymi, aby zgromadzić informacje o wymogach energetycznych organizmu.
Ogólnie biorąc, system biologiczny reaguje na potrzeby energetyczne organizmu i jego stan nasycenia pożywieniem. System psychologiczny odpowiada za nabyte preferencje pokarmowe i reaguje na społeczne, emocjonalne i środowiskowe bodźce do jedzenia w ogólności, oraz atrakcyjność i awersyjność specyficznych pokarmów.
Cukier i tłuszcz są źródłami energii w metabolizmie. U zdrowych osób dorosłych spadek poziomu glukozy ma bezpośredni wpływ na subiektywne odczucie głodu. Przy swobodnym dostępie do żywności dorosłe zwierzęta i ludzie zachowują stała ,odpowiednią wagę ciała w ciągu życia. Kiedy tylko poziom tłuszczu zgromadzonego w wyspecjalizowanych komórkach spada poniżej pewnego poziomu, zwanego krytycznym punktem zapasów, wysyłane są sygnały do odżywiania się (Keesey i Powley).Ten punkt krytyczny ma podstawowy wpływ na ilość jedzenia spożywanego przez ludzi i ich wagę.
Otyłość i odchudzanie
Pod wpływem czynników genetycznych lub przekarmiania w krytycznym okresie wczesnego dzieciństwa ludzie zostają zaprogramowani do otyłości, to znaczy mają więcej komórek tłuszczowych niż ludzie o normalnej wadze. Dla osób otyłych odchudzanie się nie jest kwestią zwycięstwa ducha nad materią,ale kwestią dominacji biologii nad psychiką.
Motywacja seksualna
Natura obdarzyła motywację seksualną dużo dozą przyjemności. Szczytowanie w orgazmie służy jako ostateczne wynagrodzenie za wszelkie koszty związane z doborem seksualnym.
Poped seksualny stanowi pod wiloma względami wyjątkowe źródło motywacji:
1.nie jest istotny dla indywidualnego przetrania ale decyduje o przetrwaniu genów,których nosicielami są jednostki i o przetrwaniu gatunku
2.motywuje szeroką gamę zachowań i procesów psychicznych
3.może działać niezależnieod deprywacji seksualnej
4.mogą m towarzyszyć inne motywacje-pobudzenie może wywołać zarówno napięcie jak i być źródłem przyjemności
5.moze zostać pobudzony prawie przez każdy bodźce- zarówno dotyk, fantazje jak i obiekty seksualne-który nawet reprezentuje prawdziwą lub wyimaginowaną okazję do aktywności seksualnej.
Pobudzenie seksualne u zwierząt
U gatunków innych niż człowiek pobudzenie seksualne jest zdeterminowane przede wszystkim przez procesy fizjologiczne. Zwierzęta stają sie receptywne seksualnie zasadniczo w reakcji na napływ hormonów kontrolowanych przez przysadkę mózgową,a wydzielanych przez gonady-narządy płciowe. Jednak bodźce obwodowe są w stanie uwrażliwiać lub aktywizować wrodzone wzorce reakcji.Dla wielu gatunków widok i odgłos zrytualizowanych wzorców zachowania potencjalnych partnerów jest warunkiem niezbędnym reakcji seksualnej .Również dotyk smak i zapach mogą spełniać rolę stymulatorów. Niektóre gatunki zwierząt wydzielają sygnały chemiczne zwane feromonami, które przyciągają partnerów czasem z wielkich odległości.
Rozmnażanie płciowe
Oznacza tworzenie potomstwa na drodze płciowej
Z biologicznego punktu widzenia rozmnażanie płciowe służy do reprodukcji.
Rozmnażanie płciowe wykorzystuje walory zróżnicowania genetycznego co przygotowuje genetycznie częśc potomstwa do przetrwania w zmieniającym się środowisku.
Synchroniczność seksualna
Obie plci muszą się zsynchronizować swoją aktywność tak by gamety spotkały się we właściwych warunkach pozwalających na poczecie zdolnego do zycia potomstwa.
Norman Adler- istnieją co najmniej 4 typy takiej synchronizacji:1.znalezenie odpowiedniego partnera 2.znalezienie odpowiedniego miejsca i czasu(umiejętne posługiwanie się zegarem biologicznym|) 3.wzajemne dopasowanie zachowań 4.zmiana stanu fizjologicznego i zachowania samicy z receptywności seksualnej na gotowość do zajścia w ciąże.
Seksualność u człowieka
Alfred Kinsey - wraz z współpracownikami przprowadzili wywiady z około 17 000 Amerykanami na temat ich zachowań seksualnych odkryli że pewne zachowania uważane za rzadkie,były bardzo rozpowszechnione.
Masters i Wirginia Johnson- nie badali tego co ludzie mówią o seksie lecz co rzeczywiście dzieje się podczas stosunków i masturbacji, prowadzili kontrolowaną obserwację tysięcy męskich i żeńskich ochotników podczas dziesiątek tysięcy zachowań związanych ze stosunkami lub masturbacją.
Cztery najważniejsze wnioski z badań nad ludzka seksualnością są następujące:
1.mężczyznę i kobietę cechuje podobny wzór reaktywności seksualnej, bez względu na źródło pobudzenia.
2.choć sekwencja fazowa cyklu jest dla obu płci podobna, kobiety są bardziej zmienne i mają tendencje do reagowania bardziej powolnego, natomiast ich pobudzenie często trwa dłużej.
3.wiele kobiet może mieć orgazmy wielokrotnie co rzadko zdarza się mężczyznom w porównywalnym wymiarze czasowym
4.rozmiary penisa nie mają związku z jakimkolwiek aspektem sprawności seksualnej (z wyjątkiem męskiej ambicji)
4 fazy cyklu ludzkiej reakcji seksualnej:
1.faza podniecenia
2.faza plateau (maksymalny poziom pobudzenia)
3.faza orgazmu
4.faza odprężenia
Strategie inwestycji seksualnych
David Buss- strategia samców by uwodzić i porzucać- dawać sygnały wierności i oddania-a potem opuszczać samicę jest strategią krótkoterminową. Strategia samców które pozostają wierne samicy i inwestują w potomstwo jest strategią długoterminową.
Obiekt nieseksualny wywołujący pobudzenie seksualne na drodze warunkowania, nazywany jest Fetyszem. Fetysz nabiera cech problemu psychologicznego jeżeli staje się do pobudzenia niezbędny.
Skrypty seksualne- są wyuczonymi społecznie programami zachowań seksualnych, zawierających przepisy najcześciej nie wyrażne w otwarty sposób- co robić, gdzie, w jaki sposób (Gagnon)
Homoseksualizm.
Z teorii psychoanalitycznej wynika że homoseksualni mężczyźni to jednostki zatrzymujące się w rozwoju seksualnym z powodu nieprzezwyciężenia w dzieciństwie kompleksu Edypa. Powodem nieprzezwyciężenia tego konfliktu jest matka dominująca w rodzinie i seksualnie uwodzicielska wobec dziecka oraz ojciec nieobecny lub wrogi,a wiec nie dostarczający wzoru roli męskiej. Nie zebrano jednak wystarczających dowodów że rodzice w ten sposób powoduja homoseksualizm.
UZALEŻNIENIA>
Uzależnienie seksualne.
Patrick Carnes- cechy uzależnienia seks: utrwalony wzór utraty kontroli nad własnym zachowaniem, poważne konsekwencje zachowań seksualnych, niemożność powstrzymania pomimo awersyjnych konsekwencji.
Teoretyczna wartość pojęcia uzależnienie od seksu budzi wątpliwości i wielu badaczy neguje samo istnienie takiego zaburzenia, ci którzy dowodzą że takie zaburzenie jest zaburzeniem psychicznym porównują osoby dotknięte tym zaburzeniem do alkoholików, narkomanów etc. Krytka- Michael Siever.
Motywacja do osiągnięć i pracy
Potrzeba osiągnięć
David McClelland- na podstawie badań serią obrazków TAT opracował wskaźniki wielu ludzkich potrzeb. Potrzeba osiągnięć została oznaczona jako nAch. Odzwierciedla ona różnicę w wadze jaką przywiązują jednostki do planowania i wysiłku wkładanego w osiąganie celu.
Kultury indywidualistyczne i kolektywistyczne.
Harry Triandis -uważa że podział kultur na indywidualistyczne i kolektywistyczne jest kluczem do zrozumienia wielu kontrastów kulturowych.
Badania nad potrzebą osiągnięć koncentrują się na osobistych ambicjach jednostki, ignorują zaś potrzebę osiągania celów grupowych.
Atrybucja sukcesu i niepowodzenia
Martin Covington- z jego i innych badań wynika że wolimy przypisywać własny sukces zdolnością, które maja jednoczesnie charakter wewnętrzny i stały- w naszej kulturze SA one cenione wyrzej niż ciezka praca.
Poglądy na temat sukcesu lub niepowodzeń są ważne ponieważ prowadzą do:
1.różnych interpretacji własnych dokonań i ogólnej samooceny
2.zróżnicowania celów i wysiłków w danej sytuacji
3.różnych motywacji w przyszłości- co z kolei czyni przyszły sukces mniej lub bardziej prawdopodobnym.
Style atrybucyjne.
Pesymistyczny styl atrybucyjny polega na interpretacji niepowodzeń jako zdeterminowanych wewnętrznie.
Optymistyczny styl atrybucji polega na przypisywaniu niepowodzeniom przyczyn zewnętrznych- Egzamin był niesprawiedliwy-jeśli nastepnym razem lepiej się przyłoże wypadnę lepiej,to niepowodzenie nie wpłynie na mój poziom wykonywania innych ważnych zadań
Motywacja wewnętrzna i zewnętrzna
Motywacja wewnętrzna- powoduje jakąś aktywność dla niej samej (bez zewnętrznych ngród)
Motywacja zewnętrzna-każe angażować się w jakąś aktywność dla jej zewnętrznych konsekwencji
Mark Lepper-eksperymenty z udziałem dzieci. wykazano że pod wpływem dodatkowych nagród zabawa staje się pracą. Kiedy pojawia się zewnetrzna nagroda, motywacja staje się również zewnętrzna, a samo zadanie sprawia mniej radości. Kiedy zewnętrzna nagroda zostaje wycofana, aktywność zatraca znaczenie materialne
Psychologia pracy i organizacji
Praca w świetle teorii potrzeb:
Teorie potrzeb opiera się na podejściu teoretycznym Maslowa.jedna z nich znana jako teoria ERG wyróżnia -tylko trzy grupy potrzeb:potrzeby bytowe, potrzeby wiezi i potrzeby wzrostu.
Na potrzeby egzystencjalne składają się:potrzeba pożywienia, mieszkania,płacy i bezpiecznych warunków egzystencji.Potrzeby wiezi są natury społecznej.Potrzeby wzrostu promują rozwój naturalnego potencjału jednostki i odpowiadają potrzebą szacunku i samoaktualizacji w hierarchii Maslowa.W odróżnieniu od teorii Masłowa teoria ERG zakłada że potrzeby wyższe mogą zostać zaktywizowane zanim potrzeby poziomu niższego zostaną zaspokojone.
Poznawcze teorie pracy.
Teoria sprawiedliwości zakłada że pracownicy są motywowani do podtrzymywania sprawiedliwych stosunków z innymi osobami znaczącymi. Pracownicy rejestrują swój wkład a potem porównują je z wkładem i wynikami innych pracowników, Kiedy stosunek wkładu i wyników pracownika A jest równy stosunkowi pracownika B pracownik A będzie usatysfakcjonowany. Niezadowolenie pojawi się jeśli te stosunki nie będą równe.
Teoria oczekiwań sugeruje że pracownicy są zmotywowani, jeżeli oczekują że ich wysiłek i sprawność w pracy przyniosą pożadane wyniki. Teoria ta kładzie nacisk na 3 czynniki:Instrumentalność(odnosi się do spostrzeżenia szansy pozyskania nagrody),Walencja to spostrzegalna atrakcyjność osiąganych wyników. Oczekiwanie spospostzregane prawdopodobieństwo owocności wysiłku pracownika.
6