Natolin
Jednym z najcenniejszych zabytków sztuki ogrodowej w Polsce, a zarazem największym w Warszawie romantycznym założeniem pałacowo-parkowym jest położony w południowej części miasta Natolin. Dzieje tego założenia sięgają XVII w., kiedy Jan III Sobieski tworząc podstołeczną rezydencję w Wilanowie urządził tu zwierzyniec. W 1730 r. użytkownikiem dawnej królewskiej majętności został August II Mocny, dzierżawiący dożywotnio rozległe dobra wilanowskie. Przekomponował on dawny zwierzyniec Sobieskiego w duchu barokowych założeń francuskich, wprowadzając charakterystyczny, promienisty układ duktów. Miejsce to zaczęto nazywać Bażantarnią, ze względu na prowadzoną tu hodowlę bażantów.
Inicjatorem dalszych zmian był kolejny właściciel Wilanowa książę August Czartoryski, który pod koniec swojego życia, na przełomie lat 70. i 80. XVIII w. urządził tu zaciszną wiejską rezydencję „aby jak najkorzystniej użyć tego miejsca pełnego przyjemności, dotychczas zupełnie zaniedbywanego”.
W centrum posiadłości wzniesiono niewielki neoklasycystyczny pałac z półotwartym salonem kolumnowym od strony ogrodu według projektu Szymona Bogumiła Zuga. Po śmierci Czartoryskiego prace w Bażantarni kontynuowała jego córka Izabella Lubomirska, zlecając miedzy innymi dekoracje malarskie wnętrz pałacu sprowadzonemu z Rzymu Vincenzo Brennie. W końcu XVIII w. sukcesorem dóbr wilanowskich został zięć Lubomirskiej - Stanisław Kostka Potocki. Bliższe zainteresowanie Potockiego Bażantarnią nastąpiło dopiero po ślubie jego syna Aleksandra z Anną Tyszkiewiczówną w 1805 r., kiedy posiadłość tę przeznaczono na letnią rezydencję młodego małżeństwa. Wkrótce też zmieniono nazwę z Bażantarni na Natolin na cześć urodzonej w 1807 r. ich córki Natalii. Chrystian Piotr Aigner, zaprzyjaźniony z Potockimi dokonał przebudowy pałacu. Inicjatorką zmian w parku była Anna Potocka, uzdolniona rysowniczka i planistka ogrodowa. W natolińskim parku powstawały kolejne budowle: dwa empirowe domki dozorców, holendernia, neogotycka kapliczka, monument w formie grobowca Rousseau. Działalność ogrodowa Anny Potockiej, pobudzona wskazówkami zawartymi w popularnej wówczas książce Izabeli Czartoryskiej „Myśli różne o sposobie zakładania ogrodów” przyniosła wprowadzenie w parku natolińskim licznych klombów i nasadzeń krzewów, które zatarły barokowy układ promienistych alei. Układ drogowy romantycznego parku został zakomponowały w oparciu o drogę obwodnicową, która biegnąc przez wąwozy i skarpy połączyła park dolny z górnym. Z dawnego barokowego układu zachowano jedynie poprzeczny dukt ogrodowy.
W latach 1821-1845 inicjatorem dalszych zmian w tym obiekcie był Aleksander Potocki. Wzniesiono wówczas na terenie parku górnego inspirowany ławą z parku Bomarzo pomnik ku czci córki Potockich - Natalii Sanguszkowej, powiązany z nim kompozycyjnie most mauretański oraz świątynię dorycką nawiązującą do świątyni Posejdona w Paestum, ruinę akweduktu, mauretańską bramę i gajówkę. Architektem większości z tych budowli był Henryk Marconi.
Wraz ze śmiercią Aleksandra Potockiego skończył się czas świetności Natolina. Za rządów jego syna Augusta i synowej Aleksandry zespół pałacowo - parkowy, użytkowany sporadycznie, zaczął popadać w ruinę, a grożące zawaleniem budowle ogrodowe rozbierano. Niewielkie prace remontowe i zabezpieczające podjęli na początku XX w. kolejni właściciele - Braniccy oraz Helena z Radziwiłłów Potocka, która dzierżawiła Natolin w latach międzywojennych. Niestety w tym okresie zespół ten poniósł jedną z najdotkliwszych strat - została rozebrana chyląca się ku upadkowi Holendernia.
W 1945 r. Natolin został upaństwowiony i oddany w zarząd Muzeum Narodowemu, po czym stał się kolejno rezydencją Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej i Urzędu Rady Ministrów. Przeprowadzono wówczas prace konserwatorskie pod kierunkiem Stanisława Lorenza i Jana Zachwatowicza.
Od 1991 r. Natolin jest siedzibą filii College of Europe. Park natoliński został uznany za rezerwat przyrody (w 1991r.), co uniemożliwia przeprowadzenie pełnej rewaloryzacji tego obiektu.