Kierunki współczesnej psychologii
Czas przednaukowy sięga czasów starożytnych. 1878 rok to początek psychologii naukowej. Na początku rozwija się w dwóch nurtach:
psychologia atomistyczna - twierdzono, że złożone procesy dają się rozłożyć; to suma prostych wrażeń
psychologia postaci - złożone procesy są nierozkładalne, są nową jakością
W USA - portret człowieka reaktywnego. Behawioryści twierdzą, że można sterować zachowaniem jednostki, można z nim zrobić wszystko, np. za pomocą kar.
S R
Na organizm działają bodźce, które stymulują zachowanie.
S R O
Bodziec działający na organizm.
Reakcja = S,O bodźców i cech osobniczych.
W Wiedniu powstaje psychoanaliza, której twórcą był Z. Freud. Doszedł on do wniosku, że trzeba dotrzeć do zdarzeń z przeszłości, doświadczeń. Stworzył pierwszą teorie osobowości:
id - motywacja czysto popędowa; bezwzględne dostarczanie sobie przyjemności
superego - normy, systemy wartości, zasady postępowania.
ego - siła rozjemcza, która musi pogodzić id z superego.
Freud odkrył mechanizmy obronne, które człowiek stosuje. Służą one redukcji lęku. Człowiek chroni obraz własnej osoby. Nie rozwiązują one problemu, ale maja moc regulacyjną, chronią przed kumulacją lęku. Mechanizmy obronne:
wyparcie
projekcja
zaprzeczenie
Współczesne kierunki psychologiczne:
Teorie poznawcze - myślenie to motywacja, samoświadomość, poczucie tożsamości, aktywność człowieka, świadomość wyboru. Człowiek szuka nowych informacji, nawet potrafi wyjść poza dostarczone informacje, wygenerować nowe.
Psychologia humanistyczna - twórcy: Abraham Maslow, Carl Rogers. Orientacja jest krytyką behawioryzmu, psychologii poznawczej, psychoanalizy. Postuluje podmiotowe traktowanie człowieka. W każdym człowieku jest jakiś potencjał, może on w pełni wyrażać siebie. Podejmuje zagadnienia takie jak: dyscyplina, miłość.
Introspekcjonizm, psychologia introspekcyjna to technika zbierania danych, rozwijana przez XIX-wiecznych psychologów, m.in. Wundta, kładąca nacisk na bezpośrednie i subiektywne badanie świadomości - introspekcję.
Badania nad percepcją prowadzone były z punktu widzenia nauk przyrodniczych. Wynikało to z tendencji myśli XIX-wiecznej do przekształcania dziedzin filozofii zajmujących się człowiekiem w nauki empiryczne. Psychologia miała być podstawową dyscypliną humanistyczną tego przekształcenia. W introspekcjonizmie psychika była rozumiana jako świadomość indywidualna - przedmiot jej badań stanowiła psychika dowolnej jednostki ludzkiej - utożsamiana ze świadomością.
Metoda introspekcyjna (introspekcja) była metodą empiryczną, gdyż pozwalała zbadać bezpośrednio fenomeny psychiczne. Polegała na wewnętrznej obserwacji własnych stanów przeżyć psychicznych, ich bezpośredni ogląd możliwy był tylko przez jednostkę, która dany stan przeżywała. (Samoobserwacja).Wiedza w ten sposób uzyskana, uznana była za jedyną wiedzę pewną.
Przedmiotem badań introspekcjonizmu jest psychika indywidualna. Według niej to, co psychiczne jest tym, co świadome i subiektywne. Stanom psychicznym przysługują specyficzne własności, inne, niż własności przypisywane rzeczom fizykalnym. Nie mają wymiaru przyczynowo - skutkowego, ani przestrzennego, jedynie wymiar czasowy.
Psychologia introspekcyjna to nauka o człowieku i jego duchowości. Metodą pośrednią dla introspekcji jest ekstraspekcja, polegająca na wnioskowaniu przez analogię (skoro ktoś się jakoś zachowuje, możemy przypuszczać na podstawie własnego doświadczenia, jak się musi czuć). Ta metoda jest epistemologicznie gorsza, wiedza uzyskana w ten sposób nie jest pewna i wiarygodna.
Introspekcja została odrzucona przez behawiorystów, którzy na jej miejsce zaproponowali badanie zachowania - obserwowalnego dla wszystkich i porównywalnego. Ostatecznie uznano, że introspekcja nie spełnia wymagań stawianych naukowym metodom badania w nauce empirycznej, za jaką uznano psychologię.