Nauka o Państwie i Prawie, Nauka o państwie i prawie


Nauka o Państwie i Prawie.

Dyscypliny wchodzące w skład przedmiotu:

Elementy analizy przedmiotu:

  1. rodzaje podejścia - metoda egzegetyczna - analiza wykładni zawartej w nazwie, analizy ukrytych słów

  2. podejście polityczne - oznacza, że trzeba zawsze spoglądać kreując coś pod względem celu jaki chcemy osiągnąć, ten zaś cel analizować pod katem skutków jakie może to wywołać

  3. podejście socjologiczne - powiązane jest z tym, że badamy relacje pomiędzy państwem prawa a grupa społeczną np. jak społeczeństwo działa w danym systemie, badamy relacje przez pryzmat makro (dużej grupy społecznej)

  4. podejście psychologiczne - trudne do uchwycenia, związane jest z projekcją psychiczną doznawaną w momencie badania struktury

  5. podejście prawno - historyczne

  6. podejście porównawczo - prawne - np. porównuje jak wygląda kara pozbawienia wolności w Polsce, Francji, Niemczech itp.

Normy i przepisy prawne.

Norma prawna - reguła postępowania, która wyznacza podmiotom powinny sposób postępowania jakiego domaga się prawodawca.

Przepis prawny - wypowiedź językowa tworząca całość gramatyczną i która zawarta jest w akcie prawnym.

Pojecie przepisu znajduje się w języku prawnym jak i prawniczym - normy - tylko w języku prawniczym.

Język prawny - język aktów prawnych

Język prawniczy - tzw. język refleksji na temat prawa, język, którym wypowiadają się prawnicy.

Relacje zachodzące miedzy przepisem a normą:

  1. norma i przepis to pojęcie równoczesne

  2. przepis jest pojęciem wyłącznym

  3. norma prawna to reguła postępowania wysławiana z treści przepisów prawnych

  4. norma jest zjawiskiem odrębnym od przepisu

  5. norma stanowi znaczenie przepisu prawa

ad 1.

Relacja błędna - nie odzwierciedla rzeczywistości, upraszcza znacznie rzeczywistość.

ad 2.

Koncepcja błędna

ad 3.

Jedyna prawidłowa występująca w prawodawstwie reguła kontradyktoryjności - reguła uczciwości urzędnika państwowego.

ad 4.

Prawo natury - jeśli odmienne od niż prawo stanowione - jego zwolennicy odrzucają prawo stanowione.

Prawo w dzisiejszych czasach jest ustalane przez Parlament zgodnie z prawami natury. Obecnie prawo pozytywne jest zgodne z prawem natury.

ad. 5.

Norma jest znaczeniem przepisu prawa - forma ta jest do zaakceptowania podobnie jak 3.

Budowa normy prawnej.

Norma prawna co do zasady składa się z trzech elementów:

  1. hipoteza

  2. dyspozycja

  3. sankcja.

Hipoteza - to ta część na podstawie której dowiaduje my się jaki jest zakres zastosowania normy, jakiego kręgu podmiotów dotyczy, w jakich okolicznościach znajduje zastosowanie. W obrębie hipotezy wyróżniamy elementy o charakterze podmiotowym - dotyczącym podmiotów prawa (ludzi) np. wiek, stan zdrowia, stan społeczny, stan majątkowy, cel działania człowieka (motyw) i o charakterze przedmiotowym - zewnętrzne - nie dotyczące podmiotów np.: „w razie powodzi...”

Dyspozycja - to ta część normy, która odpowiada na pytanie jaki jest powinny sposób postępowania, którego domaga się prawodawca jeżeli zajdą okoliczności wskazane w hipotezie i dotyczy kręgu podmiotów tam wskazanych (np. nie zabijaj, nie kradnij).

Podstawowe rodzaje zachowań opisanych w normie:

  1. obowiązek

  2. uprawnienie

Obowiązek - może to być nakaz pewnego działania (np. wypadek - powinieneś udzielić pomocy) lub zakaz (nie zabijaj)

Uprawnienie - możliwość wyboru sposobu postępowania, który nie wiąże się żadnym negatywnym skutkiem prawnym (mogę coś zrobić ale nie muszę). Może polegać na działaniu lub zaniechaniu.

Sankcja - reakcja negatywna na zachowanie niezgodne z tym jakiego domaga się od nas prawodawca i które opisane jest w dyspozycji i dotyczy ????????????????????

Sankcja to negatywny skutek prawny

  1. Sankcja nieważności

  2. sankcja egzekucyjna

  3. sankcja karna

  1. Sankcja nieważności - podmiot działający czyni cos co jest nieważne w świetle działających przepisów (np. testament - nie może go sporządzić osoba nie będąca w pełnej świadomości)

  1. Sankcja egzekucyjna - polega na przymusowej realizacji obowiązków o charakterze administracyjno - prawnym. Różna postać wynika z różnej postaci obowiązku - majątkowym i niemajątkowym.

Egzekucja majątkowa - np. grzywna za niezapłacenie zobowiązań, następny krok wejście na rachunek bankowy itd.

Egzekucja niemajątkowa - realizacja zależy od tego czy mają charakter zastępowany (dom wybudowany bez pozwolenia na budowę - nakaz rozbiórki - kosztami obciążony zostaje ten kto dom zbudował), niezastępowany - np. obowiązek poddania się szczepieniom w czasie epidemii - istnieje możliwość doprowadzenia siłą.

  1. Sankcja karna - ten rodzaj sankcji, która najgłębiej potrafi wnikać w życie obywatela, uderza w najcenniejsze dobra (wolność, majątek).

Podstawowe dyrektywy sankcji karnej:

    1. dyrektywa resocjalizacji - stosowanie sankcji karnej ma nauczyć życia bez popełniania nowych przestępstw. Trzeba przeprowadzić cały proces resocjalizacyjny - proces niezwykle trudny.

    2. prewencja szczególna i ogólna (indywidualna i generalna)

Indywidualna - ma pokazać konkretnemu sprawcy, że przestępstwo nie popłaca. Proces trudny, realizuje się go najczęściej poprzez środki o charakterze skrajnym (np. przy pierwszym razie w niektórych przypadkach orzeka się „okres próby” - np. zawieszenie kary)

Ogólna - pokazanie reszcie społeczeństwa nieopłacalności popełniania przestępstw.

    1. długotrwała izolacja - w przypadku ludzi niepoczytalnych

    2. sankcja karna ma być sprawiedliwą odpłatą, którą społeczeństwo wymierza sprawcy (tzw. zło za zło)

Sankcje stosowane w Polsce:

  1. grzywna

  2. ograniczenie wolności

  3. pozbawienie wolności.

  1. Orzeka się w stawkach dziennych, ilość tych stawek a potem wysokość stawki (dopasowując do konkretnego sprawcy).

Dwie stawki = 1 dzień pozbawienia wolności.

  1. Rzadko stosowana - polega np. na pracy przymusowej na cele społeczne, zakaz wyjazdu za granicę itp. Jest to kara martwa.

  2. Pozbawienie wolności - od 1 miesiąca do 15 lat albo ekstra 25 lat lub dożywotnie pozbawienie wolności.

Rygory wykonywania kary - zamknięty

półotwarty - cele otwarte, odzież prywatna

otwarty - praca, nauka poza zakładem karnym.

Środki karne (zwane karami dodatkowymi).

  1. pozbawienie praw publicznych - wymierza się sprawcom, którzy popełnili występki przeciw RP lub z motywacji zasługującej na szczególne potępienie (szpiegostwo, działalność na szkodę państwa itp.). Odbiera im się prawo wyborcze, tytuły, odznaczenia itp.

  2. zakaz prowadzenia pojazdów - obligatoryjnie przy popełnieniu przestępstw drogowych (np. pod wpływem alkoholu).

  3. zakaz zajmowania stanowisk, prowadzenia określonej działalności, wykonywania zawodu (można orzec dożywotnio).

  4. nawiązka - orzekany w pewnej kwocie pieniężnej, podobne do grzywny.

  5. świadczenie pieniężne

  6. przepadek przedmiotów - owoce przestępstwa, narzędzia przestępstwa.

  7. pozbawienie sprawcy korzyści z przestępstwa (kiedyś konfiskata mienia).

  8. opublikowanie wyroku w prasie.

Struktury budowy normy prawnej.

Hipoteza, dyspozycja i sankcja mogą być poukładane wg pewnych struktur, nie zawsze muszą tez one występować.

Wyróżniamy relacje budowy normy prawnej:

  1. norma prawna jest strukturą jednoelementową - zwolennicy tej koncepcji uważają, że wystarczy jeden element aby można było mówić o normie prawnej. Wystarczy, że jest dyspozycja (element konieczny i wystarczający).

  2. struktura dwuelementowa - koncepcja obecności dyspozycji i drugiego elementu w zależności jaki rodzaj stosunków społecznych jest omawiany.

  3. norma jako struktura trójelementowa - występują wszystkie trzy elementy.

Nie zawsze jednak muszą występować trzy elementy - nie zawsze występuje sankcja (np. prawo rodzinne).

  1. normy prawne sprzężone - występują dwie normy:

    1. normy prawne sankcjonowane

    2. normy prawne sankcjonujące

Norma prawna sankcjonująca - zostaje uruchomiona w momencie naruszenia normy sankcjonowanej.

Norma prawna sankcjonowana - ????????????????????????????

Przepis prawny.

Zbudowany jest z poprzednika, następnika i funktora normotwórczego.

Poprzednik - ustala klasę okoliczności z jakimi należy wiązać określone skutki prawne.

Następnik - ustala skutki prawne.

Funktor - łączy poprzednik z następnikiem w całość gramatyczną np.:

Jeżeli termin zwrotu pożyczki nie jest ustalony poprzednik

wtedy funktor

należy zwrócić pożyczkę w terminie 6 tyg. Od momentu wezwania następnik

Podział norm i przepisów prawnych.

  1. Normy i przepisy o charakterze

  1. Juskogens - bezwzględnie obowiązujące

Jusdispositivum - względnie obowiązujące

Juskogens - nie dopuszczają jakichkolwiek wyjątków - np. przepisy dotyczące terminów w prawie (apelacje, odwołania itp.)

Jusdispositivum - obowiązują jeśli nie wyłączymy mocą zawartej przez nas umowy.

    1. Lex perfecta

    2. Lex plus quam perfecta

    3. Lex minus quam perfecta

    4. Lex imperfecta.

Ad.1)

Norma doskonała - (jeden rodzaj sankcji) mamy do czynienia z sankcja nieważności.

Ad.2)

Oprócz sankcji nieważności jest sankcja o charakterze karnym np. bigamia - Związek małżeński jest nieważny a ponadto nastąpiło popełnienie przestępstwa.

Ad.3)

Sankcja nieważności przestaje funkcjonować, pozostaje sankcja karna np. bigamia - następuje śmierć pierwszego małżonka - aktualny związek małżeński pozostaje ważnym, sankcja karna za popełnienie bigamii.

Ad.4)

Nie ma żadnych sankcji.

  1. Przepisy konkretne.

Przepis konkretny - jednoznacznie wskazuje powinny sposób postępowania jaki oczekuje ustawodawca.

Przepis odsyłający - nie wskazuje powinnego sposobu postępowania tylko odsyła do innych przepisów gdzie ta reguła postępowania jest ustanowiona.

Przepis blankietowy - nie reguluje przepisów lecz deleguje te zadania innym, niższym hierarchicznie organom.

5.

Przepisy szczególne uchylają przepisy ogólne.

Przepisy proste - ustalają skutki tylko dla jednego stanu faktycznego

Przepisy złożone - ustalają skutki dla dwóch lub więcej stanów faktycznych np.

... kto podrabia albo przerabia ..... to .....

... kto ...... , ..... albo ..... to .....

7.

Zasady prawa.

Są to normy o charakterze naczelnym. Wszystkie inne powinny być ich konsekwencjami. W systemie prawa nie występują dwie zasady ze sobą sprzeczne. Jeśli tak jest - jedna zasada jest zasada nadrzędną druga postulatem.

Rodzaje zasad prawa:

  1. wynikające z Konstytucji - RP jest demokratycznym państwem prawa, wyznaje zasadę sprawiedliwości społecznej.

  2. zasada równości wobec prawa - KONIEC WYKŁADU. CDN...


Wyszukiwarka