Antoszewski - spoleczenstwo obywatelskie, Politologia, Politologia II, Teoria polityki, Teoria polityki, ćwiczenia 9


„I”

Upadek reżimów, które wyeliminowały gospodarczą samodzielność jednostki, a jej jedyną powinnością polityczną uczyniły lojalność wobec upartyjnionego państwa, otworzył drogę do takiego ukształtowania przestrzeni społecznej, gdzie jest miejsce dla aktywności publicznej, nie będącej zarazem aktywnością wyłącznie pro- lub antypaństwową. Odzyskanie niepodległości połączyło się z otwartym procesem kształtowania się społeczeństwa obywatelskiego.

Renesans koncepcji społeczeństwa obywatelskiego może się wiązać z niebezpieczeństwem nadużycia go jako „elementu demokratycznej nowomowy” utrata mocy wyjaśniającej i stanie się mitem politycznym

Pytanie - czy pojecie społeczeństwa obywatelskiego jest w ogóle potrzebne w debacie nad demokratyzacja Europy Wschodniej Kumar pyta „czy pojecie społeczeństwa obywatelskiego wnosi do języka nauk społecznych coś zupełnie nowego niż znane wcześniej pojęcia?” twierdzi ze słowa: konstytucjonalizm, demokracja i obywatelstwo zawierają właśnie to znaczenie w pełni.

PEWNE WSPÓLNE PUNKTY RÓŻNYCH POGLĄDÓW CO DO NARODZIN SPOŁECZENSTWA OBYWATELSKIEGO DLA KONSOLIDACJI DEMOKRACJI:

(debata nad rolą)

II

Społeczeństwo obywatelskie - stanowi ono tę część przestrzeni społecznej, którą jest autonomiczna wobec państwa i wypełniona przez dobrowolne współdziałania zrzeszonych jednostek.

Zdaniem N. Bobbio łatwiej jest znaleźć definicję NEGATYWNĄ s.o. jest wszystkim „co pozostaje, kiedy już wytyczymy granicę, w których działa władza państwowa.” niż POZYTYWNĄ

Gdzie jest granica pomiędzy państwem a społeczeństwem obywatelskim?

Wielu autorów zgadza się, że zamiast traktować s.o. jako prostą opozycję wobec państwa, należy widzieć w nim strukturę pośredniczącą między tym, co państwowe, a tym, co prywatne.

Społeczeństwo obywatelskie - wypełnia przestrzeń między systemem politycznym, w którym jednostki biorą bezpośredni udział w procesie sprawowania władzy, a obszarem szeroko rozumianej prywatności, na który składają się zachowania zmierzające do zaspokojenia indywidualnych potrzeb. W sferze prywatności mieści się też uczestnictwo w częściowo tylko zależnej od państwa grze rynkowej czy to w charakterze producenta, czy też konsumenta dóbr i usług.

Jednak ustalenie, ze społeczeństwo obywatelskie jest strukturą pośredniczącą miedzy państwem (polityką) i gospodarką rynkowa nie równoznaczne ze sformułowaniem pozytywnej definicji społeczeństwa obywatelskiego

Czy każdy przejaw dobrowolnej zbiorowej aktywności, który nie jest bezpośrednim uczestnictwem ani w życiu politycznym, ani w grze rynkowej, stanowi dowód na istnienie społeczeństwa obywatelskiego? czym powinny się charakteryzować działania w ramach społeczeństwa?

Mankamentem powyższych teorii jest fakt odwoływania się ich do nie do końca jasnej kategorii

Do innych skomplikowanych zagadnień, ale i cech s.o. należy:

  1. J. Szacki - s.o. to nie tyle przeciwstawiająca się państwu wspólnota moralna, ile sieć stosunków między jednostkami, które kierują się swymi partykularnymi interesami, ale muszą się ze sobą porozumieć i współpracować.

  2. P. Ogrodziński - ogromna rola mediacji

  3. inny autorzy - debata publiczna nad tymi problemami społecznymi, których rozwiązanie nie zapewni ani państwo, ani rynek, prowadząca do wypracowania alternatywy wobec istniejącego stanu rzeczy.

Brak pluralizmu oznacza nieobecność takiej debaty nią ma mowy o społeczeństwie obywatelskim

Traktowanie s.o. jako przestrzeni , w której ramach mamy do czynienia z niezależnym od państwa komunikowaniem miedzy jednostkami, grupami i dobrowolnymi zrzeszeniami uosabia różne interesy, poglądy czy przekonania

Społeczeństwo obywatelskie to cos więcej niż pluralizm gdy chcemy skonstruować pozytywną definicję s.o. trzeba podkreślić, że aktywność dobrowolnych zrzeszeń musi nosić znamiona obywatelskości (aktywność obywatelska).

Oto kilka kryteriów je istnienia:

Społeczeństwo aby nazywać się obywatelskim musi umieć oprzeć się nacjonalizmowi, fundamentalizmowi religijnemu itp.

Do określania danego s.o. nie wystarcza zarejestrowanie faktu jego poziomej integracji, ani aktywności publicznej musi być ono antytezą społeczeństwa zamkniętego

Społeczeństwo obywatelskie jeśli określimy jako takie, w którym partykularne dążenia grupowe są dozwolone a zarazem zderzają się „obywatelskością” (równość jednostek wobec prawa i tolerancja wobec domagających się jej poszanowania) dodatkowy element definicji pozytywnej kierunek nacisków wywieranych przez dobrowolne zrzeszenia obywateli na władzę państwową.

DEFINICJA SPOLECZEŃSTWA OBYWATELSKIEGO

Zaprezentowana koncepcja nosi miano normatywnej cechuje się rygoryzmem (odsiew postaw i zachowań, które są wyrazem spontanicznej aktywności ludzi, ale nie są uznane za przejaw „ogłady politycznej”

ROZWÓJ SPOŁECZEŃSTWA OBYWATESLKIEGO

Idea owa pojawiła się w Europie Środkowej i Wschodniej jako wyraz opozycji wobec systemu komunistycznego „idea nade wszystko antypaństwowa

4 fazy procesu formułowania się s.o.: (M. Wiegel i J. Butterfield):

Zdaniem P. Ogrodzińskiego w ramach państwa partyjnego powstają najpierw:

M. Bernhard - wyrazem społecznego niezadowolenia była strategia dysydencka, zasadzająca się na moralnej presji na władze państwowe oraz strategia oporu, polegająca na poszukiwaniu społecznej bazy protestu przeciw systemowi.

Początek odbudowy s.o. wiąże się z zagospodarowaniem przestrzeni publicznej przez organizacje masowe (np. Solidarność w Polsce) trzy istotne konsekwencje:

1. w ich ramach zjednoczyły się środowiska odwołujące się do różnych wartości, ideologii oraz wizji przyszłości ARATO sztuczna „nadjedność”

2. postrzeganie państwa komunistycznego jako siły wrogiej s.o. okazało się mieć dalekie konsekwencje; spowodowało przedłużającą się nieufność do państwa i utrzymanie się dychotomii „my-oni” nawet po przejęciu władzy przez opozycję

3. w okresie następującym bezpośrednio po obaleniu systemu komunistycznego utrzymał się wysoki poziom mobilizacji społecznej oraz skłonność do podejmowania „heroicznych działań”, charakterystycznych raczej dla sytuacji rewolucyjnych.

Proces dezintegracji „S” fragmentaryzacja sceny politycznej i nadmierna polityzacja życia publicznego

A. Agh - sytuację w demokratyzujących się krajach Europy Środkowej charakteryzują dwa swoiste zjawiska:

  1. nadpartycypacja - oznaczająca zawłaszczenie przestrzeni publicznej przez partie polityczne

  2. nadparlamentaryzacja - czyniąca z parlamentu jedyne forum obywatelskiej debaty.

Istotne jest jak działalność partii politycznych i parlamentu stymuluje debatę obywatelską prowadzona na innych płaszczyznach. Czy uczy, że:

  1. w życiu publicznym w ramach demokratycznego systemu nie istnieje jedna niepodważalna prawda, którą zobowiązani są wyznawać i której zobowiązani są podporządkować się wszyscy obywatele

  2. podstawa wiążących decyzji jest kompromis do którego dochodzi się w wyniku uzgodnienia różnych racji przy ich wzajemnym poszanowaniu

Uderzającą cechą społecznej aktywności w większości krajów postkomunistycznych w fazie przejścia ku demokracji jest traktowanie państwa jako adresata roszczeń wyrażających grupowe, partykularne interesy. Te grupowe opinie nie wyrastają jednak ani z obywatelskiego dyskursu, ani też nie poprzedzają ich próby osiągnięcia porozumień „poziomych” z innymi grupami czy organizacjami, które w danej kwestii mają odmienne zdanie.

Szacki pisze , ze utrzymuje się przekonanie utopijne, że społeczeństwo cechuje się harmonią i etyczna jednością wyrazem jest mitologizacja konfliktu „rząd - społeczeństwo” oraz mobilizacja społeczeństwa do konfrontacji z rządem.

Widocznym następstwem uwolnienia się aktywności obywatelskiej są takie zjawiska jak np. nacjonalizm, niż podkreślenie wagi praw i swobód obywatelskich, tolerancja dla mniejszości czy tez uznanie rywala za członka tego samego s.o. traktowane jako kanon życia publicznego (SHILS)

„IV”

Czy s.o. jest przesłanką konsolidacji demokracji, rozumianej jako adaptacja i ustabilizowanie demokratycznych struktur, norm i relacji między reżimem politycznym a s.o. w taki sposób, by reżim uzyskał zdolność sprostowania pojawiającym się przed nim wyzwaniom? - TAK

Wg Shilsa liberalna demokracja może przetrwać tylko wtedy gdy jest zarazem s.o. .

V. Perez Diaz dowodzi, że przejście z autorytaryzmu do demokracji w Hiszpanii dokonało się dzięki tradycji s.o. oraz obywatelskiej aktywności wyjaśnienie ma charakter kulturowy założenia:

skonstruowany przez Diaza paradygmat teoretyczny nie przystaje do doświadczenia państw postkomunistycznych tradycje s.o. zostały w znacznej mierze zniszczone w okresie powojennym zredukowanie funkcji s.o. do oporu wobec partyjnego państwa

Ukształtowanie s.o. w normatywnym sensie nie jest warunkiem niezbędnym do konsolidacji demokracji.

Kwestią decydującą jest instytucjonalizacja procedur demokratycznej gry oraz nawyków obywatelskiego działania.

I za jedno, i za drugie główną odpowiedzialność ponoszą ELITY POLITYCZNE wyrastające z konkretnego społeczeństwa, a nie z wyidealizowanej wizji.

Wg Szackiego s.o. nie można przeciwstawiać państwu ale postrzegać s.o. jako głęboko uwikłane w państwo czy w system polityczny.

Tylko instytucjonalna konsolidacja demokracji zapewnia sukces długofalowego procesu kształtowania się s.o. w sensie normatywnym.

Odpowiedzialność elit za stworzenie warunków sprzyjającym powstaniu s.o. jest obowiązkiem edukacyjnym bez aktywnego działania elit na rzecz rozpowszechnienia demokratycznych nawyków osiągniecie nowoczesnej fazy s.o. może być trudne.

omnipotentny - wszechwiedzący

s.o. - skrót do społeczeństwo obywatelskie

A. Antoszewski - „społeczeństwo obywatelskie a proces konsolidacji demokracji”

4

Teoria polityki - ćwiczenia (9) Justyna Abdank - Kozubska gr. A



Wyszukiwarka