Plan prezentacji projektu na temat:
Współczesne klasyfikacje zaburzeń mowy.
Cele prezentacji projektu:
Kształcący:
Wyrównanie i regulacja oddechu.
Kształtowanie słuchu fonemowego.
Usprawnianie aparatu artykulacyjnego i oddechowego.
Poznawczy
Utrwalanie poprawnej wymowy określonych spółgłosek w sylabach, wyrazach, zdaniach.
Poznanie terapii logopedycznej zaburzeń mowy występujących u dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym.
Wzbogacenie zasobu słownictwa tematycznie specjalistycznego.
Wychowawczy:
Rozwijanie umiejętności współpracy i współdziałania.
Rozwijanie koncentracji uwagi.
Kształtowanie potrzeby pięknego mówienia.
Wprowadzenie:
Zapoznanie z tematem zajęć.
Wyróżnienie wybranych klasyfikacji zaburzeń mowy.
Omówienie drobnych wskazówek dotyczących prawidłowej postawy stojącej i siedzącej podczas ćwiczeń oddechowych.
Rozwinięcie:
Zapoznanie z klasyfikacją przyczynową zaburzeń mowy według I. Styczek.
Dysglosja.
Sygmatyzm:
a) ćwiczenia języka:
- utrzymywanie języka w miejscu artykulacji głoski l,
- układanie warg w kształcie ryjka,
- pozostawianie języka za górnymi zębami,
- wymówienie głoski „sz” z prawidłowo ułożonymi narządami
artykulacyjnymi, utrzymanie głoski,
- wymówienie głosek „sz”, „ż”, „cz”, „dż” w izolacji.
Źródło: I. Styczek „Logopedia” PWN Warszawa 1979.
Obrazki paradoksalne
Źródło: M. Dembińska-Wola „Zabawy logopedyczne” Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1999.
Rebusy logopedyczne.
Źródło: Własne.
Karta pracy
Uczeń wstawia głoskę „sz” w odpowiednie miejsca tak, aby powstały wyrazy, następnie odczytuje je na głos.
Źródło: A. Balejko „Jak pokonać seplenienie - uczymy się wymawiać głoski sz, s” Wydawnictwo Logopedyczne, Białystok 2000.
Ćwiczenie usprawniające funkcje wzrokowe.
Układanie szlaczków z kółek i kwadratów. Uczestnik otrzymuje zestaw kolorowych figur płaskich, dziecko ma za zadanie - wykorzystując otrzymane figury - ułożyć sekwencje identyczną do sekwencji nauczyciela, następnie ułożyć według własnego pomysłu budowlę (może być pałac).
Źródło: A. Balejko „Jak pokonać seplenienie - uczymy się wymawiać głoski sz, s” Wydawnictwo Logopedyczne, Białystok 2000.
„Puzzle” - układanie całości obrazka pociętego na 4 części.
Źródło: A. Balejko „Jak pokonać seplenienie - uczymy się wymawiać głoski sz, s” Wydawnictwo Logopedyczne, Białystok 2000
Memory wyrazowe.
Źródło: Własne.
Reranie (rotacyzm)
a) Ćwiczenia usprawniające aparat artykulacyjny:
- ćwiczenie z korkiem - wywołanie głoski „r”,
- ułożenie języka w pozycji l wypowiadanie lalalalala… alalalala… tatata…patataj… hopla… bla -ble…,
- naśladowanie ssania cukierka,
- zdmuchiwanie skrawków papieru z języka wsuniętego między wargi.
Źródło: I. Styczek „Logopedia” PWN Warszawa 1979.
„Sylabowe domki” - utrwalenie głoski „r”.
Zadaniem dziecka jest odsłonięcie w dowolnej kolejności zawartości domków i przeczytanie odkrytej sylaby. Próba ułożenia wyrazów z przedstawionymi sylabami.
Inny wariant zabawy - losowanie z „magicznego woreczka” papierowych emblematów zawierających sylaby - odczytanie sylab.
Źródło: Własne.
Zabawa słuchowo- artykulacyjna „PREZENTY „
Osoba prowadząca rozkłada obrazki, w nazwie których znajduje sie głoska „r”. Prosi dzieci, aby kolejno wybrały te, których nazwy:
- rozpoczynają się sylabą ra
- rymują się ze słowem kura
- rozpoczynają się zbitką spółgłoskową dr
- rozpoczynają sie sylabą ro
- zawierają dwie głoski r
- rymują się ze słowem korek
Informuje dzieci, ze wybrane obrazki przedstawiają urodzinowe prezenty Renaty.
Źródło: R. Sprawka, J. Graban, Logopedyczne zabawy grupowe dla dzieci od 4 do 7 lat
4. Dyzartria
a) „Andrzejkowa moneta”, rodzaj zabawy: artykulacyjna.
Nauczyciel wybiera kilkoro dzieci którym miejscowo smaruje kremem jeden policzek. Do kremu przykleja małą monetę. Zadaniem dziecka jest odklejenie monety bez używania rąk, a jedynie poprzez różne ruchy policzka, języka i warg.
Źródło: M. Malkiewicz „Jarmark logopedyczny” Wyd. Harmonia.
Zabawa „Jaka to pora roku?”, rodzaj zabawy: artykulacyjna, słuchowa.
Chętne dzieci prezentują poprzez naśladowanie głosem oraz gestem wylosowaną przez siebie porę roku. Reszta dzieci musi na tej podstawie odgadnąć o jaką porę roku chodzi. Można używać tego samego głosu lub samego gestu.
Propozycje:
Zima: kulig, lepienie bałwana, padanie śniegu
Lato: opalanie, kąpanie, jazda na rowerze
Wiosna: śpiewa ptaków, wyrastanie kwiatków.
Jesień: deszcz, spadanie liści z drzew.
Źródło: M. Malkiewicz „Jarmark logopedyczny” Wyd. Harmonia.
Zabawa „Zespołowe śpiewanie”, rodzaj zabawy: artykulacyjna, fonacyjna, oddechowa.
Zabawa polega na śpiewaniu znanych dzieciom piosenek za pomocą podanych sylab. Prowadzący wykorzystuje piosenkę „ My jesteśmy krasnoludki” i dzieli grupę na trzy chórki, z których każdy będzie śpiewał innym odgłosem. Śpiewy na podwórku gę, mu, kwa, miau. Spośród dzieci prowadzący wybierana dyrygenta, jego zadaniem będzie wskazywanie pałeczką (batutą) kiedy ma śpiewać dana grupa.
Źródło: M. Malkiewicz „Jarmark logopedyczny” Wyd. Harmonia.
Zawody : kto wymieni najwięcej na jednym wydechu np. liczb, kolorów, zwierząt. Źródło: Własne.
Ćwiczenie na tekstach.
Czytanie wolne, przedłużając lekko samogłoski i głoski, które można przedłużać np. Paan, jaas iiuu kuupiił ssóól. Nie zaś pan ja-siu ku-pił sól.
Źródło: I. Styczek „Logopedia” PWN Warszawa 1979.
Dyslalia
Wskazówka:
Wykonujemy ćwiczenia języka, warg i oddechowe, następnie wywołujemy głoskę, która była dotąd źle wymawiana np. „sz” (dziecko zamiast szafa mówiło safa), przypominamy dziecku, że przy wymawianiu głoski „sz” układamy wargi w kształcie ryjka „uuu”.
Lizak logopedyczny - głoska „sz”.
Źródło: I. Styczek „Logopedia” PWN Warszawa 1979.
Ćwiczenia artykulacyjne
„Głoski ciągnące się”
Szumi morze - szszsz...
Szumi wiatr - szszsz...
Szumi woda - szszsz...
Szumi las - szszsz...
Szumią drzewa - szszsz...
Szumią liście - szszsz...
Szumię ja - szszsz...
Szumisz ty - szszsz...
Szumi mama - szszsz...
Szumi tata - szszsz
Szumi miś - szszsz..
Źródło: http://www.przedszkolni.pl
Wymawianie słów zawierających głoskę „sz”, następnie budowanie zdań z tymi wyrazami np. to szafa, to jest szafa.
Źródło: I. Styczek „Logopedia” PWN Warszawa 1979.
Karta pracy - ćwiczenie na uzupełnienie słów brakującymi głoskami. Źródło: A. Balejko „Jak pokonać seplenienie - uczymy się wymawiać głoski sz, s” Wydawnictwo Logopedyczne, Białystok 2000.
Afazja
Ćwiczenia oddechowe
Każdy uczeń trzyma przed sobą wiszące na tasiemce słoneczko. Zgodnie ze wskazówkami nauczyciela dmucha na nie, raz mocno, raz lekko. Źródło: I. Styczek „Logopedia” PWN Warszawa 1979.
Oparzony palec - nie posłuchałeś rodziców i dotkałeś gorącego pieca. Oparzyłeś sobie palec. Bardzo Cię boli, więc na niego dmuchasz.
Historyjki obrazkowe.
Prowadzący rozdaje dzieciom zestaw historyjek obrazkowych ze zdaniami. Zadaniem ucznia jest ułożenie w odpowiedniej kolejności historyjek, tak by powstało opowiadanie i dopasowanie zdań do pasujących części. Wersja dla dzieci starszych - nauczyciel pokazuje uczniowi obrazek przedstawiający historie, zadaniem dziecka jest opowiadanie co przedstawia obrazek.
Źródło: I. Styczek „Logopedia” PWN Warszawa 1979.
Ćwiczenia słuchowe - rozpoznawanie odgłosów codziennych czynnosci z otoczenia, takich jak np. dzwonek do drzwi.
Jąkanie
Ćwiczenie artykulacyjne wargi i języka (ćwiczenie przed lusterkiem).
„Jeśli mówić pięknie chcesz
To do pracy bierz się bierz.
Najpierw język ostro ćwicz.
Pokaż nosek, brodę w mig.
Teraz prawą, lewą stronę.
Te ćwiczenia już zrobione.
To jest łatwe - prawda, więc
Teraz wargi swoje męcz.
Górną nałóż na tę dolną, później dolną przykryj górną.
Och, na pewno nie jest trudno.
Więc rozwesel minę chmurną.
Teraz ustaw ryjek zrób,
Abyś pięknie mówić mógł.”
au: Iwona Sztabińska
„Pojedynek”
Uczniowie stoją w parach naprzeciw siebie. Jedno dzieck oz każdej pary kciukiem i palcem wskazującym trzyma na wysokości twarzy kartkę papieru. Uczestnicy nabierają powietrza przez nos i na znak prowadzącego dmuchają na kartkę. Obserwujemy w czyją stronę kartka bardziej się wychyli.
Źródło: Głos pedagogiczny, maj 2011
Ćwiczenie artykulacyjne (umiejętność kierowania głosem).
- ciche mruczenie (przedłyżenie głoski „m” - można dotknąć delikatnie palcem warg i skrzydełek nosa, by poczuć drgania,
- przechodzimy do łączenia przedłużonej głoski „m” z samogłoskami ustnymi: mma, mmo, mmu, mme, mmy - wymawiamy delikatnie bez wysiłku,
- łączymy głoskę „m” ze spółgłoskami: mmp, mmb, mmt, mmd (ciche mruczenie likwiduje napięcie mięśni krtani i gardła),
- czytanie sylabami,
- Praca z obrazkami. Prowadzący zajęcia wymawia powoli nazwę przedmiotu przedstawionego na obrazki, czy krótkie zdanie, a następnie powtarza je razem z dzieckiem.
Źródło: I. Styczek „Logopedia” PWN Warszawa 1979.
Nerwice mowy (logoneurozy).
Schizofazja.
Językoznawcza klasyfikacja zaburzeń mowy wg T. Kani
Zaburzenie suprasegmentalne
Hiperprozodia
Hipoorpzodia i prozodia
dysprozodia
Zaburzenie segmentalne
Zaburzenia paradygmatyczne
Elizja
Substytucja
Deformacja
Zaburzenia syntagmatyczne
Pierwotne
Wtórne
Zapoznanie z klasyfikacją L. Kaczmarka:
Zaburzenie treści
Zaburzenie językowe
Niemota
Alalia
Ćwiczenia:
Próba wymawiania dźwięków naturalnych - odgłosy z nagrania.
Źródło: własne
Zabawa artykulacyjna „Indianin”.
Afazja
Afazja dziecięca
Agramatyzm
Przejęzyczenie
Zaburzenie substancji fonicznej
w płaszczyźnie segmentalnej
w płaszczyźnie suprasegmentalnej
Ćwiczenia:
Ćwiczenia słuchu fonemowego
„Czarodziejska beczka”
W środku beczki jest cebula.
Czosnek jest na dole beczki.
Z boku leżą dwa buraczki
I szczypiorek i kabaczki.
Z drugiej strony pod deseczką
Są cytryny i czapeczka.
Nad cebulą są cukierki,
Czekoladki i ciasteczka.
To jest czarodziejska beczka,
Która gubi swe deseczki.
Zadaniem dziecka jest wskazanie właściwego warzywa zgodnie z recytowanym przez logopedę wierszem.
Źródło: A. Balejko „Jak pokonać seplenienie - uczymy się wymawiać głoski sz, s” Wydawnictwo Logopedyczne, Białystok 2000.
Różnicowanie fonemów podawanych w postaci izolowanych głosek.
Zadaniem dziecka jest klaśnięcie, gdy usłyszy głoskę, którą logopeda wcześniej podał do zapamiętania. Logopeda artykułuje ciągi głosek o coraz bardziej zbliżonej postaci do głoski wyznaczonej, co pewien czas wplatając tę właściwą ( np. wyznaczamy głoskę „sz”, a ciąg preparujemy następująco: o e m sz i sz k i n sz ch f sz s sz ś sz).
Źródło: S.Milewski, K. Kaczorowska-Bray „LOGOPEDIA - Wybrane aspekty historii, teorii i praktyki”.
Różnicowanie określonych sylab.
Ćwiczenie to polega na wyznaczeniu przez logopedę określonej sylaby, wypowiadaniu jej w sąsiedztwie innych sylab, a pacjent ma za zadanie zaznaczyć w umówiony wcześniej sposób usłyszenie tej określonej (np. wyznaczamy sylabę „ba”. Wypowiadamy ba, ba, ta, ka, ka, ba, za, da, ba. Za każdym razem przy sylabie „ba” pacjent sygnalizuje jej usłyszenie przez podniesienie ręki.
Źródło: S.Milewski, K. Kaczorowska-Bray „LOGOPEDIA - Wybrane aspekty historii, teorii i praktyki”.
Zabawa słuchowo-artykulacyjna -porządkowanie zbioru. Osoba prowadząca układa obrazki i tablice przedstawiające szafę, kosz, zagrodę. każde dziecko kolejno wybiera jeden obrazek, podaje nazwę, zwracając uwagę na prawidłową wymowę głosek. Następnie decyduje o przyporządkowaniu go do odpowiedniej tablicy. Po wykonaniu zadania przez wszystkie dzieci, prowadzący wspólnie z uczestnikami ustala nazwy utworzonych zbiorów (ubrania, warzywa, zwierzęta)
Źródło: R. Sprawka, J. Graban, Logopedyczne zabawy grupowe dla dzieci od 4 do 7 lat.
Wybieramy - Nauczyciel mówi:
które ze słów zaczyna się na sz - szafa czy czapka
które ze słów zaczyna się na cz- szkoła czy czajnik
które ze słów kończy się sz - warkocz czy kosz
w którym ze słów jest sz - klucz , beczka czy broszka
Źródło: Wychowanie w przedszkolu, 2010
Zamiana słów - Nauczyciel wypowiada słowa, a dzieci mają zamienić ostatnią lub pierwszą głoskę, tak aby powstało nowe słowo:
Groch - zamień ch na sz
Sen - zamien n na r
Nos - zamień s na c
Kot - zamień t na c
Rak - zamień r na h
Lok - zamień l na k.
Źródło: Wychowanie w przedszkolu, 2010
Dysortofonia,
dysortografia ,
jąkanie
Ćwiczenia oddechowe -
Przenoszenie za pomocą rurki brakujących elementów klauna oraz układanie zabawek na półeczkach w pokoju chłopczyka.
Źródło: Własne.
Baloniki - Twój brzuszek to balonik. Nie ma w nim powietrza, więc trzeba go nadmuchać. Robimy to powoli, żeby balon nie pękł. Nabieramy powietrze nosem, aż balonik się napełni. Potem wypuszczamy powietrze z balonika - wydmuchujemy powietrze ustami
Ćwiczenia słuchu fonetycznego:
Ćwiczenia w wypowiadaniu tego samego zdania w sposób charakterystyczny dla określonych nastrojów. Możemy posłużyć się wyobrażeniem osób: wesołej, smutnej, zdziwionej oraz sposobu ich mówienia. Zwracamy szczególną uwagę na cechy głosu i mimikę.
Źródło S. Milewski, Kaczorowska-Bray „Logopedia-wybrane aspekty historii, teorii i praktyki” Wydawnictwo Harmonia 2012.
Ćwiczenia artykulacyjne:
Jest północ czyli czas duchów. Każde z Was spróbuje udawać ducha: śpiewając różne samogłoski na jednym dźwięku.
Źródło: Głos Pedagogiczny, maj 2011
Rynolalia (nosowanie)
Głos i wymowa bezkrtaniowców
Bradylalia
Tachylalia
Palatolalia
Mutyzm
Logopedyczna klasyfikacja zaburzeń mowy wg Stanisława Grabiasa:
1. Trzy rodzaje kompetencji:
- kompetencja językowa,
- kompetencja komunikacyjna,
- kompetencja kulturowa,
2. Dwa typy sprawności:
- sprawności percepcyjne,
- sprawności realizacyjne,
Ćwiczenie słuchu fonemowego, próby wymawiania dźwięków (Obrazki z odgłosami).
Źródło: G. Demelowa „Elementy logopedii” Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1980.
Gra planszowa - ćwiczenia dźwiękonaśladowcze .
Domino dźwiękonaśladowcze.
Źródło: Własne.
Zapoznanie z neurofizjologiczną klasyfikacją zaburzeń mowy według Jadwigi Szumskiej.
Zaburzenia typu mózgowego
Zaburzenia typu obwodowego.
Projekt przygotowały:
Agnieszka Szumlańska
Magdalena Kołecka
Ewa Wronowska
10