Jan Górski
Gr. II
Sprawozdanie z Ekologicznych Podstaw Hodowli Lasu - Typologiczna analiza siedlisk leśnych
Zgodnie z przyjętym z Polsce systemem określania typologii siedlisk leśnych należy każde badane siedlisko zanalizować z punku widzenia trzech jego najważniejszych składowych. Są to drzewostan, runo i gleba. Następnie z każdej trzech analiz należy wyciągnąć wnioski i na ich podstawie wyznaczyć cząstkową diagnozę siedliskowego typu lasu. Końcowym etapem prac jest stworzenie z tych 3 diagnoz jednaj spójnej diagnozy syntetyczne i podanie przyczyn jej ewentualnych rozbieżności z diagnoz cząstkowych.
Moim zadaniem było dokonanie takiej właśnie analizy trzech siedlisk leśnych. Dane Ich dotyczące z wykonanym pełnym zdjęciem fitosocjologicznym i opisem, wykopanej na terenie analizy, odkrywki glebowej. Dostarczone mi materiały załączam do niniejszej pracy to tez nie będę tylko się odnosił do danych tam zebranych a nie będę kopiował tego co tam napisano.
Pierwsze siedlisko jakie mam zanalizować było badane w maju 1999 roku. Obiekt ten znajduje się w nadleśnictwie Pułtusk w obrębie Różan oddziale nr 76 pododdziale „b”.
Przeprowadzona tam analiza drzewostanu wykazała iż rośnie tam głównie olsza szara w klasie bonitacji II 2, ponadto w obu piętrach drzewostanu towarzyszy jej brzoza brodawkowata. Te fakty jak i obecność dosyć skąpego podszytu głównie złożonego z czeremchy zwyczajnej, jarzębiny i kruszyny pospolitej wskazują na to iż mamy odczynienia z olsem typowym.
Zdjęcie fitosocjologiczne runa wykonane na tym terenie wykazało iż jest to runo śmiałkowo-turzycowe. Wyraźna jest też kępkowo-dolinkowa struktura. Ponadto występują tu takie gatunki różnicujące ols typowy od lasu mieszanego bagiennego jak : turzyca błotna, turzyca długokłosa, gorysz błotny i przytula błotna. A nie spotkano gatunków różnicujących ols typowy od olsu jesionowego z wyjątkiem chmielu pospolitego. Natomiast z roślin częstych dla olsu typowego odnaleziono tylko tojeść pospolitą i to w niewielkiej ilości. Jednak ten ostatni fakt może być wynikiem po pierwsze młodego wieku drzewostanu a wiec niedorozwiniętego runa jak również wiosennego terminu wykonania zdjęcia. Sądzę wiec że runo również wskazuje na to iż jest to ols typowy.
Ostatnią z analiz cząstkowych jest analiza gleby. Jest ona bardzo istotna ponieważ jest to najmniej zmienny ze składników siedliska. Mamy tu doczynienia z torfem niskim wytworzonym na piaskach luźnych. Torf charakteryzuje się miąższości niemal 150 cm i pH 6 a piasek ma odczyn całkiem obojętny. Te fakty przy jednoczesnym występowaniu wody gruntowej 5 cm nad poziomem gruntu przemawiają za tym iż jest to gleba typowa dla olsu typowego.
Jak widać z powyższych analiz cząstkowych trzykrotnie wynikało iż badane siedlisko należy do olsów typowych. W takim wypadku diagnoza syntetyczna jest w pełni zgodna z cząstkowymi i potwierdza fakt iż jest to ols typowy.
Analizy kolejnego siedliska dokonano w tym samy czasie co poprzedniej i znajdowała się ona w tym samy nadleśnictwie i obrębie ale znajdowała się w oddziale 151 i pododdziale „c”.
Drzewostan stanowi stosunkowo stara bo 156 letnia sosna o klasie bonitacji II 6. Ponadto w drugim piętrze występuje w niewielkiej ilości brzoza brodawkowata. Obfity podszyt stanowi w przeważającej większości leszczyna z niewielkim udziałem kruszyny i jarzębiny. Dodatkowo co może być istotne w nalocie znajdywano pojedyncze osobniki dęba szypułkowego. Z danych tych wnosić można iż las ten należy do borów mieszanych świeżych. Co prawda nie zawiera on wielu gatunków drzew które powinny występować na tym siedlisku ale jest to prawdopodobnie spowodowane gospodarką człowieka a nie właściwościami siedliska.
Niezbyt urozmaicone runo badanego terenu zdominowane jest przez borówkę czernicę i siódmaczka leśnego a są to rośliny pierwsza częsta a druga różnicująca dla boru mieszanego świeżego. Występują tu ponadto takie gatunki różnicujące bór mieszany świeży od boru świeżego jak : konwalijka dwulistna, malina kamionka i narecznica kótkoostna. Występuje jednak na tym obszarze jedna roślina różnicująca las mieszany świeży do boru mieszonego świeżego, jest to perłówka zwisła. Występowanie tych roślin jak również występowanie niewielkiej ilości mchów skłania do twierdzenie, że mamy doczynienia z borem mieszany świeżym.
Odkrywka glebowa wykonana na badanym terenie wykazała że drzewostan rośnie na glebie brunatno-rdzawej wytworzonej z piasku słabo gliniastego na piasku lekkim. Cały profil charakteryzuje się bardzo kwaśny odczynem (pH 4) tylko skała macierzysta jest lekko mniej kwaśna (pH 4,5). Gleba z punktu widzenia uwilgotnienia gleba należała do świeżych. Gleba ta jako stosunkowo zasobna jest typowa dla borów mieszanych świeżych i dlatego taka właśnie diagnozę cząstkową z uwzględnieniem gleby bym proponował.
Kolejny raz nie stanowi większych problemów postawienie diagnozy syntetycznej gdyż wszystkie składowe siedliska odpowiadają siedliskowemu typowi lasu jakim jest bór mieszany świeży, tak wiec jest diagnoza syntetyczna.
Ostania analizowana przeze mnie powierzchnia leżała również w tym samym nadleśnictwie i obrębie a znajdowała się w oddziale 228 i pododdziale „d”. Opis został wykonany również w maju 1999 r. i wykazał on iż drzewostan stanowi niemal wyłącznie sosna w klasie bonitacji I 6. Ponad to występuje domieszka brzozy brodawkowatej w drzewostanie a podszyt nie występuje wcale. Ten ostatni fakt może jednak być spowodowany bardzo młodym wiekiem drzewostanu ( 23 lata). Jednak mimo to skłaniał bym się do diagnozy że jest to siedlisko boru świeżego a pojedynczo występujące w nalocie dąb prawdopodobnie nie wejdzie nawet w drugie piętro drzewostanu.
Runo Badanego siedliska jest bardzo ubogie i nie występują tu żadne rośliny charakterystyczne dla prawdopodobnego boru świeżego. Są tu jednak takie rośliny częste dla tego typu siedliskowego jak: wrzos pospolity, kostrzewa owcza. Przy jednoczesnym braku gatunków różnicujących bardziej żyzne siedliska i młodym wieku drzewostanu skłaniał bym się ku uznaniu tego siedliska za należące do borów świeżych co potwierdza duże pokrycie powierzchni mchami.
W tak młodym drzewostanie najbardziej miarodajną z wszystkich składników siedliska powinna być gleba. Jednak w tym konkretnym przypadku jest to gleba porolna wiec nietypowa dla warunków leśnych a te 23 lata wzrostu na niej drzewostanu nie zmieniło jej w znaczny sposób. Mamy tu wiec doczynienia z porolna gleba rdzawą wyługowaną wytworzoną z piasków słabo gliniastych na piaskach lekkich podścielonych piaskiem pylastym. Próchnica tu występująca jest typu mor świeży ale co zastanawiające gleba ma odczyn mniej kwaśny niż można by się było spodziewać bo ok. pH = 5, może to być spowodowane stosunkowo krótkim zakwaszającym oddziaływaniem sosny. Jak widać nie jest to typowa gleba leśna występująca pod borem świeżym ale sądzę że takie zakwalifikowanie siedliska będzie najtrafniejsze.
Ostatecznie choć z pewnymi wątpliwościami, które rodzi brak typowych przesłanek ale zakwalifikował bym to siedlisko właśnie do borów świeżych.
Przeprowadzone powyżej analizy typologiczne siedlisk są wykonane zgodnie z dostępnymi mi materiałami z siedliskoznawstwa leśnego i oparte na dostarczonych mi danych wyjściowych. Pewne błędy jakie mogą się tu znajdować tłumaczył bym bardzo niewielką wprawą jaka posiadam i pewnymi sprzecznościami w różnych materiałach. Liczę z tego powodu na dużą dozę wyrozumiałości oceniających mnie specjalistów w tej dziedzinie.