Wstęp

Ważnym momentem ewangelizacyjnym i rozwoju wiary w życiu każdego człowieka jest czas wchodzenia w dorosłość, przygotowania do sakramentu bierzmowania.

Zgodnie z zaleceniami II Synodu Plenarnego, sakrament ten powinien być udzielany młodzieży uczęszczającej do trzeciej klasy gimnazjum. Według wielu badań psychologicznych i socjologicznych młodzież, mając 15 -16 lat, lubi samodzielność i odpowiedzialność na własny rachunek. Zaczyna stawiać pytania egzystencjalne: kim jestem?, czy jestem wolny?...Jeżeli ma trudności z sakramentem bierzmowania i innymi sprawami wiary, to oznacza, że apel Jana Pawła II o gruntowną nową ewangelizację jest ciągle aktualny.

Dyrektorium katechetyczne Kościoła katolickiego w Polsce stwierdza, że uprzywilejowanym miejscem dla katechezy przygotowującej do sakramentów świętych jest parafia (n107).

Dlatego nauczanie religii w szkole domaga się uzupełnienia o parafialne duszpasterstwo katechetyczne dzieci i młodzieży. Trzeba jednak zaznaczyć, że katecheza parafialna napotyka na pewne trudności, zwłaszcza natury organizacyjnej.

Dlatego w oparciu o Katechizm Kościoła Katolickiego z 1992 roku, Dyrektorium Ogólne o Katechizacji z 1997 roku i wytyczne II Synodu Plenarnego w Polsce z 2001 roku; Kościół podejmuje wiele inicjatyw programowych dotyczących katechizacji dzieci i młodzieży.

Niniejsze opracowanie programowe będzie propozycją osobnych spotkań formacyjnych w parafii dla młodzieży gimnazjalnej przygotowującej się do sakramentu bierzmowania, jak również programem wspomagającym treści katechetyczne realizowane w tym zakresie na katechezie w szkole w oparciu o program „Przyjąć blask Bożej Prawdy” - AZ-3-02/2.

Zarys historii i liturgii sakramentu bierzmowania.

Sakrament bierzmowania, chrztu i Eucharystii należą do „sakramentów wtajemniczenia chrześcijańskiego”. Każdy z osobna sprawia inne skutki dla przyjmującego.

Sakrament chrztu gładzi grzech pierworodny i wszystkie grzechy uczynkowe, daje człowiekowi nowe życie - Boże i włącza do wspólnoty Kościoła. Eucharystia to pokarm -Ciało i Krew Pańska. Bierzmowanie natomiast umacnia łaskę chrztu świętego oraz udziela szczególnej mocy Ducha Świętego do szerzenia i obrony wiary. Sobór Watykański II w Konstytucji dogmatycznej o Kościele wskazuje na sakrament bierzmowania, jako ten, który jeszcze silniej wiąże z Kościołem(n11).

Za początek sakramentu bierzmowania Katechizm uznaje nakładanie rąk przez apostołów na neofitów. W geście tym przekazywali wyznającym wiarę dar Ducha Świętego(KKK1288). Aby lepiej unaocznić ten dar, bardzo szybko do tego gestu dołączono namaszczenie krzyżmem. Obrzęd ten istnieje do dzisiaj w tradycji wschodniej i zachodniej Kościoła. W pierwszych wiekach chrześcijaństwa bierzmowanie udzielano razem z sakramentem chrztu, stanowiły one jeden obrzęd. Stopniowo, w miarę wzrostu liczby wiernych i chrztów dzieci, niemożliwe stało się udzielanie tych sakramentów przez biskupa, nie mógł być wszędzie obecny. Dlatego na zachodzie bierzmowanie zarezerwowano dla biskupa i oddzielono go od chrztu. Zapis o bierzmowaniu jako oddzielnym sakramencie znajduje się w dokumentach synodu w Elwirze z IV wieku. Skutkiem przyjęcia sakramentu bierzmowania jest pełne wylanie na przyjmującego Ducha Świętego. Jest on taki sam jak wtedy, gdy przyjmowali go Apostołowie w dniu Pięćdziesiątnicy. Wyciska na duszy chrześcijanina duchowe znamię, niezatarty ślad, tak jak chrzest. Dzięki niemu bierzmowany ma być świadkiem Chrystusa. Otrzymuje też moc do publicznego wyznawania wiary. Sakrament bierzmowania dlatego przyjmuje się raz w życiu.

„Każdy ochrzczony jeszcze nie bierzmowany może i powinien otrzymać sakrament bierzmowania. Skoro chrzest, bierzmowanie i Eucharystia stanowią jedność, <<wierni są obowiązani przyjąć ten sakrament w odpowiednim czasie>>; chociaż sakrament chrztu jest ważny i skuteczny bez bierzmowania i Eucharystii, to jednak wtajemniczenie chrześcijańskie pozostaje nie dopełnione”.(KKK1306)

0 programie.

Program wspomagający jest adresowany do młodzieży Gimnazjum numer 3 klas I, II i III. Odpowiedzialni za jego realizację są katecheci gimnazjum i kapłani parafii św. Józefa we Włocławku. Spotkania w parafii nie powtarzają treści nauczania religii w szkole ale je uzupełniają, szczególnie w funkcji wtajemniczenia i wychowania.

Cele ogólne programu.

1- Uzdolnienie do określenia własnej, chrześcijańskiej tożsamości, własnego miejsca i zadań w Kościele.

2- Zgłębienie sensu oraz znaczenia liturgii, sakramentów, modlitwy. Czynne uczestnictwo w liturgii.

3- Przygotowanie do godnego przyjęcia sakramentu bierzmowania.

4- Kształtowanie postawy zaangażowania w życie Kościoła.

Cele szczegółowe programu.

Klasa I

1- Rozbudzenie motywacji czytania Pisma świętego oraz rozwijanie umiejętności odbioru tekstów, a poprzez nie przybliżanie rozumienia świata, człowieka, a zwłaszcza odczytywanie własnego powołania, interpretacji pytań życia.

3- Kształtowanie własnej osobowości na podstawie biblijnych wzorców osobowych.

Zadania katechety:

1- Motywowanie do korzystania z tekstów biblijnych z odczytywaniem prawd wiary i wezwania życiowego.

2- Rozbudzanie zainteresowań korzeniami literaturą religijną i jej korzeniami.

3- Stwarzanie warunków do podejmowania samodzielnej pracy nad kształtowaniem charakteru.

Klasa II

1- Wspomaganie dorastającego ucznia na terenie konfrontacji wiary i życia jakim jest jego wzrastanie i zadania podejmowane w określeniu własnej tożsamości.

2- Świadoma partycypacja „wierzę” ucznia w „wierzymy” Kościoła.

3- Pomoc we właściwym rozumieniu sakramentów i korzystaniu z nich.

Zadania katechety:

1- Wspieranie uczniów w poszukiwaniu wartości.

2- Pomoc w uznaniu sensu praw i nakazów w życiu człowieka.

klasa III

1- Rozbudzanie chrześcijańskiej motywacji w dokonywanych wyborach dnia codziennego.

2- Kształtowanie świadomej postawy chrześcijańskiej, motywującej do odpowiedzialnego uczestnictwa w życiu społecznym i Kościoła.

3- Przyjęcie oferty wiary w życiu.

4- Przygotowanie do godnego i owocnego przyjęcia sakramentu bierzmowania.

Zadania katechety:

1- Inspirowanie kreatywnych postaw ucznia w procesie zdobywania umiejętności wynikających ze zdobytej wiedzy religijnej.

2- Tworzenie sytuacji wymagających poszukiwania przemyślenia i zdobywania argumentów na rzecz chrześcijańskich wyborów.

3- Wspieranie procesu samowychowania.

Treści programowe realizowane na katechezie	W parafii	Procedury osiągania celów
Klasa I	Klasa I	Klasa I
1 interpretacja literacka i hermeneutyczna - czyta Pismo święte w kontekście Tradycji i życia Kościoła.	Konkurs parafialny ze znajomości Pisma świętego.	Praca z tekstem biblijnym Quiz biblijny, jasełka, umiejętność dostrzegania roli Biblii w literaturze, kulturze i historii. Celebracje liturgiczne Słowa Bożego.
2- przykazania wyrazem troski o człowieka.	Organizowanie akcji charytatywnych	Udział w akcjach charytatywnych, Działalność w grupie wolontariackiej PCK lub innej
3- kształtowanie własnej osobowości w oparciu o chrześcijański system wartości.	Obchody św. Stanisława, świąt Maryjnych, oraz św.Józefa - patrona parafii.	Opracowanie życiorysu wybranego świętego z podaniem argumentów dokonanego wyboru.
4- wolność = odpowiedzialność		Potrafi podać motywy swojej wiary
5- każdego dnia wybieram	Msze św. dla młodzieży, rekolekcje, nabożeństwa	Uczestnictwo w niedzielnej Mszy św., nabożeństwach. Przygotowanie rozważań różańca lub drogi krzyżowej, korzystanie z sakramentów.
Klasa II	Klasa II	Klasa II
1- Zdolność rozróżniania prawdziwej religijności od form fałszywych	J/w	Celebracje liturgiczne za zmarłych, pokutne. Uczestnictwo w niedzielnej Mszy św. Orientacja w zagadnieniach dotyczących życia Kościoła.
2- gotowość poszukiwania w religii odpowiedzi na życiowe pytania.	Konkursy parafialne i diecezjalne	Lektura prasy katolickiej dla młodzieży, udział w konkursach, w przedstawieniach
3- gotowość do ofiary: rodzina, przełożeni - starsi	Akcje charytatywne	Właściwa postawa wobec starszych, Wolontariat, postawa przebaczenia wobec kolegów (ocena z zachowania)
4- „Dać świadectwo prawdzie”	Rekolekcje, procesja Bożego ciała,	Nie ściąga, posługuje się prawdą, Rozróżnia prawdę od fałszu i manipulacji (m-dy problemowe)
5- poszanowanie znaków i miejsc poświęconych.	Obrzędy poświęcenie przyborów szkolnych, i innych przedmiotów.	Właściwe zachowanie w świątyni, rozumienie znaczenia gestów i słów liturgicznych, (postawa w trakcie modlitwy, test)
6- znaczenie świętowania Dnia Pańskiego	Msza św. dla młodzieży	Uczestnictwo we Mszy św., podaje argumenty dotyczące tego uczestnictwa, zna genezę Dnia Pańskiego, zna przykazania dotyczące świętowania niedzieli.
7- modlitwy - różne ich rodzaje	Nabożeństwa i różne inne formy modlitwy w parafii	Znajomość Małego Katechizmu(tabela zaliczenia w zeszycie), udział w nabożeństwach.

Treści programowe realizowane na katechezie w klasie III	W parafii	Procedury osiągania celów
1- we wspólnocie człowiek otrzymuje początek wiary i wspólnota jest środowiskiem jej wzrastania.	Comiesięczne spotkania dla kandydatów do bierzmowania	Rozumie związek sakramentu chrztu i bierzmowania, okazuje wdzięczność rodzicom i Kościołowi za dar wiary, uczestniczy w spotkaniach formacyjnych.(sprawdzian wiadomości), postawa wobec rodziców i Kościoła, dzienniczek bierzmowanego
2- dostrzeganie potrzeb innych, wyrażanie uczuć.	Akcje charytatywne	Wolontariat, prace na rzecz parafii, działalność w grupach lub stowarzyszeniach kościelnych (opinia)
3- godność człowieka, wykroczenia przeciw zdrowiu i życiu.	J/w	Wie z czego wynika godność człowieka(praca klasowa), nie pali papierosów i nie ma innych nałogów(ocena ze sprawowania).
4- Sakrament bierzmowania: a) Duch Święty został zesłany, by zmienić oblicze ziemi. b) W sakramencie bierzmowania zostaje udzielony Duch Święty i Jego dary. c) Otwartość na działanie Ducha Świętego. d) Dać świadectwo. e) Dojrzałość chrześcijańska.	Spotkania formacyjne. Nabożeństwa, bezpośrednie przygotowanie do sakramentu bierzmowania	Znajomość darów Ducha Świętego i ich znaczenie(test), znajomość okoliczności Zesłania Ducha Świętego(praca klasowa), uzupełniony dzienniczek kandydata, opinia katechety, wybór patrona do sakramentu bierzmowania, napisanie podania o sakrament z określeniem motywów jego przyjęcia, uczestnictwo w spotkaniach formacyjnych, w Mszach świętych, nabożeństwach, rekolekcjach, dostarczenie świadectwa chrztu.

EWALUACJA

1- zorganizowanie w parafii Mszy św. dla młodzieży i z udziałem młodzieży

2- aktywizacja rodziców w przygotowanie ich dzieci do sakramentu

3- zorganizowanie konkursów wiedzy religijnej w parafii

4- udział młodzieży bierzmowanej w dziękczynnej pielgrzymce.

OCZEKIWANE REZULTATY:

W oparciu o wypracowane materiały należy wszystkie działania ukierunkowywać na szeroko rozumianą przyszłość młodzieży a nie na samą uroczystość przyjęcia sakramentu bierzmowania. Nie może to być jednorazowe przeżycie. Trzyletni okres przygotowania ma pomóc młodym ludziom w wejściu na nowy etap wiary, w którym poczują się osobiście odpowiedzialni za swoje życie przed Bogiem.

Bibliografia.

1- J. Bagrowicz. Współczesna młodzież.Ateneum Kapłańskie t.128 z.1(527)

2 -F. Kamecki. Między obowiązkowością a samodzielnością. W: Katecheta n.11 r.2000

3- P. Kuś. W. Przeczewski .Celebracje liturgiczne. Sakrament bierzmowania. Poznań 2003

4- D. Madejczyk. Sakrament bierzmowania: zapobiegać a nie leczyć, czyli jak dobrze zacząć...W: Katecheta n.6 r.2000

5- Tenże.Sakrament bierzmowania. Nawet gdyby inni nie wymagali, czyli między innymi o tym, co i jak sprawdzać....W: Katecheta n.7-8 r.2000

6- Tenże. Sakrament bierzmowania. Miejsce w Kościele, czyli bierzmowani a życie parafii.czVII. W: Katecheta n.12 r.2000

7- Katechizm Kościoła Katolickiego.Pallotinum1992

8- Kongregacja ds. Duchowieństwa. Dyrektorim Ogólne o Katechizacji. Watykan 1997

9- II Polski Synod Plenarny(1991-1999) Pallotinum 2001

10- Podstawa programowa katechezy z 20 VI 2001r.

11- J.Szpet. D. Jackowiak. Przyjąć blask Bożej Prawdy. Program dla gimnazjum. Poznań 2000

12- Tenże. Podstawa programowa i program kształcenia religijnego dzieci i młodzieży. Poznań 2001

Por: Kamecki F. Między obowiązkowością a samodzielnością. W: Katecheta n.11 r.2000

Kraków 2001

Kongregacja ds. Duchowieństwa. Dyrektorim Ogólne o Katechizacji. Watykan 1997 oraz II Polski Synod Plenarny(1991-1999) Pallotinum 2001

1

---