W latach 70 socjologowie polityki i politolodzy, zaczęli zauważać zacieranie się granicy pomiędzy państwem a społeczeństwem zarówno na poziomie globalnego porządku socjopolitycznego, jak i na poziomie zachowań obywateli i aktorów politycznych „polityczne” = „prywatne”.

W miarę jak polityka uzyskuje bezpośredni i dostrzegalny wpływ na życie obywateli, próbują oni odzyskać szerszą kontrolę nad elitami politycznymi, stosując środki często postrzegane jako niezgodne z podtrzymywanym porządkiem instytucjonalnym.

Od połowy lat 80 część konserwatywnych badaczy opisuje ten cykl jako szkodliwy i niebezpieczny:

• kumulatywne niszczenie autorytetów politycznych;

• niszczenia zdolności ich rządzenia

muszą więc zostać podjęte efektywne środki, które uchronią życie ekonomiczne od drobiazgowych i kierowanych ambicjami interwencji politycznych eliminacja z programu rządu tych wszystkich spraw, praktyk, działań i zakresów odpowiedzialności, które zostały określone jako usytuowane „za zewnątrz” właściwej sfery polityki Neokonserwatywny projekt oddzielenia sfery politycznej od niepolitycznej.

NEOKONSERWATYŚCI ≠ NOWE RUCHY SPOŁECZNE

Wychodzą one od wspólnego założenia: konflikt i sprzeczności w obrębie rozwiniętego społeczeństwa przemysłowego nie mogą być nadal zadawalająco rozwiązane poprzez etatyzację, regulacje polityczne oraz włączanie coraz większej liczby spraw i żądań do programu biurokratycznego przywódców.

Różni ich:

1. neokonserwatyści - próbują przywrócić takie niepolityczne, bezwarunkowe i niepoważne podstawy społeczeństwa obywatelskiego jak: własność, etyka pracy, rynek, rodzina, prawda naukowa. Chcą w ten sposób zabezpieczyć bardziej ograniczone, a więc także bardziej trwałe sfery poddane władzy państwa, które nie będą przeciążać instytucji politycznych.

2. nowe ruchy społeczne - próbują upolitycznić instytucje społeczeństwa obywatelskiego sposobami, które nie są ograniczone przez kanały wpływu na biurokratyczne i przedstawicielskie instytucje polityczne - chcąc przez to odtworzyć s.o. uniezależnione od regulacji, kontroli i interwencji państwa. Aby to zrobić, s.o., _{zwłaszcza jego instytucje pracy, produkcji, dystrybucji, stosunki rodzinne, relacje z naturą - jego standardy racjonalności i postępu} muszą podlegać upolitycznieniu owo następuje poprzez działania, które należą do sfery pośredniej pomiędzy prywatnymi wysiłkami i zainteresowaniem z jednej strony, a instytucjonalnymi, usankcjonowanymi przez państwo sposobami uprawiania polityki z drugiej.

STARY PARADYGMAT

W polityce lat powojennych kluczowymi kwestiami były zagadnienia wzrostu gospodarczego, dystrybucji i bezpieczeństwa. Społeczny, ekonomiczny, polityczny porządek zbudowany w końcu lat 40 i na początku 50 wokół szerokiego liberalno-dem consensusu - koncepcji państwa dobrobytu, warunkowany był przez trzy podstawowe elementy powojennej ugody ustrojowej:

1. decyzje inwestycyjne pozostały w rękach właścicieli i menadżerów, operujących na wolnym rynku zgodnie z kryterium zysku. Tą swobodę posiadania i inwestowania uzasadniano w „funkcjonalnych” kategoriach wzrostu i wydajności.

2. kapitalizm jako mechanizm wzrostu, został uzupełniony przez zorganizowany świat pracy jako mechanizm dystrybucji i bezpieczeństwa socjalnego. Obrazem podzielanym przez obie strony (inwestorów i świata pracy) było społeczeństwo „dodatniej sumy”, w którym możliwy jest ciągły wzrost uważany za stan pożądany i zadowalający zaakceptowane przez kapitalistów silnej pozycji związków zawodowych, a także „systemowej lojalności” ze strony związków zawodowych i partii socjalistycznych

3. polityczna demokracja - oparta na zasadzie reprezentacji i współzawodnictwie partii politycznych. Instytucje demokratyczne pozwalały ograniczać liczbę konfliktów przenoszonych ze sfery s.o. na arenę polityki państwowej szczególnie istotne, tam gdzie istnieje silny rozdźwięk organizacyjny pomiędzy zbiorowymi aktorami reprezentującymi interesy społeczne (związki zawodowe, pracodawcy, kościoły, itp.) a partiami politycznymi, koncentrującymi się na zdobywaniu głosów i miejsc w parlamencie i rządzie.

ukryte socjologiczne założenie- leży u podstaw ustrojowej organizacji państwa:

• wzory życia skoncentrowane wokół „prywatności”, _{a więc rodziny, pracy i konsumpcji,} absorbują energię i aspiracje większości obywateli.

• Wobec tego uczestnictwo w konflikcie wokół polityki państwa będzie przedmiotem marginalnego zainteresowania większości społeczeństwa.

• została skorelowana z takimi wartościami jak: wzrost, dobrobyt i dystrybucja zadaniem stojącym przed polityką państwa było zapewnienie bezpieczeństwa, a przez to warunków, w które ów dynamiczny proces mógł się dokonywać.

Kluczowym przedmiotem zainteresowań był wzrost gospodarczy, awans w indywidualnej i kolektywnej konsumpcji dóbr oraz prawna ochrona statusu socjalnego.

Dominującymi aktorami sceny publicznej były wyspecjalizowane, potężne i wysoce zinstytucjonalizowane organizacje oraz partie polityczne.

Przetarg zbiorowy, rywalizacja partyjna oraz reprezentatywny rząd były w rzeczy samej wyłącznymi mechanizmami rozwiązywania konfliktów społecznych i politycznych.

Wszystko było wspierane przez „kulturę obywatelską”, która podkreślała wartość mobilności społecznej, życia prywatnego, konsumpcji, instrumentalnej racjonalności, autorytetu i porządku, pomniejszając znaczenie uczestnictwa politycznego.

Dominacje tych problemów, aktorów oraz instytucjonalnych sposobów rozwiązywania konfliktów wzmacniała nieobecność konfliktów przebiegających wzdłuż nietypowych linii podziałów, alternatywnych sposobów ich rozwiązywania oraz zbiorowych podmiotów nie mieszczących się w ramach wzrostu i bezpieczeństwa

NOWY PARADYGMAT.

Tam, gdzie teoria liberalna przyjmuje, iż wszystkie działania mogą być kategoryzowane jako „prywatne” lub „publiczne”, NOWE RUCHY SPOŁECZNE umieszczają siebie w trzeciej, pośredniej kategorii:

„prywatne” - w sensie wyłączenia z obszaru prawomocnych ingerencji innych osób

„publiczne” - w sensie uznawania za przedmiot prawomocnych oddziaływań ze strony politycznych instytucji aktorów

Strefa, o której mowa, składa się z istotnych dla zbiorowości rezultatów i ubocznych efektów działań ze strony aktorów zarówno prywatnych, jak i instytucjonalno-politycznych. Wymienieni aktorzy nie mogą jednak ponosić odpowiedzialności za owe rezultaty na drodze prawnej lub instytucjonalnej. To obszar polityki nieinstytucjonalnej.

CELE

ŚRODKI/AKTORZY nie obowiązujące w ramach

szerokiej zbiorowości

(jeśli zostaną osiągnięte) obowiązujące

nie legitymizowane „prywatne zbrodnie” „terroryzm”

przez polityczną

wspólnotę

legitymizowane społeczno-kulturowe ruchy ruchy „społeczno-

np. religijne lub polityczne”

eskapistyczne

>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>

Minimalnym warunkiem użycia słowa „polityczne” w stosunku do pewnych sposobów działania jest stwierdzenie aktora, że stosowane przez niego środki mogą być uznane za prawomocne, a jednocześnie efekty działań dotyczą szerszej zbiorowości.

>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>

Stosowane środki:

• ruchy typowo społeczne używają takich legitymizowanych i uznawanych form działania, jak prawnie gwarantowana wolność praktyk religijnych i kulturowych.

Cele:

• ruchy te nie zmierzają do uznania swych specyficznych wartości za istotne dla szerszej zbiorowości, lecz po prostu domagają się aby zezwolono im cieszyć się ich prawami i wolnościami. Ruchy te nie próbują używać praw do realizacji społ istotnych celów.

Stosowane środki:

• grupy terrorystyczne stosują środki przemocy, które nie są przez szeroką zbiorowość uznawane za legalne i uzasadnione. Z wyjątkiem fazy początkowej, nie podjęły wysiłku, aby zdobyć pozycję „politycznych” aktorów i uzyskać legitymizację stosowanych środków działania.

Cele:

• całkiem konwencjonalne, absurdalne i nierealistycznie „polityczne”.

Ruchy społeczne:

• ruchy dążące do uznania siebie przez szerszą zbiorowość za politycznych aktorów - chociaż ich formy działania nie cieszą się legitymizacją ze strony utrwalonych instytucji politycznych.

• zmierzają one do celów, których osiągnięcie miałoby istotne znaczenie nie tylko dla samego ruchu, lecz dla społeczeństwa jako całości.

Do tychże ruchów zaliczyć można:

ruchy ekologiczne

ruchy broniące praw człowieka

pacyfistyczne i pokojowe

ruchy zaangażowane w „alternatywną” „wspólnotową” produkcję i dystrybucję dóbr oraz usług.

Wspólne cechy tych w/w ruchów:

(cechy te przejawiają się wyraźnie w wartościach, sposobach działania, aktorach i zagadnieniach podejmowanych przez te ruchy)

1) Pole aktywności nowych ruchów społecznych:

terytorium

świat życia

otoczenie sąsiedzkie, miejskie

dziedzictwo kulturowe, etniczne, narodowe, językowe

tożsamość w tych zakresach

2) Powyższe zainteresowania mają wspólne źródło w pewnych wartościach.

Wartości te nie są same w sobie nowe, lecz w ramach nowych ruchów społecznych uzyskały odmienny wyraz i akcenty. Najbardziej znaczącymi wśród owych są: autonomia i tożsamość jako przeciwstawienie manipulacji, kontroli, biurokratyzacji, itp..

3) Sposób działania - 2 aspekty:

1. sposób, w jaki jednostki ludzkie działają razem, aby stworzyć wspólnotę WEWNĘTRZNY SPOSÓB DZIAŁANIA

„RUCHY SPOŁECZNNE” - sposób, w jaki pewna liczba jednostek staje się zbiorowym aktorem urzeczywistnia się ad hoc, jest wysoce sformalizowany, nieciągły, uzależniony od kontekstu, a także egalitarny.

NOWE RUHCY SPOŁECZNE - tworzą uczestnicy, podejmowane akcje, nieformalne sieci współdziałania, wolontariusze i dobrowolne datki.

„wewnętrzne metody działania” nie opierają się na organizacyjnej zasadzie zróżnicowania ani w układzie HORYZONTALNYM (uczestnicy - osoby pozostające na zewnątrz), ani WERTYKALNYM ( liderzy - członkowie wyżsi rangą - „szarzy członkowie”).

Następuje więc silna tendencja do zmniejszania zróżnicowania, czyli do łączenia ról publicznych z prywatnymi, zachowań instrumentalnych z ekspresyjnymi, wspólnoty z organizacją, zwłaszcza zaś do ustanowienia słabej, przejściowej linii demarkacyjnej pomiędzy rolami „członków” i „formalnych liderów”.

2. metody, przy pomocy których ruchy te konfrontują się ze światem zewnętrznym oraz z przeciwnikami politycznymi ZEWNĘTRZNY SPOSÓB DZIAŁANIA

„zewnętrzne formy działania” - spotykamy tutaj taktykę demonstracji i inne postacie akcji z wykorzystaniem fizycznej obecności dużej liczby osób. Owa taktyka ma na celu mobilizację opinii publicznej poprzez środki przeważnie legalne acz „niekonwencjonalne”.

Taktyka protestu i żądań wskazuje, iż zmobilizowana grupa działających osób postrzega siebie jako sojusz stworzony ad hoc, często koncentrujący się na pojedynczym zadaniu, sojusz pozostawiający dużo miejsca dla szerokiego wachlarza przekonań osób podejmujących ów protest.

Zwykle nie jest to grupa zainteresowana organizacyjnie a nawet ideologicznie.

4) Ruchy społeczne odnoszą się do innych politycznych aktorów, przeciwników nie w kategoriach kompromisu, ale ostrych antynomii.

5) Nie są w stanie prowadzić negocjacji, gdyż w zamian za obietnice czynione pod wpływem swych żądań nie mają nic do zaoferowania.

6) Brak cech formalnej organizacji - przez co organizacje wchodzące z nimi w układy nigdy nie mogą być pewne czy nastąpi wywiązanie się z umowy.

7) Brak spójnego systemu zasad ideologicznych i sposobów interpretacji rzeczywistości brak obrazu pożądanej organizacji społeczeństwa i konkretnych sposobów jego urzeczywistnienia

8) Nie są skłonne do negocjacji, ponieważ przedmiot swojego zainteresowania uważają za tak uniwersalny i priorytetowy, że żadnej z jego części nie da się w uzasadniony sposób pominąć bez zanegowania istoty zagadnienia.

9) Uczestnicy owych ruchów nie opierają swojej autoidentyfikacji ani na utrwalonych schematach politycznych (lewica/prawica), ani na częściowo z nimi skorelowanych zróżnicowań socjotechnicznych (klasa robotnicza /klasa średnia, ubogi/bogaty, itp.).

• obszar konfliktu politycznego jest określony w kategoriach zainteresowań samego ruchu, takich jak: płeć, wiek, społeczność lokalna, itp.

• nacisk na socjoekonomiczne i polityczne odniesienia nowych ruchów społecznych nie jest ostry na poziomie ich samoidentyfikacji

10) Ich baza społeczna składa się z 3 segmentów struktury społecznej:

1. nowej klasy średniej (usługi i sektor publiczny)

2. części członków „starej” klasy średniej

3. ludzi, którzy znajdują się poza rynkiem pracy lub na jego peryferiach (bezrobotni, studenci, gospodynie domowe, itp.)

Nowy paradygmat dzieli obszar działań na 3 sfery:

1. prywatną

2. polityki nieinstytucjonalnej

3. polityki instytucjonalnej

Uznaje sferę „politycznych działań wewnątrz s.o. za własną przestrzeń, która stanowi wyzwanie zarówno dla działań prywatnych, jak i działań instytucjonalno-politycznych.

	Stary paradygmat	Nowy paradygmat
Aktorzy	Społeczno - ekonomiczne grupy działające w swoim własnym interesie grupowym i angażujące się w konflikty w strefie podziału	Społeczno - ekonomiczne grupy działające w imieniu szerszej zbiorowości
Kwestia	Wzrost gospodarczy i dystrybucja Bezpieczeństwo militarne i społeczne Kontrola społeczna	Zachowanie pokoju, środowiska, praw jednostki
Wartości	Wolność i bezpieczeństwo prywatnej konsumpcji i awansu materialnego	Autonomia jednostki i jej tożsamość - opozycja wobec scentralizowanej kontroli
Sposób działania	wewnętrzny - formalna organizacja, masowe zrzeszenia delegujące reprezentacje zewnętrzny - pluralistyczne lub korporacyjne uzgadnianie interesów; współzawodnictwo partii politycznych, reguła większościowa	wewnętrzny - nieformalność i spontaniczność, niski stopień pionowej i poziomej dyferencjacji ról zewnętrzny - polityka protestu oparta na żądaniach formułowanych w terminach negacji status quo

Słowniczek:

dyferencjacja - różnicowanie (się)

C. Offe - „ nowe ruchy społeczne: przekraczanie granic polityki instytucjonalnej”

1

Teoria polityki - ćwiczenia 10 Justyna Abdank - Kozubska gr. A

---