Na początku podzielę kobiety na dwie grupy:
Pierwsza grupa to kobiety, które uświadamiają sobie swoją niższą pozycję na rynku pracy względem mężczyzn. Kobiety te posiadają wysokie wykształcenie, i pomimo że to one mają realną szansę zaistnieć na rynku pracy jako konkurent równy mężczyznom, uważają że wciąż istnieją bariery których nie pokonają. Kobiety te poddawane są ciągłej krytyce a i same wciąż siebie krytykują. Podnoszą poprzeczkę aby dorównać mężczyznom w walce o stanowisko.
Z drugiej strony kobiety te mają możliwość zaistnienia w sferze publicznej. Ich związki mają często charakter partnerski. Partnerzy wspierają się wzajemnie i dzielą troskami.
Druga grupa to kobiety, które zakończyły edukację na niższych szczeblach. Żyją w nieświadomości swoich małych szans i uważają że dyskryminacja istnieje tylko w niewielkim stopniu. Obca jest im krytyka i walka o równouprawnienie.
Z drugiej strony żyją w tradycyjnym związku gdzie kobieta pozostaje na uboczu a mężczyzna należy to sfery publicznej. Kobiety nie mogą liczyć na wsparcie duchowe męża i pomoc w prowadzeniu gospodarstwa domowego.
Stwierdzenie że: kobiety mają mniejsze szansę, ich sytuacja jest gorsza od sytuacji mężczyzn, będzie się często powtarzać. W mojej pracy opiszę tylko w jakim stopniu (mniejszym, większym) działa to zjawisko.
AKTYWNOŚC KOBIET NA RYNKU PRACY
W społeczeństwie panuje ogólna zasada: Kobiety są mniej aktywne zawodowo od mężczyzn. Występują jednak różnice w poszczególnych państwach na które warto zwrócić uwagę.
Charakterystycznymi cechami odznaczają się kraje postkomunistyczne. W systemie pełnego zatrudnienia, brak było jakiejkolwiek konkurencji. Nie było ostrej walki o stanowiska między kobietami i mężczyznami. Po upadku systemu, nadal pozostała polityka równouprawnienia.
Różnica między kobietami a mężczyznami dotycząca aktywności zawodowej ogółem jest minimalna. Ukazuje to stosunek liczby zatrudnionych kobiet do liczby zatrudnionych mężczyzn.
Węgry 61-70
Czechy 83-83
Bułgaria 66-73
Różnica między kobietami i mężczyznami dotycząca pełnego zatrudnienia.
Węgry 59-68
Czechy 79-82
Bułgaria 59-71
Różnica między kobietami i mężczyznami dotycząca niepełnego zatrudnienia
Węgry 2-1
Czechy 3-1
Bułgaria 4-5
Kolejną kategorią są kraje gdzie obowiązuje ostra konkurencja na rynku pracy.
Dużym zaskoczeniem jest fakt iż dystans między kobietami a mężczyznami nie jest gigantyczny jak można się tego spodziewać.
Różnica między kobietami a mężczyznami dotyczące aktywności zawodowej ogółem
Kanada 73-81
Szwecja 70-76
USA 67-88
Wyjątkami są tutaj: Hiszpania 32-71, Japonia 48-83, Filipiny 45-82
Kolejną ciekawą kwestią jest stosunek do niepełnego zatrudnienia. Praca podejmowana w tym trybie nigdy nie cieszyła się prestiżem i najczęściej takie stanowiska są obejmowane przez kobiety. Taką politykę pracy wzmacnia przekonanie iż to mężczyzna przynosi główny zarobek do domu a kobieta tylko dorabia do pensji męża Największe przyzwolenie dla tego zjawiska można spotkać w Anglii ( 27-5) i Izraelu ( 25-7)
Wyjątkiem jest tutaj znowu Hiszpania. Mężczyźni dominują w trybie pracy na pełnym etacie ale z drugiej strony jest mało ofert pracy dla kobiet na niepełnym etacie. Plusem tej sytuacji jest fakt iż kobiety nie osłabiają swojej kariery pracą niepełnoetatową.
Mylne jest stwierdzenie iż to kobiety częściej tracą pracę od mężczyzn. Przewidywano że jako słabsze jednostki nie wygrają z ostrą konkurencją. Większość kobiet szuka prac niepełnoetatowych, nie rozwija swojej kariery. Ich praca może nie jest prestiżowa ale stabilna i nie muszą o nią walczyć.
STANOWISKA KIEROWNICZE
Na stanowiskach kierowniczych najczęściej obsadzani są mężczyźni niż kobiety.
Na samym początku kariera mężczyzny i kobiety wygląda niemal tak samo. Później pomimo tego samego wykształcenia tych samych kompetencji, kobiety zostają na niższych szczeblach drabiny a mężczyźni pną się w górę. Zjawisko to nazwano szklanym sufitem. Są to bariery irracjonalne ukryte nieoficjalne i bardzo trudne do przebicia
W każdym kraju to mężczyźni w większości zajmowali stanowiska kierownicze.
Dane: stosunek kobiet do mężczyzn na stanowisku kierownika wyrażony w procentach
USA- 84%
Japonia 28%
Poza szklanym sufitem istnieją też inne przyczyny dla których kobiety w mniejszości obsadzane są na stanowisku kierownika
Stwierdzenie iż kobiety się do tego nie nadają
Stan cywilny:
Mężatki: nie powinny zasiadać na kierowniczym stanowisku. Są bardziej zaabsorbowane domem i dziećmi
Panny i rozwódki: Mają dużo wolnego czasu oraz są nastawione na osiągnięcie celu
W Australii, Anglii i Polsce większe prawdopodobieństwo uzyskania awansu mają panny
W Japonii: Panny mają mniejsze szansę zostania kierownikiem.
Istnieje zależność między segregacją zawodową a rozwojem ekonomicznym kraju. Im wyższy poziom tym zwiększa się segregacja zawodowa.
Coraz więcej kobiet zdobywa wyższe wykształcenie i staje do walki o kierownicze stanowisko pracy. Wzmaga się konkurencja a bariery i nierówności się zaostrzają.
ZAWODY
Mężczyźni: Menadżerowie, wolne zawody, ogólnie wybierają zawody, branże cieszące się prestiżem i wysokimi zarobkami
Kobiety: administracja, sekretarki, sprzedawczynie, recepcjonistki.
RESEGREGACJA:
„Proces wzrastającego udziału kobiet w kategoriach zawodowych uprzednio zdominowanych przez mężczyzn. Jego konsekwencją jest obniżenie się społecznego statusu tych zawodów i ich atrakcyjności, głównie w ich finansowym aspekcie”
GETTOITYZACJA
„Naruszenie proporcji płci wewnątrz zawodu tj. pomiędzy poszczególnymi zajęciami i specjalnościami. Jeśli w niektórych z nich kobiety uzyskują liczebną przewagę nad mężczyznami, zaczyna to mieć dla kobiet niekorzystne skutki(...) w postaci wzrostu dystansów płacowych pomiędzy specjalnościami, które pozostają męskie a kobiecym gettem zawodowym”
ZAROBKI
Kobiety zarabiają mniej od mężczyzn. Średnio jest to 55%-70% pensji mężczyzny na tym samym stanowisku. Najbardziej zbliżone płace kobiet do mężczyzn są w Holandii 92%, najmniejsze w Japonii bo tylko 45%
Nie można jednoznacznie ustalić dlaczego kobiety pomimo takich samych kompetencji co mężczyźni otrzymują niższą pensję. Należy uwzględnić wiek, wykształcenie, branżę, kraj i jego kulturę oraz inne czynniki których nie jesteśmy świadomi. Dopiero gdy ułożymy to w konkretną konfigurację otrzymujemy wyniki.
Teraz chcę przejść do zależności między latami nauki a zarobkami. Wykształcenie coraz częściej jest traktowane jako inwestycja. Z racjonalnego punktu widzenia wyższe wykształcenie powinno gwarantować wysokie zarobki. Niestety i na tym polu kobiety są dyskryminowane. Za takie same lata nauki otrzymują mniejsze pensję od mężczyzn. Na szczęście różnice nie są przytłaczające. Np. w Australii o 4% rośnie pensja kobiet za każdy rok nauki, u mężczyzn jest to 6%, w USA kobiety i mężczyźni dostają po 12%, w Izraelu kobiety: 7% a mężczyźni :4%
GOSPODARSTWO DOMOWE
Wszędzie zgodnie stwierdzono że utrzymanie rodziny należy do mężczyzny. Mężczyzna zawsze zarabia więcej od kobiety. W badaniach w których udział brali wyłącznie mężczyźni zapytani kto decyduje o finansach domowych najczęściej wskazywali partnerstwo jako jeden ze sposobów. W Austrii odpowiedź ,, Trzymamy pieniądze we wspólnej kasie” wybrało 55 % badanych, w Holandii 69% w Polsce 70%.
Wyjątkami są tutaj Filipiny i Japonia. 62% Japończyków i 64% Filipińczyków stwierdziło iż to żona decyduje o finansach.
Znowu chce omówić specyfikę krajów postkomunistycznych. Kobiety z tych krajów charakteryzuje to że jako jedyne( na tle innych państw) potrafią wnieść do budżetu domowego, więcej pieniędzy niż mężczyźni. Np. Rosjanki
POLSKA
W Polsce panuje ciekawy pogląd, inny niż reszta krajów. Polskie kobiety owszem uważają że są w gorszej sytuacji od mężczyzn( twierdzi tak 42%) ale 44% Polek również uważa że są na równi z mężczyznami. Konsekwencją takiego myślenia jest duże rozwarstwienie między kobietami. Brak spójności powoduje że walka o równouprawnienie jest nieskuteczna.
Chce teraz omówić owe 42% które uważa że kobiety są w gorszej sytuacji niż mężczyźni. Kobiety te próbują być aktywne oraz uczestniczyć w sferze publicznej. Z największymi objawami dyskryminacji spotkały się na rynku pracy.
Prawdopodobieństwo opinii że kobiety są w gorszej sytuacji wzrasta o 58% wśród kobiet pracujących niż zostających w domu, o 7% dla każdej klasy szkolnej czyli dla kobiety wysoko wykształconej to jest 56%
61% kobiet uważa że ma mniejsze szansę znalezienia pracy niż mężczyźni a 66% uznało że ma mniejsze szanse zrobienia kariery politycznej.
Kobiety które uważają że mają mniejsze szansę na awans kierowniczy o 48% częściej stwierdzały ze żyje im się gorzej niż te przekonane o równościach szans.
Kobiety uważają że mają mniejsze szansę więcej zarobić niż mężczyźni, awansować na stanowisko kierownicze, zrobić karierę zawodową czy uniknąć bezrobocia.
Plusem jest optymistyczna wizja kobiety, która zakłada własną firmę. 43% kobiet uważa że w tej materii może konkurować na równi z mężczyznami. Optymizm ten jest zbyt pochopny. W latach 90. zakładano często jednoosobowe firmy z myślą aby przetrwać ciężkie czasy niż z chęcią rozwijania biznesu.
Kobiety uważają że powinno być więcej kobiet na stanowiskach kierowniczych. Najwięcej bo aż 49% uważa że powinny zajmować odpowiedzialne stanowiska w rządzie.
Najmniej bo tylko 28% kobiet uważa ze powinno być więcej kobiet na stanowiskach kierowniczych w przedsiębiorstwach. Po tych opiniach zdawałoby się że kobiety świetnie radzą sobie w tym sektorze. W rzeczywistości największe oznaki dyskryminacji znajdują się właśnie tam.
SZANSE KOBIET PO 89`
Znowu wrócę do charakterystycznych cech państw postkomunistycznych. Ich polityki równouprawnienia i większych swobód dla kobiet.
Tym razem w Polsce jest inaczej. Kobiety uważają że po 89` ich szansę życiowe bardzo się zmniejszyły.
61% kobiet uważa że po 89` szansa na większe zarobki się zmniejszyła.
67% uważa że zmniejszyła się szansa na podjęcie ciekawej pracy
56% kobiet uważa że zmniejszyła się szansa awansowania na kierownika.
Teraz omówię czynniki które stoją za tak złymi ocenami kobiet:
Im większe wykształcenie kobiet tym większy krytycyzm. Kobiety krytycznym okiem patrzą na sprawę podnoszenia kwalifikacji kobiet i znalezienia ciekawej pracy po 89`
Zamożność: w domyśle kobiety które są wykształcone powinny być też zamożne. Osoby które posiadają jakiś majątek mają mniejsze poczucie krzywdy i stwierdzają że szansę nie są aż tak katastroficzne. Analogicznie: osoby biedne zawsze czują się bardziej pokrzywdzone i uważają że mają mniejsze szansę.
Miejsce zamieszkania: większe miasto daje nowe perspektywy i szansę.
GOPODARSTWO DOMOWE
W tej kwestii są same pozytywne zmiany.
39% kobiet i mężczyzn nie zgadzało się z opinią że ,, kobiety powinny zająć się domem a rządzenie zostawić mężczyznom”. 3 lata później nie zgadzało się z tą opinią 46%
Z 46% na 39% zmniejszył się procent osób uważających że dla żony ważniejsze powinno być zapewnienie mężowi warunków sprzyjających jego sukcesom zawodowym.
Zmniejszyło się również poparcie dla stwierdzenia iż ,, jest znacznie lepiej dla rodziny, gdy mężczyzna zarabia pieniądze a kobieta troszczy się o dom i dzieci”