Podział kości
Kościec ludzki dzieli się na :
- kościec osiowy
- kości czaszki
- kościec kończyny górnej
- kościec kończyny dolnej
-----------------------------------------------------------------------------------------------------
1. Kościec osiowy
a) kręgosłup - składa się z 33-34 nieparzystych kręgów : 7 kręgów szyjnych, 12 piersiowych. 5 lędźwiowych, 5 krzyżowych i 4-5 guzicznych. Kręgi szyjne, piersiowe i lędźwiowe tworzą - kręgi prawdziwe. Kręgi krzyżowe zrastają się w okresie dojrzewania tworząc kość krzyżową. Kręgi guziczne zwane ogonowymi, są w stanie szczątkowym. Część krzyżowo-guziczna tworzy kręgi rzekome.
Budowa kręgu - wyróżnia się cześć przednią (trzon kręgu) - masywniejszą, przystosowaną do dźwigania oraz część tylną (łuk kręgu). Trzon wraz z łukiem ograniczają otwór kręgowy (w nim mieści się rdzeń kręgowy). Trzon ma kształt walca, ma płaską chropowatą pow. górną i dolną - służy do poł. z krążkiem międzykręgowym. Łuk rozpoczyna się z tylnej strony 2 nasadami. Od łuku odchodzi siedem wyrostków :
- wyrostek kolczysty (nieparzysty, ku tyłowi i nieco w dół, służy do przyczepu mięśni)
- wyrostki poprzeczne (parzyste, w bok, służą do przyczepu mięś. i więzadeł)
- wyrostki stawowe (4, posiadają pow. stawowe, ku górze - wyrostki stawowe górne z pow. staw. górnymi i wyrostki staw. dolne z pow. staw. dolnymi
Kręgi szyjne - 7, najmniejsze z kręgów prawdziwych. Dwa pierwsze szczytowy i obrotowy służą do poł. kręgosłupa z czaszką. Trzon jest niski, owalny. Łuk kręgu cienki, pochylony ku dołowi. Otwór kręgowy duży, kształtu trójkątnego. Wyrostki kolczyste pochylone ku dołowi na wierzchołkach (2-6) rozwidlenia. Wyrostki poprzeczne krótkie, skierowane bocznie i w dół. Składają się z 2 listewek kostnych, z których przednia jest pozostałością zanikłego żebra, tylna stanowi właściwy wyrostek poprzeczny. Wyrostki stawowe górne i dolne nachylone pod kątem 45 stopni.
- I kręg szyjny - kręg szczytowy, brak środkowej części trzonu na rzecz zęba kręgu obrotowego. Z trzonu kręgowego powstał łuk przedni oraz części boczne (dwie). Od przodu łuk przedni (krótszy), od tyłu łuk tylny. Na zew. pow. łuku przedniego jest guzek przedni a od wew. strony pow. stawowa - dołek zębowy. Na łuku tylnym występ. guzek tylny. Wyrostki pop. odchodzą od części bocznych - są dłuższe, mocniejsze i bardziej rozstawione bocznie niż w innych kręgach szyjnych
- II kręg szyjny - kręg obrotowy, trzon wysoki, u dołu zaopatrzony w pow. dolną do poł. z 1 krążkiem międzykręgowym. Ku górze trzon przechodzi w ząb kręgu obrotowego. Na przedniej stronie zęba występ. pow. stawowa przednia, na tylnej stronie - tylna. Wyrostek kolczysty jest długi i rozwidlony na końcu. Brak wyrostków stawowych górnych. Po bokach zęba na trzonie kręgu są pow. stawowe górne - poł. z kręgiem szczytowy,. Wyrostki poprzeczne są krótkie.
Kręgi piersiowe - 12, stawowo połączone z żebrami, wymiary kręgów wzrastają ku dołowi. Cechą trzonów kręgów piersiowych są dołki żebrowe służące do poł. stawowego z głowami żeber. Lezą na krawędzi gór. i dolnej po obu stronach trzonu. Pierwszy kręg posiada 1 cały dołek żebrowy poniżej krawędzi górnej trzonu, oraz pół dołka staw. na dolnej krawędzi trzonu. X kręg piersiowy ma tylko połówkę dołka żebrowego przy krawędzi górnej. Dwa ostatnie kręgi XI i XII mają tylko po jednym dołku żebrowym po bokach trzonu kręgowego. Wyrostki poprzeczne są masywne, skierowane bocznie, ku tyłowi. Wyrostek kolczysty długi, ostro zakończony, skier. w dół. Wyrostki stawowe gór. i dolne z pow. staw. ustawione są w płaszczyźnie czołowej. Otwór kręgowy okrągły i mały.
Kręgi lędźwiowe - 5, najmasywniejsze, kształt owalny lub nerkowaty. Łuk kręgu jest szeroki, ogranicza wraz z trzonem trójkątny otwór kręgowy. Od nasady łuku ku bokowi odchodzi parzysty wyrostek żebrowy. Brak właściwie wyrostków poprzecznych - postać szczątkowa (para wyrostków dodatkowych oraz dwa wyrostki suteczkowate). Wyr. stawowe ustawione pionowo, ich pow. staw. leżą w płaszcz. strzałkowej. Wyr. stawowe górne szerzej rozstawione od dolnych., pow. stawowe skierowany przyśrodkowo.
Kość krzyżowa - powstaje w wyniku zrośnięcia się 5 kręgów krzyż. (w wieku 20-25 lat), kształt trójkątny, szeroka podstawa ku górze oraz wierzchołek w dół. Z dwóch pow. jedna jest wklęsła i gładka - pow. miedniczna, druga jest wypukła ku tyłowi - grzbietowa. U nasady łuku znajdują się po bokach wyrostki staw. górne, których pow. staw. są skierowane ku tyłowi. Łuk z trzonem ograniczają trójkątny otwór, prowadzący do kanału krzyżowego. Wyr. poprzeczne, staw. i kolczyste zlewają się z wyrostkami następnych kręgów, tworząc listewki kostne. Cztery kresy poprzeczne występują na pow. miednicznej w miejscu zrośnięcia trzonów kręgowych.. Na pow. grzbietowej jest 5 podłużnych listewek kostnych - grzebieni. Pośrodku przebiega grzebień krzyżowy pośrodkowy ( po obu jego stronach przebiega grzebień krzyżowy pośredni - pozostałość po wyrostkach stawowych. Połączone szczątkowe wyrostki poprzeczne tworzą symetryczne grzebienie krzyżowe boczne. Pow. uchowata - nierówna pow. stawowa występ. na częściach bocznych kości krzyżowej. Guzowatość kości krzyż. znajduje się pomiędzy pow. uchowatą i grzebieniem krzyżowym bocznym.
Kość guziczna - ogonowa, 4-5 szczątkowych kręgów, kształt zbliżony do trójkąta, na 1 kręgu zachowały się szczątkowe wyrostki staw. górne - tworzą różki guziczne. Z dalszych kręgów zachowały się tylko trzony kręgów.
Połączenia w przedkrzyżowej części kręgosłupa - między kręgami wolnymi, połączenia typu ciągłego i poł. przerywane - stawy.
- poł. typu ciągłego - występ. między trzonami kręgów w postaci chrząstkozrostów oraz pomiędzy wyrostkami
kolczystymi, poprzecznymi, łukami i trzonami jako - więzozrosty.
- poł. typu przerywanego (stawy) - występ. między pow. staw. wyrostków stawowych dwóch sąsiednich kręgów.
1. Połączenia trzonów kręgowych
- krążki międzykręgowe - są zbudowane z chrząstki włóknistej i łączą się z pow. górną i dolną trzonów kręgowych
za pośrednictwem cienkiej warstwy chrząstki szklistej. Wysokość krążków to 1/3 wysokości trzonu. Łączna
wysokość krążków to ¼ długość kręgosłupa. W przekroju krążek ma kształt klina. Składa się z pierścienia
włóknistego, jądra miażdżystego (ruchoma część krążka). Książki międzykręg. Amortyzują wszelkie wstrząsy i
urazy kręgosłupa
- więzadło podłużne przednie - rozpoczyna się na guzku gardłowym kości potylicznej, biegnie wzdłuż trzonów i
krążków i kończy się na pow. miednicznej kości krzyżowej. Łączy trzony kręgowe i działa hamująco na ruchy
zgięcia kręgosłupa do tyłu.
- więzadło podłużne tylne - rozpoczyna się na stoku kości potyliczna, biegnie po pow. trzonów i krążków wew.
kanału kręgowego i kończy się w górnym odcinku kanału krzyżowego. Napina się podczas zginania kręg.w przód
2. Połączenia wyrostków i łuków kręgów
- więzadło żółte - zwane międzyłukowymi, znajdują się między łukami sąsiadujących kręgów, zbud. z tk. łącznej
sprężystej, zabarwienie żółte, zamykają kanał kręgowy od tyłu, duże znaczenie dla statyki i mechaniki kręg.
- więzadła międzypoprzeczne - przebiegają między wyrostkami poprzecznymi sąsiednich kręgów i hamują
nadmierne zgięcie kręgosłupa w bok
- więzadła międzykolcowe - płaskie pasma, rozciągające się pomiędzy sąsiednimi wyrostkami kolczystymi
- więzadło nadkolcowe - silne więzadło łączące końce wyrostków kolczys. (od 7 kręgu szyjnego do kości krzyż.),
w odcinku szyjnym jest to więzadło karkowe. Hamuje nadmierne zgięcie kręg. w przód.
- stawy międzykręgowe - występ. między pow. staw. górnymi i dolnymi leżącymi na wyrostkach stawowych
sąsiednich kręgów. Każdy staw otoczony jest torebką stawową.
Połączenia kręgosłupa przedkrzyżowego z kością krzyżową
Połączenie chrząstkozrostowe między 5 kręgiem lędźwiowym a kością krzyżową.
Połączenie więzozrostowe w postaci więzadeł łączące wyrostki stawowe. Dodatkowym poł. jest więzozrost zwany więzadłem biodrowo - lędźwiowym (łączy miednicę z kręgosłupem przedkrzyżowym)
Połączenia kręgosłupa z czaszką
Czaszka łączy się z kręgosłupem za pomocą stawów głowowych górnych występ. między kością potyliczną i kręgiem szczytowy oraz stawów głowowych dolnych, które łączą kręg szczytowy z kręgiem obrotowym.
- staw głowowy górny (szczytowo- potyliczny) składa się z 2 symetrycznych stawów łączących kłykcie potyliczne z dołkami stawowymi górnymi kręgu szczytowego. Torebki stawowe są cienkie i luźne. Stawy wzmacniającą dwie błony szczytowo- potyliczne.
staw głowowy dolny - zespół stawów szczytowo- obrotowych, które dzielą się na 2 stawy szczyt. - obrot. boczne i 2 stawy szczyt. - obrot. Pośrodkowe. Występ. dołki stawowe dolne oraz pow. staw. górne.
- błona szczytowo- potyliczna przednia - występuje między podstawą kości potylicznej a łukiem przednim kręgu szczyt.
- błona szczytowo - potyliczna tylna - biegnie od tylnego brzegu otworu potylicznego wielkiego do łuku tylnego kręgu szczyt.
- więzadło krzyżowe kręgu szczytowego - składa się z dwóch części - poziomej (więzadło poprzeczne), pionowej (pęczki podłużne), więzadło to przylega do zęba i utrzymuje go w prawidłowym położeniu. Posiada pow. staw. pokrytą chrząstką. Pęczki podłużne (górne i dolne) - pasma więzadłowe.
- więzadło wierzchołka zęba - łączy szczyt zęba z przednim zębem otworu wielkiego kości potylicznej.
- więzadło skrzydłowate - są to pęczki więzadłowe, które rozpoczynają się na bocznej stronie zęba i biegnie ku górze do kłykci potylicznych
- błona pokrywająca - stanowi dużą część więzadła podłużnego tylnego kręgosłupa, rozpoczyna się u podstawy kości potylicznej, a kończy się na pow. trzonu kręgu obrotowego. Błona ta pokrywa pozostałe więzadła i chroni rdzeń przed urazami przed strony zęba.
Kręgosłup jako całość - to dwa trójkąty połączone podstawami, górny jest dłuższy, długość całkowita kręgosłupa dorosłego człowieka to 40-45 % długości ciała. Wielkość kręgów wzrasta od góry do dołu. Największy wymiar kręgosłup osiąga na wysokości 2-3 segmentu kości krzyżowej (największe obciążenie). Krzywizna szyjna powstaje około 4 miesiąca życia. Od 10-15 miesiąca życia - krzywizna lędźwiowa.
Krążki międzykręgowe hamują wszelkie wstrząsy kręgosłupa. Najmniej ruchoma - część piersiowa, największe zdolności ruchowe - część szyjna. Ruchy kręgosłupa są możliwe we wszystkich kierunkach. Płaszczyzna strzałkowa - ruchy zginania do przodu i do tyłu, czołowa - ruchy zgięcia bocznego, poprzeczna - ruchy obrotowe
Trzy główne zadania kręgosłupa :
1. służy jako narząd ochronny rdzenia
2. jako narząd podporowy ciała
3. jako narząd ruchu
-------------------------------------------------------
b) klatka piersiowa
Żebra - 7 par żeber prawdziwych, bezpośr. łączą się z mostkiem, 5 par żeber rzekomych nie połącz. z mostkiem
Trzy pierwsze pary żeber rzekomych (8-10) łącza się z mostkiem pośrednio poprzez chrząstkę (żebra przytwierdzone) i tworzą łuk żebrowy, który stanowi przednio-dolną granicą klatki piersiowej. Ostatnie 2 pary żeber to żebra wolne.
Żebro składa się z dłuższej części trzonu (kość żebrowa), krótszej (chrząstka żebrowa) i trzonu. Długość wzrasta od 1-7, później się zmniejsza ( 12 podobna długość do 1)
- kość żebrowa - posiada końce (tylny kręgosłupowy i przedni mostkowy i miedzy nimi trzon)
a) koniec tylny kręgosłupowy - zgrubiały, tworzy głowę żebra, na której jest pow. stawowej - służy do poł. z
dołkiem żebrowym trzonów kręgów piersiowych
Od 2-10 żebra pow. stawowa głowy żebra jest przedzielona grzebieniem głowy żebra i dzieli się na górną i dolną część. Głowa żebra przechodzi w szyjkę żebra, której górna krawędź to grzebień szyjki żebra. Na żebrach pierwszych i ostat. Brak grzebienia. Szyjka żebra przechodzi w trzon żebra. Na granicy tego przejścia-guzek żebra.
Dwa ostatnie żebra nie posiadają guzka żebrowego
- trzon - cienki, spłaszczony, gładka pow. zew. i wklęsłą wew. Kąt żebra w żebrze I znajduje się w guzku żebra, w następnych żebrach leży obok guzka a w dwóch ostatnich w ogóle nie ma kąta żebra. Na pow. trzony są dwa brzegi : górny - grubszy, dolny - ostry. Na wew. pow. trzonu leży bruzda żebra przeznaczona dla naczyń i nerwów międzyżebrowych.
- chrząstka żebrowa - żebro chrzęstne, przedłużenie żebra kostnego, zwiększa sprężystość ścian klatki piersiowej, żebra krańcowe górne i dolne różnią się od pozostałych.
Na pow. górnej I żebra znajduje się guzek mięśnia pochyłego przedniego, bruzda tętnicy podobojczykowej oraz chropowate pole będąc miejscem przyczepu mięśnia pochyłego środkowego. Dwa ostatnie żebra są słabo rozwinięte, nie mają guzka, szyjki i kąta żebra a przedni koniec ma chrząstkę żebrową. Na kości żebrowej wyróżniamy trzy krzywizny : krzywiznę płaszczyzny, krawędzi, osi długiej.
c) mostek
Nieparzysta kość płaska, zamyka z przodu ścianę klatki piersiowej, ustawiony nieco skośnie, leży na wys. 2-3 i
9-10 kręgu piersiowego. Mostek - kształt miecza greckiego, zbudowany jest rękojeść (najszersza część), trzon mostka (najdłuższa), wyrostek mieczykowaty (najsłabiej rozwinięty). Te 3 części są połączone ze sobą za pomocą chrząstkozrostów (dobra ruchomość).
Rękojeść mostka - kształt czworokąta, zwęża się ku dołowi, brzeg górny - płytkie wcięcie szyjne, bocznie od niego jest parzyste zagłębienie obojczykowe (służy do poł. staw. z obojczykiem). Na brzegach bocznych leży wcięcie żebrowe (połączenie z chrząstką żebra)
Trzon - długi, wąski, cienki, posiada pow. przednią i tylną oraz 2 brzegi boczne. Chrząstka włóknista łączy brzeg górny trzonu z brzegiem dolnym rękojeści (spojenie mostkowe). Kąt mostka jest to załamanie trzonu w stosunku do rękojeści. Wcięcia żebrowe znajdują się na bocznych krawędziach rękojeści i trzonu - przeznaczone są do poł. z chrząstka II żebra.
Wyrostek mieczykowaty - twór szczątkowy, kształt i wielkość niestała, wew. budowa podobna do budowy żeber.
Połączenie żeber z kręgosłupem
Żebra łączą się ruchomo z kręgami żebrowymi za pośrednictwem stawów żebrowo - kręgowych
- stawy głów żebrowych - są utworzone przez pow. staw. głowy żebra, dołka żebrowego oraz krążka międzykręgowego. Pow. stawowe pokrywa chrząstka włóknista (2-10 żebra). Pow. stawowe chrząstka szklista (1,11,12 żebro). Staw otacza torebka stawowa, którą wzmacniają więzadła :
1. więzadło promieniste głowy żebra - znajduje się na przedniej części torebki od głowy żebra do trzonów i krążków międzykręgowych
2. więzadło śródstawowe głowy żebra - występ. w jamie stawu między grzebieniem głowy żebra a krążkiem międzykręgowym
- stawy żebrowo-poprzeczne - utworzone są przez pow. staw. guzka żebra i dołek żebrowy wyrostka poprzecznego, występ. w 10 górnych żebrach, wzmacniają je więzadła
1. więzadło żebrowo-poprzeczne występuje między szyjką żebra, a wyrostkiem poprzecznym
2. więzadło żebrowo-poprzeczne górne i boczne łączy szyjkę i guzek żebrowy z wyrostkiem poprzecznym wyżej leżącego kręgu
Połączenia żeber z mostkiem
Chrząstki żeber od 2-7 łączą się z mostkiem za pośrednictwem stawów mostkowo-żebrowych. Chrząstki żeber tworzą pow. wypukłą. Wcięcie żebrowe tworzy pow. wklęsłą. Występuje tu cienka torebka stawowa wzmocniona jest więzadłami mostkowo-żebrowymi promienistymi, które następnie przechodzą w błonę mostka. Połączeniem rękojeści i trzonu, trzonu i wyrostka są chrząstkozrosty mostkowe. Występ. tu również chrząstka szklista i chrząstka włóknista
Klatka piersiowa jako całość
1. Najkrótsza ściana przednia (mostek i chrząstki żebrowe)
2. Dwie najdłuższe ściany boczne oraz ściana tylna (kręgosłup piersiowy i tylne części żeber)
Żebra są oddzielone od siebie przestrzeniami międzyżebrowymi. Do jamy klatki piersiowej prowadzi otwór górny - jest on wypełniony osklepkami opłucnej oraz przebiegającymi między nimi przełykiem, tchawica, naczyniami krwionośnymi, przewodem piersiowym i nerwami. Kształt klatki zależy od wieku i płci.